Copa America 2001: Kỳ Copa của những cú sốc

Hai ngày nữa, Copa America 2019 sẽ diễn ra trên quê hương của vũ điệu Samba, Brazil. Mùa giải Copa America năm nay sẽ có một chút thay đổi thú vị, đó là thay vì mời các đội tuyển vùng CONCACAF tham gia, Liên Đoàn Bóng Đá Nam Mỹ, CONMEBOL, sẽ mới các vị khách đến từ Châu Á. Ở Copa America mùa này sẽ là Qatar và Nhật Bản.
 

Trong lịch sử của Copa America, việc các đội bóng CONCACAF tham gia Copa America chỉ thực sự mang tính chất thủ tục, hay thậm chí là cho đủ...quân số cần thiết. Tuy nhiên, đã có một vòng chung kết khá kỳ lạ trong lịch sử của giải đấu lớn nhất Nam Mỹ này chứng kiến việc có hai đội khách mời vào đến vòng bán kết của một kỳ Copa America. Đó là vòng chung kết Copa America 2001 tổ chức ở Colombia.

Kể từ lúc bắt đầu, người dân các nước Nam Mỹ nói chung và người dân Colombia nói riêng đã có những quan ngại nhất định khi VCK giải đấu lớn nhất Châu Mỹ tổ chức tại đây. Trong đó có những mối lo ngại về an ninh khi thời điểm đó, các băng nhóm ma túy, những vụ bạo lực đường phố và những vụ khủng bố được thực hiện bởi nhóm phiến quân cánh tả FARC (Quân Đội Cách Mạng Colombia-ND). Chưa kể, bóng đá Colombia từng có một vết nhơ khó mờ trước đó 7 năm: Andres Escobar bị bắn chết sau khi phản lưới nhà trong trận gặp ĐT chủ nhà Mỹ ở kỳ World Cup 1994. Rõ ràng, người ta có quyền lo ngại khi mà Colombia vốn không có được sự an toàn cần thiết cho một kỳ Copa America.
 

Vào ngày 1 tháng 7, chỉ 10 ngày trước khi trận khai mạc diễn ra, CONMEBOL đưa ra một quyết định gây sốc: kỳ Copa America chính thức bị hủy bỏ. Tổng thống Colombia khi đó là Andres Pastrana lập tức đề nghị LĐBĐ Nam Mỹ thay đổi quyết định-"Xin hãy để hòa bình bắt rễ," ông phát biểu trong một cuộc phỏng vấn, đồng thời cũng nhấn mạnh việc "Đánh bại bạo lực và số ít những kẻ bạo lực", nhưng những người đứng đầu CONMEBOL có lẽ đã ra quyết định cuối cùng. Venezuela mong muốn được thay chân Colombia đăng cai, nhưng có lẽ vòng chung kết này sẽ phải đợi tới năm 2003.
 

Thế nhưng, chỉ ngay sau đó, kỳ Copa America lại được tái khởi động. Vào ngày 6 tháng 7, Colombia lại nhận được quyết định cho phép đăng cai kỳ Copa America 2001. Giới phân tích cho rằng những món lợi về mặt kinh tế cũng như áp lực từ các nhà tài trợ và giới truyền hình là quá khó để ngó lơ.
 

Tuy nhiên, các vấn đề liên quan tới VCK Copa America năm đó vẫn chưa dừng lại, lần này là về mặt nhân sự ở các ĐTQG. Ngay sau khi nhận được tin Copa America bị hủy bỏ, các ĐTQG lập tức đưa các cầu thủ trở về CLB để tận hưởng kỳ nghỉ hè. Canada thậm chí phải bỏ giải sau khi không thể triệu tập các cầu thủ về ĐTQG.
 

Việc mất đi một vị khách ở Copa America có lẽ là điều gì đó không ghê gớm lắm, nhưng việc mất đi Argentina, thành viên chủ chốt của Copa America, nhà vô địch 14 lần của khu vực rõ ràng là một điều gì đó rất nghiêm trọng. Việc họ bỏ giải xuất phát từ những lời đe dọa nhằm vào đoàn quân của Marcelo Bielsa xuất phát từ nhóm phiến quân Cánh Tả FARC.
 

Costa Rica đã được bổ sung vào chỗ của Canada, nhưng tìm kiếm đội bóng thứ 12 lại là một điều gì đó gần như bất khả. Nhưng rồi mọi chuyện cũng đâu vào đấy khi Honduras quyết định trở thành kẻ thế chân. Tuy nhiên, việc ứng cử viên số 1 cho ngôi vô địch được thay thế bởi một kẻ vô danh khiến vòng chung kết có nguy cơ sẽ giảm sút đi tính hấp dẫn rất nhiều. Thế nhưng, những gì Honduras đem lại cho vòng đấu đó lại chứng minh điều ngược lại.
 

Sự háo hức xen lẫn căng thẳng là không khí chủ đạo của VCK Copa America lần này. Chile và Ecuador là hai đội bóng mở màn cho Copa America mùa này. Trận đấu diễn ra vào ngày 11 tháng 7 kết thúc với tỷ số 4-1 cho Chile. Đội chủ nhà Colombia cũng có được chiến thắng 2-0 trước Venezuela, thắp lên cho họ hy vọng tiến sâu ở giải đấu mà họ từng về nhì vào năm 1975, và về 3 vào các năm 1987, 1993 và 1995.
 

Một rắc rối khác của VCK này đó là việc các ĐTQG thường gửi "quân xanh" hay các thử nghiệm đội hình khi mà vòng loại World Cup đang khởi tranh.
 

Khi Brazil ra sân gặp Mexico, họ không có được sự phục vụ của những con "quái vật" như Ronaldo, Rivaldo, Ronaldinho hay Roberto Carlos, điều đó phần nào giải thích cho thất bại 1-0 của họ trước El Tri. Luiz Felipe Scolari tuy vậy vẫn tung vào sân Dida, Denilson, Emerson, Juninho và Junior. ĐT Brazil dẫu sao vẫn là ứng cử viên sáng giá nhất cho chức vô địch lần này bên cạnh Argentina và Uruguay.
 

Ở Bảng C, Uruguay của Victor Púa được trông đợi sẽ tiến thẳng vào vòng trong dễ dàng. Tuy vậy, họ phải chật vật lắm mới giành được 3 điểm trước Bolivia, sau đó, bất ngờ hơn, họ để Costa Rica của Paulo Wanchope, Rolando Fonseca và Mauricio Solis cầm hòa 1-1 ở trận đấu thứ 2. Uruuguay tuy vậy vẫn có quyền lạc quan khi chỉ phải gặp Honduras ở vòng cuối. Đại diện đến từ Trung Mỹ tuy vậy đã chứng minh với Uruguay rằng mình không đến đây để chơi. Họ kết liễu Uruguay ở phút 86 nhờ công của Amado Guevara, chính thức đẩy ứng cử viên cho chức vô địch xuống vị trí thứ 3. Và phải nhờ đến bảng xếp hạng các đội hạng 3, Uruguay mới đi tiếp..

 

Colombia tiếp tục gây ấn tượng ở Bảng A sau khi đánh bại một Ecuador đang có phong độ cực cao ở vòng loại World Cup, sau đó, họ đánh bại Chile với tỷ số 2-0. Chính thức đưa họ lên vị trí đầu bảng.
 

Brazil nhanh chóng phục hồi sau thất bại trước Mexico, họ lần lượt chiến thắng Peru rồi sau đó là Paraguay ở Cali. Brazil nhờ vậy tiến vào vòng tứ kết ở vị trí đầu bảng cùng với Peru và Mexico.
 

Costa Rica và Uruguay gặp nhau ở vòng tứ kết, nhờ 2 bàn thắng của Rodrigo Lemos và Pablo Lima, Uruguay chính thức tiến vào vòng bàn kết dù Costa Rica suýt chút nữa đã tạo ra cú sốc sau khi Wanchope mở tỷ số cho đại diện Trung Mỹ. Mexico tiếp tục gây bất ngờ khi đánh bại Chile, chủ nhà Colombia khiến NHM nhà sung sướng cực độ khi đánh bại Peru với tỷ số 3-0, Victor Aristizabal thậm chí ghi được cú đúp, giúp anh nâng số bàn thắng ghi được lên thành 5 bàn.

 

Tất cả những trận đấu kể trên đều bị che mờ bởi cú sốc mang tên Honduras. Honduras khi đó không có được sự phục vụ của các cầu thủ tốt nhất của mình như Carlos Pavan, Wilmer Cruz, Ninrrol Medina và Milton Nunez nhưng vẫn thi đấu kiên cường ở vòng bảng. Trong khi đó, Brazil lại không có được phong độ tốt nhất khi thiếu vắng những cầu thủ xuất sắc nhất của mình khi đó. Dẫu vậy, họ vẫn được xem là kẻ "trên cơ" trong cuộc quyết đấu này. 
 

Thế nhưng, những gì diễn ra trên sân Estadio Palogrande ở Manizales ngày hôm đó khiến bóng đá Nam Mỹ choáng váng. Anh lớn của nền bóng đá quyến rũ số 1 TG, Brazil, gục ngã trước một kẻ vô danh đến từ vùng CONCACAF.  Một trận đấu lịch sử làm rung chuyển bóng đá thế giới.
 

NHM bóng đá chủ nhà dần bị cuốn theo câu chuyện thần tiên của các đại diện tí hon đến từ Trung Mỹ. Họ nhận được rất nhiều lời cầu chúc tốt lành từ các CĐV đội nhà. Tuy vậy, chỉ vài ngày sau đó, vào ngày 26 tháng 7, NHM Colombia lại phải rút lại những lời chúc tụng khi không muốn đội nhà trở thành "nạn nhân" kế tiếp của "gã David" này.
 

Tuy vậy, đã không có một cú sốc nào diễn ra ở trận bán kết đó, Colombia chiến thắng nhẹ nhàng với tỷ số 2-0 nhờ công của Bedoya và Aristizabal. Trong khi đó, Mexico tiếp tục giữ vững "ngọn cờ kháng chiến" của các đội bóng vùng CONCACAF khi chiến thắng Uruguay với tỷ số 2-1 nhờ bàn thắng từ chấm phạt đền của Garcia Aspe ở phút thứ 67, chính thức đưa đoàn quân của Javier Aguirre vào trận chung kết ở Bogota. Một trong những chiến tích huy hoàng nhất của vị HLV này. 3 ngày sau, La Celeste tiếp tục thất bại trên chấm phạt đền sau khi bị cầm hòa 2-2 suốt 90 phút, lần này là trước hiện tượng của Copa America năm đó, Honduras.
 

Trận chung kết ở Bogota vào ngày 29 tháng 7 trên sân Estadio El Campin xảy ra một sự cố khá hài hước: 2 tay nhảy dù đáng lẽ ra sẽ xuất hiện ở buổi lễ bế mạc lại đỗ xuống sân ở phút thứ 5. Nguyên do có lẽ xuất phát từ sự hỗn loạn của giao thông Bogota khi đó.
 

Sự cố này suýt chút nữa khiến đội chủ nhà trùng xuống, tuy nhiên họ nhanh chóng bình tĩnh lại để đem về chiếc cup đầu tiên trong lịch sử đất nước mình. Phải tới phút 65, Ivan Cordoba mới mở tỷ số cho đội chủ nhà. Dù El Tri sau đó tiếp tục dâng cao tấn công, bàn thắng đó vẫn là bàn thắng duy nhất trong suốt trận đấu. Mexico đã thi đấu hết mình và rời giải với thế ngẩng cao đầu. Họ có rất nhiều quyết tâm, nhưng không thể đánh bại được sức mạnh của đội chủ nhà.
 

Dù sau đó còn nhiều vòng chung kết Copa America hấp dẫn hơn thế. Nhưng rõ ràng, kỳ Copa America 2001 tổ chức ở Colombia vẫn sẽ đi vào lịch sử Copa America. Một vòng chung kết kịch tính, hấp dẫn và đầy bất ngờ tới tận những ngày cuối cùng.

Một vòng chung kết mang rất nhiều ý nghĩa với Colombia, đất nước vừa bước khỏi bóng ma của những vụ thanh toán băng đảng, của những bất ổn chính trị, của ma túy cũng như cái chết của Andres Escobar. VCK năm đó cũng chứng kiến một kỷ lục khác của đội chủ nhà: thắng cả 6 trận mà không để lọt lưới bàn nào. Rõ ràng, CONMEBOL đã không sai lầm khi quyết định trao quyền đăng cai cho Los Cafeteros.

Lược dịch và bổ sung từ bài viết gốc: "The 2001 Copa América: a tournament of classic upsets that may never have taken place" của cây viết Greg Lea đăng trên These football times.