Khi một đội bóng trở nên tốt hơn hoặc tệ hơn sau khi bước từ mùa giải này sang mùa giải khác, đôi khi nguyên nhân rất phức tạp.
 |
Giả sử họ vừa mất đi một hậu vệ cánh thực sự giỏi trong việc bó vào trong để chơi như một tiền vệ, và bởi vì không còn anh ta để giúp củng cố quân số ở trung tuyến, một trong các số 8 tự do của họ sẽ không thể dâng cao lên trên, và khi anh ta không thể dâng cao lên trên, thì sẽ không có ai chiếm lĩnh khoảng không gian giữa hậu vệ cánh và trung vệ của đối thủ. Và khi không có ai làm điều đó, thì cầu thủ chạy cánh sẽ không có được nhiều khoảng trống. Và nếu không có nhiều khoảng trống, cầu thủ chạy cánh sẽ không thể chạm bóng nhiều. Và khi cầu thủ chạy cánh không thể chạm bóng nhiều, thì tiền đạo trung tâm sẽ bị dư luận đổ tội là nguyên nhân dẫn tới toàn bộ vấn đề của đội bóng bởi vì anh ta chẳng ghi được bàn nào, do anh ta không còn được “hầu” bóng nhiều như trước nữa.
Không khó để nhận ra nguyên nhân cốt lõi trong ví dụ “hiệu ứng domino” trên: Một cầu thủ quan trọng không còn chơi cho đội bóng đó nữa hoặc anh ta không còn ra sân nhiều như trước. Dù là theo hình thức nào, thì lời giải thích phổ biến nhất cho sự tiến bộ hoặc sa sút của một đội bóng chính là sự thay đổi về nhân sự: Ai đó dính chấn thương, ai đó khỏe mạnh, ai đó được đưa về, ai đó rời khỏi đội.
Sau 12 vòng đấu đã qua của Premier League mùa giải 2023-24, chúng ta đã có đủ thông tin cần thiết để bắt đầu đưa ra một số kết luận sơ bộ về chất lượng của các đội bóng so với mùa giải trước. Trước tiên, chúng ta sẽ xem xét các đội bóng – về cơ bản – đang tốt hơn hoặc kém hơn đáng kể so với mùa trước. Sau đó, chúng ta sẽ tiếp tục tìm kiếm mối liên hệ giữa sự thay đổi về phong độ này với bất kỳ cầu thủ nào đang chơi nhiều hơn hoặc ít hơn so với thời lượng thi đấu của họ ở mùa trước.
NHỮNG ĐỘI NÀO ĐANG CHƠI TỐT HƠN? NHỮNG ĐỘI NÀO ĐANG CHƠI TỆ HƠN?
Trong bài phân tích này, chúng ta sẽ bỏ qua 3 đội mới thăng hạng, đơn giản là vì mùa trước họ không có mặt ở Premier League. Trên hết, tất cả các đội mới thăng hạng đều đang chơi khá tệ. Sẽ không có gì đáng ngạc nhiên nếu một trong số họ trụ hạng được – bóng đá kỳ lạ như thế đấy – nhưng kết quả đang có khả năng xảy ra cao nhất vẫn là Burnley, Sheffield United, và Luton Town sẽ phải xuống chơi ở Championship ngay sau mùa này.
Thông qua lăng kính hiệu suất kiếm điểm trung bình mỗi trận, dưới đây là bảng xếp hạng mức độ thay đổi của 17 đội Premier League còn lại so với mùa giải trước:
1) Tottenham: Kiếm được nhiều hơn 0,59 điểm
2) Liverpool: 0.49
3) Aston Villa: 0.47
4) West Ham: 0.37
5) Everton: 0.22
Đồng hạng 6) Chelsea: 0.17
Đồng hạng 6) Wolverhampton: 0.17
8) Nottingham Forest: 0.08
9) Crystal Palace: 0.07
10) Arsenal: 0.04
11) Manchester City: Kiếm ít hơn 0,01 điểm
12) Brighton: -0.05
13) Newcastle: -0.2
Đồng hạng 14) Brentford: -0.22
Đồng hạng 14) Manchester United: -0.22
16) Bournemouth: -0.28
17) Fulham: -0.38
 |
Vì Premier League mùa giải 2023-24 mới chỉ trôi qua 12 vòng đấu và lịch trình của các đội bóng vẫn còn hơi chênh lệch, nên sẽ công bằng hơn nếu chúng ta chỉ định rằng những đội bóng đang trải qua sự biến động đáng kể về phong độ so với mùa trước sẽ có hiệu suất kiếm điểm trung bình mỗi trận tăng hoặc giảm từ 0,2 trở lên. Trong một mùa giải trọn vẹn, con số đó cộng lại sẽ là khoảng 8 điểm. Vì thế, Tottenham, Liverpool, Aston Villa, West Ham, và Everton chính là những đội bóng đang tiến bộ hơn nhiều so với mùa giải trước, trong khi đó Newcastle, Brentford, Manchester United, Bournemouth, và Fulham chính là những đội bóng đang gây thất vọng lớn nhất.
Tất nhiên, điểm số chỉ nói lên một phần câu chuyện. Để có một bức tranh rõ ràng hơn về phong độ cơ bản của một đội bóng, chúng ta sẽ cần xem xét cả chất lượng của các cơ hội mà đội bóng đó tạo ra được, và so sánh với độ nguy hiểm của những cơ hội mà các đối thủ tạo ra về phía khung thành của họ. Các quả penalty cũng cần được loại ra – nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, chẳng có đội bóng nào là sở hữu những đặc điểm cố hữu, bền vững khiến họ kiếm được hoặc phải hứng chịu nhiều quả penalty hơn – và chúng ta sẽ chỉ xem xét những phút thi đấu mà quân số của hai đội trên sân ngang bằng nhau.
Tóm lại, thông số chính mà chúng ta sử dụng sẽ là hiệu số bàn thắng bại kỳ vọng (không tính penalty) mỗi 90 phút, được điều chỉnh để chỉ bao gồm những phút thi đấu mà hai đội trên sân có cùng quân số. (chúng ta sẽ gọi nó là “hiệu số xG đã qua điều chỉnh”.)
Sau đây là biểu đồ so sánh con số của toàn bộ 20 đội bóng Premier League hiện tại sau 12 trận đã chơi:
 |
Thú vị thay, ngay trong vòng đấu đầu tiên của Premier League sau kỳ nghỉ FIFA Days tháng 11, Liverpool và Manchester City sẽ đụng độ nhau.
NHỮNG CẦU THỦ NÀO CÓ TẦM ẢNH HƯỚNG LỚN NHẤT PREMIER LEAGUE 2022-23?
Sau khi xác định được những đội bóng nào đang tiến bộ đáng kể, giờ thì chúng ta sẽ tiếp tục tìm kiếm những cầu thủ đang đóng vai trò then chốt trong sự thay đổi về “vận mệnh” của các đội này so với mùa trước.
LIVERPOOL: DOMINIK SZOBOSZLAI VÀ ALEXIS MAC ALLISTER
Chúng ta sẽ bắt đầu với Liverpool. Có lẽ bạn thậm chí chẳng cần phải nhìn vào những thông số nâng cao đã qua điều chỉnh để có thể nhận thấy rằng đoàn quân của Jurgen Klopp đang dần trở lại với đẳng cấp mà họ đã thể hiện trong những năm tháng đỉnh cao dưới thời nhà cầm quân người Đức. Chúng ta có thể tóm tắt về phong độ mà The Reds đang thể hiện một cách khá đơn giản: Họ chính là đội có hiệu số bàn thắng bại tốt thứ hai giải đấu và cũng đứng thứ hai về số điểm kiếm được mặc dù đã phải nhận tới 4 chiếc thẻ đỏ.
Còn khi xem xét các thông số nâng cao, Liverpool cũng là 1 trong 5 đội bóng được ghi nhận có “hiệu số xG đã qua điều chỉnh” đã tăng ít nhất 0,4 so với mùa giải trước (mức tăng của họ là 0,42). Trước khi đi sâu hơn vào mùa giải này, chúng ta cũng cần thừa nhận rằng Liverpool vốn dĩ đã lấy lại được phong độ tốt nhất của họ trong khoảng 10 trận cuối cùng của mùa giải trước. Vì thế, sự tiến bộ mà chúng ta đang được chứng kiến ở mùa này vốn đã xuất hiện từ mùa trước, khi Jordan Henderson và Fabinho chưa chuyển đến Saudi Arabia chơi bóng. Điều đó nói lên rằng, hai sự thay đổi lớn nhất về mặt nhân sự đã diễn ra ở Liverpool mùa này chính là hai ngôi sao được đưa về để thay thế Henderson và Fabinho: Dominik Szoboszlai và Alexis Mac Allister.
 |
Ngôi sao 23 tuổi người Hungary, Szoboszlai, quả thật là một tiền vệ tuyệt vời khi mà việc gì trên sân đấu anh cũng cáng đáng được. Có thể nói, chàng trai trẻ này là một trong những cầu thủ hiếm hoi có cả sự cần mẫn, chăm chỉ lẫn đẳng cấp kỹ thuật chơi bóng thuộc tầm ưu tú, và anh đã góp mặt trong 98% số phút thi đấu mà Liverpool đã trải qua ở mùa giải này.
Còn ngôi sao 24 tuổi người Argentina Mac Allister cũng đã tham dự tới 82% số phút thi đấu của The Reds ở Premier League mùa này. Tuy không phải là một tiền vệ phòng ngự kiểu truyền thống, nhưng nếu chỉ tập trung vào mặt này thì bạn sẽ bỏ qua mất sự nâng cấp mà anh đang mang đến cho đoàn quân của Klopp khi họ kiểm soát bóng so với Fabinho.
Ngoài 2 cái tên trên ra, thì Luis Díaz, Joël Matip, và Diogo Jota cũng xứng đáng được vinh danh vì thời lượng góp mặt trên sân của họ đã tăng lên ít nhất 20% so với mùa giải trước.
EVERTON: JARRAD BRANTHWAITE, JAMES GARNER VÀ ABDOULAE DOUCOURE
Dù cho đã tiến bộ tới mức đó trong mùa giải này, nhưng Liverpool thậm chí chẳng phải là đội bóng tiến bộ nhất trong chính thành phố của họ. So với mùa giải trước, hiệu số xG mỗi 90 phút đã qua điều chỉnh của Everton có mức tăng tận gần 1 bàn (chính xác là 0,93).
Trên thực tế, cũng giống như Liverpool, sự tiến bộ của Everton vốn đã được bắt đầu từ cuối mùa giải trước, sau khi họ thay thế Frank Lampard bằng Sean Dyche. Trong danh sách của chúng ta, CLB chủ sân Goodison Park không phải là cái tên duy nhất có sự tiến bộ về phong độ sau khi sa thải Lampard. Một tiền vệ tuyệt vời, nhưng lại là một HLV tệ hại. Tuy nhiên, ngoài chiếc ghế HLV trưởng, thì đội hình Everton cũng đã trải qua những sự thay đổi đáng kể về mặt nhân sự, và nhờ đó đoàn quân của Dyche đã tiếp tục tiến bộ hơn nữa so với chính họ ở mùa trước.
 |
Sau khi dành mùa giải trước để khoác áo PSV Eindhoven theo dạng cho mượn, trung vệ 21 tuổi Jarrad Branthwaite tới nay đã góp mặt trong 83% số phút thi đấu của Everton. Còn 2 cái tên khác đã có sự gia tăng lớn về thời lượng thi đấu cho đội bóng này là một cặp đôi ở trung tuyến.
James Garner chỉ góp dấu giày trong 27% số phút thi đấu của Everton mùa trước, nhưng ở mùa giải 2023-24 này thì con số đó đã tăng lên tận 91%. Trong khi Garner thuộc trường hợp một cầu thủ trẻ đang ngày càng tiến bộ và bắt đầu được HLV trưởng của mình tin tưởng hơn, chúng ta không thể dùng cách tương tự để mô tả về trường hợp của lão tướng 30 tuổi Abdoulaye Doucouré – mùa trước anh chỉ tham dự 45% số phút thi đấu của đội (chủ yếu là vì chấn thương), còn con số ở mùa này là 96%. Đối với một đội bóng có phần thiếu vắng tài năng tấn công, thì khả năng đột phá vào vòng cấm, tạo ra sự hỗn loạn, mang đến những cơ hội và khoảng trống cho các đồng đội của Doucouré chính là một trong những nguồn động lực to lớn phía sau sự tiến bộ vượt bậc của Everton.
CHELSEA: TÙY BẠN CHỌN
Kế tiếp là Chelsea, đội bóng mà chúng ta có thể đánh giá là một trong những đội “tiến bộ nhất”, bởi vì dù cho đang có thành tích tương đối kém cỏi, nhưng “hiệu số xG đã qua điều chỉnh” của họ hiện đã tăng tận 0,62 so với mùa trước. Thêm vào đó, họ đang bất bại trước các đội Top 4 hiện tại là Man City, Liverpool, Arsenal, và Tottenham. Thật không may, chúng ta khó có thể xác định chính xác một hoặc hai sự thay đổi nhân sự đã đóng vai trò then chốt trong chuyện này, bởi vì The Blues có quá nhiều tân binh.
7 cầu thủ chưa khoác áo Chelsea vào mùa trước, mùa này đang góp mặt trong ít nhất 50% số phút thi đấu của họ, bao gồm:
- Robert Sánchez (100%)
- Axel Disasi (90%)
- Levi Colwill (87%)
- Nico Jackson (79%)
- Moisés Caicedo (74%)
- Cole Palmer (74%)
- Malo Gusto (50%)
Ngoài nhóm tân binh trên ra, có 4 cái tên “ma cũ” đã gia tăng đáng kể (với mức tăng ít nhất là 30%) thời lượng góp mặt trên sân so với mùa trước:
- Conor Gallagher (tăng tận 49%)
- Enzo Fernández (38%)
- Raheem Sterling (36%)
- Thiago Silva (31%)
Đương nhiên Mauricio Pochettino là một sự nâng cấp lớn so với Lampard trên chiếc ghế HLV trưởng. Nhưng lý do lớn nhất giúp đội bóng này chơi tốt hơn nhiều so với mùa giải trước là, vào những ngày cuối tuần, đội hình ra sân của họ gần như hoàn toàn khác so với những gì chúng ta thường được thấy ở mùa giải trước.
Wolverhampton: Matheus Cunha, Pedro Neto và Mario Lemina
Hai cái tên cuối cùng là Wolves và Aston Villa đều đã cải thiện “hiệu số xG đã qua điều chỉnh” của họ với mức tăng gần bằng Liverpool.
Với Wolves, 3 cầu thủ có sự gia tăng lớn nhất về thời lượng góp mặt trên sân là Matheus Cunha (từ 28% lên 92), Pedro Neto (từ 28% lên 82), và Mario Lemina (từ 38% lên 91).
 |
HLV trưởng Gary O’Neill của Wolves đang thực hiện công việc của mình tốt hơn nhiều so với người tiền nhiệm Julen Lopetegui, chủ yếu là vì ông đang nhận được sự phục vụ của những cầu thủ giỏi nhất đội thường xuyên hơn. Cả Cunha và Lemina đều có “dòng máu Champions League” chảy trong huyết quản, còn Pedro Neto vốn luôn được xem là một nhân tố quan trọng trong mục tiêu cạnh tranh vé tham dự đấu trường châu Âu của Wolves vào mỗi mùa giải, nhưng trong vài mùa qua anh đã chẳng thể có nhiều đóng góp cho họ vì chấn thương.
Aston Villa: Pau Torres, Moussa Diaby và Lucas Digne
Với Aston Villa, câu chuyện của họ thậm chí còn đơn giản hơn. Pau Torres (Tây Ban Nha) và Moussa Diaby (Pháp) đều là những cầu thủ đạt đẳng cấp tuyển thủ quốc gia và đều có kinh nghiệm chinh chiến ở Champions League, hai người họ đã gia nhập CLB này hồi mùa hè và cho đến nay đang góp mặt trong 97% (Torres) và 88% (Diaby) số phút thi đấu của đội chủ sân Villa Park tại Premier League 2023-24. Trong khi đó, Lucas Digne, một cầu thủ khác có kinh nghiệm dày dạn về đấu trường Champions League và từng khoác áo ĐTQG Pháp, cũng đã gia tăng mạnh mẽ thời lượng góp mặt trên sân (từ 45% lên 99%) so với mùa giải trước.
 |
Nói tóm lại, chúng ta có một sự thật rất đơn giản: Khi bạn có thể xung trận cùng những cầu thủ cừ khôi thường xuyên hơn, bạn sẽ có xu hướng thắng nhiều trận hơn.
VẬY, NHỮNG SỰ VẮNG MẶT NÀO ĐANG GÂY RA ẢNH HƯỞNG LỚN NHẤT?
Nếu như việc thường xuyên có được sự phục vụ của những cầu thủ giỏi đang giúp 5 đội bóng trên tiến bộ mạnh mẽ, vậy còn trường hợp những đội đang chơi tệ hơn nhiều so với mùa trước thì sao?
Đương nhiên, một phần nguyên nhân chính là việc họ đang không thể có được sự phục vụ của những cầu thủ giỏi một cách thường xuyên, và các rắc rối mà họ đang gặp phải có thể được giải thích là do sự vắng mặt của những cầu thủ từng có tầm ảnh hưởng lớn nhất đội.
Manchester United: Luke Shaw và… Jadon Sancho
Nhờ việc đến nay vẫn chưa có trận hòa nào, nên phong độ tệ hại, khủng khiếp của Man United hiện đang đưa họ đứng ở vị trí… thứ 6 trên bảng xếp hạng Premier League, kém top 4 chỉ 5 điểm. Nhưng thời điểm này dường như đã chẳng còn ai bị đánh lừa bởi những kết quả của đội chủ sân Old Trafford nữa. Đúng, hiện họ đang đứng thứ 6, nhưng hiệu số bàn thắng bại của họ lại là âm. Đúng là bóng đá luôn đầy rẫy những điều bất ngờ, nhưng sẽ rất khó để đoàn quân của Erik Ten Hag bám trụ lâu dài trong cuộc đua top 4 nếu họ cứ để thủng lưới nhiều hơn số bàn thắng mà mình ghi được.
Khi xem xét số liệu “hiệu số xG mỗi 90 phút đã qua điều chỉnh”, Man United chính là đội đang sa sút nghiêm trọng nhất– từ +0,45 ở mùa trước tụt xuống còn -0,04 ở mùa này.
Trong đội hình của họ, có 2 cầu thủ được ghi nhận thời lượng góp mặt trên sân đã giảm sút ít nhất 30% trở lên so với mùa trước: Luke Shaw (mùa trước tham dự 75% số phút thi đấu của Man United, mùa này chỉ còn 17%) và Jadon Sancho (từ 50% mùa trước xuống còn 7% ở mùa này).
 |
Shaw đã dính chấn thương vào tháng 8, và kể từ đó anh vẫn chưa thể tái xuất sân cỏ. Mùa giải trước, anh chính là một trong những hậu vệ cánh trái xuất sắc nhất thế giới, và thậm chí còn có thể chơi tốt khi được bố trí đá trung vệ. Trong khi đó, Sancho đang phải tiếp tục “thụ án” treo giò nội bộ vì công khai chỉ trích Ten Hag… sau khi vị HLV người Hà Lan công khai chỉ trích anh. Mặc dù Sancho chưa bao giờ đáp ứng được những kỳ vọng đi kèm với thương vụ chuyển nhượng đắt giá đưa anh đến CLB chủ sân Old Trafford từ Borussia Dortmund vào mùa hè năm 2021, nhưng anh vẫn thể hiện được bản thân là một cầu thủ cấp độ Premier League khi được ra sân – bạn sẽ khó có thể đưa ra nhận xét tương tự về những cầu thủ chạy cánh khác của Man United. Và Ten Hag đã tự làm tổn thất thêm chiều sâu đội hình của đoàn quân vốn đã rất “nông cạn” này.
Ngoài ra, còn có Raphael Varane và Lisandro Martínez cũng đang ra sân ít hơn đáng kể, nhưng vốn dĩ ngay cả vào mùa giải trước họ cũng chẳng thể ra sân nhiều như mọi người kỳ vọng. Mùa trước, Varane góp mặt trong 54% số phút thi đấu của Man United và con số đó đã giảm xuống còn 32% ở mùa này, còn Martínez thì giảm từ 62% xuống còn 35%. Tuy quy mô sụt giảm thời lượng thi đấu của hai trung vệ này không quá lớn, nhưng khi kết hợp sự vắng mặt của họ (trong trường hợp của Varane, một phần là do chính quyết định của HLV trưởng) với tình trạng của Shaw, thì tính nghiêm trọng sẽ càng tăng lên theo cấp số nhân.
Brighton: Pervis Estupiñán, Moisés Caicedo và Alexis Mac Allister
Đội bóng còn lại đang sa sút phong độ đáng kể so với mùa trước là một CLB hoàn toàn đối lập với Man United: Một Brighton luôn có sự chủ động trong mọi tình huống.
Đoàn quân của Roberto De Zerbi đã không thể thắng nổi một trận nào kể từ ngày 24 tháng 9, và “hiệu số xG mỗi 90 phút đã qua điều chỉnh” của họ đã giảm đi 0,27 so với mùa trước. Vào đầu mùa giải này, Pervis Estupiñán đã thể hiện tiềm năng trở thành một hậu vệ cánh kiệt xuất mới của thế giới bóng đá. Anh có thể phát triển bóng và nhận những đường chuyền phát triển bóng ở cấp độ ưu tú, đồng thời số liệu bàn thắng kỳ vọng (không tính penalty)+kiến tạo kỳ vọng được ghi nhận ở chàng trai này tốt hơn mọi cầu thủ tấn công của Arsenal. Nhưng Estupiñán đã không thể ra sân kể từ sau khi dính chấn thương trong trận thua 6-1 trước Aston Villa. Do đó, tỷ lệ thời lượng thi đấu của Brighton mà anh góp mặt đã giảm xuống còn 46%, sau khi đạt mức 76% ở mùa giải trước.
 |
Tuy nhiên, thực tế thì mùa giải nào Brighton cũng phải đối mặt với thử thách tương tự cả. Nhờ cấu trúc có tính liên kết cực kỳ chặt chẽ và khả năng thực hiện đường lối hoạt động “data-driven” (định hướng dữ liệu) rất trơn tru của CLB này, họ hiếm khi phải thi đấu mà thiếu đi những cầu thủ cừ khôi trên sân – trừ khi các chấn thương xảy đến. Vấn đề của họ, vào mỗi mùa giải, là họ chắc chắn sẽ phải tìm kiếm sự thay thế cho những cầu thủ giỏi nhất của mình. Sau mùa hè vừa qua, hai vụ tổn thất nhân sự nghiêm trọng nhất của họ là 2 cầu thủ đang đóng góp đáng kể cho 2 trong số những đội bóng tiến bộ nhất giải đấu mà chúng ta đã đề cập: Alexis Mac Allister (góp mặt trong 84% số phút thi đấu của Brighton mùa trước, hiện đang khoác áo Liverpool) và Moisés Caicedo (92%, hiện đang chơi cho Chelsea).
Xét trên tầm ảnh hưởng 2 chiều mà họ tạo ra với đội bóng mình đang khoác áo và đội bóng mình đã rời bỏ, nếu bạn có muốn gọi Mac Allister và Caicedo là 2 cầu thủ có tầm ảnh hưởng lớn nhất ở Premier League mùa này thì cũng không sai cho lắm. Nhưng có một bài học đáng lưu tâm hơn: Không một đội bóng nào – thậm chí cả CLB được vận hành tốt nhất Premier League – có thể duy trì được đà tiến bộ trong khi liên tục mất đi những cầu thủ giỏi nhất.
Theo Ryan O’hanlon, ESPN
