Trợ lý HLV của Borussia Monchegladbach, Rene Maric, mới 27 tuổi, nhưng anh là một trong những cá tính thú vị nhất của Bundesliga thời điểm hiện tại.
Không hề có một chiến thuật nhất định như bóng đá Mỹ ?
Bạn có thể đưa ra một vài khả năng nhất định, tùy thuộc vào việc đối thủ làm những điều đó như thế nào. Điều này, về mặt nào đó, phụ thuộc vào quá trình xử lý kiểu nếu/thì. Nhưng không ai nói, "Được rồi, giờ thì chuyển sang số 7." Mọi thứ thiên về các vị trí nhất định cũng như các tình huống nhất định có thể dẫn đến những thứ khác nhau. Mỗi khi một cầu thủ đưa ra giải pháp chưa từng được áp dụng, chúng tôi vui hơn họ. Thật sự tuyệt cho các HLV nếu các cầu thủ sáng tạo hơn, đưa ra những câu trả lời chưa từng ai nghĩ đến. Từ đó, chúng tôi có thể học từ chúng, một điều rất tuyệt. Ở một vài trận, đối thủ làm đúng với những gì chúng tôi nghĩ, giúp chiến thuật mà chúng tôi đề ra đi đúng hướng. Tuy vậy, ở một vài trận, bạn vẫn cần các cầu thủ đưa ra quyết định đúng đắn.
Nghe có vẻ trừu tượng ?
Không hề. Hãy lấy ví dụ đơn giản thế này: đội bóng của bạn có bóng. Mục tiêu là gì ? Bạn muốn ghi bàn bằng cách giữ bóng rồi tìm phương án chuyền bóng, thường là lên tuyến trên. Các đội khác nhau làm điều đó khác nhau, nhưng phương pháp đều như nhau. Đồng đội luôn chờ sẵn. Nếu họ không có ở đó, bạn có thể giúp họ bằng cách tạo khoảng trống cho họ. Dựa trên 2 điều này, cùng 3 hành động đơn giản, bạn cố gắng tìm ra giải pháp và tình huống. Một vài đội sẽ mạo hiểm hơn để đến được khung thành nhanh hơn, số khác muốn kiểm soát bóng hơn. Nhưng hành động đều giống nhau, thường được lặp đi lặp lại trong các buổi tập.
"Phương pháp" ở đây là một tiền đạo lùi xuống để nhận bóng, còn một người thoát xuống phía sau, ví dụ thế ?
Đúng vậy. Hoặc một ai đó bó vào trong, còn một cầu thủ khác biết được bạn cần khoảng trống, sau đó nhanh chóng lấp đầy vị trí. Nhớ điều đấy thì dễ, cái khó là căn đúng thời điểm trong một trận đấu. Đấy là điều bạn làm trong các buổi tập. Bạn truyền đạt cho các cầu thủ về mức độ của đội hình, cách ra quyết định và thực hiện chúng ở cấp độ cá nhân.
Liệu anh có đồng ý rằng lối chơi của Guardiola là lối chơi phức tạp nhất ?
Còn tùy thuộc vào HLV. Với Pep, khó có thể thi đấu như Simeone, tương tự vậy, sẽ rất khó cho Simeone khi thi đấu như Pep. Nhưng với các đội bóng, việc khó nhất đó là áp đảo ở mọi khâu trong trận đấu, điều mà Pep muốn đội bóng mình làm. Cần rất nhiều nỗ lực vì anh phải rất giỏi ở mọi khâu. Anh phải thực sự giỏi trong việc luân chuyển sang phòng ngự. Anh phải thi đấu được ở những tình huống dàn xếp, chuyển sang trục dọc, nhưng đồng thời phải biết cách xoay chuyển đúng lúc, giữ bóng thành công và tìm không gian. Tóm lại, có rất nhiều yêu cầu được đưa ra cho các cầu thủ.
Liệu lối tiếp cận thực dụng của Jose Mourinho có còn hợp thời ?
Real Madrid dưới thời ông ấy rõ ràng không thực dụng khi họ lập kỷ lục bàn thắng cũng như điểm số (vào năm 2013). Về thứ hai cùng Man United (ở năm 2018) cũng là một thành công. Ông ấy không cố gắng đi theo cầu thủ. Cái tôi thấy sau vài trận của Tottenham, đó là họ rất khác so với các đội bóng trước đây ông từng dẫn dắt. Một vài lợi thế ông có được từ đầu, ít nhất là về phương pháp luyện tập và sắp xếp chiến thuật sau đó lại bị sao chép một cách rộng rãi. Nhưng tôi cũng không loại trừ khả năng ông ấy sẽ tự thay đổi mình.
Để tôi hỏi anh theo cách khác ? Liệu có thể thi đấu thành công mà không cần một cấu trúc pressing tốt ?
Khó lắm. Các đội luôn trở nên tốt hơn, ở mọi mặt trận. Sự khác biệt giữa bóng đá hiện đại và bóng đá của 20, 30 năm trước rất lớn. Các cầu giờ đây có tinh thần thể thao cao hơn, có nền tảng chiến thuật tốt hơn, nhanh nhạy hơn. Họ được đào luyện chuẩn chỉ hơn, phát triển một cách chuyên nghiệp hơn từ đầu. Đó là lý do vì sao rất khó thi đấu mà không pressing hoặc tối thiểu là một khâu phòng ngự tốt. Bạn không cần phải ồ ạt tấn công, ai cũng có cách pressing khác nhau mà, nhưng bạn cần phải tỏ ra hiệu quả ở khâu phòng ngự. Nếu không, dạng cầu thủ bạn thường đối mặt sẽ xé xác bạn ra một cách dễ dàng. Chúng tôi từng gặp những đội phòng thủ rất sâu, nhưng cũng rất năng động và gọn gàng ở những pha xử lý trong không gian hẹp. Họ di chuyển rất tốt, thay nhau tấn công. Phòng ngủ chủ động chính là thế.
Nhưng liệu anh có thể dồn sâu như thế khi là một đội bóng top đầu ? Nếu giành lại bóng, anh có rất nhiều khoảng trống để lấp đầy ?
Vấn đề này khá khác. Khi là đội bóng hàng đầu, anh không thể nhường bóng cho một đội bóng ưa chuộng kết quả 0-0. Nếu anh muốn dành chiến thắng trước một đội bóng không muốn thua, anh cần phải cướp được bóng từ rất sớm.
Trong những năm gần đây, Bundesliga được xây dựng trên nền tảng của các pha luân chuyển. Liệu đây có phải xu hướng nhắm đến việc hoàn thiện lối chơi hơn ? Ở Leipzig, Julian Nagelsmann đã thêm vào nhiều hơn các pha pressing ở khâu kiểm soát bóng, tương tự vậy, anh cũng đang thêm vào những pha pressing ở các pha kiểm soát bóng.
Các cầu thủ đang dần hoàn thiện hơn. Những đội bóng có những cầu thủ như thế trở nên hoàn thiện hơn khi họ cố gắng tối đa hóa tiềm năng của mình ở mọi khâu. Nếu bạn là một đội bóng cửa dưới chỉ có thể thực hiện được vài pha phản công hoặc một vài pha tấn công chạy chỗ, sẽ rất ngu ngốc nếu bạn không cố gắng thực hiện chúng nhanh nhất có thể. Đồng thời, các đội bóng top đầu sẽ kiểm soát bóng nhiều hơn, nhưng vẫn phải tập bóng chết và phản công, vì những vấn đề này luôn đi kèm theo. Nếu không, bạn sẽ mất điểm. Khó có thể để mất điểm ở bóng đá thời hiện đại. Bạn cần phải tận dụng tất cả số điểm mình có. Ở Anh, bạn có thể bị loại khỏi cuộc đua vô địch nếu để thua 2 trận. Nếu bạn để thua 2 trận vì không phản công tốt, chắc chắn sẽ rất buồn. Rõ ràng có một nỗ lực nhằm giúp các đội bóng trở nên chuẩn chỉnh hơn mà không bỏ qua nội lực của mình.
Tôi từng dùng cụm từ "chiến thuật vi mô" khi nhắc đến Borussia Dortmund của Klopp ở thời đỉnh cao vào năm 2012. Họ trông gióng như một tập thể không cần đến những ý tưởng chiến thuật lớn lao vì họ có thể tự làm một cách chính xác như một tập thể, ở mức độ nhỏ nhất có thể ở mọi thời điểm. Điều này có khả thi ? Khi tôi hỏi Ralf Rangnick, anh ấy nghĩ rằng điều này là bất khả. Anh ấy nói rằng một đội bóng luôn cần biết rõ mình phải làm gì khi không thể phản ứng kịp thời như một tập thể.
Với tôi, chiến thuật đơn giản đó là đưa ra quyết định, hoặc: một tổng hòa của các quyết định của từng cá nhân cầu thủ. Nếu một cầu thủ nhận ra anh ấy bị nhắm tới và có thể vượt sang phải, đó là chiến thuật. Đó là điều chúng tôi thực hiện trong các bài tập: giúp các cầu thủ nhận ra tình huống rồi đưa ra quyết định đúng đắn nhất. Nếu cậu ta thường xuyên gặp phải tình huống này, cậu ta có thể đọc được, như một tay chơi cờ có thể nhìn thấy một cách nhanh chóng trên bàn cờ.
Nhưng trên bàn cờ, chỉ có thể di chuyển một quân trong một thời điểm nhất định ?
Chính xác. Bóng đá năng động hơn thế, nhưng tựu chung lại, tôi không nghĩ rằng "chiến thuật vi mô" hay "chiến thuật vĩ mô" là những thứ đối nghịch nhau. Bạn cần một bộ khung cho giải pháp của mình. Nếu tôi nói với cầu thủ rằng họ cần thi đấu theo trục dọc, họ có thể hướng về phía trước mặt trước khi nhận bóng để xem ai có thể chuyền được. Bạn có thể đưa ra rất nhiều phương án ở thời điểm đó, giúp cậu ta có thể tập trung hơn và nhanh hơn. Nếu phương án là dồn lên trên, đường chuyền có thể được thực hiện làm sao để giúp người nhận bóng có được khoảng trống để đưa bóng lên tuyến trên. Nếu không thể, bạn sẽ chuyền bóng theo cách khác. Đây là những "chiến thuật vi mô" nhưng chúng tồn tại bên trong một tổ hợp của nhiều chiến thuật. Điều cần nhất đó là tìm ra một lối chơi hợp với cầu thủ của bạn. Một khi họ nắm bắt được, bạn có thể thêm vào những thứ khác nhau. Bạn muốn thuyết phục cầu thủ của mình tuân theo chiến thuật cho đến khi họ trở nên linh hoạt hơn trong bộ khung đó.
Kiến thức về tâm lý học có giúp anh trong việc giao tiếp với cầu thủ ?
Mọi thành viên trong BHL cần phải trở thành một nhà tâm lý hai gì đó. Bạn cần phải biết cách khiến các cầu thủ trở nên khá hơn, biết cách giao tiếp với họ nhằm giữ vững tinh thần của họ. Nhưng tôi không phải là tay chuyên nghiệp. Trong một số lĩnh vực, tôi lại thiếu kinh nghiệm. Thường tôi sẽ lui vào hậu trường, lắng nghe và theo dõi cách Marco xử lý cong việc. Tôi cũng thường đến hỏi ý kiến các cầu thủ lớn tuổi hơn, tham vấn họ ở một vài tình huống nhất định. "Nói với tôi đi." Họ thường rất cởi mở. Họ rất thích trao đỏi. Từ đó, bạn biết được rằng các cầu thủ xử lý tình huống rất khác nhau vì họ có những cá tính khác nhau hoặc tới từ một thế hệ khác. Một vài cầu thủ trẻ của chúng tôi không hề tỏ ra nao núng trước các trận đấu. Họ đã quen với áp lực cũng như việc thi đấu cùng ĐTQG, ký tặng NHM hay trao đổi với truyền thông từ rất sớm. Rất khác so với 30 năm trước, khi bạn trở thành cầu thủ chuyên nghiệp ở Bundesliga mà không cần phải học những điều trên.
Làm sao anh, một HLV trẻ, giành được niềm tin của các cầu thủ ? Là do kiến thức ? Là do khả năng xã giao ? Hoặc cả hai ?
Bạn phải làm đủ thứ. Nhưng phần "người" chính là nền tảng. Cứ cho là ý kiến của bạn không quan trọng ban đầu, nhưng nếu có thể thành công 100% thì dần dà, mọi thứ sẽ đi vào khuôn. Các cầu thủ sẽ phải tự học nếu bạn đi theo phong cách tự quản. Bằng cách đó, lời nói của bạn sẽ có sức nặng hơn mà không cần HLV. Nếu lời nói của bạn có trọng lượng nhưng chẳng ai nghe lời bạn, không ai tin bạn, nếu mọi thứ không ổn, thì bạn chẳng đạt được gì cả. Thế giới con người luôn tạo ra những tiền lệ. Đương nhiên, sẽ rất tốt nếu lời nói của bạn có trọng lượng, khi bạn có thể nâng tầm họ. Các cầu thủ luôn muốn tốt hơn, muốn thành công hơn để có thể thi đấu cho đội bóng mình mơ ước hay đạt được gì đó to lớn cùng đồng đội. Khi các cầu thủ cảm thấy rằng bạn có thể giúp được họ, bạn có thể giành được lòng tin của họ, khiến họ tôn trọng bạn. Đó là một quá trình cho đi-nhận lại. Nếu tôi không thể trả lời, tôi sẽ nói rằng tôi không thể. Khi đó, tự họ sẽ tìm ra cách. Tôi rất may mắn khi có được những cầu thủ "dễ bảo" ở Gladbach hay Salzburg.
Anh chưa từng thi đấu chuyên nghiệp. Làm thế nào anh có thể giúp một tiền đạo cải thiện khâu kiểm soát. ví dụ thế ?
Các cầu thủ chúng tôi làm việc với đã có sẵn những kỹ năng này. Điều tôi tập trung vào đó là cách nhìn, cách ra quyết định: bạn sẽ làm gì ở những tình huống nhất định này ? Bạn sẽ đặt mình ở đâu ? Những điều mà đến tôi cũng có thể làm được, một điều giúp ích rất nhiều. Khi tốc độ trận đấu gia tăng, việc trao đổi thông tin, như xác định vị trí đúng thời điểm, cũng cần phải trở nên nhanh chóng hơn. Bạn cần phải tính toán hướng chuyền bóng trước khi nó đến chân. Bạn có thể sử dụng các bài phân tích băng hình hoặc gián đoạn các bài tập để đưa ra những lời khuyên hữu ích. Có rất nhiều khả năng khác nhau, kể cả khi bạn không thể diễn lại trò mới nhất của Neymar một cách hoàn hảo.
Các cầu thủ của Borussia Monchengladbach chấp nhận không nhận lương để đội bóng có thêm chi phí duy trì hoạt động và trả lương cho những nhân viên khác.
Các cầu thủ của Borussia Monchengladbach chấp nhận không nhận lương để đội bóng có thêm chi phí duy trì hoạt động và trả lương cho những nhân viên khác.
Dịch từ bài viết: "Football tactics explained – by one of the best young minds in the game" của tác giả Raphael Honigstein đăng trên The Athletic.