Hành trình để ban lãnh đạo Barcelona đưa Xavi Hernandez trở lại băng ghế huấn luyện của họ đã mất không ít thời gian.
 |
Xavi sau đó chia sẻ rằng mình chưa sẵn sàng cho công việc này. Điều đó không sai, nhưng ai cũng hiểu anh đang cố tỏ ra lịch sự. Có rất ít niềm tin vào ban lãnh đạo do Josep Maria Bartomeu đứng đầu, người buộc phải từ chức vào tháng 10 năm ngoái. Phải đến lần thứ ba, khi họ nhận được cái gật đầu của Xavi, khi Al Sadd được thanh toán đầy đủ điều khoản giải phóng, Xavi mới chính thức trở về nhà.
Rất ít sự bổ nhiệm HLV nào được dự đoán từ trước như vậy, đến mức dù Xavi chỉ mới 41 tuổi và chưa có kinh nghiệm huấn luyện ở châu Âu, ban lãnh đạo cũng như cổ động viên Barcelona tin rằng sự trở lại của anh nên diễn ra sớm hơn.
Bởi nếu có một dòng chảy bóng đá ở Barcelona, từ Johan Cruyff đến Pep Guardiola, thì người tiếp nối nên là Xavi. Người đã chơi 767 trận cho đội bóng xứ Catalunya là một triết gia bóng đá thực thụ, nhấn mạnh phong cách chơi bóng ưa thích của anh sắc sảo hơn bất kì cầu thủ nào, ở bất cứ CLB nào kể từ thời Johan Cruyff.
Giống như Pep Guardiola, giống như trợ lý cũ của Guardiola là Mikel Arteta và giống như người đồng đội cũ của Xavi ở ĐTQG, Xabi Alonso, trí thông minh của Xavi là điều khiến anh trở thành một cầu thủ hàng đầu. Điều đó dường như định sẵn anh cho công tác huấn luyện sau này.
Có một cảm giác tiếc nuối khi Xavi chơi những trận đấu cuối cùng trong sự nghiệp cầu thủ ở Qatar, một quốc gia có nền bóng đá nghèo nàn so với những sân khấu lớn mà anh từng thi đấu, rồi sau đó bắt đầu công việc huấn luyện ở đây. Nhưng như chính anh lý giải với tờ Marca năm 2019, Qatar là nơi “không có quá nhiều áp lực để tích lũy kinh nghiệm cho ngày trở lại châu Âu.“
Thời gian đã chứng minh đó là quyết định sáng suốt. Hai năm rưỡi Xavi làm HLV Al Sadd tỏ ra hiệu quả hơn nhiều so với 4 năm với tư cách là cầu thủ của đội bóng này. Anh vừa giúp Al Sadd vô địch Qatar Stars League vào tháng 3, sau khi giành Prince Cup và Qatar Cup mùa trước. Đội bóng này cũng trải qua hơn một năm bất bại ở giải quốc nội.
Mặc dù vậy, Al Sadd vốn đã là thế lực lớn nhất của Qatar (họ là đội vô địch Qatar Stars League nhiều nhất với 15 lần), do đó điều người hâm mộ quan tâm hơn là lối đá mà Xavi áp dụng cho đội bóng này. Cách Xavi để Al Sadd lên bóng thật sự thú vị, với nhiều điểm tương đồng với Barcelona.
Họ có một thủ môn thuận cả hai chân (Meshaal Barsham) và được Xavi khuyến khích trong việc triển khai từ sân nhà một cách kiên nhẫn, cho dù có thể anh sẽ mắc sai lầm.
 |
| Ảnh: Al Sadd |
Mặc dù Xavi đã thử nghiệm không ít đội hình, anh chủ yếu sử dụng gồm 5 cầu thủ tấn công, với tuyến dưới là 3 trung vệ được che chắn bởi hai tiền vệ mỏ neo (sơ đồ 3-2-2-3 hoặc 3-2-4-1). Các trung vệ tỏ ra thoải mái trong việc cầm bóng, thậm chí được khuyến khích đi bóng mỗi khi có khoảng trống phía trước.
Các tiền vệ mỏ neo luôn giữ vị trí của mình và thường đưa ra những đường chuyền ngắn (Xavi cầu thủ như thế nào thì họ nên như vậy). Hai cầu thủ thi đấu ở vị trí “số 8” được phép đá rộng để tìm khoảng trống; ở Al Sadd, Xavi có một cầu thủ đẳng cấp ở vị trí này, đó là người đồng hương Santi Cazorla.
Trong khi Barcelona cách đây 10 năm trước thường sử dụng những tiền đạo cánh ôm sát đường biên để kéo giãn hàng thủ đội bạn, giờ đây Xavi lại sử dụng những cầu thủ chạy cánh với nhiệm vụ bó vào trong và dứt điểm. Andre Ayew, cựu cầu thủ West Ham và Swansea City được sử dụng với vai trò tương tự như Arjen Robben ở cánh phải. Akram Afif, cầu thủ xuất sắc nhất giải Qatar Star League trong hai mùa gần nhất làm điều tương tự ở cánh còn lại.
Ở trên hàng công, tiền đạo Baghdad Bounedjah từng đạt kỷ lục ghi tới 39 bàn chỉ sau 22 trận trước khi Xavi được bổ nhiệm, nhưng giờ “chỉ“ ghi 36 bàn sau 43 trận, bởi anh được chỉ đạo lùi xuống để phối hợp với các cầu thủ tấn công khác.
50% số quả phạt góc được thực hiện ngắn, 60-70% là lượng thời gian họ kiểm soát bóng - điều rất giống Barcelona ngày trước. Tuy nhiên, họ không pressing mạnh mẽ ở phía trên – khí hậu oi bức ở Qatar là một phần nguyên nhân; bù lại họ sẽ áp sát mạnh mẽ khi bóng đi qua được nửa sân.
Tuy nhiên, tất cả những thông số đẹp đẽ ở trên sẽ luôn bị hoài nghi. Nó đến từ câu hỏi hiển nhiên: Giải Qatar Stars League có chất lượng hay không?
Twenty First Group, một công ty tư vấn bóng đá liên tục nghiên cứu chất lượng các giải đấu vì mục đích chiêu mộ cầu thủ, tin rằng trình độ trung bình của một đội QSL sẽ tương đương giải hạng 4 đến hạng 5 Tây Ban Nha; nghĩa là gần bằng một đội trung bình tại giải League Two ở Anh.
Dữ liệu cũng chỉ ra rằng Al Sadd là một đội bóng có chất lượng khá tốt, tương đương với một đội tầm trung ở giải hạng hai Tây Ban Nha. Điều đó cho thấy Xavi đang huấn luyện đội bóng ở cấp độ cao hơn đội Barcelona B mà Guardiola huấn luyện cách đây 13 năm, trước khi lên huấn luyện đội một.
 |
Mặc dù vậy, một mâu thuẫn đã được chỉ ra: Nếu Al Sadd ở đẳng cấp của một hạng hai TBN, còn một đội trung bình trong 12 đội bóng mạnh nhất Qatar lại chỉ có thể đá ở giải hạng 4 Tây Ban Nha, điều đó chứng tỏ Al Sadd sẽ không gặp vấn đề gì để đánh bại hầu hết các đối thủ tại giải trong nước. Nghĩa là rất khó để đánh giá mức độ thành công trong những tinh chỉnh chiến thuật của Xavi ở đội bóng này.
Barcelona thời điểm hiện tại có trình độ ở rất xa so với tập thể anh từng gặt hái vô số danh hiệu ở thập kỉ trước. Sergio Busquets, Gerard Pique và Jordi Alba, những đồng đội cũ của anh đang ở chặng cuối của sự nghiệp. Cả đội hình Barca giờ chỉ còn mỗi Frenkie de Jong là ở đẳng cấp thế giới.
Sự yên tĩnh và thời gian cũng là thứ Xavi không còn dư giả như ở đất nước vùng Vịnh. Như chủ tịch Joan Laporta đã tuyên bố rõ ràng hôm 29/10: “Mục tiêu của chúng tôi cho mùa giải này vẫn là giành chức vô địch Champions League, LaLiga và Copa del Rey. Sẽ không có mùa giải chuyển tiếp ở Barcelona”.
Thời gian sẽ cho chúng ta câu trả lời. Trước mắt Barcelona đã nối tiếp xu hướng của các đội bóng lớn: bổ nhiệm một huyền thoại của đội bóng làm HLV với hy vọng họ sẽ tái hiện lại lối chơi đã giúp CLB thành công trong quá khứ.
Không phải đội bóng nào cũng thành công như Zinedine Zidane tại Real Madrid. Ole Gunnar Solskjaer đang vô cùng chật vật ở Manchester United. Trước đó Frank Lampard cũng phải rời vị trí huấn luyện ở Chelsea sau chuỗi trận không được như ý.
Nhưng Xavi sinh ra và lớn lên trong hệ thống và văn hóa của Barcelona. Biết đâu anh ấy tỏ ra sẵn sàng hơn chúng ta nghĩ?
