Zinedine Zidane: “Bộ óc người Ý” của vị chiến lược gia

 

1. Tuy nhiên, quãng thời gian ở Juventus mới là thời điểm có ảnh hưởng lớn nhất lên sự phát triển sự nghiệp huấn luyện của Zinedine Zidane, trong đó là 3 mùa giải dưới sự dẫn dắt của Marcello Lippi từ 1996 đến 1999. Trong thời gian đó, ông đã hình thành trong tư duy cách mà ông muốn đội bóng mình thi đấu.

 

“Zidane là một trong các học trò của tôi. Ngoài ra còn có Deschamps và Conte. Tôi không biết liệu tôi có để lại ảnh hưởng gì với họ không nhưng thật tuyệt khi nghĩ rằng tôi đã để lại dấu ấn”, Lippi trả lời tờ La Stampa vào năm 2018.

 

Ảnh hưởng của Lippi lên triết lý huấn luyện của Deschamps và Conte là rất rõ ràng. Cả 2 nhà cầm quân này là những chiến lược gia quan tâm đến hệ thống và kiểm soát đối thủ. Không có gì ngạc nhiên bởi trong những năm tháng còn thi đấu, họ là những công nhân ở hàng tiền vệ.

 

Deschamps luôn khẳng định rằng kinh nghiệm thi đấu ở Serie A đã góp phần hình thành tâm lý giúp ông là đội trưởng đưa Pháp vô địch World Cup 1998 và Euro 2000. Ông nói: “Thế hệ của chúng tôi nợ bóng đá Italy tất cả mọi thứ và nó đã dạy chúng tôi. Khi gặp phải những yêu cầu liên tục về tinh thần và kỹ thuật, đa phần lớn hơn nhiều so với những gì tôi trải qua trước đó, tôi nhận thức được những trách nhiệm của mình và có được sự tự tin lớn”.

 

Zidane cũng có kinh nghiệm tương tự. Trước thềm vòng chung kết World Cup 1998 trên sân nhà, khi được hỏi đã tiến bộ thế nào kể từ khi rời Bordeaux và gia nhập Juventus 2 năm trước đó, Zidane khẳng định: “Tôi đã phát triển rất nhiều về tâm lý. Và tôi phải cảm ơn Lippi về điều này”.

 

Trong khi Deschamps và Conte là những chiến binh với nhiệm vụ chia cắt và vô hiệu hóa đối phương thì Zidane có nhiệm vụ sử dụng kỹ thuật và phẩm chất cá nhân để tạo ra những khoảnh khắc thay đổi trận dấu. Tuy nhiên Lippi luôn khẳng định cựu nhạc trưởng người Pháp trở thành tấm gương bằng cách thể hiện sự tận tụy của mình.

 

“Zidane là số 10 hiện đại. Khi cậu ấy để mất kiểm soát bóng, cậu ấy sẽ lao vào áp sát đối thủ. Cậu ấy tham gia giành lại bóng vì quyết tâm hỗ trợ đồng đội và bởi sự chuẩn bị về thể chất tốt khi tập luyện”, Lippi chia sẻ vào thời điểm đó.

 

Ngược lại, Zidane ca ngợi Lippi vì đã giúp ông hiểu tầm quan trọng của việc luôn phải khiến các tài năng trong đội làm việc vì lợi ích tập thể. Danh thủ người Pháp khẳng định: “Ông ấy giống như một ánh sáng cuộc đời tôi. Ông ấy thay đổi tôi và nhờ đó tôi đã hiểu ý nghĩa khi làm việc vì những thứ quan trọng. Trước khi đến Italy, với tôi bóng đá là công việc nhưng hầu hết là tận hưởng niềm vui. Nhưng sau khi tới Turin, trong tôi khát khao giành chiến thắng đã xâm chiếm”.

2. Hai thập kỷ sau quãng thời gian đó, Zidane đã trở thành HLV trưởng Real Madrid khi thay thế Rafa Benitez vào tháng 1 năm 2016. Và đa số mọi người luôn tin rằng quãng thời gian thi đấu trong đội hình Galacticos chủ yếu là nền tảng trong công việc huấn luyện của Zizou. Khán giả mong rằng Zidane sẽ truyền sự tinh tế từng là thương hiệu của ông vào đội bóng. Nhiều người cũng tin rằng ông sẽ mang tới sự thoải mái hơn vào bên trong sân tập, nơi mà ông từng sắm vai trợ lý cho Carlo Ancelotti trong 18 tháng trước khi là HLV trưởng đội B của Real Madrid.

 

Dù Real Madrid đánh bại Deportivo La Coruna với tỷ số 5-0 trong trận đấu kế tiếp tại LaLiga, Zidane không “giải phóng” ngay các cầu thủ tấn công của mình để họ thể hiện bản thân. Ông tung tiền vệ phòng ngự Casemiro vào sân trong đội hình xuất phát thay vì một tiền vệ tấn công kỹ thuật là James Rodriguez. Các cá nhân tạo ra những khoảnh khắc đặc biệt để khiến người hâm mộ phấn khích là một điều tuyệt vời, nhưng đó chỉ là thứ yếu. Điều quan trọng với đội bóng của ông là dành toàn bộ sự tập trung để chiến thắng trận đấu, đây là điều ông học được từ Lippi.

 

Bên cạnh đó, Zidane cũng bổ sung thêm thể lực cho đội bóng của mình. Để làm điều này, ông đã mời HLV thể lực kỳ cựu Antonio Pintius đến huấn luyện các học trò của mình. Cả 2 biết nhau từ khi Pintius còn làm việc dưới trướng của Giampiero Ventrone - HLV thể lực của Juventus giữa thập niên 90, người có phương châm là “chết nhưng phải hoàn thành” và “chiến thắng thuộc về kẻ mạnh”.

 

Zidane nhớ lại sự bất ngờ của bản thân khi lần đầu tiên được trải nghiệm những giáo án thể lực của Ventrone sau khi chuyển đến từ Bordeaux vào năm 1996: “Didier Deschamps kể tôi nghe về các buổi tập nhưng tôi không tin chúng có thể kinh khủng như thế. Thường thì sau buổi tập tôi sẽ nôn mửa vì quá mệt”.

 

Khi đã nắm quyền tại sân Bernabeu, Zidane không thay đổi quá nhiều về chiến thuật - ngoài việc tăng thêm tính chiến đấu với sự xuất hiện của Casemiro và giúp đội bóng của ông tăng thêm yếu tố phòng ngự. Madrid giữ sạch lưới 5 trong 7 trận dấu tại vòng đấu loại trực tiếp Champions League trước khi nâng cúp tại Milan vào tháng 6 năm đó. Thành công nối tiếp thành công với 8 danh hiệu nữa trong 2 mùa giải tiếp theo, trong đó bao gồm cú đúp Champions League và LaLiga mùa giải 2016/2017.

 

3. Trên hành trình của Zidane ở Real Madrid, đã có nhiều cầu thủ đến rồi đi nhưng đội bóng không thực sự có một triết lý chiến thuật rõ ràng. Trong suốt 2 giai đoạn Zidane dẫn dắt Los Blancos, những câu hỏi về đội hình hay hệ thống trong các buổi họp báo thường bị bỏ qua. Khi được các phóng viên đề nghị phân tích chi tiết về chiến thuật, ông thường chỉ đáp lại bằng một nụ cười gượng gạo.

 

“Chúng tôi chủ yếu chơi 4-4-2, nhưng với tôi thì hệ thống, dù là sử dụng 3 hay 4 người ở trung tâm cũng không phải là điều quan trọng. Khi chúng tôi chơi với cường độ và sự tập trung, với chất lượng mà chúng tôi có thì tôi không lo lắng ngay cả khi có chơi trên một sân bóng khó chịu như vậy. Tôi vô cùng hạnh phúc, kết quả có lẽ hơi khắc nghiệt với Atletico nhưng khá ít đội sẽ giành chiến thắng 3-0 ở đây”, Zidane nói sau chiến thắng 3-0 trên sân của Atletico Madrid vào tháng 11/2016.

 

Chia sẻ này đã tổng hợp hết ý tưởng chính trong công việc huấn luyện của Zidane. Có lẽ triết lý của ông quá đơn giản nếu so với những chiến lược gia có phương pháp hướng đến từng chi tiết như Pep Guardiola hay Jurgen Klopp. Chúng dẫn đến việc một vài người chỉ trích ông không có đủ hiểu biết về các phương pháp chiến thuật hiện đại.

Đó có lẽ cũng là chiến lược chỉ hiệu quả ở những CLB lớn nhất, ví dụ như Juventus vào cuối thập niên 90 hay Real Madrid hiện tại. Zidane thậm chí cho rằng ông không cần phải bảo những người như Cristiano Ronaldo, Luka Modric hay Sergio Ramos phải thi đấu thế nào. Thay vào đó, ông tạo cho họ những điều kiện cần thiết để phát huy tối đa năng lực.

 

Phong cách này được ảnh hưởng từ Ancelotti - người dẫn dắt Zidane trong 2 năm cuối cùng ở Juventus. Vicente Del Bosque - người có ảnh hưởng dài nhất trong 5 HLV của Zidane ở Real Madrid - cũng là một người nữa không đưa ra quá nhiều chỉ dẫn chiến thuật cho tập thể Galacticos. Tuy nhiên không nhiều người nhớ rằng Lippi - một chiến lược gia kỷ luật và nghiêm khắc - cũng thích phương pháp này.

 

Ông giải thích vào năm 2012 như sau: “Tất nhiên tôi phải đưa ra cho đội bóng những chỉ dẫn quan trọng về cách di chuyển khi tấn công. Tuy nhiên, tôi không nghĩ các cầu thủ hoàn toàn làm theo những chỉ đạo của tôi suốt trận đấu. Khi bạn huấn luyện những cầu thủ như Zidane, Alessandro Del Piero và Christian Vieri, bạn không thể yêu cầu họ nghĩ đến việc chỉ nên ghi bàn theo cách mà HLV mong muốn”.

 

Đây là thông điệp mà Lippi đã nhắc lại trong những năm gần đây, đặc biệt là liên quan đến Zidane. Nhà cầm quân người Italy chia sẻ trên AFP vào năm 2018: “Không HLV nào có thể dạy Zizou về kỹ thuật. Với những cầu thủ xuất sắc, đơn giản là HLV phải giúp họ hiểu ý nghĩa của những tình huống nhất định, dạy họ một tâm lý nhất định, tầm quan trọng của việc đặt bản thân phục vụ lợi ích tập thể”.

4. Tuy nhiên kể từ khi trở lại với chiếc ghế HLV trưởng Real Madrid vào tháng 3 năm ngoái, Zidane đã tập trung nhiều hơn vào sơ đồ và thậm chí còn nhấn mạnh vào sự tận tụy cũng như kỷ luật đội bóng hơn cả Lippi. Đây có thể coi là cách phản ứng khi không còn Ronaldo nữa - cả việc mất đi sự đảm bảo cho 50 bàn thắng mỗi mùa cũng như khả năng yêu cầu toàn bộ 11 cầu thủ thi đấu thật nhiệt huyết khi không có bóng.

 

Ngoài ra, Zidane có kinh nghiệm trong việc giúp các cầu thủ Real Madrid có thể giảm bớt áp lực, đây là điều mà nhà cầm quân người Pháp học được trong quãng thời gian làm việc với Del Bosque và Ancelotti. Khi Pintius tới Inter Milan vào mùa hè năm ngoái, Zidane đã mời Gregory Dupont - thành viên ban huấn luyện đội tuyển Pháp vô địch World Cup 2018 - tới để giúp Gareth Bale và đồng đội lấy lại thể lực.

 

Sau mùa giải 2018/2019 có phần sa sút, Real Madrid đã thi đấu cần cù hơn trong mùa giải này. Những chấn thương dai dẳng của tân binh Eden Hazard không để lại tác động quá lớn. Việc Real Madrid dưới thời Zidane nhấn mạnh đến tính tập thể là nguyên nhân lý giải cho việc Bale và James thường xuyên bị đày ải và Isco - có lẽ là cầu thủ hiện tại mang phong cách giống Zidane nhất - lại được tin tưởng.

Tại Juventus, Lippi sử dụng sơ đồ 4-3-1-2 cho phép Zidane có tầm ảnh hưởng lớn nhất lên trận đấu dù đôi khi ông cũng được sử dụng ở cánh hoặc chơi lùi sâu. HLV Zidane cũng thực sự chưa bao giờ tìm ra một vị trí cố định cho Isco trong đội hình xuất phát. Tiền vệ người Andalusia có thể thi đấu ở đỉnh của hàng tiền vệ kim cương nhưng cũng có thể đá cánh trong sơ đồ 4-3-3 hoặc trung lộ trong sơ đồ 4-4-2.

 

Thật thú vị khi ấy các cổ động viên Real Madrid, những người thường xuyên yêu cầu đội bóng mình phải chơi thứ bóng đá tấn công ngoạn mục, lại chấp nhận phương pháp thực dụng của Zidane mà không có quá nhiều lời phàn nàn. Ngay cả chủ tịch Florentino Perez cũng khẳng định vào năm 2017 rằng: “Zidane là một tài năng thuần túy nhưng đồng thời cậu ấy cũng hy sinh, kiên định trong việc tìm kiếm sự hoàn hảo cũng như khát khao vô bờ với những chiến thắng và các danh hiệu”.

 

“Chiến thắng tất cả mọi thứ” là tư tưởng mà Lippi sẽ vui vẻ đồng ý. Zizou vẫn luôn mang trong mình những kinh nghiệm mà ông thu nhặt được trong suốt những năm cuối thập niên 90 ở Turin.

 

Như Lippi từng nói: “Zizou sẽ mãi mang một phần Italy trong con người cậu ấy. Cậu ấy đã học hỏi từ các HLV Italy như tôi và Ancelotti. Tôi không nghi ngờ tính Italy là điều cần thiết cho cậu ấy trong quá trình phát triển trên cả cương vị cầu thủ lẫn HLV”.