Tám tháng trước, Neymar đã ghi một trong những bàn thắng độc diễn vĩ đại nhất lịch sử bóng đá. Ngay trước giờ nghỉ giữa hiệp phụ trong trận tứ kết giữa Brazil với Croatia ở World Cup 2022, khi tỷ số đang là 0-0 và chưa bên nào tạo ra cơ hội rõ rệt, Neymar có bóng trong bối cảnh gần như mọi cầu thủ Croatia đang ở trước mặt anh.
 |
Sau khi đánh giá tình hình, Neymar vượt qua hàng tiền vệ Croatia bằng tình huống phối hợp một-hai, đánh bại hàng thủ Croatia bằng pha phối hợp tương tự, trước khi rê qua thủ môn và dứt điểm vào lưới trống.
Đó là một bàn thắng phi thường. Chỉ sau 7 giây và 5 lần chạm bóng, Neymar đã vượt qua cả tập thể Croatia. Không dễ để bạn tìm thấy những siêu phẩm như thế thời hiện đại. Những pha solo đẳng cấp ở World Cup chủ yếu đến từ thời xa xưa, với những thước phim có chất lượng 144p cùng các hậu vệ bất động, thay vì trước những hàng thủ khoa học ở chế độ HD.
Mặc dù vậy, chẳng mấy ai đề cập đến sự kỳ diệu của bàn thắng này. Di sản của nó đã bị lu mờ bởi một thực tế, đó là Brazil sau đó để Croatia gỡ hòa và bị loại trên chấm phạt đền.
Có vẻ những gì Neymar đã làm không được thừa nhận xứng đáng. Với nhiều người, cầu thủ người Brazil là một cái tên khó chịu trên sân và vì nhiều lý do khác nhau, rất khó để loại bỏ suy nghĩ đó ra khỏi tâm trí.
Nhưng Neymar xứng đáng được ghi nhận nhiều hơn thế, nhất là khi anh vượt qua kỷ lục ghi 77 bàn thắng của Pele cho Brazil hôm thứ Sáu. Cụ thể, Neymar ghi 2 bàn trong chiến thắng 5-1 trước Bolivia, nâng tổng số bàn thắng của anh cho ĐTQG lên con số 79.
 |
Neymar nên được xem như một trong những cầu thủ vĩ đại nhất. Đó có thể là một quan điểm gây tranh cãi, đặc biệt là khi anh quyết định “dưỡng già” ở Saudi Arabia. Anh thường được coi là một tài năng chưa phát tiết hoàn toàn, phần vì những gì anh đã thể hiện trong những ngày tháng còn chơi cho Santos là quá ấn tượng.
Nhưng có lẽ chúng ta đã bỏ qua những thống kê. Ngoài kỷ lục ghi bàn cho ĐT Brazil Neymar là 1 trong 13 cầu thủ vô địch cả Copa Libertadores và Champions League và anh là người duy nhất trong số này ghi bàn trong cả 2 trận chung kết.
Còn sự nghiệp của Neymar ở châu Âu, dù không hoàn hảo nhưng vẫn đủ để khiến tất cả các tiền đạo đồng hương khác phải ghen tị. Hãy thử so sánh với những tiền bối của Neymar. Ronaldo, Rivaldo, Ronaldinho và Kaka là 4 siêu sao của Brazil trong thế kỷ 21. Nhưng không ai trong số này có thể duy trì đẳng cấp ở châu Âu lâu như Neymar.
Mọi chỉ trích hướng về Ronaldo “béo” đều bị coi là khó tính, phần vì anh thường xuyên chịu những chấn thương quái ác. Nhưng đây là cầu thủ mới giành được một chức VĐQG duy nhất trong 14 năm chơi bóng ở châu Âu. Ronaldo cũng chỉ vào đến một trận bán kết Champions League và chưa bao giờ lọt vào trận chung kết. Mùa giải xuất sắc nhất cấp CLB của anh (Barcelona, 96/97) kết thúc bằng việc người hâm mộ chỉ muốn anh ra đi.
Sự nghiệp đỉnh cao ở châu Âu của Rivaldo chỉ kéo dài 5 năm, với Deportivo và sau đó là Barcelona. Anh thi đấu dưới sức mình trong mùa giải cuối cùng ở Camp Nou, cũng như thừa cân trong khoảng thời gian không mấy nổi bật ở Milan. Rivaldo tiếp tục chơi bóng ở cấp độ thấp hơn đến năm 40 tuổi, nhưng chỉ đạt đẳng cấp thế giới cho đến năm 31 tuổi.
Trong khi đó, sự nghiệp của Ronaldinho gần như đã khép lại ở tuổi 28 sau nửa thập kỷ tỏa sáng rực rỡ, mặc dù anh xứng đáng được ghi nhận với màn trình diễn tuyệt vời trong màu áo Atletico Mineiro ở tuổi 32, giúp họ giành Copa Libertadores năm 2013.
Cuối cùng là Kaka, cầu thủ từng giành Quả bóng Vàng châu Âu. Nhưng khi chuyển đến Real Madrid ở tuổi 27, anh chật vật tìm chỗ đứng trong đội và cuối cùng phải gia nhập MLS sau đó 5 năm.
Đó là lý do vì sao quãng thời gian 10 năm của Neymar ở châu Âu thực sự rất ấn tượng so với những cầu thủ kể trên. Ngay cả khi anh mất một khoảng thời gian để thích nghi tại Barcelona, còn những năm tháng ở PSG thường xuyên bị tàn phá bởi các ca chấn thương, Neymar luôn thể hiện phong độ cao một cách ổn định.
Màn trình diễn của anh trong chiến thắng kỳ diệu 6-1 của Barcelona trước PSG sau khi để thua 0-4 ở trận lượt đi là một ví dụ điển hình. Anh nâng tỷ số lên 4-1 từ một quả đá phạt, bình tĩnh thực hiện quả phạt đền nâng tỷ số lên 5-1, trước khi kiến tạo cho Sergi Roberto ấn định tỷ số 6-1.
Cầu thủ sinh năm 1992 chưa bao giờ sa sút nghiêm trọng như 4 cầu thủ Brazil nói trên. Neymar cũng không mất phong độ như một vài cầu thủ từng đoạt Quả bóng vàng gặp phải, như Zinedine Zidane phiên bản 18 tháng sau World Cup 1998, Andriy Shevchenko sau khi chuyển đến Chelsea với số tiền kỷ lục hay Michael Owen trong nửa sự nghiệp còn lại của mình.
Với cú đúp bàn thắng vào lưới Bolivia, tiền đạo Neymar đã vượt Pele để trở thành Vua phá lưới mọi thời của ĐT Brazil.
Mức lương “siêu to khổng lồ” và chế độ đãi ngộ của một ông hoàng ở Ả Rập Saudi không thể mang lại nhiều niềm hạnh phúc cho Neymar như ở ĐTQG Brazil.
Nhà báo chuyên viết về bóng đá Nam Mỹ, Tim Vickery từng nhận xét rằng các cầu thủ Brazil có xu hướng chỉ quan tâm sâu sắc đến hai thứ: CLB đầu đời của họ và ĐTQG. Đối với họ, bóng đá cấp CLB ở châu Âu là để chứng tỏ bản thân ở đẳng cấp cao nhất và kiếm tiền. Tâm lý của họ chủ yếu hướng đến việc chuẩn bị cho các giải đấu quốc tế lớn.
Và ở các kỳ World Cup, Neymar luôn có mặt đúng lúc. Anh đã đáp trả một cách xuất sắc trước áp lực to lớn đặt lên mình trên sân nhà vào năm 2014. Chúng ta đều nhớ cách Brazil tự hủy hoại mình khi không có anh trong trận bán kết với Đức. Sự vắng mặt của Neymar không phải do lỗi của anh. Người ta quên mất rằng ngôi sao của Brazil đã phải rời giải sau pha phạm lỗi bằng đầu gối của hậu vệ Colombia, Juan Zuniga.
Năm 2018, Neymar im tiếng hơn trong việc điều tiết lối chơi của Brazil. Bù lại, anh đã tạo ra những khoảnh khắc quyết định, như khi gần như một mình đem về chiến thắng ở vòng 1/8 trước Mexico, với bàn mở tỷ số và sau đó là pha kiến tạo cho Roberto Firmino.
Brazil đã bị loại ở vòng tứ kết sau thất bại sít sao 2-1 trước Bỉ trong một trận cầu hấp dẫn. Pha bay người ngăn cản cú cứa lòng của Neymar từ rìa vòng cấm ở phút bù giờ của Thibaut Courtois xứng đáng được coi là Pha cản phá của giải đấu.
Năm 2022, dù bị ảnh hưởng bởi chấn thương khi giải đấu vừa khởi tranh, Neymar đã có khoảnh khắc xuất sắc trước Croatia trước khi xách vali về nước. Cầu thủ sinh năm 1992 sau đó tuyên bố rằng đó sẽ là World Cup cuối cùng của anh. Việc Neymar không thể giành chức vô địch World Cup sẽ ám ảnh anh cả đời. Nhưng giống như Zico, Neymar không phải là lý do khiến Brazil không thể vô địch World Cup.
Hơn nữa, Neymar đã nếm trải thành công trên sân nhà với tư cách đội trưởng, khi anh ghi bàn thắng quyết định để giúp Olympic Brazil giành chức vô địch đầu tiên vào năm 2016. Anh cũng ghi bàn trong các trận tứ kết, bán kết và chung kết. Đối với các nhà quan sát châu Âu, giải bóng đá Olympic không quá được coi trọng, nhưng việc Brazil không thể giành chiến thắng ở giải đấu này từng được coi là câu chuyện lớn ở Nam Mỹ.
 |
Thương vụ Neymar tới PSG vào năm 2017 được cho là thời điểm anh mắc sai lầm. Nhưng dù đây là bước đi đến một giải đấu nhỏ hơn, Barcelona sau đó dần trở nên hỗn loạn, còn Neymar chuyển đến CLB tham vọng nhất châu Âu để trở thành trụ cột - điều diễn ra ngay trước khi Kylian Mbappe tới PSG. Đó là cơ hội không thể tốt hơn để trở thành số 1 ở một đội bóng hàng đầu, thay vì tiếp tục núp bóng sau Messi tại Barcelona.
PSG dưới thời Neymar hơi chệch choạc lúc đầu, dần dần thành công và chỉ thất bại trong gang tấc. PSG đã thua Bayern với tỷ số 1-0 trong trận chung kết Champions League 2020, nhưng họ đã là đội chơi hay hơn cho đến khi Kingsley Coman ghi bàn. Trước đó là pha cứu thua xuất thần bằng chân của Manuel Neuer để ngăn cản Neymar mở điểm cho PSG.
Sau khi Messi đến, tập thể PSG trở nên vô cùng thiếu cân đối. Hàng tiền đạo thiếu kỷ luật phòng ngự của họ đã trở thành một trò đùa không ngừng nghỉ (dù họ thường xuyên ngừng nghỉ trên sân). Nhưng trong số 3 người, Neymar lại là cái tên chịu khó phòng ngự nhất so với Messi hoặc Mbappe.
 |
Vấn đề lớn nhất của Neymar là “được” phong làm siêu sao tiếp theo sau thời đại của Messi và Cristiano Ronaldo. Đó là phép so sánh thiếu công bằng. Đỉnh cao của họ không chỉ ở một đẳng cấp khác, tuổi thọ nghề nghiệp của họ cũng là một điều đáng kinh ngạc.
Họ hoàn toàn vượt trội so với hầu hết các cầu thủ vĩ đại khác trong lịch sử, bao gồm cả 4 tiền đạo người Brazil nói trên. Đoán xem, Neymar có 2 lần cán đích ở vị trí thứ ba sau bộ đôi này ở cuộc đua cho danh hiệu Quả bóng Vàng vào năm 2015 và 2017.
Phép so sánh giữa Neymar và những người khác cùng thế hệ với anh cũng không tỏ ra phù hợp. Robert Lewandowski và Karim Benzema đạt đến đỉnh cao ở độ tuổi 30, trong khi sự nghiệp của Neymar sắp kết thúc ở Saudi Arabia.
Thêm nữa, Neymar cũng phát tiết sớm hơn: Anh vô địch Copa Libertadores và ẵm danh hiệu Cầu thủ hay nhất Nam Mỹ khi mới 19 tuổi. Ở cùng độ tuổi, Lewandowski vẫn còn chơi ở giải hạng hai Ba Lan.
Tất nhiên, mỗi người sẽ có quan điểm riêng về sự nghiệp của Neymar và có lẽ anh đã có thể làm tốt hơn. Mặc dù vậy, khi bạn so sánh sự nghiệp của Neymar với Ganso, người nổi lên từ Santos cùng thời điểm, bạn sẽ nhận ra những gì Neymar đã đạt được tầm cỡ thế nào. Ganso chỉ có 8 lần khoác áo đội tuyển và ra sân 30 trận ở châu Âu. Ganso, chứ không phải Neymar, mới là cầu thủ khiến chúng ta phải dùng từ “nếu”.
Nhưng ý kiến cho rằng Neymar lãng phí tài năng của mình là điều vô cùng bất công. Một số lời chỉ trích trong số đó tượng trưng cho chủ nghĩa chiến thắng - một cuộc cạnh tranh xem ai có tiêu chuẩn cao hơn về những gì tạo nên một cầu thủ vĩ đại thực sự.
Bởi rõ ràng Neymar, cầu thủ ghi bàn nhiều nhất mọi thời đại của ĐT Brazil và là người duy nhất ghi bàn ở hai trận chung kết Champions League và Copa Libertadores nên được nhớ đến như một trong những cầu thủ hay nhất mà làng túc cầu từng sản sinh.
Lược dịch bài viết “Neymar deserves to be considered one of football’s true greats” của Michael Cox (The Athletic)
