Michel Platini: Tranh tối, tranh sáng của một bộ óc đa mưu

Cầu thủ Platini: Thiên tài không thể ngăn cản
 

Vòng eo đã lớn hơn, mái tóc hoa râm và thưa dần, đôi vai ủ rũ, gã đàn ông người Gaule nhún vai một cách thờ ơ nhưng không che giấu nổi nỗi buồn trong đôi mắt. Nỗi đau ngày nào sau 2 lần liên tiếp thất bại ở bán kết World Cup nay đã quay trở lại. Ủy ban đạo đức FIFA ra thông báo cấm chủ tịch UEFA Michel Platini tham gia các hoạt động bóng đá trong 8 năm.
 

Quay ngược thời gian trở về gần 42 năm trước,  khi vòng eo còn nhỏ, mái tóc còn dày và đen, bờ vai không ủ rũ và đôi khi cái nhún vai của gã đàn ông Gaule còn là hành động thể hiện sự trên cơ nào đó. Đó cũng chính là Michel Platini khi ông đã giúp đội tuyển Pháp vượt qua vòng loại World Cup 1978 cũng như giành danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất năm của Pháp lần thứ hai.
 

Bàn về sự nghiệp cầu thủ của Platini là nói tới một trong những tài năng thiên bẩm chói sáng nhất trên sân cỏ mà ít người trong lịch sử sánh kịp. Khoác chiếc áo số 10 biểu tượng, ông là một trong ba cầu thủ kiến thiết (playermaker) vĩ đại nhất trong giai đoạn cuối thập niên 70, đầu 80 của thế kỷ 20. Cùng Diego Maradona và Zico, người đàn ông có biệt danh Le Roi (Vị vua) được xem là cầu thủ xuất sắc nhất ở châu Âu khi đó. Platini chính là câu trả lời của cựu lục địa về một tiền vệ tấn công xuất chúng trước tài năng vô song của bộ đôi Nam Mỹ nói trên.
 

CLB Metz của Pháp suýt chút nữa đã là đội bóng chuyên nghiệp đầu tiên của Platini trước khi những sự cố liên tiếp xảy ra. Trong buổi thử việc đầu tiên, Platini không may dính chấn thương và đến lần sau, bài kiểm tra nhịp thở khiến ông bị ngất và sau đó ông không được nhận vào CLB mà mình cổ vũ từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, ông đã nhận được niềm an ủi từ Nancy - đội bóng của cha, CLB mà Platini sẽ làm thủ quân khi mới 23 tuổi.
 

Khoảng thời gian thi đấu cho Les Chardons (biệt danh của Nancy) giúp Platini tiến bộ rất nhiều. Ông đã được rèn giũa kỹ năng sút phạt trực tiếp, thứ vũ khí giúp tiền vệ sinh năm 1955 cùng Zico trở thành cầu thủ nguy hiểm nhất thế giới ở những tình huống bóng chết. Quá trình tập luyện cùng Jean-Michel Moutier - người bạn thân kiêm thủ môn của Nancy, họ gặp nhau trong quãng thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc – đã định hình nên một phong cách đá phạt mà sau đó cổ động viên Juventus đều xem là xuất sắc nhất họ từng thấy.
 

Sau mỗi buổi tập, hai cầu thủ trẻ đều ở lại luyện thêm với nhau và cá cược xem ai sẽ là người chiến thắng. Quan sát 2 cầu thủ kiếm tiền từ nhau sau mỗi ngày tập luyện chính là chủ tịch CLB,  thậm chí ông còn mua thêm một hàng rào mannequin để tăng thêm thử thách. “Tôi chỉ mua nó để màn so tài bình đẳng hơn cho Jean-Michel mà thôi”, ông bộc bạch. Sau World Cup 1978, danh tiếng của Platini ngày càng lên và một đội bóng tỉnh lẻ như Nancy khó có thể giữ chân ông. Các CLB hàng đầu của Pháp đã tiếp cận nhưng chỉ Saint-Étienne, á quân European Cup 1976, là người giành chiến thắng trong cuộc chiêu mộ thủ quân của Les Bleus.
 

Trong 3 năm gắn bó với đội bóng có biệt danh Les Verts, Platini chỉ giành được duy nhất 1 danh hiệu Ligue 1 vào mùa giải 1980/1981. Tuy nhiên, ở kỳ World Cup 1982 sau khi mùa giải cuối cùng trong màu áo Saint-Étienne khép lại, vận động viên thể thao được sùng kính nhất nước Pháp đã đưa những màn trình diễn và danh tiếng của mình lên một tầm cao mới. Khi đó, tất cả đã phải thừa nhận ông là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới.
 

Vòng chung kết World Cup 1982, đội tuyển Pháp của Platini đối đầu Anh ở lượt trận đầu tiên vòng bảng thứ nhất. Kết quả, họ thất bại 1-3 trước thầy trò Ron Greenwood (HLV “Tam sư”). Sau trận thua này, chẳng ai nghĩ Pháp có thể đi sâu ở giải đấu cả. Trong cuộc chạm trán ở vòng bán kết gặp Tây Đức, Platini là thủ lĩnh tập thể tài năng với sứ mệnh đưa Les Bleus lần đầu tiên lọt vào trận chung kết cúp thế giới.
 

Suốt giải đấu, Platini luôn thể hiện những màn trình diễn hoàn hảo trên sân. Thanh thiếu niên trên khắp thế giới sao chép phong cách “Parisian chic” của ông với đôi giày Adidas và đôi tất đỏ kéo lên tới tận đầu gối, chiếc áo không sơ vin để lộ ra số 10 ở phần chân trái của chiếc quần trắng cộng thêm mái tóc dày, xoăn đen. Diện mạo ấy trở nên hoàn hảo khi cầu thủ số 10 đứng như có vẻ thờ ơ, hai tay chống vào hông khi đang quyết định sẽ sút phạt đưa trái bóng tới vị trí nào. Ông chính là một thần tượng theo nghĩa thuần túy nhất.
 

Sau World Cup năm đó, Platini chuyển tới Juventus và kế thừa chiếc áo số 10 từ Liam Brady. Kể từ giây phút đặt chân tới Turin, ông đã thắp sáng thế giới calcio khắc nghiệt và không khoan nhượng. Trong 5 năm khoác áo Bianconeri, Platini giành 2 Scudetto, 1 danh hiệu Coppa Italia, 1 Cup Winners' Cup và chức vô địch European Cup đầu tiên của Juve.
 

Nếu thành công của Platini ở cấp CLB đã vô cùng tuyệt vời rồi thì những thành tích cá nhân và trong màu áo đội tuyển quốc gia ở giai đoạn này cũng vang dội không kém. Từ năm 1983 đến 1985, Platini giành Quả bóng vàng 3 lần liên tiếp. Trong 3 mùa giải đó, ông cũng giành giải thưởng Chiếc giành vàng cho Vua phá lưới Serie A – thành tích xuất sắc với một tiền vệ tấn công thi đấu tại Italia.
 

Năm 1984, Platini là thủ lĩnh giúp Pháp giành danh hiệu lớn đầu tiên, chức vô địch Euro. Tầm ảnh hưởng của Platini ở đội tuyển Pháp cũng tựa như Maradona ở Argentina 2 năm sau đó. Giống như thiên tài nhỏ bé người Argentina, kỳ Euro 84 chính là đỉnh cao chói lọi của Platini.
 

Tuyển Pháp, dẫn đầu bởi Platini và nòng cốt là Le Carré Magique (Bộ tứ huyền ảo), đã quét sạch mọi đối thủ. Không ai có thể ngăn cản Platini, ông ghi bàn trong mọi đấu của giải năm đó, bao gồm những cú hat-trick vào lưới Bỉ và Nam Tư, một bàn ấn định chiến thắng trong hiệp phụ ở trận bán kết gặp Bồ Đào Nha và bàn mở tỷ số trước Tây Ban Nha trong trận chung kết. Nếu trước đó có bất cứ nghi ngờ gì thì lúc này chắc chắn không còn nữa: thời điểm ấy ông chính là cầu thủ xuất sắc nhất thế giới.
 

World Cup 1986 tại Mexico là nỗ lực cuối cùng của Le Roi để chinh phục vinh quang World Cup, dù khi ấy ông mới chỉ 31 tuổi. Đáng tiếc, Les Bleus không thể lặp lại màn trình diễn như họ đã thể hiện 2 năm trước và bị Tây Đức loại ở bán kết.
 

Thời điểm đó, phong cách thi đấu chậm rãi, khoan thai của Platini dường như bắt đầu đối nghịch với những màn trình diễn ngày càng nhiều tính thể lực hơn của các đối thủ và đồng nghiệp. Nhưng với mọi cầu thủ vĩ đại, tài năng của họ không chỉ nằm trên đôi chân mà còn ở khối óc. Tư duy của Platini luôn luôn nhanh nhạy để ít khi phải đọ thể lực với đối phương bởi ông đã vượt qua họ bằng tâm lý và tinh thần rồi. Chính cái đầu sắc sảo và biết tính toán đó sau này đã giúp ông thành công trong sự nghiệp thứ hai, một nhà quản lý bóng đá – ít nhất là trong một khoảng thời gian nhất định.
 

Năm 1987, Platini chia tay Juventus và giải nghệ ở tuổi 32. Sau trận hòa 1-1 đáng thất vọng của đội tuyển Pháp trước Cyprus tại vòng loại World Cup 1990, ông Henri Michel phải rời khỏi vị trí HLV trưởng và Platini là người thay thế.
 

Đưa Pháp lọt vào Euro 1992 là mục tiêu tối thượng và giống như những gì Platini đã thể hiện trong sự nghiệp cầu thủ, Les Bleus dưới sự dẫn dắt của ông vượt qua vòng loại với 8 trận toàn thắng và thi đấu vô cùng hoa mỹ. Tuy nhiên, điều bất ngờ là ở vòng chung kết, Pháp lại bị loại ngay vòng đầu tiên mà không thắng một trận nào – kết quả này kéo Les Bleus trở lại những ngày tháng đen tối khi thất bại liên tiếp ở các giải đấu lớn.

Platini rời chiếc ghế HLV đội tuyển và chuyển hướng sang công việc quản lý bóng đá – sự nghiệp mà ông đã dự tính làm sau khi treo giày.
 

Chính trị gia bóng đá Platini: Đỉnh cao muôn trượng và di sản bị hoen ố
 

Vị trí đầu tiên của Platini trong thế giới chính trị bóng đá nhiều mảng màu sáng tối này là ở Ủy ban Phát triển Kỹ thuật của UEFA. Vai trò này biến Platini trở thành trung tâm trong các chương trình dạy huấn luyện và nền tảng của UEFA. Từng là một cầu thủ sở hữu kỹ thuật xuất sắc và hiểu những thử thách gian nan mà các cầu thủ trẻ phải trải qua, Platini là một sự lựa chọn tuyệt vời để định hướng tương lai cho công việc đào tạo của bóng đá châu Âu.

Platini chỉ giữ vai trò phát triển của UEFA trong 2 năm trước khi được bổ nhiệm làm người đứng đầu ủy ban tổ chức vòng chung kết World Cup 1998 tại Pháp. Dù ban đầu chỉ được xem như đóng vai trò hình thức nhưng sau đó Platini đã thể hiện tầm quan trọng giống như Sebastian Coe của Vương quốc Anh trong công tác tổ chức Thế vận hội Olympic 2012 sau này. Cũng như Cole, Platini có bề dày thành tích thực sự trong môn thể thao của mình và có thể là một nhân vật tiêu biểu, đại diện cho World Cup. Việc bổ nhiệm này thực sự hợp lý với Pháp, FIFA và tham vọng chính trị của Platini.
 

Giống sự thăng tiến chóng mặt trong sự nghiệp cầu thủ, sự nghiệp chính trị bóng đá của Platini cũng rực rỡ không kém. Ông là bậc thầy của đàm phán, giao tiếp, có thể kết nối những yêu cầu liên quan đến thi đấu cũng như có thể nói chuyện với những nhà quản lý chưa bao giờ đá bóng nhưng nắm quyền lực lớn. Platini đã tự điều chỉnh để trở thành sợi dây liên kết giữa bóng đá thuần túy và bộ máy quản lý.
 

Các cầu thủ và HLV tin tưởng ông, bên cạnh đó những suy nghĩ của ông cũng được các nhà quản lý, điều hành tôn trọng. Sepp Blatter, người đàn ông từng quyền lực nhất trong thế giới bóng đã đã nhận ra sự phát triển, thăng tiến nhanh chóng của cựu chủ nhân 3 Quả bóng vàng và do đó chọn Platini làm cố vấn cá nhân.

Cựu danh thủ Pháp trở thành thành viên Ủy ban Điều hành UEFA và Ủy ban Điều hành FIFA vào năm 2002. Năm 2006, ông có vị trí chính thức đầu tiên gắn với trách nhiệm thực sự khi đảm nhận vai trò chủ tịch Ủy ban Phát triển Kỹ thuật của UEFA.
 

Thời điểm này, niềm đam mê của Platini vẫn tập trung vào sự phát triển các tài năng trẻ và đào tạo huấn luyện. Ông tin rằng đó chính là tương lai của bóng đá. Cũng trong thời gian đó, ông trở thành phó chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Pháp (FFF), vị trí này cho phép cựu thủ quân Les Bleus đảm bảo nền bóng đá đất nước sẽ có tiếng nói tại UEFA. Quyền lực của Platini leo nhanh đến mức không tưởng.
 

Năm 2006, Le Roi bắt đầu nhân rộng hơn nữa tầm ảnh hưởng của mình và thách thức triều đại 16 năm làm Chủ tịch UEFA của Lennart Johansson. Cuối cùng, với 27 phiếu bầu cho mình, 23 phiếu dành cho Johansson và 22 năm sau khi giành Quả bóng vàng cuối cùng, Michel Platini trở thành người đàn ông quyền lực nhất bóng đá châu Âu.
 

Tháng 6/2015, khi cuộc điều tra tham nhũng ở FIFA vẫn đang diễn ra, Sepp Blatter cho biết ý định từ chức chủ tịch. Platini ngay lập tức tuyên bố sẽ ứng cử vào vị trí quyền lực này, khẳng định tham vọng lâu dài là người đàn ông quyền lực nhất thế giới bóng đá.
 

Tuy nhiên không lâu sau, sự nghiệp chính trị của ông sụp đổ. Vai trò cố vấn cá nhân cho Sepp Blatter tưởng chừng vô hại nhưng thực chất, một khoản tiền mập mờ trị giá 1,3 triệu bảng được trả trả trực tiếp cho Platini. Ủy ban Đạo đức FIFA phát hiện ra cả hai người đã có hành vi lạm dụng quyền lực, lời của ủy ban này tiếp tục như sau: “Platini cũng không làm việc một cách hoàn toàn liêm chính và đúng với sự tín nhiệm đồng thời cho thấy không có nhận thức đúng đắn với tầm quan trọng của công việc mình đang làm”.
 

Blatter và Platini bị cấm tham gia các hoạt động liên quan tới bóng đá trong 8 năm và sau đó án phạt được giảm xuống còn 6 năm. Và mới đây, ngày 18/6/2019, cựu thủ quân Les Bleus đã bị cảnh sát Pháp bắt giữ ở Nanterre, vùng ngoại ô phía Tây Paris, trong cuộc điều tra tham nhũng xung quanh việc trao quyền tổ chức World Cup 2022 cho Qatar. Ông được đưa tới văn phòng của phòng Cảnh sát Chống tham nhũng thuộc Cảnh sát Tư pháp (OCLCIFF) để thẩm vấn.
 

Trước đó vào năm 2014, Platini thừa nhận ông đã có cuộc gặp bí mật với Mohamed bin Hammam - cựu Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC) – vài ngày trước khi cuộc bỏ phiếu diễn ra với phiếu bầu thể hiện sự ủng hộ Qatar. Một cuộc điều tra của Telegraph vào mối quan hệ giữa Platini và Bin Hammam tiết lộ bộ đôi này đã “gặp nhau khoảng 30 đến 50 lần” trong khi còn làm việc ở Ủy ban Điều hành FIFA.
 

Có thể nói với Platini, đỉnh cao trong sự nghiệp quản lý điều hành của ông đã tan biến ngay trước chướng ngại vật cuối cùng, giống như tại vòng chung kết World Cup 1982 và 1986. Tuy nhiên, điều tệ hơn là di sản hoàn hảo khi còn làm cầu thủ của ông đã bị vấy bẩn, không thể nào gột sạch.
 

Nhưng ở một góc độ khác, nói điều đó để thấy những ký ức về ngày tháng huy hoàng đó của Le Roi sẽ vẫn còn được chúng ta nhớ tới, không phải của một kẻ tham nhũng mà là của thiên tài. Đó là người có trình độ đá phạt trực tiếp thượng thừa lưu danh sử sách, người đá ở hàng tiền vệ nhưng giành Capocannoniere (Vua phá lưới ) Serie A suốt 3 mùa giải. Platini, người đàn ông ấy là thủ lĩnh của tập thể tuyển Pháp giành danh hiệu quốc tế đầu tiên. Và điều không thể thiếu, ông đã truyền cảm hứng cho một thế hệ những thanh thiếu niên trên khắp thế giới chơi bóng một cách đầu óc, tinh tế và kỹ thuật.
 

Michel Platini, ông chính là hiện thân tiêu biểu cho hai mảng màu đen và trắng, hai vùng tối và sáng trong bức tranh về một con người.