Cửa vô địch của Tottenham Hotspur rộng hay hẹp?

Premier League 2020/2021 đã đi được 10 vòng đấu – cận kề với thời điểm mà mọi thứ được cho là sẽ bắt đầu trở nên rõ ràng. Đây là số vòng đấu rất hợp lý để nhìn nhận rằng cục diện đã được định hình, và nó cũng chiếm hơn 25% của mùa giải. Chắc chắn, lịch trình vẫn chưa đi đến đoạn kết, nhưng hãy nhìn vào mùa giải trước để nhận thấy một ví dụ tiêu biểu. Sau vòng đấu thứ 10, Top 4 đội dẫn đầu giải đấu theo hiệu số bàn thắng bại kỳ vọng là Manchester City, Liverpool, Chelsea và Manchester United. Đến cuối mùa giải, Top 4 trên bảng xếp hạng Premier League bao gồm … City, Liverpool, Chelsea, và United.
 

Vậy Premier League mùa giải này sau vòng đấu thứ 10 đang có cục diện như thế nào? Ngôi đầu bảng đang được chiếm giữ bởi Tottenham Hotspur. Họ đang ngang bằng với những nhà đương kim vô địch về điểm số, nhưng đoàn quân của José Mourinho đang chiếm giữ ngôi đầu bảng với hiệu số bàn thắng bại ở mức cao nhất giải đấu (+12). Spurs đang đứng thứ hai về số bàn thắng đã ghi được (21) và là đội duy nhất tại giải đấu chưa để thủng lưới hai con số (9 bàn thua). Họ là sự pha trộn giữa khả năng phòng ngự vững chắc rất đặc trưng của mọi đội bóng được Mourinho dẫn dắt, và khả năng tổ chức tấn công thuộc top những đội tốt nhất giải đấu về mặt này, và giờ đây, chúng ta hoàn toàn có thể nhận định rằng họ chính là một trong những ứng cử viên hàng đầu cho chức vô địch Premier League 2020/2021. 
 

Mô hình của FiveThirtyEight đã nhận định cơ hội vô địch của Spurs là ở mức 9%, trong khi nhận định của các thị trường cá cược là khoảng 6%. Hãng cá cược Sporting Index đã dự đoán họ sẽ kết thúc mùa giải với 72 điểm, tương đương với Chelsea về điểm số ở vị trí thứ ba, kém đội đứng thứ hai là Liverpool 7 điểm, và kém đội đầu bảng là Manchester City 8 điểm. Còn hiện tại, họ đã được cộng thêm 11 điểm so với dự đoán trước mùa giải và trở thành một ứng cử viên cho chức vô địch. Spurs từng được dự đoán sẽ là một đội bóng đứng gần sát với nhóm dự Europa League ở mùa giải này, và giờ đây, họ đang đứng trước một cơ hội vô địch Premier League lớn đến mức không thể phớt lờ. Vậy, Mourinho và các học trò đã làm được điều đó như thế nào? 

Tôi thích nghĩ về chiến thuật của các nhà cầm quân như một thanh trượt có thể điều chỉnh. Bạn bắt đầu cuộc hành trình ở giữa – hoàn toàn cân bằng giữa tấn công và phòng ngự. Bạn có thể đưa trọng tâm nghiêng về phía phòng ngự, nhưng cùng lúc đó, bạn sẽ hy sinh sức mạnh trong khâu tấn công, và ngược lại. Các nhà cầm quân giỏi sẽ tạo ra những sự “đánh đổi” đúng đắn, những nhà cầm quân tuyệt vời sẽ giúp đội bóng của ông trông như thể chẳng cần phải “hy sinh” gì cả, những nhà cầm quân tồi sẽ đẩy trọng tâm đi sai hướng so với yêu cầu của thực tế, và hầu hết các nhà cầm quân không tạo ra được sự khác biệt nào.  
 

Trong mùa giải tuyệt vời cuối cùng của Mauricio Pochettino vào những năm tháng dẫn dắt Spurs (mùa giải 2017/2018), đội bóng này có trung bình 45 đợt kiểm soát bóng kết thúc ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương mỗi trận (theo Stats Perform). Họ là đội ngũ đã chiếm giữ vị trí thứ ba vào cuối mùa giải đó. Họ cũng được ghi nhận một con số rất ấn tượng về những đợt kiểm soát bóng bắt đầu ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương: 7,8 mỗi trận, đứng thứ hai giải đấu vào mùa giải 2017/2018 và chỉ bị vượt mặt bởi con số 10,3 của Liverpool. Nói cách khác, Spurs của Poch là một đội bóng rất tích cực, táo bạo và mãnh liệt trong khâu tấn công, liên tục đưa bóng vào khu vực 1/3 cuối sân đối phương khi nắm được quyền kiểm soát bóng, và đồng thời, cũng liên tục đoạt được bóng ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương sau khi để mất bóng. Cách tiếp cận này được hình thành từ nền tảng là cái tư duy rằng cần phải giữ bóng, cũng như đối phương, ở càng xa khung thành của mình càng tốt. 
 

Còn mùa giải này thì sao? Không nhiều cho lắm. Tottenham chỉ còn 30 đợt kiểm soát bóng kết thúc ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương mỗi trận, đứng thứ 15 tại Premier League về thống kê này, và cũng chỉ còn 5,5 đợt kiểm soát bóng được bắt đầu ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương mỗi trận, đứng thứ 16 tại giải đấu về thống kê này. Nói cách khác: Câu lạc bộ đang chiếm giữ ngôi đầu bảng của Premier League đang lên bóng và cả thu hồi bóng tại các khu vực ở phần sân trên cao với tỷ lệ nằm dưới mức trung bình một cách đáng kể. Trong thời đại của pressing và tấn công dồn ép đối phương – tạo nên những thế trận một chiều này, Tottenham lại chiếm giữ được ngôi đầu bảng trong khi chẳng hề làm những điều đó một cách đặc biệt tuyệt vời. Với những tài năng mà Spurs đang sở hữu và sự thiếu vắng các nhân tố tương đương tại những đội bóng đang làm cả hai điều này một cách thường xuyên hơn Spurs, chúng ta hoàn toàn có thể đưa ra lời nhận định rằng đây là một sự lựa chọn của vị thuyền trưởng. 
 

Đoạt bóng tại các khu vực ở phần sân trên cao và thường xuyên đưa bóng đến những vị trí càng gần khung thành đối phương càng tốt là hai khả năng mà hầu hết các đội bóng hàng đầu và đang bay cao trong thế giới bóng đá hiện đại đều có. Vậy, Spurs đã trở thành đội ghi nhiều bàn thắng thứ hai tại Premier League 2020/2021 cho đến thời điểm này bằng cách nào? Đầu tiên, Son Heung-min đang có 9 pha lập công, trong khi thống kê xG của anh chỉ là … 3,9. Ngôi sao người Hàn Quốc là cầu thủ duy nhất tại châu Âu có số bàn thắng thực tế vượt trên xG được ghi nhận ở bản thân hơn 5 bàn, và đây chính là lý do lớn nhất cho câu hỏi tại Spurs có thể ghi được cực kỳ nhiều bàn thắng dù cho những lần họ có bóng ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương là rất ít. 

Tiếp theo là Harry Kane, ngoài 7 pha lập công cho đến hiện tại, anh còn có 9 pha kiến tạo từ số liệu kiến tạo kỳ vọng chỉ là 4. Không một cầu thủ nào khác tại châu Âu vào lúc này có số pha kiến tạo thực tế vượt trên số liệu kỳ vọng 4 pha, chứ đừng nói là 5 pha, và phần lớn trong số đó đến từ việc anh thường xuyên chuyền bóng cho Son. Nhưng thành tích đặc biệt ấn tượng này không chỉ được tạo nên bởi việc những đường chuyền của anh đã được các đồng đội chuyển hóa thành những bàn thắng một cách đặc biệt hiệu quả.

Chính bản thân Kane cũng đang chuyền bóng cực kỳ hiệu quả. Anh đã tung ra 15 đường chuyền vào vòng cấm cho đến thời điểm hiện tại của mùa giải này, đứng thứ 16 tại giải đấu, và thực hiện 54 đường chuyền tịnh tiến bóng (progressive pass), đứng thứ 10 giải đấu. Bên cạnh đó, đừng quên rằng, số đường chuyền thành công của Kane cho đến nay chỉ là 194, đứng thứ 177 tại Premier League. Chỉ có 6 cầu thủ đang được ghi nhận tỷ lệ những đường chuyền vào vòng cấm cao hơn Kane, và có đến 28% số đường chuyền của Kane nằm trong phân loại những “đường chuyền tịnh tiến bóng” của FBRef (“đưa bóng hướng về phía khung thành đối phương ít nhất 10 yard từ điểm bắt đầu của nó, hoặc những đường chuyền thành công vào vòng cấm”) – tỷ lệ cao nhất giải đấu. Giá trị trung bình trong những đường chuyền mà Kane tung ra đang nằm ở mức cao nhất Premier League – hơn 0,02 giá trị xA trên mỗi đường chuyền (expected assists – kiến tạo kỳ vọng). 
 

Sự “đánh đổi” trong cách tiếp cận của Tottenham đáng lẽ ra phải là: Tấn công một cách thận trọng hơn, đồng nghĩa với việc số bàn thua phải nhận sẽ ít hơn, nhưng đồng thời, họ cũng sẽ ghi được ít bàn thắng hơn. Tuy nhiên, trên thực tế, sau 10 vòng đấu, đã chẳng có sự “đánh đổi” nào thực sự hiện hữu ở Spurs cả, bởi vì họ đang có chân chuyền hiệu quả nhất giải đấu chuyền bóng cho chân sút hiệu quả nhất giải đấu.
 

Mọi thứ vẫn đang diễn ra một cách tốt đẹp đối với Spurs cho đến nay, nhưng liệu những chiến thuật đang được áp dụng có thể giúp họ giành được chức vô địch trong một mùa giải kéo dài 38 trận hay không?
 

Trong số 12 nhà vô địch Premier League gần nhất, trung bình một đội có khoảng 6,7 đợt kiểm soát bóng bắt đầu ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương mỗi trận. Con số cao nhất thuộc về đội ngũ Liverpool của mùa giải trước (10,1), trong khi con số thấp nhất thuộc về Manchester United của mùa giải 2012/2013 (5,3). Thống kê hiện tại của Spurs cao hơn 4 và ngang bằng với 1 nhà vô địch trong khoảng thời gian trên. Chính vì vậy, có thể thấy rằng không phải lúc nào những nhà vô địch Premier League cũng có một khâu phòng ngự được tổ chức cực “gắt”, nhưng các đấu pháp tấn công tổng thể của họ thì ngược lại. Số đợt kiểm soát bóng kết thúc ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương trung bình của 12 nhà vô địch trước đây là 45 mỗi trận.

Con số cao nhất thuộc về Chelsea của mùa giải 2009/2010 (50) và con số thấp nhất thuộc về Manchester United của mùa giải 2012/2013 (41). Đội ngũ hiện tại của Spurs đang đưa bóng vào khu vực 1/3 cuối sân đối phương với một tần suất thấp hơn ít nhất 27% so với những nhà vô địch của giải đấu kể từ năm 2009, bao gồm đội ngũ gần nhất của Mourinho giành được chức vô địch của giải đấu hạng cao nhất bóng đá Anh, Chelsea 2014/2015. Họ đoạt được quyền kiểm soát bóng ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương trung bình 6 lần mỗi trận, và có trung bình 43 đợt kiểm soát bóng kết thúc ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương mỗi trận. 
 

Sự thật chỉ đơn giản là sẽ rất khó kiếm đủ điểm để vô địch Premier League nếu bạn không có bóng ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương một cách thường xuyên hơn Tottenham hiện tại. Hãy suy luận theo cách này: Những đội bóng hàng đầu thế giới tạo ra rất nhiều cơ hội bởi vì, không phải lúc nào khả năng đưa bóng vào được trong lưới của những cú sút cũng cao. Và để có được thật nhiều những cú sút như vậy, các đội bóng hàng đầu thế giới phải liên tục đưa bóng vào khu vực 1/3 cuối sân đối phương, bởi vì chỉ có khoảng 3% đợt kiểm soát bóng kết thúc ở khu vực 1/3 cuối sân đối phương là nhận được kết quả bóng được đưa vào lưới. Spurs đang phải “chắt chiu” từng chút một những cơ hội nhận được từ các đợt tấn công ít ỏi mà họ tạo ra, thông qua việc chuyển hóa chúng một cách chính xác tuyệt đối; hoàn toàn không có chỗ cho sự lãng phí, sai lầm. 
 

Đến lúc này, khả năng Spurs không thể giành được chức vô địch Premier League vẫn sẽ cao hơn khả năng họ đăng quang. Chắc chắn các bạn hoàn toàn có thể nhận thức được rằng, một đội bóng giống như họ chưa từng làm được điều đó trong thời đại này. Thành tích thực tế của Kane và Son sẽ có xu hướng quay trở lại mức tương đồng với số liệu kỳ vọng của họ vào một thời điểm nào đó, và ngay cả khi điều đó không diễn ra, đội bóng này vẫn sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào 2 ngôi sao lớn nhất, khiến họ trở nên mong manh trước các kế hoạch khắc chế của đối phương và/hoặc những chấn thương. Trên hết, mặc dù Spurs đang là đội có hiệu số bàn thắng bại thực tế đồng hạng tốt nhất Premier League cùng Chelsea (đều là 12), và là một trong những đội có hiệu số bàn thắng bại kỳ vọng tốt nhất giải đấu, nhưng phần lớn thành tích đó là được tạo nên bởi một trận đấu duy nhất, chiến thắng hủy diệt với tỷ số 6-1 trước Manchester United, sau khi được chơi hơn người từ phút 30. 

 

Tuy nhiên, nếu có một mùa giải nào đó xuất hiện một nhà vô địch kỳ lạ, cá biệt, thì đó sẽ là một mùa giải được diễn ra với tốc độ siêu nhanh giữa một đại dịch toàn cầu. Chúng ta chưa bao giờ nhìn thấy các cầu thủ phải tham gia nhiều trận đấu đến vậy trong một khoảng thời gian cực kỳ ngắn và được nghỉ ngơi rất ít. 
 

Bốn nhà vô địch gần đây nhất đều đạt ít nhất 93 điểm, nhưng các thị trường cá cược đã dự đoán rằng nhà vô địch của mùa giải này sẽ chỉ đạt khoảng 80 điểm. Leicester City đã đăng quang vào mùa giải 2015/2016 với 81 điểm, còn Man United đã giành chức vô địch Premier League 2010/2011 với 80 điểm, và họ đã kiểm soát không gian một cách mạnh mẽ hơn so với lối chơi của Tottenham hiện tại, nhưng có khi nào một tổng số điểm thấp sẽ mở ra nhiều cơ hội hơn cho một đội bóng không thể tạo nên sự áp đảo trong các trận đấu?

Thêm vào đó, những đội bóng được đánh giá cao hơn Spurs trên thị trường cá cược đều đang có những vấn đề nan giải riêng của mình. Man City, đội bóng được đánh giá cao nhất, đang có những con số thống kê cơ bản kém hơn đáng kể so với Spurs. Trong khi đó, Liverpool mặc dù đang được ghi nhận những con số thống kê cơ bản tốt nhất giải đấu, nhưng họ đang phải hứng chịu một cuộc khủng hoảng chấn thương hết sức nghiêm trọng và đã có một số màn trình diễn thực sự tồi tệ cho đến thời điểm hiện tại – trước Villa, Atalanta, và Brighton – dù cho xét về tổng thể thì họ vẫn vượt trội hơn phần còn lại của giải đấu. 
 

Có thể Manchester City sẽ không thể khắc phục được hoàn toàn những yếu điểm của họ, có thể các phương án “chắp vá” của Liverpool rồi sẽ bộc lộ những vấn đề và kéo phong độ của họ đi xuống, có thể Kane và Son sẽ hoàn toàn khỏe mạnh trong cả mùa giải và đồng thời không ngừng tạo nên những màn trình diễn khó tin, có thể Gareth Bale sẽ hồi sinh lại hình ảnh thời đỉnh cao phong độ trong vài tháng, và có thể Spurs sẽ bắt đầu tấn công mạnh mẽ hơn khi mùa giải đi xa hơn. Thành thật mà nói, tôi không tin vào khả năng thực sự diễn ra của những kịch bản trên, nhưng tất cả chúng ta đều nhận thức rất rõ rằng, ở mùa giải vô cùng đặc biệt này, bạn chắc chắn không thể loại trừ bất kỳ khả năng nào cả.