Jose Mourinho đang ở năm cuối của bản hợp đồng 3 năm từng ký với AS Roma vào mùa hè 2021. Đã có những tín hiệu tích cực mà Người đặc biệt đem lại cho đội bóng thủ đô trong 2 mùa giải đầu tiên. Các Romanista luôn yêu mến Mourinho và bản thân ông cũng cảm thấy hạnh phúc tại đây. Thế nhưng từng đó liệu có đủ cho một cam kết lâu dài giữa đôi bên?
Trở lại giai đoạn hậu Calciopoli 2006, trong khi Juventus trượt dài vì bê bối dàn xếp tỉ số, AC Milan sa sút phong độ vì lần lượt mất đi hai ngôi sao lớn nhất là Andriy Shevchenko và Kaka, Inter Milan bất ngờ nổi lên trở thành thế lực thống trị bóng đá Italia trong vòng 4 mùa giải (2006-2010), với 4 chức vô địch Serie A liên tiếp. Và đối trọng lớn nhất với Nerazzurri ở đấu trường quốc nội trong giai đoạn này chính là AS Roma của Luciano Spalletti. Dù không thể lật đổ được sự thống trị của Inter, tuy nhiên đây chính là giai đoạn hoàng kim bậc nhất trong lịch sử đội bóng thủ đô với 2 chức vô địch Cúp quốc gia, 1 chức vô địch Siêu cúp Italia và 3 lần về nhì tại Serie A.
| Trong quá khứ, AS Roma từng là một đội bóng có thể thách thức mọi danh hiệu tại Italia. |
Sở dĩ Roma khi ấy được xem là đội duy nhất có thể cạnh tranh trực tiếp với Inter bởi họ sở hữu không ít những hảo thủ chất lượng trải đều ở ba tuyến, bao gồm: thủ thành Doni; các hậu vệ Christian Panucci, Cristian Chivu, Juan, Philippe Mexes; các tiền vệ David Pizarro, Simone Perrotta, Daniele De Rossi, Rodrigo Taddei, Alberto Aquilani; và các tiền đạo Francesco Totti, Amantino Mancini, Mirko Vucinic. Ngay cả khi Chivu và Mancini chuyển sang đầu quân cho Inter, Roma vẫn duy trì được bộ khung đội hình chất lượng.
Sau giai đoạn ấy, với sự trở lại đầy mạnh mẽ của Juventus thông qua 9 chức vô địch Serie A liên tiếp, một trật tự mới của bóng đá Italia được thiết lập lại. Hai đội bóng thành Milano bị bỏ phía sau trong cuộc chiến vương quyền, trong khi một Napoli đầy khát khao dù cố gắng bứt lên nhưng cũng không thể soán ngôi của Juventus. Tuy vậy, cả ba thế lực này cũng đã tận dụng cơ hội khi Juventus lần thứ hai bước vào thời kỳ thoái trào để lần lượt đăng quang Scudetto trong vòng 3 mùa giải gần nhất.
Gây thất vọng nhất có lẽ chính là Roma, khi thế lực tranh hùng một thời ngày càng lùi sâu vào dĩ vãng. Trong 5 mùa giải gần nhất, đội chủ sân Olimpico đều không thể giành vé dự Champions League. Dần dà, cái tên Roma chỉ còn được xướng lên ở các giải đấu cấp độ thấp hơn như Europa Conference League hay Europa League. Và với những gì đang diễn ra tại Serie A 2023/2024, những sự hoài nghi về bản lĩnh đua đường dài của Roma tiếp tục được cảnh bảo, ngay cả khi họ đang có một vị trí trong Top 4 với 24 điểm sau 14 vòng đấu. Trong trường hợp Roma sảy chân, Napoli và Fiorentina có thể bứt lên bất cứ lúc nào.
Tròn 11 năm kể từ cái ôm chia tay thấm đẫm nước mắt giữa Mourinho và cậu học trò Marco Materazzi trong ngày chia tay Inter Milan, mùa hè 2021 là thời điểm Người đặc biệt trở lại mảnh đất Italia để làm công tác huấn luyện. Tuy nhiên, lần này không phải là một Inter hùng mạnh đủ sức át vía mọi đối thủ ở đấu trường quốc nội, mà chỉ là một Roma đang lạc lối trong hành trình đi tìm lại ánh hào quang trong quá khứ. Đó là một cuộc hôn nhân “chữa lành” theo đúng nghĩa bởi khi ấy Mourinho cũng đang chật vật tìm kiếm một bến đỗ phù hợp, sau khi bị Tottenham sa thải ngay trước thềm trận chung kết Carabao Cup.
Đáng lẽ với danh tiếng và vị thế từng tạo dựng, chiến lược gia người Bồ Đào Nha phải được trải thảm chào mời cập bến những đội bóng hàng đầu Châu Âu. Nhưng không, chẳng có bất cứ tín hiệu nào được gửi đến cả. Bayern Munich chọn Julian Nagelsmann, Real Madrid tái hợp Carlo Ancelotti. Ngay cả đội bóng cũ Inter, dù đã lường trước việc Antonio Conte sẽ ra đi, nhưng nửa xanh thành Milano cũng không có ý định mời Mourinho trở lại. Thay vào đó, chủ tịch Steven Zhang lựa chọn Simone Inzaghi. Cả 3 chiến lược gia kể trên được xem là những người có tư tưởng bóng đá tiến bộ và mới mẻ hơn Mourinho. Nhiều người đặt ra câu hỏi rằng đó có còn là một Mourinho ngạo nghễ với những phát biểu “chọc trời khuấy nước”, một nhà cầm quân gắn tên tuổi của mình vào những chiến thắng và danh hiệu cao quý?
Bỏ lại sau lưng ký ức buồn tủi và những ánh nhìn dò xét từ nước Anh, Mourinho tìm lại được những ngày tháng yên bình tại Italia. Đầu tháng 7/2021, cả một rừng người đã tập trung tại sân bay Ciampino để chào đón ông trên quãng đường tới nhiệm sở nhận chức. Trong số này đã từng có những người ghét cay, ghét đắng Mourinho vì ông từng giúp Inter đánh bại Roma vô số lần. Nhưng sau tất cả, họ hiểu rằng BLĐ đội bóng vừa chiêu mộ thành công một HLV trưởng tài năng và kinh nghiệm, người có thể giúp vực dậy CLB từ đống tro tàn. Các Romanista không yêu cầu Mourinho giúp họ đua vô địch bởi việc đưa Roma trở lại Champions League đã được xem là một thành công ngoài mong đợi. Ngay cả chủ tịch Dan Friedkin cũng nhấn mạnh cụm từ “dần xây dựng văn hóa chiến thắng và dài hơi tại Roma” khi được một phóng viên hỏi về điều ông mong muốn khi lựa chọn hợp tác với Mourinho.
| Cả rừng người đứng chờ đợi Mourinho trong ngày ông nhận chức tại AS Roma. |
Sự xuất hiện của Mourinho đã mang đến hiệu ứng tích cực cho các Romanista. Người hâm mộ đến sân để cổ vũ đội bóng nhiều hơn và họ cũng đến sân để chứng kiến Mourinho chỉ đạo các học trò bên ngoài đường pitch. Đó là một cảm giác vừa xa lạ nhưng lại vừa thân thuộc khi biểu tượng chiến thắng một thời tại Serie A – người từng gắn liền tên tuổi với Inter, nay đã trở lại để dẫn dắt Roma. Với rất nhiều người yêu mến bóng đá Italia, Mourinho chính là thanh xuân của họ. Kể từ sau khi Francesco Totti giải nghệ, các Romanista luôn mong ngóng đợi chờ một biểu tượng mới sẽ xuất hiện tại Olimpico. Thế nhưng chưa có bất cứ con người nào tạo cho họ cảm giác tương tự như “Hoàng tử thành Rome”. Mohamed Salah từng được kỳ vọng, chỉ tiếc rằng ngôi sao người Ai Cập không lựa chọn gắn bó với Roma lâu dài. Mourinho không trực tiếp xỏ giày ra sân thi đấu, nhưng ông đem đến Roma thứ tinh thần mà bấy lâu nay người hâm mộ luôn tìm kiếm.
Và để giúp Mourinho xây dựng bộ khung đội hình tốt nhất, BLĐ Roma cũng đã chấp nhận chi ra 125 triệu euro trong mùa hè 2021, trong đó nổi bật nhất là tiền đạo Tammy Abraham từ Chelsea với mức giá 41 triệu euro. Để rồi 9 tháng sau đó, Mourinho giúp Roma giành chức vô địch cúp Châu Âu đầu tiên trong lịch sử CLB, sau chiến thắng 1-0 trước Feyenoord theo đúng phong cách “Người đặc biệt” trong đêm chung kết Conference League. Đó cũng là danh hiệu đầu tiên mà đội bóng thủ đô Italia có được sau 14 năm dài đằng đẵng. Trong ngày Roma đăng quang, Mourinho cũng đi vào lịch sử bóng đá với trọn bộ 3 chức vô địch cúp Châu Âu (Champions League – Europa League – Conference League. Đáng chú ý hơn cả, tân binh Abraham đã ghi 9 bàn thắng ở chuyến hành trình đưa Roma đoạt cúp, trong tổng số 30 bàn thắng mà chân sút người Anh ghi được ở mùa giải 2021/2022.
| Mourinho đã xuất sắc đem về chức vô địch Châu Âu đầu tiên trong lịch sử AS Roma. |
Khi trọng tài Istvan Kovacs thổi còi kết thúc trận đấu, người ta thấy Mourinho đã khóc – một điều mà chúng ta không thể bắt gặp trong những năm đầu tiên Người đặc biệt cầm quân. Conference League chỉ là một chiếc cúp nhỏ bé nếu so với bộ danh hiệu mà người đàn ông sinh năm 1964 này sở hữu, tuy nhiên nó lại là “liều thuốc bổ” xoa dịu những ấm ức và tủi nhục mà Mourinho phải chịu đựng suốt một quãng thời gian dài, sau khi phải rời Manchester United và Tottenham trong sự nghi ngờ và thất vọng. Và chỉ cần một chiếc cúp mà chúng ta vẫn gọi là C3 ấy, cũng đủ để các Romanista tôn sùng ông, hét vang tên của ông trên mọi cung đường tại Rome trong đêm mà đội nhà đánh bại Feyenoord.
Để rồi 1 năm sau đó, Mourinho tiếp tục đưa Roma đi đến trận chung kết Europa League đối đầu với Sevilla. Nhưng lần này vận may đã không mỉm cười với ông và các học trò. Roma của Mourinho nhận thất bại chung cuộc trên chấm 11m giữa vô vàn cảm xúc bực bội và ấm ức trước những quyết định gây tranh cãi của trọng tài Anthony Taylor. Phát biểu sau thất bại, ông nhấn mạnh việc muốn tiếp tục gắn bó với Roma ít nhất là đến khi hợp đồng kết thúc nhưng cũng bóng gió đề cập đến việc “cần được đầu tư để nâng cấp chất lượng đội hình”.
Rõ ràng yêu cầu của Mourinho là chính đáng. Bởi sau mùa giải đầu tiên được BLĐ Roma hậu thuẫn cấp ngân sách chuyển nhượng lên đến 125 triệu euro, ông chỉ được chi tiêu vỏn vẹn 9 triệu euro ở mùa giải thứ hai. Cả 3 tân binh để tăng cường chiều sâu đội hình là Nemanja Matic, Paulo Dybala và Andrea Belotti đều cập bến Olimpico theo dạng chuyển nhượng tự do, trong khi Georginio Wijnaldum đến theo dạng cho mượn từ Paris Saint-Germain. Trước truyền thông, Mourinho từng lên tiếng than vãn rằng Roma nằm trong số 3 đội bóng chi tiêu ít nhất ở thị trường chuyển nhượng mùa hè 2022, chỉ hơn Sampdoria và Lecce. Không những thế, đến tháng 1/2023, cầu thủ ghi bàn ấn định chiến thắng trong trận chung kết Conference League là Nicolo Zaniolo cũng bị bán cho Galatasaray để giúp Roma gây quỹ trả nợ. Đến tháng 2/2023, tờ báo Corriere dello Sport đã gây sốc khi công bố khoản nợ tài chính của nhiều đội bóng lớn tại Italia. Trong số này, Roma nợ đến 271 triệu euro, chỉ kém mỗi Inter Milan (390 triệu euro).
Câu chuyện tương tự lặp lại ở phiên chợ hè 2023. Mourinho và các đồng sự phải lục tung thị trường để tìm kiếm những bản hợp đồng phù hợp tiêu chí “ngon, bổ, rẻ”. Sau cùng, Roma chỉ ra 9,3 triệu euro để chiêu mộ Leandro Paredes, Renato Sanches và Romelu Lukaku theo dạng cho mượn có thời hạn 1 năm. Trong khi, Evan Ndicka và Houssem Aouar là 2 bản hợp đồng miễn phí. Ở chiều ngược lại, Roma thu về 74,5 triệu euro từ việc bán cầu thủ. Nổi bật nhất là sự ra đi của trung vệ Roger Ibanez với mức giá 30 triệu euro. Nên nhớ rằng, trung vệ người Brazil chính là cái tên ưa thích của Mourinho ở mùa giải 2022/2023 với tổng cộng 48 lần ra sân ở mọi đấu trường. Những tưởng Ibanez sẽ là sự thay thế lý tưởng cho trung vệ kỳ cựu Chris Smalling – người vừa bước sang tuổi 34 vào tháng 11 vừa qua, tuy nhiên đứng trước cơ hội thu về một khoản tiền chuyển nhượng lớn, BLĐ Roma đã bật đèn xanh để Ibanez chuyển đến Al Ahli.
| Không được cấp tiền mua sắm, Mourinho còn phải chia tay với nhiều cầu thủ quan trọng. |
Rất rõ ràng, Mourinho đang không nhận được sự hậu thuận tài chính mà ông cần có để nâng cấp đội hình. Lực lượng mỏng, chất lượng nhân sự không cao, là hai nguyên nhân để lý giải cho việc Roma không thể cạnh tranh được suất dự Champions League trực tiếp thông qua một vị trí trong Top 4 tại Serie A. Theo thống kê mới nhất từ Transfermarkt, tổng giá trị các cầu thủ đội 1 của Roma chỉ là 362 triệu euro, kém xa Juventus (421 triệu euro), AC Milan (543 triệu euro), Inter Milan (563 triệu euro) và Napoli (587 triệu euro). Quan trọng hơn, không có bất cứ dấu hiệu nào cho thấy sẽ có một cuộc cách mạng cải tổ ở đội bóng thủ đô và tình trạng “thắt lưng, buộc bụng” trên thị trường chuyển nhượng có lẽ sẽ còn tiếp diễn trong nhiều năm tới.
Đó có thể là lý do Mourinho sẽ ra đi khi mùa giải 2023/2024 khép lại, cũng là thời điểm hợp đồng 3 năm của ông với Roma kết thúc. Dù liên tục khẳng định bản thân muốn tập trung cho mục tiêu đưa Roma kết thúc mùa giải trong Top 4, tuy nhiên rất nhiều thông tin cho rằng chiến lược gia người Bồ Đào Nha đang tìm kiếm cơ hội ở một đội bóng giàu tiềm lực hơn. Nếu điều này là sự thật, đó chắc chắn sẽ là một mất mát lớn đối với các Romanista. Hơn ai hết, họ là những người hiểu được giá trị mà Mourinho đã và đang xây dựng cho tập thể này. Cuộc hôn nhân “chữa lành” giữa Mourinho và Roma sẽ là một bản tình ca đẹp, ngay cả khi vẫn còn những điều dang dở và tiếc nuối. Biết đâu trong mùa giải có thể là cuối cùng của mình tại đây, Mourinho sẽ để lại cho người hâm mộ một món quà vô giá như một lời chia tay tuyệt vời nhất!