Tại sao các tiền vệ phòng ngự ngày càng đắt đỏ?

Hiện tại, bản danh sách 10 thương vụ chuyển nhượng đắt giá nhất mọi thời đại đã có nhiều sự thay đổi. Neymar vẫn nắm giữ ngôi đầu, Kylian Mbappe đứng thứ hai, nhưng ở phía dưới họ một trật tự mới đang dần được thiết lập. Đã có 3 cái tên xuất hiện trong bản danh sách này là những thương vụ chuyển nhượng được thực hiện trong vòng một năm trở lại đây. 

Đáng chú ý là việc Chelsea sở hữu 2/3 “bom tấn”. Enzo Fernandez cập bến Stamford Bridge vào cuối tháng 2/2023 với mức giá 106,8 triệu bảng từ Benfica, sau kỳ World Cup 2022 thành công cùng ĐT Argentina. Tiếp đến là Moises Caicedo – nhân vật chính của thương vụ trị giá 115 triệu bảng, vừa chuyển tới từ Brighton sau hơn 1 tháng kiên trì đàm phán. Nhân vật còn lại chính là Declan Rice – tiền vệ khiến Arsenal phải chi ra 100 triệu bảng để chiêu mộ, bất chấp cầu thủ người Anh đang ở năm cuối cùng của hợp đồng với West Ham. Điểm chung giữa 3 cái tên kể trên là việc họ đều là mẫu tiền vệ có xu hướng phòng ngự, rất giỏi trong vai trò của một “số 6” khi có mặt ở trên sân. 

 

Điều thú vị là những “số 8” – mẫu tiền vệ có lối chơi sáng tạo, giỏi ghi bàn và nắm giữ vai trò nhạc trưởng trên sân – họ từng là những người từng được định giá rất cao trong quá khứ, lại không phải là mục tiêu được săn đón ráo riết nhất. 

Newcastle trả cho AC Milan 60,5 triệu bảng để sở hữu Sandro Tonali, trong khi Mason Mount tiêu tốn 55 triệu bảng của Manchester United. JamesMaddison – chủ nhân của 52 bàn thắng tại Premier League trong 3 mùa giải gần nhất, gia nhập Tottenham với mức giá 40 triệu bảng. Hay như Alexis Mac Allister cũng chuyển đến Liverpool với mức giá 45 triệu bảng, bất chấp tiền vệ 24 tuổi cũng để lại dấu ấn đặc biệt trong chuyến hành trình chinh phục Cúp vàng cùng ĐT Argentina trên đất Qatar. Ngay cả một ngôi sao tầm cỡ như Jude Bellingham cũng chỉ chuyển đến khoác áo Real Madrid với mức giá 88,5 triệu bảng, rẻ hơn nhiều so với Enzo, Caicedo hay Rice. Vậy điều gì đằng sau sự trỗi dậy của các “số 6”? Họ bằng những cách khác nhau đang dần trở thành trung tâm của lối chơi? Hay đó chỉ là “vệt sao băng", phụ thuộc vào quy luật cung cầu của thị trường? Hoặc đơn giản nhất đó chỉ là sự điên rồ của Chelsea trên thị trường chuyển nhượng? 

Để trả lời cho những câu hỏi kể trên, The Athletic đã có cuộc trò chuyện với rất nhiều người, bao gồm: một giám đốc thể thao của Premier League, một người đại diện cầu thủ có tiếng, một nhà tuyển trạch viên hàng đầu Châu Âu, một chuyên gia phân tích cầu thủ bằng công nghệ khoa học, và một cựu tiền vệ người Anh.

Trước khi đi sâu vào nội dung của cuộc trò chuyện, chúng ta hãy hình dung một chút về điểm bắt đầu cho “cơn sốt giá” của những “số 6”. Trong trận chung kết World Cup 2022, trước khi Argentina đánh bại Pháp trên chấm 11m, đã có một cầu thủ thi đấu nổi bật chẳng kém Lionel Messi lẫn Mbappe. Người này chạm bóng nhiều nhất trên sân, tắc bóng nhiều nhất trên sân và chuyền bóng cũng chính xác nhất trên sân. Đó chính là Enzo! 

Vào thời điểm đó, Enzo mới 21 tuổi nhưng đã thi đấu hết sức chững chạc. Danh hiệu cầu thủ trẻ xuất sắc nhất World Cup đến với cậu một cách rất tự nhiên. Tuy vậy, việc Chelsea kích hoạt điều khoản phá vỡ hợp đồng của Enzo với Benfica ngay kỳ chuyển nhượng mùa đông là một điều hết sức bất ngờ. Tấm chi phiếu trị giá 120 triệu euro (tương đương 106,8 triệu bảng) được gửi tới Lisbon trong sự ngỡ ngàng, để dành cho cầu thủ mới thi đấu 70 trận chuyên nghiệp, chỉ có giá trị 10 triệu euro khi gia nhập Benfica 5 tháng trước đó. Chính điều này đã làm tăng giá trị của những “số 6” khác theo “hiệu ứng gợn sóng”. Premier League là nơi chúng ta được chứng kiến điều này rõ ràng nhất. Sau Enzo, Chelsea tiếp tục phá két để đón Caicedo và Romeo Lavia với mức giá cao ngất ngưởng.

Cựu tiền vệ của Tottenham đã đúng với quan điểm này. Có nhiều thương vụ diễn ra theo tính chất bắc cầu về giá trị. Khi Manchester United ký hợp đồng với Harry Maguire với khoản tiền 80 triệu bảng vào mùa hè 2019, Leicester đã sử dụng mức phí 75 triệu bảng mà Liverpool chi ra cho Virgil van Dijk trước đó 18 tháng làm thước đo. Theo nghĩa này, số tiền mà Chelsea bỏ ra để chiêu mộ Enzo được xem là thước đo giúp Brighton và Southampton có thêm lợi thế trên bàn đàm phán. Khoản đầu tư của Arsenal dành cho Rice cũng vô hình chung khiến Brighton nhất mực đòi hỏi Chelsea phải giá kỷ lục để chiêu mộ Caicedo.

Theo Transfermarkt – tổ chức dựa trên “nguyên tắc đám đông” để định giá cầu thủ, thì giá trị của Caicedo chỉ là 75 triệu euro (66,5 triệu bảng). Tuy nhiên con số này không thể dùng làm thước đo thực tế khi Chelsea gõ cửa Brighton và đưa ra lời đề nghị chuyển nhượng. Một giám đốc thể thao tại Premier League giấu tên chia sẻ: “Sẽ là dối lòng nếu nói rằng tôi không nhìn vào nó để đánh giá cầu thủ (ám chỉ Transfermarkt). Caicedo mới đến đây 18 tháng và đã có giá trị 75 triệu euro. Đó là bước tiến tuyệt vời của cậu ấy. Nhưng nếu con số này là 125-130 triệu euro thì thật là phi lý. Một trong những lý do khiến các tiền vệ phòng ngự kiếm được nhiều tiền hơn bởi lẽ những người có phẩm chất như họ ở thời điểm hiện tại là cực kỳ khan hiếm”.  Ông tiếp tục để cập đến trường hợp của Casemiro – người chuyển đến Man Utd vào năm ngoái ở tuổi 30 với mức giá 70 triệu bảng.

Để minh họa rõ hơn về quan điểm của mình, vị giám đốc thể thao này đã đưa ra một bản danh sách dài các lựa chọn ở vị trí “số 8” rồi dừng lại ở một cái tên là Ibrahim Sangare của PSV Eindhoven. “Sangare có giá 30 triệu euro. Cậu ấy khá tốt với những pha xử lý bóng trong chân. Nhưng Sangare không thể lấy bóng. Ví dụ như Caicedo, cậu ấy xuất hiện thường xuyên ở phần sân nhà, tích cực di chuyển để bịt chặt mọi khoảng trống, xử lý bóng tốt dưới áp lực bị kèm chặt ở cự ly 25m. Cậu ấy cũng rất nhanh nhẹn, thu hồi bóng cực kỳ ấn tượng. Sangare thì không làm được vậy”, ông nhấn mạnh về cụm từ “Không thể lấy bóng”.

Cũng với tư tưởng đó, một vị tuyển trạch viên giải thích cho việc Orkun Kokcu lựa chọn Benfica làm bến đỗ tiếp theo sau khi rời Feyenoord, thay vì tìm kiếm cơ hội chơi bóng tại nước Anh. Ngoài ra, một ví dụ khác về Cheick Doucoure – tiền vệ phòng ngự chuyển đến Crystal Palace với mức giá tương đương Kokcu nhưng hòa nhập rất nhanh. Anh nói: “Tôi thích Doucoure. Cậu ấy làm tốt một chút mọi việc, dù không quá nổi bật ở bất cứ điều gì”. Vậy nên, điểm khác biệt lớn nhất của Enzo, Rice và Caicedo chính là việc họ là những người xuất sắc nhất tại Premier League ở vị trí của mình. Họ có thể làm tốt nhiều đầu việc cùng một lúc. Ví dụ như Enzo, tiền vệ của Chelsea giỏi trong việc điều tiết lối chơi nhưng cũng thu hồi bóng rất tốt. Rice mang đến sinh khí cho tuyến giữa Arsenal bằng lối chơi mạnh mẽ. Cựu thủ quân của West Ham đã “bắt chết” một ngôi sao trên hàng công của Man City là Bernardo Silva khi cả hai chạm trán nhau tại Community Shield.

 

Bóng đá đã thay đổi. Ở 5 giải đấu hàng đầu Châu Âu, số đường chuyền thành công đã tăng 25% kể từ năm 2008 đến năm 2023. Pep Guardiola không phải là HLV duy nhất đứng sau sự thay đổi đó. Rất nhiều chiến lược gia hàng đầu hiện nay áp dụng lối chơi kiểm soát bóng. Thay đổi rõ nhất chính là ở vị trí thủ môn. Chơi chân tốt được xem là yêu cầu tiên quyết với các thủ môn thời hiện đại. Dễ hiểu khi vị trí tiền vệ phòng ngự cũng có bước “tiến hóa” qua nhiều năm. Đối với nhiều người Claude Makelele là người khởi đầu cho trường phái tiền vệ phòng ngự. Jenas nói: “Makelele thiên về đánh chặn và thực hiện các đường chuyền ngắn. Sau đó bạn có Busquets – mẫu tiền vệ không cần áp đảo đối thủ bằng những pha tắc bóng dũng mãnh, nhưng lại là đỉnh cao trong vai trò một tiền vệ phòng ngự hiện đại – một người rất giỏi trong việc giữ nhịp, thoát pressing và là trạm trung chuyển bóng của cả đội”.

Nhưng “số 6” thực sự ảnh hưởng đến trận đấu đến mức nào? Dữ liệu được thu thập về các tiền vệ phòng ngự của Twenty First Group (TFG), một công ty chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn và công nghệ để giúp các CLB đạt được lợi thế cạnh tranh, đã vẽ nên bức tranh về “số 6” như kim chỉ nam của đội. Aurel Nazmiu, nhà phân tích dữ liệu cấp cao tại TFG, cho biết: “Bạn có một thông số quan trọng khi nói về Enzo Fernandez. Đó là số lần chạm bóng của cậu ấy trong các trận đấu tại World Cup 2022”. 

 

Số lần chạm bóng là một thước đo khá đơn giản nhưng nó kể một câu chuyện hay về việc ai là người ảnh hưởng lớn đến thế cục trận đấu. Và các tiền vệ phòng ngự nổi bật nhất trong thống kê đó. Thống kê từ TFG với mẫu số là Top 10 cái tên hàng đầu ở vị trí tiền vệ phòng ngự và tiền vệ trung tâm, chỉ ra rằng các tiền vệ phòng ngự chạm bóng trung bình 77 lần/trận, hơn con số 68 lần/trận của tiền vệ trung tâm, đồng thời có số đường chuyền vào khu vực 1/3 cuối sân nhiều hơn 27%. Vì vậy, nếu bạn nằm trong nhóm các tiền vệ phòng ngự xuất sắc bậc nhất, bạn thực sự có hiệu quả tương đương, nếu không nói là hiệu quả hơn trong một số trường hợp, trong việc đưa bóng vào một phần ba cuối sân cho các cầu thủ tấn công, so với các tiền vệ trung tâm.

Mùa giải mới bắt đầu, việc các “bom tấn” ở vị trí “số 6” như Rice, Enzo hay Caicedo thành công hay thất bại ở đội bóng mới còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Từ câu chuyện chiến thuật, vị trí thi đấu, cho đến những áp lực vô hình bên ngoài sân cỏ. Rất rõ ràng, khi một đội bóng sẵn sàng chi cả núi tiền để đưa họ về, sự kỳ vọng luôn là yếu tố được đặt lên hàng đầu. 

Theo Stuart James and Mark Carey, The Athletic