Năm 2017, nhân kỷ niệm 25 năm thành lập Premier League, BBC đã tổ chức ra cuộc bầu chọn bàn thắng đẹp nhất lịch sử giải đấu. Sau cùng, độc giả của BBC đã bầu chọn siêu phẩm vào lưới Newcastle năm 2002 của Dennis Bergkamp là bàn thắng đẹp nhất. Cho đến nay, siêu phẩm đó vẫn khiến rất nhiều người kinh ngạc về vẻ đẹp của pha xử lý, sự nhạy bén lẫn kỹ thuật thượng thừa của huyền thoại người Hà Lan.
Vậy bí mật đằng sau pha bóng đó là gì? Đó là một pha xử lý ngẫu hứng hay có chủ đích của Dennis Bergkamp. Để giải đáp câu hỏi này, xin gửi tới các bạn bản lược dịch trong chương 18 cuốn tự truyện “Stillness and Speed: My Story” (Tạm dịch: “Tốc độ và sự tĩnh lặng: Câu chuyện của tôi) của Dennis Bergkamp do tác giả David Winner chắp bút.
1. Ian Wright nói: “Cú chạm ấy! Pha xoay người ấy! Họ nên chiếu chậm bàn thắng đó với một chút nhạc cổ điển và đem vào viện bảo tàng. Đúng! Và mọi người thấy trong chuyển động thực sự có chút thơ trong đó”.
Thierry Henry khẳng định: “Bạn đang nói về một bàn thắng vĩ đại nhưng nói thôi là không đủ, hãy thưởng thức nó”.
2 tiền đạo xuất sắc bậc nhất trong lịch sử Arsenal đang nói về một bàn thắng được người hâm mộ bình chọn là đẹp nhất lịch sử CLB, pha lập công được thực hiện ở trận đấu với Newcastle thuộc Premier League vào tháng 3/2002. Hãy nhớ lại những yếu tố cần thiết: nhận bóng tầm thấp trong tư thế quay lưng lại khung thành, Dennis Bergkamp tạo nên một cú xoay người không tưởng để vượt qua hậu vệ Nikos Dabizas, xoay người sang trái, chạm nhẹ bằng chân phải, xoay người sang trái và gặp bóng đúng tầm trước khi bình tĩnh ngả người dứt điểm hạ gục thủ môn Shay Given. Ban lãnh đạo Arsenal đã hy vọng đưa khoảnh khắc ấy thành bất tử bằng cách đúc một bức tượng đồng của Dennis ở sân Emirates. Đáng buồn thay, về mặt kỹ thuật, điều này là không thể.
Như nhà làm phim Paul Tickell nói: “Bạn cần đưa Boccioni [Nhà điêu khắc Umberto Boccioni – BTV] trở về từ cõi chết để điêu khắc nên bàn thắng ấy”.
Ian Wright chia sẻ: “Bàn thắng trước Newcastle là khoảnh khắc của thiên tài. Có thể mọi người sẽ nghi ngờ nhưng tôi đã thấy Dennis ghi những bàn như thế trên sân tập. Vì thế khi ai đó hỏi: ‘Anh ấy đã chủ định cho bàn thắng ấy?’, tôi sẽ trả lời: ‘Tất nhiên cậu ấy đã chủ định rồi!’. Cậu ấy là một kiến trúc sư về không gian, tôi nghĩ cậu ấy đã phác thảo, đo lường mọi thứ và hoàn thành nó trong một vài tích tắc. Và nếu mọi người nói: ‘Nhưng có thể anh ấy không chủ định thực hiện cú chạm ấy’, tôi sẽ đáp rằng vì tốc độ suy nghĩ của cậu ấy nhanh đến nỗi có thể điều chỉnh lại và dứt điểm tự tin như thế”.
Trong khi đó, Thierry Henry quở trách những người nghi ngờ theo cách khác. “Khi mọi người hỏi tôi về bàn thắng ấy, tôi chỉ trả lời: ‘Dennis Bergkamp”. Và họ hỏi: ‘Vâng, nhưng anh ấy chủ định bàn thắng đó…? Anh có nghĩ…?’, tôi trả lời lại: ‘Dennis Bergkamp’. Đó là câu trả lời của tôi. Tôi không tham dự trận đấu ấy. Tôi chỉ xem ở nhà và suy nghĩ đầu tiên bật ra trong tôi là: ‘Cái gì thế này!?’. Tuy nhiên trong lịch sử có những cầu thủ như thế, như Cantona là Cantona, Zizou là Zizou và Maradona là Maradona. Bạn không nên cái gì cũng bình luận, đôi khi hãy cứ quan sát thôi. Chỉ Dennis mới có thể trả lời chuyện gì đã diễn ra và tôi sẽ tin anh ấy. Đa số bàn thắng của mình anh ấy đều suy nghĩ về nó trước khi nhận bóng. Đó chính là Dennis Bergkamp.
2. Nhưng Dennis đã ghi bàn thắng đó như thế nào? Tại sao mọi người vẫn tự hỏi liệu anh có “chủ định” thực hiện kiệt tác của mình?
Dennis chia sẻ: “Toàn bộ câu hỏi thật là kỳ cục. Ý họ là gì khi hỏi ý đồ tôi là gì? Điều gì khiến họ nghĩ tôi không có ý đồ? Tôi có nhìn trước ra tất cả không? Tôi có nghĩ: ‘Mình đưa bóng ra đây, xoay thế này, rồi đẩy’ không?’ Tất nhiên là không. Tình huống tạo ra pha chuyển động. Vài năm trước tôi tự hỏi bản thân: ‘Mày miêu tả một cầu thủ bóng đá giỏi là thế nào?’ và tôi trả lời: ‘Cầu thủ giỏi nhất là người điều chỉnh tình huống họ bị đặt vào theo cách tốt nhất’. Câu hỏi luôn là: ‘Anh điều chỉnh thế nào?’ Tôi muốn Pires chuyền bóng vào chân mình, tuy nhiên nó lại ra phía sau tôi. Đây là điều tôi không mong đợi nên tôi phải tư duy: ‘Mình cần một ý tưởng khác’.
Pha xử lý đậm chất tinh tế với nhãn quan tuyệt vời của Bergkamp. Ảnh: Arsenal
Nó cũng giống như khi Messi chuẩn bị chạy vậy. Hậu vệ đầu tiên di chuyển hướng đó nên cậu ấy chạy theo hướng này. Nhưng cậu ấy có ‘định làm thế trước đó không? Cậu ấy có kế hoạch làm thế không? Không, cậu ấy phản ứng theo tình huống và sáng tạo. ‘Có một hậu vệ ở đây nên mình sẽ đi ra kia. Ồ, ở kia có một hậu vệ khác nên mình sẽ nhún vai…’ Nếu mọi người hỏi: ‘Anh có ý định ghi bàn như thế không?’, tôi sẽ đáp: ‘Không, khi đến Newcastle tôi không có ý định ghi một bàn thắng như thế’. Trái bóng đến theo cách nhất định nên tôi phải xoay sở, làm cái này cái kia”.
Nhà văn David Winner: Khi chân trái chạm bóng, anh có chắc chắn về ý tưởng chạm nhẹ để trái bóng đi theo một hướng và xoay người theo hướng khác? Chân anh chạm bóng về bên phải nhưng phần cơ thể còn lại thì đang xoay về bên trái.
“Tất nhiên rồi. Đường chuyền như thế nhưng tôi không muốn đi theo hướng đó nên nảy lên ý đồ sáng tạo: ‘OK mình sẽ thử làm thế này…’. Đó hoàn toàn là đặc tính được ăn cả ngã về không trong lối chơi của tôi. Tôi có thể xử lý an toàn, kiểm soát bóng và bỏ lỡ cơ hội. Hoặc có thể quay lại. Tuy nhiên tôi biết hậu vệ đang bước lên và tốc độ trái bóng có thể giúp tôi. Với một cú chạm nhẹ, tốc độ sẽ vẫn như thế nên tôi có thể xoay bóng và giữ bóng trong tầm kiểm soát”.
Tony Adams nghĩ rằng chắc chắn anh đã tập thử kiểu này trước đó. Liệu có phải động tác đó anh đã tưởng tượng ra trước và tập luyện rồi sau đó áp dụng khi có cơ hội?
“Không, không. Không phải như thế. Nếu suy nghĩ đầu tiên của tôi là: ‘Mình muốn kiểm soát bóng’ thì tôi sẽ không bao giờ xoay người như thế. Tuy nhiên suy nghĩ đầu tiên của tôi là: ‘Mình muốn đối diện khung thành và sẽ làm bất cứ điều gì để đưa bóng đến trước khung thành, bất kể bóng lăn đến chỗ mình ra sao’. Khi trái bóng còn gần 10m nữa là tới, tôi đưa ra quyết định. ‘Mình sẽ xoay người vượt qua anh ta’”.
Anh có tính toán phản ứng của Dabizas không?
“Không. Tuy nhiên tôi biết hậu vệ sẽ ở đâu, đầu gối anh ta sẽ hơi gập một chút và anh ta sẽ đứng dạng chân hơi rộng một chút nên sẽ không thể quay lại được. Và anh ấy sẽ không nghĩ tôi làm vậy. Tôi nghĩ thế này: ‘Mình sẽ chỉ chạm bóng và xem chuyện gì xảy ra. Có thể hậu vệ sẽ chặn được hoặc cú chạm bóng lăn không đủ xa, hoặc anh ta dự đoán và sẽ chặn trước gần 1m. Tuy nhiên có lẽ anh ta sẽ ngạc nhiên và tôi sẽ đứng trước anh ta 1 hoặc 2 yard (gần 1-2m)’. Khi nó xảy ra, tôi vẫn không đứng trước mặt Dabiazs nên tôi phải thoát khỏi anh ấy. Do đó bạn cũng cần một chút may mắn nữa”.
Ảnh: Arsenal
Vậy đó có phải là pha bóng lỗi không?
“Không bao giờ! Bạn sẽ nhận bóng ở nơi nào đó và bạn phải đưa ra quyết định. Có thể bạn sẽ chọn phương án an toàn. Cầm bóng bằng chân phải và tự mở ra cơ hội ghi bàn. Có thể chân trái là chân không thuận của bạn. Bạn thực sự không thể sút tốt bằng chân đó được. Nhưng với chân phải… ít nhất tôi có thể sút góc thấp hoặc cao [anh chỉ vào 4 góc biểu thị 4 góc khung thành]. Và sau đó, bạn lấy đà và đưa bóng về góc xa”.
Ở tốc độ cao như vậy anh vẫn tính toán được sao?
“Nó thiên về bản năng nhiều hơn vì bạn hiểu chúng từ các buổi tập cũng như các trận đấu khác. Bạn biết bóng sẽ nảy thế nào và hậu vệ xoay ra sao. Bạn khi nào nên thoát khỏi anh ấy để có mặt ở nơi trái bóng đến và thủ môn thì đứng ở đâu. Nó không giống như bạn hoàn thành lần đầu tiên, sút bóng và thoát người. Bạn đã hiểu chúng từ những lần trước đó rồi”.
Thierry Henry thì quan sát thế này: “Anh biết điều tôi yêu thích ở bàn thắng đó là gì không? Là cách Dennis đứng trước mặt Dabizas. Dennis xoay người và sau đó chặn luôn hậu vệ. Và đó là thứ cho anh ấy rất nhiều thời gian để dứt điểm. Thông thường khi bạn làm điều gì đó thật tuyệt, bạn sẽ phấn khích quá mức và mất kiểm soát. Đã bao nhiêu lần anh thấy một người kiểm soát bóng quá đỉnh rồi sau đó vẫn chạy để dứt điểm rồi? Dennis làm điều tuyệt vời nhưng vẫn giữ bình tĩnh. Đó là sự khác biệt giữa những cầu thủ xuất sắc và cầu thủ bình thường. Một tiền đạo bình thường sẽ rất hạnh phúc với pha xoay người rồi sau đó cố làm điều gì đó thật ngầu. Không! Cứ bình tĩnh, bình tĩnh thôi! Anh đã làm điều khó khăn nhất rồi, giờ thì thoải mái, thả lỏng ra. Hãy nhìn Dennis ấy. Cái cách anh ấy ở giữa Dabizas và trái bóng thật tuyệt vời”.
3. Dennis này, chắc hẳn đó phải là bàn thắng yêu thích của anh.
“Không”.
Tại sao lại không phải?
“Bàn thắng đó chứa đựng nhiều yếu tố may mắn. Nếu hậu vệ lùi lại thì pha bóng kết thúc. Vì vậy nó không thuần túy là năng lực. Mọi người nói quá nhiều về bàn thắng đó nên tôi quyết định xem lại nó trên TV. Thật thú vị vì nó hiện ra khá khác so với những gì tôi nghĩ. Trên TV bạn sẽ thấy hậu vệ. Tôi biết anh ấy đứng ở đó nhưng tôi không hề nhìn anh ấy. Tôi cảm nhận thấy sự hiện diện của anh ấy và tôi biết anh ấy đứng ở bên này. Đó là sự thật. Trái bóng ở đây. Tôi muốn tới kia… boom!
Tuy nhiên thì bình thường tôi không thích mấy chiêu trò (trick) lắm. Tôi có thể thích thú khi nhìn người khác làm hay khi họ làm với tôi. Nhưng thực sự đó không phải là thứ nằm trong suy nghĩ của tôi. Lối chơi của tôi không phải vậy. Lối chơi của tôi nằm ở cú chạm bước một, kiểm soát, chuyền bóng. Với một đường chuyền hay một pha khống chế, liệu tôi có thể đối mặt hay đưa người khác đối mặt thủ môn không? Tôi có thể tạo ra không gian để tung một đường chuyền… Đó là đam mê và chuyên môn của tôi. Với tôi, một thủ thuật chỉ là… vâng, một thủ thuật, thế thôi. Với tôi, mọi thứ phải có tư duy và ý đồ đằng sau. Một chiêu kỹ thuật sẽ có đóng góp gì? Nó phải có một chức năng nào đó. Nghệ thuật vị nghệ thuật thì chẳng có gì thú vị cả”.
Nhưng bàn thắng đó lại dựa vào chiêu kỹ thuật.
Ảnh: Getty Images
“Đúng. Nó nhìn khá đặc biệt nhưng chỉ vì có một bàn thắng được ghi mà thôi. Điều đó biến chiêu trò ấy trở thành cái gì đó lớn lao hơn. Chiêu trò tạo nên bàn thắng và bàn thắng tạo nên chiêu trò”.
Ian Wright nói anh ấy biết anh có ý đồ ngay từ trong mỗi phần nghìn giây tạo nên bàn thắng vào lưới Newcastle vì anh ấy đã thấy anh ghi 1 bàn tương tự - thậm chí còn đẹp hơn - trong buổi tập.
“Thật sao? Tôi không nhớ”.
Anh ấy nói Martin Keown, một trong những hậu vệ giỏi nhất thời điểm đó, kèm anh rất chặt và anh quay lưng lại khung thành. Khi đường chuyền đến từ cánh, anh chạm bóng và bóng không lăn bên cạnh mà lăn qua anh ấy. Ian nói đó là một trong những điều tuyệt vời nhất mà anh ấy từng thấy vì Martin luôn xuât sắc ngay cả trong lúc tập luyện.
“Vâng, anh ấy luôn xuất sắc”.
Hình như tất cả mọi người đều dừng lại và vỗ tay - ngay cả Martin nữa.
“Tôi không chắc nữa. Để tôi nhớ lại… À, tôi nghĩ mình biết pha bóng anh ấy nói rồi. Đó là một buổi tập nhưng ở Highbury. Đôi khi bạn có những buổi tập với các ‘Pháo thủ’ trẻ và tôi tin mình đã thực hiện pha bóng đó”.
Có nhiều người xem không?
“Có lẽ là 88 người! Cũng có thể khoảng 75 người. Dù sao, Martin là trung vệ lệch trái trong bộ tứ vệ. Tôi chắc chắn điều đó. Anh ấy kèm tôi, tôi chạy từ cánh trái vào giữa, và anh ấy đứng sát phía sau hơi chếch sang phải. Thật khó diễn tả nhưng tôi nghĩ bóng đến từ đường biên. Bóng đi ngang qua tôi từ bên trái. Martin nghĩ tôi sẽ kiểm soát bóng và tiếp tục di chuyển. Từ suy nghĩ của anh ấy thì không có gì nguy hiểm cả. Tuy nhiên thay vì kiểm soát bóng bằng mu bàn chân phải, trong những giây cuối cùng tôi bỏ bóng và bật lại bằng má ngoài”.
Cái gì? Anh đang chạy thì đột ngột dừng lại rồi xoay vào trong?
“À không. Bóng lăn qua tôi, tôi xem xét và… bụp!... giờ tôi tôi sẽ trở lại hướng khác. Bạn phải giữ thăng bằng và bạn phải đảm bảo không khiến mình bị đau. Nó sẽ như thế này: bỏ bóng và bật lại, tất cả phải trong cùng một bước. Bình thường bạn sẽ kiểm soát bóng mà không thay đổi hướng. Ở đây, bạn xoay chân sang phải giống như động tác đảo chân khi bóng đang di chuyển và nhả bóng - đừng chạm vào nó! - và giờ chân của bạn ở phía mặt kia của trái bóng và bạn có thể chạm lại bóng bằng lòng. Chính sự tiếp xúc với trái bóng tạo nên sự khác biệt”.
Sau đó anh dừng lại?
“Không. Tôi đi qua bóng và xoay người. Đó là một pha xoay người hợp lý chứ không phải dừng lại. Tôi biết mình sẽ xoay người, còn hậu vệ thì không biết. Vì thế tôi xoay người và anh ấy bị lỡ trớn, còn tôi thì có gần 2m trước mặt, tôi sút bóng và nó đi vào lưới. Thực sự tôi đã thử một vài lần. Đó là một pha di chuyển đơn giản. Vấn đề vẫn là sự sáng tạo, biết mình làm gì và di chuyển đến đâu. Thật buồn vì không có video quay lại, nếu không có lẽ Martin cũng sẽ thích thú khi xem nó”.
Chủ nghĩa hoàn hảo của Dennis Bergkamp Dennis Bergkamp nổi tiếng vì sự tinh tế trong lối chơi và những pha xử lý đầy chất nghệ thuật. Để có được điều đó, ông phải là một người theo chủ nghĩa hoàn...
Dennis Bergkamp và nỗi ám ảnh về sự hoàn hảo Từ khi còn nhỏ, qua những trận bóng ở giải VĐQG Anh được phát trên truyền hình, Bergkamp đã rất hâm mộ Glenn Hoddle bởi những pha hất bóng lên không rồi khống...
Những lời tâm sự được chính cựu danh thủ Adriano viết trên website The Players’ Tribune, về nhịp sống tại khu ổ chuột nơi anh sinh thành, về quyết định rời bỏ thế giới bóng đá đỉnh cao hào nhoáng để tìm lại về nơi đây.
Gặp chấn thương phải nghỉ thi đấu dài hạn, Rodri, chủ nhân của Quả bóng Vàng 2024, đã mời tạp chí France Football đến nhà riêng ở Madrid để chia sẻ những cảm xúc của anh về buổi lễ trao giải Ballon d’Or, những lời khen mà anh nhận được và về giải thưởng mà một cá nhân chơi ở vị trí tiền vệ phòng ngự hiếm hoi lắm mới nhận được.
Là cựu đội trưởng của cả Bayern Munich và đội tuyển Đức, Philipp Lahm có thể nói đã có một sự nghiệp thi đấu vô cùng thành công. Trong bài viết này, chúng ta sẽ được trở về với những kỷ niệm để tôn vinh nhà vô địch Champions League, World Cup và đã tham gia sâu vào kế hoạch tổ chức UEFA Euro 2024 của Đức.
Arsenal
Newcastle
