Có cảm giác như thể đó là một sự tạm nghỉ đầy hạnh phúc và tĩnh lặng dành cho một người đàn ông đã đấu tranh cực kỳ mạnh mẽ để chống lại nạn phân biệt chủng tộc, giành được rất nhiều vinh quang tại các quốc gia khác nhau, chơi 81 trận cho đội tuyển Pháp, thân thiết với Sir Alex Feguson, ngâm nga ca khúc What’s Going On của Marvin Gaye và hóa trang thành một chú gấu trúc.
Từ năm 2006 đến 2014, Alex Ferguson là người có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến Evra. Sự ngưỡng mộ và tôn trọng của anh dành cho nhà cầm quân người Scotland là vô cùng lớn. “Lời giới thiệu thực sự đầu tiên của tôi với Sir Alex là trận debut đối đầu Manchester City (sau một hiệp đấu cực kỳ tệ hại, Evra đã bị thay ra). Vào thời gian nghỉ giữa hiệp, ông ấy đã thực hiện một màn ‘máy sấy tóc’ huyền thoại với các cầu thủ. Cuối cùng, ông ấy nói với tôi: ‘Patrice, ngồi xuống. Cậu sẽ phải học cách chơi bóng ở Anh.’ Đêm hôm đó, người đại diện của tôi bảo: ‘Chúng ta đã phạm phải một sai lầm quá lớn khi đến đây. Tôi xin lỗi.’ Tôi cảm thấy rất khó chịu, nhưng cũng đã được ‘kích thích’ ý chí.”
“Đám cầu thủ thế hệ mới được thi đấu trong một môi trường dễ thở hơn hẳn so với chúng tôi hồi trước. Tôi sẽ cho ông một ví dụ. Chỉ trong hiệp 1, chúng tôi đã dẫn trước Tottenham đến 2-0. Mọi người đều ca ngợi: “Patrice, cậu đang chơi cực kỳ ngon lành đấy.’ Điều đáng sợ là khi ấy Ferguson lại hoàn toàn im lặng. Ông ấy đã im lặng trong 5 phút. Sau đó, ông ấy nhìn thẳng vào mắt tôi. ‘Patrice, cậu có nghĩ rằng mình đang chơi tốt không?’ Tôi trả lời: ‘Đương nhiên là có rồi.’ Ferguson nói: ‘Ta thấy cậu chuyền bóng về cho Van der Saar.’”
“‘Vâng, boss, nhưng chỉ có duy nhất một lần thôi mà.’ Ông ấy đáp: ‘Nếu cậu có thêm một đường chuyền về nữa, ta sẽ rút cậu ra khỏi sân, bởi vì đây là một trong những trận đấu tệ hại nhất của cậu.”
“Mắt tôi bắt đầu cay xè vì tôi rất ghét sự bất công. Chúng tôi đã thắng 4-0 và ngày hôm sau, tôi đến văn phòng của Ferguson. “Chào, con trai, có vấn đề gì vậy?’ ‘Boss, vấn đề chính là ngày hôm qua.’ Ferguson trả lời: ‘Patrice, có một số cầu thủ đã mất cảnh giác với đối phương. Ta muốn tất cả mọi người đều phải tập trung. Ta đã chọn cách thông qua cậu để gửi đi thông điệp đó bởi vì cậu là người mạnh mẽ nhất.”
Khi nhà cầm quân người Scotland muốn anh nghỉ ngơi trong cuộc đối đầu với Stoke, Evra đã nói với Ferguson: “Tôi sẽ nghỉ ngơi khi tôi chết, tôi muốn chơi trận này.” Ferguson trả lời: “Xin lỗi, nhưng ta đã chọn đội hình rồi.” Evra vẫn kiên quyết rằng chỉ có anh mới chống chọi lại được Peter Crouch trong các pha tấn công của Stoke. “Ông ấy không nói thêm gì cả,” Evra kể tiếp. “Vào ngày thi đấu, ông ấy đã đưa ra đội hình xuất phát và tôi được đá chính. Tôi đã có một trận đấu xuất sắc. Sau đó, ông ấy bắt tay tôi và nói: ‘Patrice, tuyệt lắm.’”
“Hiện tại, chúng tôi vẫn rất thân thiết với nhau. Tôi nói chuyện với boss ít nhất ba lần mỗi tháng và các cháu trai của ông ấy rất thích xem những đoạn video mà tôi thực hiện. Một ngày nọ, ông ấy nhắn tin cho tôi: ‘Patrice, tôi thích đoạn video đó lắm.’ Tôi trả lời: ‘Boss, hồi trước ông mắng tôi xối xả, bây giờ thì ông đang cười vì mấy cái video của tôi.’”
Trước trận chung kết Champions League năm 2008, khi Man United đánh bại Chelsea, Ferguson “đã có một bài phát biểu hay nhất từ trước đến nay. Ông ấy không nói về bóng đá. Ông ấy nói: ‘Hãy tưởng tượng Patrice cùng 24 anh chị em của cậu ấy. Bố mẹ của cậu ấy đã phải cực kỳ vất vả để nuôi nấng họ.’ Ông ấy nói về việc Rooney đã lớn lên ở một khu vực đầy nghèo khó của Liverpool. Carlos Tevez đến từ Argentina. Ông ấy đề cập về những khó khăn mà từng cầu thủ đã phải đương đầu. Cuối cùng, ông ấy chốt lại: ‘Đây chính là chiến thắng của tôi. Chúng ta vốn đã vô địch Champions League rồi. Vậy nên hãy tận hưởng trận đấu.’ Ngay cả lúc này việc ngồi kể lại chuyện đó cũng khiến tôi nổi da gà.”
“Sau khi Ferguson nghỉ hưu, United đã mất đi DNA và triết lý của họ. Ông ấy đã truyền cảm hứng, đã tạo ra sự tôn trọng và cả nỗi sợ hãi. Nếu có bất kỳ cầu thủ nào bắt đầu nghĩ rằng mình lớn hơn đội bóng, ông ấy sẽ ‘tiêu diệt’ hắn ta. Các cầu thủ luôn muốn chiến đấu vì Ferguson. Tôi đã cố gắng hết sức cho David Moyes, nhưng tôi nhận thức được rằng triều đại này sẽ trở thành một thảm họa vì các cầu thủ không tôn trọng ông ấy như dưới thời Ferguson. Đó là một nhiệm vụ bất khả thi.”
Người vợ cũ của Evra, Sandra, muốn rời Manchester và anh đã chấp nhận lời đề nghị từ Juventus vào năm 2014 – nhưng sau đó lại chần chừ rằng mình có khả năng sẽ ở lại khi nghe tin Antonio Conte, người trực tiếp lôi kéo anh đến Turin, sắp trở thành huấn luyện viên trưởng của đội tuyển quốc gia Ý. Ed Woodward, phó chủ tịch của Man United, đã kích hoạt điều khoản tùy chọn gia hạn thêm 1 năm hợp đồng với Evra.
“Tôi cảm thấy mình bị phản bội bởi Ed,” Evra chia sẻ. “Tôi đã gọi điện thoại cho Juventus để nói với họ rằng mình sẽ đến. Sau đó, Ed bảo: ‘Chúng tôi sẽ gửi đến anh một bản hợp đồng 2 năm, nhiều tiền hơn, chiếc băng đội trưởng, và một trận cầu tri ân.’ Quá muộn màng (để Evra có thể “lật kèo” với Juventus).”
Một năm sau, vào năm 2015, Evra đã cùng Juventus tiến đến trận chung kết Champions League. “Cô vợ cũ của tôi bảo: ‘Thấy chưa? Manchester United giờ chẳng khác gì một đội bóng Championship, còn anh thì có mặt trong trận chung kết này.’ Tôi yêu Juventus, nhưng tôi đã trả lời cô ấy: ‘Ngay cả khi họ phải xuống Championship, anh vẫn thích United hơn. Không điều gì có thể xóa bỏ tình yêu của anh dành cho họ.”
Liệu anh có cảm thấy lạc quan về Man United dưới sự dẫn dắt của Ole Gunnar Solskjaer ? “United đã giành được chiếc vé tham dự Champions League. Đó không phải là một thành tích lớn, nhưng là một sự tiến bộ vượt bậc so với tình trạng của họ khi Ole mới lên nắm quyền. Tôi rất quý Ole. Vào một trận đấu nọ, chúng tôi ngồi trên ghế dự bị và tôi quay sang bắt chuyện với anh ấy. Anh ấy đã phàn nàn: ‘Patrice, tớ đang tập trung.’Anh ấy sẽ phân tích mọi thứ để biết hậu vệ nào đang mệt mỏi. Đó là lý do vì sao chúng tôi gọi anh ấy là sát thủ Babyfaced. Anh ấy đã giúp United giành chức vô địch Champions League (vào năm 1999) theo cách đó.”
“United không thể cạnh tranh với Manchester City hoặc Liverpool. Chưa được đâu. Đã xuất hiện những tổn hại lớn, nhưng chúng tôi vẫn đang đi đúng hướng. Khi họ muốn ký hợp đồng với Bruno Fernandes, Ole đã nhắn tin cho tôi. Còn tôi thì đi xin lời khuyên từ Cristiano Ronaldo. Cristiano bảo: ‘Bruno là một chàng trai tốt và rất chuyên nghiệp’ Tôi nói: ‘Ole, tớ đã nói chuyện với Cristiano. Triển luôn thôi.’ Và Fernandes đã tạo nên một tác động rất lớn lên đội bóng. Nếu không có cậu ấy, tôi không nghĩ rằng chúng tôi sẽ giành được tấm vé tham dự Champions League.”
Paul Pogba gần đây có vẻ đã ổn định hơn, nhưng tiền vệ người Pháp thường là một nhân vật gây tranh cãi. “Pogba thực sự đã bị hiểu lầm. Mọi người cứ mãi chế giễu mấy kiểu tóc, nhưng đây đích thực là một cậu nhóc tuyệt vời, có hơi nhút nhát. Điều quan trọng là Fernandes phải giúp làm giảm nhẹ bớt những sự chú ý tiêu cực hướng đến Pogba. Chuyện đó không công bằng chút nào. Pogba là một chàng trai rất vui vẻ và chúng tôi đã thân thiết với nhau từ lâu. Cậu ấy đã facetimed cho tôi vào 11h30 hôm qua. Tôi bảo: ‘Paul. Anh mày lên giường rồi. Để anh mày ngủ.’”
Giờ đây, một sự khởi đầu mới đã đến khi Evra ly hôn với vợ mình. “Chúng tôi đã ở bên nhau 25 năm và có hai đứa con. Nhưng sau những khoảng thời gian khó khăn, chúng tôi đã không còn sống cùng chung một mái nhà nữa. Chúng tôi chỉ gặp nhau trong một vài khoảnh khắc ít ỏi. Ly hôn không bao giờ là một chuyện hay ho gì, nhưng tôi đang có một tình yêu mới và nguồn năng lượng tích cực khi ở bên Margaux.”
Margaux, hôn thê của anh, là một người mẫu Đan Mạch, và Evra đã đưa tôi đến gặp cô ấy tại căn hộ của họ. Cô ấy rất ấm áp và thân thiện, Evra nói: “Cô ấy giúp tôi cảm thấy nhẹ nhàng hơn. Cô ấy kiểm soát ngọn lửa của tôi, nguồn ‘năng lượng đen tối’ mà tôi đã đề cập. Giờ đây, tôi cảm thấy rất thanh bình.”
Sự thanh bình đó có nghĩa là Evra đã chẳng còn bận tâm đến những ân oán với Suárez. Anh đã bị tổn thương rất sâu sắc với việc, sau khi Suárez bị cấm thi đấu 8 trận vì xúc phạm Evra, các cầu thủ của Liverpool đã mặc lên những chiếc áo mang thông điệp ủng hộ tiền đạo người Uruguay. “Tôi thực sự phẫn nộ với Kenny Dalglish (huấn luyện viên trưởng của Liverpool vào thời điểm đó).”
Khi Jamie Carragher gửi lời xin lỗi đến anh gần đây về hành động của Liverpool vào năm đó, Evra đã “rất ngạc nhiên nhưng cảm thấy dễ chịu. Tôi cũng đã nhận được thư xin lỗi từ chủ sở hữu của Liverpool. Có người nói với tôi rằng: ‘Chuyện này đã xảy ra cách đây 9 năm rồi, chúng nó chỉ đang làm màu thôi.’ Nhưng muộn còn hơn không. Tôi đã tha thứ cho Liverpool và tôn trọng họ hơn.”
Sự xúc phạm mà Evra phải nhận từ một cổ động viên Marseille, và hành động đáp trả bằng bạo lực của anh, đã khiến mọi chuyện trở nên rất tồi tệ vào thời điểm ấy. “Gã đó bảo tôi là một con khỉ, còn đe dọa sẽ cắt cổ tôi và các con tôi nữa. Làm sao nhịn được cơ chứ, tôi là một con người mà. Kể từ đó, tôi đã dành khá nhiều thời gian cho việc thiền định và nó đã rất hữu ích.”
Cựu cầu thủ người Pháp cũng phủ nhận những chỉ trích cho rằng anh đã “phân biệt giới tính” khi vỗ tay, theo một cách rất “kẻ cả”, trong lúc chuyên gia phân tích Eni Aluko bình luận về World Cup 2018. “Khi thấy một ai đó giỏi, tôi sẽ vỗ tay. Cô ấy rất giỏi và hiểu biết về bóng đá. Thật không công bằng khi bảo rằng tôi tỏ ra ‘kẻ cả’, bởi vì tôi biết về sức mạnh của những người phụ nữ. Mẹ tôi có 13 cậu con trai và đã dạy dỗ từng đứa một rất tốt. Ngay cả khi bị mất chân, bà ấy lại càng trở nên mạnh mẽ hơn. Mẹ là người hùng của tôi. Vậy nên tôi muốn làm rất nhiều điều để khích lệ những người phụ nữ trong thế giới bóng đá. Tôi cũng rất ủng hộ quyền lợi dành cho những người đồng tính và muốn hỗ trợ họ cả trong bóng đá lẫn cuộc sống.”
Evra đã “tham gia vào rất nhiều dự án, từ tổ chức của tôi cho đến hai trại trẻ mồ côi ở Senegal. Nhưng một đội bóng tại Premier League đã liên hệ với người đại diện của tôi để hỏi xem liệu tôi có định quay trở lại thi đấu hay không. Họ nhìn thấy tôi vẫn còn rất khỏe khoắn qua các đoạn video mà tôi đăng tải.”
Anh cười. “Tôi không nhớ bóng đá, nhưng đang cố lấy bằng huấn luyện loại A. Tôi không vội vàng, nhưng Sir Alex đã bảo rằng (Ryan) Giggs và tôi sẽ trở thành những nhà cầm quân tuyệt vời. Ông ấy nói: ‘Patrice, cậu biết cách dẫn dắt mọi người. Cậu hiểu về những chiến thuật và có nguyên tắc làm việc. Cậu thông thạo nhiều ngôn ngữ và luôn tôn trọng mọi người – bất kể là huấn luyện viên, đầu bếp hay nhân viên dọn dẹp.’ Tôi rất tự hào với những lời khen ngợi đó.”
Evra nhất quyết chở tôi từ Battersea đến Clapham Junction. Ánh nắng chiếu dọc bờ sông vào một buổi chiều được bao bọc bởi sự bất ổn của thế giới hiện tại, và tôi tự hỏi liệu Evra – một người có cả lửa và băng bên trong mình – có thể hiện thực hóa dự đoán của Ferguson hay không? “Tôi đã hy sinh rất nhiều thứ trong cuộc đời mình để có thể trở thành một cầu thủ. Để trở thành một huấn luyện viên thì sẽ phải hy sinh gấp đôi như vậy. Hiện tại, điều mà tôi muốn là làm cho mọi người cười và suy ngẫm.”
Có cảm giác như thể đó là một sự tạm nghỉ đầy hạnh phúc và tĩnh lặng dành cho một người đàn ông đã đấu tranh cực kỳ mạnh mẽ để chống lại nạn phân biệt chủng tộc, giành được rất nhiều vinh quang tại các quốc gia khác nhau, chơi 81 trận cho đội tuyển Pháp, thân thiết với Sir Alex Feguson, ngâm nga ca khúc What’s Going On của Marvin Gaye và hóa trang thành một chú gấu trúc. Từ Les Ulis đến Battersea, đó là một cuộc hành trình đáng kinh ngạc. Bước tiếp theo của Patrice Evra chắc chắn cũng sẽ rất thú vị.
Nguồn: Lược dịch từ bài phỏng vấn: “Patrice Evra: 'Silence is a crime. You can’t be in silence any more'”, được thực hiện bởi ký giả Donald McRae, đăng tải trên The Guardian.