Wayne Rooney đã sẵn sàng dấn thân vào nghề nguy hiểm (P1)

Wayne Rooney. Chú nhóc ngổ ngáo đến từ Croxteth. Siêu tài năng trẻ trăm năm có một của Everton. Kỉ lục gia ghi bàn - huyền thoại đương đại của Man United. Ngôi sao “Tam sư”. Người mà trong những năm tháng đỉnh cao của mình, có thể khiến hàng vạn CĐV trên khán đài điên cuồng trong hạnh phúc.

Giờ Rooney đã là cha của bốn đứa trẻ. Chín chắn và sâu sắc hơn. Những vẫn là người đàn ông của bóng đá. Anh đang làm cầu thủ kiêm trợ lý HLV tại CLB hạng Nhất Derby County, là CTV đặc biệt của chuyên mục bình luận bóng đá trên Sunday Times. 

Khác với đa số các đồng đội thuở nào ở Man United và tuyển Anh, như Rio Ferdinand, Michael Owen hay Jamie Carragher – những người nhất quyết không theo nghiệp huấn luyện – Rooney sớm đã lên kế hoạch trở thành HLV kể từ khi anh tái hồi CLB đầu đời Everton vài năm trước.

Đại dịch coronavirus khiến Rooney phải chờ lâu hơn 1 chút để chính thức được cấp chứng chỉ HLV của UEFA (UEFA Pro Licence) thay vì tháng 7 như dự kiến ban đầu. Dĩ nhiên, mục tiêu số 1 trong tương lai của Rooney là trở thành một HLV. Nhưng anh không vội. 

Nói với The Athletic, Rooney khẳng định anh sẽ tiếp tục cuộc đời cầu thủ (kiêm trợ lý) ở Derby thêm 1 năm nữa, trước khi tính tới bước chuyển quan trọng cho nghiệp huấn luyện. Kinh nghiệm vẫn cần phải tích lũy thêm và cơ hội tốt không phải lúc nào cũng có sẵn.

********

Rooney là người nhạy bén. Từ tuổi đôi mươi, anh đã cho thấy mình có kĩ năng giao tế và đối mặt với truyền thông tốt. Sự nghiệp hiển hách của “Shrek” thời cầu thủ là thứ khiến tiếng nói của anh trở nên có trọng lượng, ở phòng thay đồ bất kì đội bóng nào. Kinh nghiệm thi đấu đỉnh cao, là học trò của những HLV tài danh từ Sir Alex, Louis Van Gaal đến Jose Mourinho cũng là một lợi thế đặc biệt khác giúp Rooney có nền tảng tốt để bước vào nghiệp huấn luyện.

Câu hỏi đặt ra là Rooney, hiện tại, đã chuẩn bị đến đâu cho hành trình mới này? “HLV đương nhiên là công việc hoàn toàn khác và khó khăn hơn rất nhiều một cầu thủ. Là cầu thủ bóng đá, thứ bạn quan tâm duy nhất là bản thân bạn. Là HLV, bạn phải quan tâm tất cả các cầu thủ, tất cả mọi thứ của đội bóng” – Alan Irvine, cựu HLV Everton bình luận.

“Nghiêm túc, kiên trì và tích lũy từng bước, Rooney với trí thông minh bóng đá của cậu ấy, hoàn toàn có thể trở thành một HLV giỏi. Nhưng với một ngôi sao như Rooney - người hiện vẫn có mức thu nhập khủng, việc đánh đổi sự bình yên để trở thành HLV với nhiều giờ vùi đầu trong công việc mỗi ngày, với vô vàn áp lực và chắc chắn phải đối mặt với thất bại, liệu có đáng hay không?” – Irvine.

“Rooney chỉ là 1 chú nhóc trong những ngày đầu tôi làm việc với cậu ấy, nhưng Rooney sớm đã cư xử khá già dặn. Vì thế, tôi chẳng hề ngạc nhiên khi Rooney trở thành 1 thủ quân thành công sau này. Nhưng bạn thấy đấy, có bao nhiêu cựu cầu thủ chọn trở thành HLV sau khi treo giày và được bao nhiêu người như thế thành công trong nghiệp huấn luyện? Công việc HLV sẽ là bài test lớn với Rooney, với gia đình và cuộc sống của cậu ấy”.

Irvine là 1 phần trong BHL Everton thời điểm Rooney-tuổi-teen tạo nên cơn sốt lớn trong làng bóng đá Anh. Ông sau đó trải qua các công việc huấn luyện tại Preston N.E, Sheffield Wed hay West Brom. Và dĩ nhiên, một người Irvine hiểu rõ sự khắc nghiệt của “nghề nguy hiểm” này.

“Tôi làm HLV bóng đá trong 15 năm, đảm nhiệm nhiều vai trò ở Everton, từng làm Giám đốc Học viện CLB. Tôi đã trải qua vị trí trợ lý HLV tại Everton trong năm năm rưỡi nhưng kể cả như thế, khi tôi chính thức trở thành một HLV trưởng, đấy vẫn là một “cú sốc”. Phải đến khi nào ở vào vị trí đó, ngồi vào chiếc ghế đó – chiếc ghế của HLV trưởng một đội bóng, bạn mới cảm nhận được áp lực thực sự của nó là như thế nào”.

********

Có quá nhiều câu chuyện về một cầu thủ bóng đá ưu tú nhận được rất nhiều kì vọng sẽ trở thành một HLV tài danh và rồi… thất bại thảm hại. Tầm cỡ siêu sao như vị thế Rooney – cầu thủ không thiếu. Như Bobby Charlton với “vết đen” cùng Preston N.E xuống hạng và bị sa thải chỉ sau 8 trận dẫn dắt Wigan. Như Bobby Moore, với một sự nghiệp huấn luyện vô cùng tầm thường tại Oxford City, Eastern AA (Hong Kong) hay Southend United. 

Như Terry Butcher, Stuart Pearce hay Tony Adams, những biểu tượng thời cầu thủ, những cựu thủ quân tuyển Anh và đều thất bại trong nghiệp huấn luyện. Ngay cả thủ môn huyền thoại Peter Shilton, người duy nhất có số trận thi đấu cho “Tam sư” nhiều hơn Rooney cũng chẳng làm nên trò trống gì khi dấn thân vào nghề HLV. Shilton làm HLV thủ môn tại Plymouth Argyle 4 năm và trong quãng thời gian đó CLB này xuống hạng 2 lần!

Lợi thế lớn nhất của Rooney so với những bậc tiền bối hay đàn anh kể trên, là anh… không vội dù rất muốn theo nghiệp huấn luyện. Rooney đã dành nhiều năm để chuẩn bị cho “sự chuyển đổi” này.

“Rooney là người đàn ông của bóng đá. Giai đoạn tôi làm trợ lý cho Louis Van Gaal, Rooney thường xuyên xuất hiện trong các buổi phân tích đối thủ của BHL. Cậu ấy sắc sảo, nhạy bén và ham học hỏi” – Ryan Giggs kể với The Athletic.

“Một cầu thủ giỏi không phải lúc nào cũng có thể trở thành một HLV tốt. Chúng ta có quá nhiều ví dụ về điều này.

Nhưng nếu bạn thực sự đam mê và luôn sẵn sàng làm tất cả để trở thành một HLV giỏi, thực tế sẽ khác. Lợi thế của chúng tôi là kinh nghiệm thi đấu ở đẳng cấp cao nhất trong nhiều năm dài. Wayne là học trò của Sir Alex. Cậu ấy từng làm việc với nhiều đời HLV trưởng tuyển Anh. Rồi Louis Van Gaal, Jose Mourinho trong những năm cuối tại Man United. Và bây giờ ở Derby County, cậu ấy sát cánh cùng một HLV người Hà Lan khác – Phillip Cocu. Những trải nghiệm ấy đương nhiên rất có ích” – Giggs.

Mối quan hệ tuyệt vời với nhiều thế hệ cầu thủ Anh giúp Gareth Southgate, một cựu trung vệ “Tam sư” nhanh chóng trở thành ông chủ thực sự trong phòng thay đồ tuyển Anh. Raheem Sterling thừa nhận, cái-uy-như-một-người-cha của Pep Guardiola tại Man City giúp anh và những người khác tiến bộ. Sir Alex Ferguson, thày cũ của Rooney cũng như nhiều HLV tài danh khác đều sở hữu những phẩm chất đặc biệt trong việc quản lý phòng thay đồ CLB. 

Nhưng không phải HLV nào cũng có được “phép màu” kiểu như vậy. Và đó thực ra cũng chỉ là 1 phần để có thể phát triển tốt trong nghề HLV, một công việc có tuổi thọ trung bình (tính ở 2 hạng đấu cao nhất bóng đá Anh kể từ kể từ đầu thế kỉ 21 – ND) chỉ là… 1 năm.

Rooney có “phép màu” ấy không? Điều này thì chưa ai dám chắc nhưng anh, như đã chứng tỏ thời cầu thủ, là người có khả năng truyền cảm hứng xuất sắc. 

“Buổi tập đầu tiên của Rooney tại D.C United. Giữa tháng Bảy. Nhiệt độ ngoài trời là 100 độ F (xấp sỉ 38 độ C). Và cậu ấy tập còn hăng hơn cả các cầu thủ trẻ của đội”, ông Stewart Mairs – giám đốc kĩ thuật DC United nhớ lại.  “Rooney là kiểu cầu thủ không muốn bỏ lỡ bất kì một buổi tập, là cầu thủ muốn ra sân chiến đấu ở tất cả các trận. Kể cả khi cơ thể không ổn (Rooney chơi nửa mùa giải đầu ở D.C với một xương sườn bị rạn), cậu ấy cũng không cho phép mình nghỉ ngơi. Khát khao của Rooney không chỉ đáng ngưỡng mộ mà nó còn là liều thuốc tinh thần tuyệt vời cho những người xung quanh cậu ấy”.

“Rooney cởi mở, thân thiện và luôn đối tốt với mọi người. Một trong những việc đầu tiên cậu ấy làm tại D.C United là mời toàn bộ đồng đội (BHL thì không có suất) đi ăn trưa. Cậu ấy sau đó, cũng nhiều lần đặt mua bữa trưa cho cả đội. Đồng đội, mấy ai được như cậu ấy?”.

“Đa số sẽ… cảnh giác khi CLB đón về một tân binh, nhất là khi anh ta thuộc dạng sao số có tiếng. Nhưng Rooney quá tuyệt, cả trong và ngoài sân cỏ, khiến tất cả gần như ngay lập tức yêu mến cậu ấy. Nhiều cựu danh thủ đến đây (giải MLS) là để dối già nhưng Rooney tới là để làm việc, chiến đấu và chiến thắng. Nói thế nào nhỉ, sự hiện diện của Rooney tại D.C United đã kích thích các cầu thủ còn lại chơi tốt hơn 10% so với chính họ trước đó” – vẫn lời Stewart Mairs.

************

Chính quãng thời gian thi đấu tại D.C United đã khiến Wayne Rooney cân nhắc nghiêm túc hơn về kế hoạch trở thành một HLV sau khi treo giày. 

“HLV trưởng của đội – ông Bel Olsen luôn muốn nghe đánh giá và phân tích từ Rooney trước mỗi trận đấu của D.C United. Mà Rooney thì đặc biệt sắc sảo trong khoản này. Như tôi đã nói, Rooney đến đây là để làm việc, không phải hưởng thú vui những năm cuối đỉnh cao. Cậu ấy thực sự nghiêm túc trong công việc, bao gồm cả việc nghiên cứu từng đối thủ của D.C United. Ví dụ như trước trận gặp N.Y Red Bulls, Rooney phân tích thế này: “Họ là đội thích pressing tầm cao. Với những đối thủ dạng này, chúng ta phải kiên nhẫn khi không bóng. Và lúc có bóng, cần phải triển khai lên trên thật nhanh. Đơn giản và ít chạm thôi”. 

Wayne Rooney đã thi đấu 120 trận trong màu áo đội tuyển Anh, nhiều hơn bất kì cầu thủ nào trừ thủ môn Shilton. Anh hiện cũng đang là kỉ lục gia ghi bàn của “Tam sư” với 53 bàn thắng. Thành tích khiêm tốn của tập thể tuyển Anh tại các VCK giải đấu lớn luôn là thứ được dùng để chống lại Rooney. Nhưng với tất cả những gì đã cống hiến, anh vốn đã là một huyền thoại bóng đá quốc gia.

“Điểm quan trọng đầu tiên mà chúng ta cần phải nhấn mạnh: bởi vì Rooney là một cầu thủ lớn với sự nghiệp hiển hách, cậu ấy đương nhiên có được sự tôn trọng cao trong phòng thay đồ”, Adrian Bevington – cựu quan chức của FA bình luận. “Thứ hai, Rooney không phải là người cao ngạo, mà luôn nhiệt thành và cầu thị. Tính cách của Rooney khiến đa số đều muốn làm việc cùng cậu ấy”.

“Các cầu thủ thích anh ấy. Ban huấn luyện thích anh ấy. Ngay cả các nhân viên của đội bóng cũng thích anh ấy. Rooney là người nổi tiếng và đó là bước đệm thuận lợi khi cậu ấy bước vào môi trường huấn luyện. Nhưng nó cũng sẽ trở thành áp lực lớn cho Rooeny. Và vì thế, tính cách của Rooney, thái độ chăm chỉ và chuyên nghiệp của Rooney sẽ giúp cậu ấy có được sự cân bằng trong nghề này”.

Bevington đã làm việc cho FA gần 2 thập kỉ, đã tận mắt chứng kiến những bước thăng tiến của Rooney từ khi còn là một thần đồng bóng đá được HLV Sven Goran Eriksson ví như “Pele mới” trở thành thủ quân tuyển Anh rồi kỉ lục gia ghi bàn “Tam sư” và giờ là một HLV với tiềm năng hứa hẹn. Vì thế đánh giá của ông, về Rooney, là rất đáng để lắng nghe.

“Thông minh, sắc bén và cầu tiến. Với tôi, Rooney là một nhà tư tưởng trong bóng đá. Cậu ấy có sự đam mê đặc biệt, có tình yêu lớn với bóng đá. Đó không chỉ là việc ra sân, thi đấu và chiến thắng trong tư cách một cầu thủ bóng đá mà còn là một hành trình dài liên tục hỏi hỏi, trau dồi và phát triển kiến thức của mình trong môi trường này” – Bevington.

Khi Rooney xuất hiện bên cạnh Jamie Carragher trong chương trình “Bóng đá Tối thứ Hai” của Sky Sports, hay sau đó ngồi bình luận cùng với người đồng đội cũ Gary Neville ở show “SoccerBox”, anh đã khiến đa số “sốc nặng” bởi kiến thức và sự hiểu biết sâu rộng của anh về bóng đá. 

“Trước nay, đa số chỉ nhìn nhận và đánh giá Rooney trên khía cạnh một-ngôi-sao-bóng-đá. Thậm chí nhiều người tin rằng, Rooney là cầu thủ lười biếng (trong tập luyện) và không… thông minh. Họ lầm to. Tất cả những nhà báo từng phỏng vấn cậu ấy, tất cả những phóng viên từng tham gia một cuộc họp báo có sự hiện diện của Rooney đều biết rằng cậu ấy sắc sảo, nắm bắt tâm lý đối phương tốt đến như thế nào. Rooney không nói nhiều, nhưng mỗi lời của cậu ấy khi thốt ra có sức nặng hệt như một chủ tọa phiên toàn vậy” – Bevington.

*********

Có thể nhận thấy những điểm chung rõ ràng trong đánh giá về Rooney, từ những cựu quan chức, những HLV, cựu cầu thủ hay đồng đội cũ. Tất cả đều thống nhất, Rooney có những phẩm chất và trải nghiệm cần thiết để hoàn toàn phù hợp với nghề HLV.

“Nhiều HLV có đủ phẩm chất tốt để vươn tới đẳng cấp hàng đầu trong nghề này. Nhưng họ đơn giản là không có tham vọng đó. Họ không muốn làm việc ở một cấp độ mà mỗi thất bại có thể gắn liền với nguy cơ hủy hoại cuộc sống của bản thân và gia đình. Nhưng Rooney thì khác. Cậu ta chẳng bận tâm tới những áp lực kiểu này. Đời cầu thủ, Rooney đã nếm trải đủ mọi nghịch cảnh và vượt qua vô vàn sức ép khác nhau.  Nó hun đúc cho Rooney khả năng “tự-phục-hồi”, một phẩm chất đặc biệt quan trọng để thành công trong nghề HLV” – một HLV tại Premier League nhận xét.

Trước Rooney không thiếu những cựu danh thủ hạng A đã thất bại trong nghiệp huấn luyện. Và nó tạo ra một cảm giác kiểu “dejavu” khi chúng ta bàn về khả năng thành công của Rooney-HLV. Dù bạn có là cầu thủ ưu tú thì những phẩm chất kiểu như kĩ năng quản lý, phẩm chất lãnh đạo hay tài thu phục nhân tâm là thứ không phải ai cũng có hay cũng có thể tự luyện mà thành được.

Ở Rooney chúng ta thấy những tín hiệu vô cùng tích cực. Anh đã là nhà lãnh đạo quần hùng từ Man United tới tuyển Anh, từ D.C United tới Derby County. Về mặt chiến thuật, nhiều nguồn tin khẳng định Rooney là người đề xuất với BLĐ Man United nên dùng Ryan Giggs ở vị trí HLV trưởng sau khi sa thải Van Gaal thay vì mời về Jose Mourinho. 

Lý do quan trọng nhất, theo quan điểm Rooney khi đó, là dù anh rất ngưỡng mộ Mourinho nhưng Man United với sự hiện diện của HLV người Bồ Đào Nhà chắc chắn sẽ chơi thứ bóng đá hoàn toàn khác so với phong cách truyền thống của “Quỷ đỏ”. Lý do thứ hai, Rooney lo rằng với Mourinho, nguồn lực từ Học viện CLB sẽ không được tận dụng hiệu quả.

Mourinho có thành công  và có cả thất bại tại Old Trafford nhưng rõ ràng những suy nghĩ sâu sắc của Rooney 4 năm về trước là hoàn toàn chính xác.

Rooney từng là người đã gõ cửa phòng Sir Alex Ferguson để phàn nàn về việc CLB đã “mua một cầu thủ không phù hợp”, để yêu cầu được biết về chính sách chuyển nhượng của CLB. Rooney từng là người phản biện với Van Gaal rằng, chiến thuật của HLV người Hà Lan ở United thực sự có vấn đề, không phát huy được hết tiềm năng của cầu thủ - trong đó có anh. Với Cocu, khi mời Rooney về Derby, HLV trẻ người Hà Lan chắc chắn không chỉ chờ đợi một Rooney-cầu thủ mà còn coi anh là cánh tay phải trong công tác huấn luyện. Họ thực sự hợp nhau và đang hỗ trợ cho nhau rất tốt ở Pride Park.

Dấu ấn chiến thuật của Rooney tại Derby? Có lần Rooney chỉ ra rằng Derby quá dễ bị tổn thương bởi các tình huống ném biên của đối thủ và điều này ngay lập tức được xử lý trên sân tập ở buổi tập sau đó và hiệu quả là rất rõ ràng. 

Rooney cũng đóng vai trò quan trọng trong việc huấn luyện các cầu thủ trẻ của Derby trong các buổi tập ở trung tâm. Anh là nhân vật không thể thiếu trong các cuộc họp bàn chiến thuật của BHL hay các buổi phân tích video. Trước khi Rooney cập bến, Derby xếp thứ 17 BXH Championship giờ họ đang đứng thú 12, chỉ kém 5 điểm so với vị trí có suất đá play-off thăng hạng.

Rio Ferdinand từng nói, anh có “niềm tin mạnh mẽ rằng một ngày nào đó Rooney sẽ trở thành HLV trưởng Man United”. Dĩ nhiên, để có ngày đó Rooney chắc chắn sẽ phải trải qua một hành trình dài khẳng định mình trong nghề HLV. Nhưng ít nhất, giờ anh đã sẵn sàng…

Lược dịch từ: Wayne Rooney: a manager-in-waiting (The Athletic)