Ngày 14 tháng 3 hàng năm được gọi là Ngày của Người có Năng khiếu vượt trội ở Tây Ban Nha. Ở bình diện quốc tế, ngày này còn được gọi là “Pi Day” (π = 3,14…) mà sau này UNESCO công nhận là Ngày Quốc tế Toán học.
 |
"Thiên tài”, “Ảo thuật gia” hay “Siêu nhân” là những cụm từ thường được gắn với Lionel Messi trong suốt sự nghiệp thi đấu của anh. Nhưng trong suốt những năm qua, giới khoa học liên tục tranh luận liệu cầu thủ người Argentina có phải là một người có năng khiếu vượt trội hay có khả năng hơn người.
“Có, chúng tôi tin rằng Messi có thể là một người có trí tuệ cao. Lịch sử luôn gắn liền những người này với một con số, kết quả của một bài kiểm tra, hay một chỉ số IQ cao nào đó, nhưng đấy đều là những mô hình đã lỗi thời. Ở cấp độ khoa học, những thước đo này không còn được duy trì nữa", Jana Martinez-Piqueras, Chủ tịch của Indifferent Minds, một trong những tổ chức đầu tiên dành cho những người có Năng khiếu vượt trội ở Tây Ban Nha, chia sẻ với tờ MARCA (Tây Ban Nha). Tổ chức này lấy ngày 14 tháng 3 hàng năm làm ngày kỷ niệm. Việc Indifferent Minds lựa chọn ngày 14 tháng 3 cũng không phải do ngẫu nhiên: Đây là ngày sinh của Albert Einstein và còn là Ngày Quốc tế Toán học.
Việc tuyên bố Messi là người có năng khiếu vượt trội có thể không còn làm nhiều người phải ngạc nhiên. Martinez-Piqueras cho biết giới khoa học và những người quan tâm đến nhóm người này tin rằng: “Messi tồn tại khái niệm về thiên tài. Cậu ấy là người kiến thiết lối chơi, có tầm nhìn ngoại vi, tính toán chính xác đường cong parabol với quả bóng... Rõ ràng, Messi có sự kết hợp của nhiều khả năng nhận thức. Và điều quan trọng nhất là Messi – cũng giống như những người có năng khiếu và khả năng hơn người khác – thay đổi môi trường mà anh ấy tham gia.”
“Nếu ai đó cho rằng mọi thứ Messi làm được trên sân chỉ là vì cậu ấy có một cái cổ chân dẻo, họ đã nhầm. Có năng khiếu vượt trội không phải là một căn bệnh, nhưng nếu không được quan tâm đúng cách, nó có thể dẫn đến các bệnh lý. Rất nhiều người có năng khiếu vượt trội không được phát hiện. Từ đó mà cũng có rất nhiều VĐV có năng khiếu vượt trội không được phát hiện. Những VĐV xuất sắc nếu không được bồi dưỡng, rèn luyện về mặt nhận thức, tài năng của họ sẽ dần mai một.” Vẫn lời Martinez-Piqueras.
 |
Trong thế giới thể thao, chỉ những người có chỉ số IQ trên 130 mới được xếp vào nhóm VĐV có năng khiếu vượt trội. Tuy nhiên, khoa học tin rằng còn có rất nhiều trường hợp khác. Từ năm 2016, các nhà khoa học đã chứng minh được rằng não bộ của những người có năng khiếu vượt trội có cấu trúc sinh hóa và hình thái khác biệt so với người bình thường. Điều này tạo nên một nền tảng thể chất khác biệt, lý giải cho năng khiếu và kỹ năng vượt trội của những người này.
Martinez-Piqueras nói: “Những khác biệt về cấu trúc sinh hóa này không chỉ ảnh hưởng đến cách chúng ta xử lý thông tin mà còn ảnh hưởng đến cách chúng ta xử lý cảm xúc. Não bộ là nơi chúng ta học tập, cảm nhận và suy nghĩ. Bí quyết của năng khiếu vượt trội không nằm ở số lượng, mà nằm ở cách thức. Sự khác biệt của bạn nằm ở cách bạn thực hiện những quá trình đó, đặc biệt là ở các chiến lược và số lượng các chiến lược bạn sử dụng để đạt được mục tiêu.”
Dick Fosbury – Phá vỡ mọi quy tắc
Trường hợp của Dick Fosbury (cố huyền thoại ở môn nhảy cao) là một ví dụ điển hình. Khi mới 16 tuổi, ông đã bắt đầu tìm kiếm những kỹ thuật mới, không ngừng nỗ lực để tìm ra một công thức hiệu quả hơn về mặt sinh cơ học. VĐV người Mỹ này đã phá vỡ mọi quy tắc từng được thiết lập trước đây và thay đổi hoàn toàn lịch sử môn nhảy cao.
 |
Martínez-Piqueras nhận xét: “Như đã nói trước đó, Dick Fosbury cũng như những người có năng khiếu vượt trội, thay đổi môi trường mà ông ấy tham gia.” Sau khi giải nghệ, Fosbury có lần chia sẻ: “Mọi người từng cười nhạo và chế giễu tôi, họ gọi tôi là kẻ điên và tôi hầu như không nhận được sự hỗ trợ nào.”
Marion Bartoli – IQ cao hơn Albert Einstein
Marion Bartoli, cựu tay vợt người Pháp, luôn mang theo bên mình kết quả bài kiểm tra IQ từ khi còn nhỏ. Chỉ số IQ của cô là 175. Chỉ số IQ này cao hơn 15 điểm so với thiên tài vật lý Albert Einstein. Tuy nhiên, đây lại là một gánh nặng, theo như chính Bartoli thừa nhận, đã đi cùng cô trong suốt sự nghiệp.
 |
Sau khi vô địch Wimbledon vào năm 2013, Bartoli buộc phải giải nghệ vì chấn thương. Cô đã đẩy cơ thể mình “vượt quá giới hạn cho phép”. Bartoli từng chia sẻ: “Có lẽ chính sức mạnh tinh thần mới là thứ giúp tôi giành được Grand Slam năm đó.”
Mặc dù không sở hữu thể hình lý tưởng cùng một lối chơi “không đẹp mắt” theo đánh giá của các chuyên gia, Bartoli vẫn biết cách cạnh tranh với những người giỏi nhất thế giới. Giải pháp của cô là sử dụng cú thuận và trái hai tay độc đáo, giúp khắc phục những hạn chế về mặt kỹ thuật của bản thân. Chủ tịch của Indifferent Minds, Jana Martinez-Piqueras, nhận định: “Kiên trì trong công việc là một trong những kỹ năng của những người có năng khiếu.”
Socrates – Thiên tài bóng đá và Bác sĩ
Socrates, huyền thoại bóng đá người Brazil, là một thiên tài cả trong và ngoài sân cỏ. Ông từng là một cầu thủ vô song, nổi tiếng bởi khả năng trí tuệ và cả những đóng góp cho xã hội, trở thành biểu tượng của bóng đá và là một nhà lãnh đạo cả trong lẫn ngoài sân cỏ.
Bên cạnh tài năng trên sân cỏ, với những cú penalty bằng gót chân độc đáo, Socrates còn sử dụng trí thông minh của mình để lấy bằng Y khoa và đóng góp cho xã hội. Socrates, người luôn gắn với danh hiệu “Bác sĩ” trong suốt sự nghiệp, còn là một nhà đấu tranh cho dân chủ và nhân quyền trong thời kỳ Brazil chịu ách cai trị của chế độ độc tài quân sự. Những người thân cận với Socrates không ngần ngại mô tả ông là một trí tuệ phi thường, nhưng cuối cùng ông lại qua đời vì nghiện rượu.
 |
|
Cựu danh thủ Brazil Socrates
|
Sau khi Socrates qua đời vào năm 2011, một cuộc tranh luận đã nổ ra ở Brazil về mối quan hệ giữa chứng nghiện và những bộ óc lỗi lạc. Một số nhà tâm lý học ở Brazil từng viết: “Những người có năng khiếu vượt trội thường sống một cuộc đời mà không nhận thức được các vấn đề của bản thân. Họ mắc phải chủ nghĩa cầu toàn bệnh hoạn và có một cái nhìn tự phê bình đến mức gần như không thể chịu đựng được. Điều này khiến nhiều người trong số những bộ óc này tìm đến rượu như một cách để giúp đầu óc được nghỉ ngơi.” Những nhận xét này cũng có thể là để đáp lại một câu nói nổi tiếng của chính Socrates: “Nhà tâm lý học giỏi nhất của tôi là ly bia.”
Yoann Gourcuff, với chỉ số IQ 170, cũng được coi là một người có năng khiếu vượt trội theo một nghiên cứu của Đại học John Moores ở Liverpool. Nghiên cứu này đánh giá và đo lường tất cả các hành động mà một cầu thủ thực hiện trong một trận bóng đá, đặc biệt chú trọng đến những người thực hiện nó một cách đặc biệt.
Theo một nghiên cứu của Tạp chí Khoa học Thể thao được công bố bởi tờ The Guardian, một cầu thủ bóng đá chơi bóng ở cấp độ đỉnh cao thực hiện từ 150 đến 250 hành động với cường độ mạnh trong một trận đấu, anh ta phải xử lý trong thời gian thực và với tốc độ nhanh nhất có thể: “Vô số tín hiệu thị giác, những chỉ đạo của HLV, tính toán lực và góc, nhận thức không gian trong một phạm vi rộng lớn”. Sự xuất sắc nằm ở cách một cầu thủ tìm ra giải pháp và số lượng các lựa chọn thay thế khi ở trong một môi trường chứa đựng tất cả những yếu tố này.
Martinez-Piqueras giải thích: “Những người này có tốc độ xử lý nhanh hơn vì tế bào thần kinh của họ có nhiều myelin hơn, điều đó tương tự như việc sử dụng cáp quang.”
Hoàng Thông Le Foot (Dịch từ MARCA)
