Chuyện Thần may mắn trong bóng đá: Họ là ai?

Chúng ta sử dụng từ “vận may” để mô tả những thứ xảy ra vì những yếu tố không thể đoán trước và riêng trong bóng đá, những ví dụ về chuyện này nhiều vô kể.

Phần thưởng của bóng đá, bàn thắng, là quá lớn, khiến may mắn có một vai trò quan trọng hơn nhiều trong bóng đá so với các môn thể thao khác- Ed Smith, tác giả cuốn Luck What It Means and Why It Matters (May mắn có ý nghĩa gì và tại sao lại quan trọng).

Những người chỉ trích Frank Lampard, tiền vệ của Chelsea và tuyển thủ Anh, thường cho rằng anh đặc biệt gặp may nhờ vào không ít những bàn thắng mà Lampard ghi được khi sút bóng đập chân đối thủ làm đổi hướng từ bên ngoài vòng cấm địa. Tất nhiên, danh tiếng Lampard tạo được từ những cú sút xa không chỉ nhờ vào vận may, đó còn là sự kết hợp của thể lực, sức bền, sự tự tin và khả năng tung ra những cú sút trời giáng.

Rebecca Loos, người mẫu đình đám một thời, bắt chéo hai ngón tay chúc tuyển Anh may mắn, điều hiếm khi nào xảy ra với họ

Liverpool, ngược lại, thường khiến các cổ động viên của họ kêu ca về vận may nhiều nhất khi sút bóng đập khung gỗ tới 33 lần ở mùa trước. Nhưng với những người không tin vào may rủi thì đó đơn giản là 33 lần đội bóng áo đỏ không tận dụng được cơ hội của mình.

Và hẳn bạn còn nhớ “vận may mỉm cười với tuyển Anh” ở kỳ EURO 2012 mới vừa rồi khi Ukraina không được công nhận một bàn thắng dù bóng đã lăn qua vạch vôi khung thành. Nhưng thật ra, nhiều người đã bỏ qua sự thực rằng trước tình huống đó, cầu thủ đưa bóng vào lưới của Ukraina đã việt vị cả mét. Chỉ có điều truyền thông cố tình quên chuyện đó đi vì sự tranh cãi về bàn thắng và cuộc tranh luận áp dụng công nghệ vào bóng đá đang hấp dẫn hơn nhiều.

Vài ví dụ để cho thấy may mắn có thể định nghĩa ra sao. Đó là những tình huống ở ngoài sự kiểm soát thông thường của lý trí logic, dù là tốt hay xấu cho đội bóng của bạn.

Chelsea ở Champions League mùa giải vừa rồi là một câu chuyện rất đáng chú ý. Đội bóng của huấn luyện viên Roberto Di Matteo đã được thần may mắn che chở như một đứa con thật sự. Hai trận bán kết với Barcelona, họ đã vài lần rơi vào cửa tử, rồi lại hồi sinh nhờ những tình huống hết sức trớ trêu của số phận. Trận chung kết, Chelsea còn được ưu ái hơn. Nếu như những chân sút của Bayern Munich, với Arjen Robben và Mario Gomez là hai kẻ tội đồ chính, tận dụng được chỉ một nửa các cơ hội mà họ tạo ra, trận đấu đã kết thúc chóng vánh trong 90 phút. Không thể phủ nhận rằng hàng thủ của Di Matteo đã chơi đầy quả cảm như những người lính tử thủ, nhưng thống kê cho thấy Bayern có tới 43 cú sút về phía khung thành Petr Cech ở Allianz Arena. Ở trình độ bóng đá đỉnh cao, chỉ có may mắn mới giúp được một đối thủ không thua trận khi hứng chịu ngần ấy công phá.

Tuy nhiên, trong khi có thể nói khá chắc chắn là Chelsea gặp may trên đất Đức, thì mệnh đề ngược lại, rằng Bayern đã xui xẻo, sẽ khó thuyết phục hơn. Trong bóng đá, một sự kiện mà cả hai phía không thể kiểm soát sẽ được công nhận rộng rãi là do vận may: một quyết định sai của trọng tài, một làn gió đổi chiều kỳ lạ, hoặc trong trường hợp mà Darren Bent ghi bàn cho Sunderland vào lưới Liverpool tháng 10/2009, một quả bóng bãi biển bị các cổ động viên ném vào sân.

“Một người chơi bài sẽ nghĩ hoàn toàn khác về vận may. Với họ, vận may là xác suất”, Ed Smith giải thích. “Nếu bạn biết khả năng rút được một con át tiếp theo là bao nhiêu, bạn biết được xác suất. Theo nghĩa đó, xác suất không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với may mắn. Bạn có thể xác suất 50-50, nhưng bạn không thể có một vận may 50-50”.

Xác định cái gì là xác suất, và cái gì đơn thuần là vận may, có ý nghĩa sống còn với các nhà cái cá cược bóng đá. Nick Goff, người đứng đầu bộ phận bóng đá của hãng cá cược Coral, giải thích rằng những sự kiện tưởng như xảy ra một cách ngẫu nhiên trong một trận đấu có thể được coi là vận may, nhưng chỉ là trong ngắn hạn. Những nhà cái, hiếm khi nào sai khi ra các tỉ lệ cá cược, có một phương pháp khoa học và dài hạn hơn. “Nếu một đội bóng có 22 cú sút trúng đích, sút trúng khung thành sáu lần mà vẫn kết trận hòa 0-0, chúng tôi sẽ nói riêng trong trận đó có lẽ họ đã không gặp may. Nhưng chúng tôi theo dõi điều này trong dài hạn và nếu như nó xảy ra thường xuyên, thì đó không chỉ đơn giản là chuyện may rủi nữa”, Goff giải thích.

Câu nói nổi tiếng của cố tổng thống Mỹ là tâm niệm của rất nhiều nhà thể thao lớn. Một trong số đó là Gary Player, chín lần vô địch các giải golf Major. “Tôi càng tập nhiều, tôi càng gặp may”, Player từng nói. Điều đó là dễ hiểu với một tay golf, một môn thể thao hoàn toàn mang tính cá nhân. Với một cầu thủ bóng đá, anh còn có 10 đồng đội và 11 đối thủ trên sân. Tuy nhiên, trong thời đại của khoa học công nghệ và thông tin như hiện nay, những nỗ lực kiểm soát điều không thể kiểm soát đang ngày càng trở nên phổ biến.

“Tôi tin rằng vận may là do chúng ta tự tạo ra”, Tom Bates, một huấn luyện viên ở West Brom, nói. “Đó không thuần túy là chuyện ngẫu nhiên. Chúng ta là người kiểm soát thành tích của mình. May mắn là sản phẩm phụ của quá trình bạn tập trung vào những thứ bạn có thể kiểm soát. Nếu một cầu thủ tin rằng anh ta thành công đơn giản vì tình cờ, anh ta sẽ không thể thành công mãi. Nhưng nếu một cầu thủ chú ý vào việc tập luyện để cải thiện từng điểm một trong lối chơi, sự chuẩn bị đó có thể giúp anh ấy trở nên may mắn hơn, tức là anh ấy có thể kiểm soát được”.

Ngược lại, khi cầu thủ hay đội bóng bắt đầu tin vào vận may của họ, họ sẽ có thể phần nào kiểm soát được nó. Điều đó giải thích tại sao Manchester United trở nên nổi tiếng vào những năm 1990 là một đội may mắn chuyên ghi bàn vào những phút cuối trận, trong khi nhiều đội khác chơi đầy lo lắng và để thủng lưới những bàn “không may”, mà thực ra vì hoảng loạn và hiệu ứng tâm lý, khi cuộc đọ sức sắp khép lại.

Trong cuốn sách của mình, Ed Smith có nhắc đến Andrew Strauss, khi đội trưởng đội cricket Anh giải thích vận may kỳ lạ của anh trong lần ra mắt đội tuyển quốc gia năm 2004. Strauss được gọi lên tuyển vì đội trưởng khi đó Michael Vaughan chấn thương. Dẫu vậy, Strauss lẽ ra sẽ chỉ là nhân vật số 12 trong đội, nhưng thêm một may mắn nữa đến khi tay đập số ba Mark Butcher từ chối lên vị trí đập hai sau chấn thương của Vaughan, đồng nghĩa với việc một vị trí đập giữa bị khuyết và Strauss được điền tên vào đó. Ngay cả khi Vaughan đã trở lại, Nasser Hussain, một tuyển thủ Anh kỳ cựu, bỗng dưng giải nghệ khi chỉ còn 4 trận nữa là đạt tới cột mốc 100, nhường chỗ cho Strauss và kể từ đó, chặng đường ở tuyển cricket Anh của anh toàn thăng tiến.

Tất nhiên, cũng có không ít vận động viên thể thao tự tạo ra vận may cho mình hoặc hạn chế tối thiểu yếu tố may rủi. Kỳ Olympic 2012 vừa rồi mang lại nhiều ví dụ. Các cua-rơ đua xe đạp Anh giành chiến thắng 7 trong 10 nội dung và giám đốc điều hành của đội, Dave Brailsford, nói ý tưởng “hạn chế tối đa sai sót do may rủi” đóng vai trò quan trọng trong thành công của dội. “Nguyên tắc chung là nếu bạn chẻ nhỏ tất cả những yếu tố thành phần của một cuộc đua xe, rồi cố gắng cải thiện mỗi thứ chỉ 1% thôi, khi ghép lại, bạn sẽ có được sự cải thiện rất lớn”, Brailsford giải thích. “Có những thứ hết sức nhỏ nhặt, như ngủ đúng tư thế, mang theo cùng một chiếc gối quen thuộc khi tập luyện và thi đấu ở những địa điểm khác nhau, rửa tay thật sạch và lau thật khô trước khi đeo găng… Tất cả kết hợp lại giúp cho bạn có ưu thế không nhỏ, dù từng thứ một chỉ là tiểu tiết không đáng kể với một số người”.

Ole Gunnar Solskjaer ăn mừng bàn thắng mang về chức vô địch Champions League 1999 cho Manchester United trong trận chung kết với Bayern Munich, một trong những trận đấu do định mệnh sắp đặt

Khi đội tuyển bóng đá Anh dính hàng loạt chấn thương trước Euro 2012, với Frank Lampard và Gareth Barry rút lui vì căng cơ và John Terry cũng suýt phải bỏ cuộc, nhiều người đã nói tới vận may. Nhưng cựu huấn luyện viên tuyển xứ Wales, Raymond Verheijen, một người ủng hộ nhiệt thành việc cho các cầu thủ nghỉ đông, cho rằng đó không phải là vấn đề vận số, mà đơn giản là tuyển Anh đã chuẩn bị quá kém.

“Nếu không bắt họ phải tập quá vất vả ba tuần trước đó, họ đã không suy sụp như thế”, chiến lược gia người Hà Lan nói trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 6. “Nếu chỉ tập một buổi mỗi ngày và cho các cầu thủ được nghỉ ngơi thích hợp, họ sẽ không bị căng cơ. Những cầu thủ đó đã sẵn sàng, nhưng họ rất mệt mỏi sau một mùa giải kéo dài. Ba tuần trước Euro lẽ ra phải là thời gian để họ tìm lại sự thoải mái, chứ không phải tập luyện như điên”.

Vận may còn đóng vai trò quan trọng hơn trong thể thao không chỉ ở những tình huống cụ thể, mà có khi trong cả đời người. Cựu vận động viên bóng bàn từng tranh tài ở Olympic, Matthew Seyd, nói ông đã may mắn vì sinh ra trong một khu toàn những ngôi sao bóng bàn sống ngay cạnh một trung tâm bóng bàn nổi tiếng mở cửa suốt 24 giờ mỗi ngày. Chỉ cần ra đời ở cách đó một con đường, Seyd có lẽ đã chẳng bao giờ đặt chân đến trung tâm bóng bàn đó. Điều tương tự có thể cũng đã đúng với Lionel Messi hay Carlos Tevez, nếu họ không sinh ra trong những gia đình nghèo khó với lối thoát duy nhất là chơi bóng.

Tuy nhiên, trong khi sự may rủi khiến nhiều người khó chịu, bóng đá thực ra được hưởng lợi rất nhiều từ thần may mắn, người đã can thiệp để khiến mọi trận đấu đều không thể lường trước. Ngay cả nếu bạn không phải là một cổ động viên Chelsea, thì điều đó vẫn rất lý thúc, đúng không?

(Theo Thể Thao Văn Hoá)