Sự thực dụng của Pep Guardiola đã giúp Manchester City phòng ngự cân bằng hơn

Có lẽ không có từ nào bị dùng sai nhiều trong bóng đá như từ “thực dụng”. Chúng ta thường dùng nó với hàm ý đồng nghĩa với phòng ngự, thận trọng, xù xì; lối chơi “thực dụng” là để chống lại lối chơi tấn công bay bổng. Các HLV cũng thường được chia thành 2 nhóm: Nhóm thực dụng gồm Sam Allardyce, Tony Pulis, Neil Warnock và phần còn lại là lãng mạn gồm Marcelo Bielsa, Pep Guardiola và Gian Piero Gasperini.

 

Thực tế, Bielsa là trường hợp đặc biệt. HLV trưởng của Leeds United có những nguyên tắc mà ông luôn tuân theo, không bao giờ làm trái. Điều kiện gia đình cũng khiến ông thực sự chưa bao giờ cần tiền thưởng chiến thắng như các cầu thủ hay HLV khác. 

 

Nhưng công bằng mà nói nếu cho rằng cách chơi của Leeds trong chuyến làm khách đến Old Trafford trước Giáng sinh là bởi ông đánh giá thấp khả năng tấn công của Manchester United thì thật nực cười. Đơn giản, Leeds thi đấu như vậy vì Bielsa nghĩ đó là cách tốt nhất để giành chiến thắng.

 

Đúng là phong cách pressing một kèm một của ông đã mở ra nhiều không gian dẫn đến màn mở tỷ số của Scott McTominay, tuy nhiên bàn thua thứ 2 ít nhất một phần đến từ việc Mateusz Klich không ngăn được bước chạy của tiền vệ người Scotland. 

 

Khi bạn đã bị dẫn trước 2-0 sau 3 phút, trận đấu đã bước sang cục diện khác, nhất là khi bạn đối đầu một đội phản công tốt như Man United. Nhưng hãy tưởng tượng nếu 3 phút đầu tiên đó mọi thứ không diễn ra như vậy, trận đấu có lẽ sẽ khả quan hơn nhiều cho Leeds. Nếu đoàn quân của Bielsa dẫn trước, thế trận sẽ rất khác.

 

Nêu bật mối nguy của lối chơi pressing ấy là hợp lý, nó chỉ ra sự thiếu kết dính và các sai lầm cá nhân. Tuy nhiên có thể thấy Bielsa có lẽ đã hơi ngây thơ ở chỗ hiểu sai hoàn toàn về cách tiếp cận bóng đá. Ông sẵn sàng mạo hiểm với những thất bại nặng nề vì ông tin về lâu dài thì lợi ích sẽ nhiều hơn những điều tiêu cực. Xét theo những tiêu chí của ông, ông đang thực dụng. Cách tiếp cận không thực dụng sẽ là tìm cách thu nhỏ, giảm thiểu quy mô thất bại.

Điều này có thể gợi ra một sự thật lớn hơn là một số HLV không phải người thực dụng. Đối với đa số thì kết quả được đặt lên trước và phong cách, lối chơi chỉ là phương tiện. Jose Mourinho có lẽ là HLV lý tưởng nhất ở Premier League với quyết tâm rõ ràng là tìm kiếm niềm vui một cách thực tế và chỉ giành chiến thắng theo đúng “trường phái Mourinho” (hay có thể gọi là Mourinhista) là thắng tối ưu nhất có thể.

 

Trong các cuộc chạm trán Crystal Palace và Wolverhampton, Tottenham Hotspur đã mất điểm trong những thế trận mà họ quyết định lùi sâu về để bảo vệ thế dẫn trước: mùa giải này Spurs đã mất 9 điểm trong 10 phút cuối cùng các trận.

 

Công thức kinh điển của Mourinho đã không còn quá hiệu quả, nó là sự kết hợp của 3 điều: các cầu thủ phòng ngự của ông chưa đủ tốt, ông không còn là bậc thầy về tổ chức phòng ngự hoặc ông kiên định với lối chơi ấy không phải vì đó là cách tốt nhất để giành chiến thắng nhưng nó có thể mang về 1 điểm. Dù là trường hợp nào thì HLV trưởng Tottenham đã liên tục làm những điều không hiệu quả, điều này trái với chủ nghĩa thực dụng.

 

Chủ yếu những mâu thuẫn lớn về triết lý trong bóng đá không phải là giữa thực dụng và lãng mạn mà là giữa những chủ nghĩa thực dụng có tính cạnh tranh. 

 

Đây là quan điểm mà Guardiola đã nêu lên khi ông mới gia nhập Manchester City vào năm 2016 khi được hỏi liệu triết lý của ông có hiệu quả ở Premier League giống như Tây Ban Nha và Đức hay không. 

 

Chiến lược gia người Tây Ban Nha chia sẻ: “Mọi người nói ‘Bạn phải thực dụng hơn, sắc bén hơn’. Thực dụng hơn tôi sao? Xin lỗi… Khi đang nói về thực dụng, chúng ta không nói tới ‘cách thức’ hay điều gì đó để thảo luận về bóng đá là những con số. Và về những con số thì tôi giỏi… Tôi ở đây không phải để tạo ra thứ bóng tuyệt vời vì cái đẹp, tôi ở đây để giành chiến thắng các trận đấu”.

 

Hiện nay phân chia thực dụng/lãng mạn thường xuyên được sử dụng như một cái cớ khi một đội mạnh hơn (về lý thuyết) thua một đội yếu hơn, điều có lẽ được thấy rõ nhất ở mùa giải này là thất bại 2-5 của Man City trước Leicester. “Những trận đấu như thế này, khi đối phương chẳng làm gì, khiến bạn hơi bối rối. Đó không phải cách tôi thích thi đấu”, tiền vệ Rodri của Man City bày tỏ.

 

Tuy nhiên có những dấu hiệu cho thấy Guardiola đang thay đổi, rằng sự thực dụng bẩm sinh đang hướng ông về với khái niệm truyền thống hơn của thuật ngữ này trong bóng đá. Man City đang có thành tích phòng ngự tốt nhất mùa giải này khi mới phải nhận 12 bàn thua trong 14 trận. Điều đó không có gì lạ, 2 mùa giải vừa qua họ đều có thành tích phòng ngự tốt thứ 2 trong khi mùa giải 2017/2018 là tốt nhất.

 

Nhưng xét trên thước đo thì các bàn thua không lý giải hết câu chuyện. Man City giỏi ở khoản đoạt lại quyền kiểm soát bóng đến mức đa số các đối thủ không có đủ bóng để khiến họ gặp vấn đề. Những vấn đề của Man City kể từ khi Guardiola nắm quyền thường xuất hiện khi họ đối đầu những đội đủ hay để phản công qua những đợt pressing của họ, điều khiến họ bị lộ hàng phòng ngự.

 

Quyết tâm không để phản công đã khiến Pep Guardiola và các cộng sự đưa ra quyết định bất ngờ với đội hình ra sân trong cuộc chạm trán Lyon ở Champions League hồi tháng 8 năm ngoái (sau đó bị loại), hay những trận hòa buồn tẻ trước Liverpool và Man United.

 

Kể từ bàn thắng của Michail Antonio (West Ham) hồi tháng 10, Man City mới chỉ nhận 1 bàn thua trong 702 phút ở Premier League. Họ pressing ít hơn 21,8% so với mùa giải 2018/2019. Điều này có thể cho thấy Guardiola đang giảm bớt việc gây áp lực lên đối phương dù nó cũng khá hợp lý trong bối cảnh tỷ lệ pressing của toàn giải đấu đã giảm 22,7% như phản ứng tự nhiên đối với việc lịch thi đấu bị dồn lại dày đặc vì COVID-19.

 

Nhưng chỉ vì điều đó không được dự tính trực tiếp không có nghĩa nó không đáng chú ý. Thật khó để chắc chắn về bất cứ điều gì trong mùa giải kỳ lạ này, tuy nhiên có lẽ việc giảm bớt pressing đã giúp Man City cân bằng hơn về mặt phòng ngự. Guardiola đã thực dụng như thế.