Vai trò trợ lý hay HLV số 2 của Manchester United chắc chắn sẽ thay đổi tùy thuộc vào việc HLV trưởng là ai, song có một số nguyên tắc cơ bản luôn nhất quán. Để làm trợ lý HLV trưởng ở một trong số những CLB lớn nhất thế giới đòi hỏi một bộ kỹ năng để đối phó với các tình huống.
| HLV Ole Gunnar Solskjaer và trợ lý Mike Phelan |
Vai trò trợ lý hay HLV số 2 của Manchester United chắc chắn sẽ thay đổi tùy thuộc vào việc HLV trưởng là ai, song có một số nguyên tắc cơ bản luôn nhất quán. Để làm trợ lý HLV trưởng ở một trong số những CLB lớn nhất thế giới đòi hỏi một bộ kỹ năng để đối phó với các tình huống.
Mike Phelan đã là trợ lý HLV trưởng của Manchester United trong 7 năm chia làm 2 giai đoạn, giai đoạn đầu cho Sir Alex Ferguson và hiện tại là Ole Gunnar Solskjaer. Ông chia sẻ: “Có rất nhiều căng thẳng, áp lực và những đánh giá về những gì bạn đang làm. Vì thế để làm việc trên sân tập bạn phải cần tự tin. Bạn là người mà các cầu thủ lắng nghe. Bạn phải truyền đạt những ý tưởng nhanh nhất có thể và chiếm được lòng tin của họ.
Nếu bạn không thể truyền đạt cho các cầu thủ, họ sẽ nhanh chóng rời bỏ bạn. Điều quan trọng là bạn phải đi trước và luôn tạo ra áp lực phù hợp cho các cầu thủ và bản thân mình để làm được nhiều hơn. Bóng đá luôn phát triển.
Thách thức ở cấp độ mà tôi huấn luyện là cung cấp thông tin và biết họ diễn giải nó như thế nào. Bạn có thể nhìn điều đó trong mắt, bạn có thể nghe thấy nó nhưng điều quan trọng là họ phải tin tưởng. Đôi khi trong các buổi tập bạn nên hỏi các cầu thủ xem họ nghĩ gì và liệu họ có thể bổ sung điều đó không.
Các cầu thủ hiểu cách vận hành của trò chơi, đó là ghép những mảnh ghép lại với nhau để tổng thể bức tranh đẹp hơn. Bạn phải để họ phát triển, thử nghiệm và phải kiên nhẫn”.
| HLV Jose Mourinho và cựu trợ lý Rui Faria |
Bất kể CLB có lớn hay nhỏ thì những người trợ lý giỏi nhất đều có những cá tính hòa hợp với người đưa ra những quyết định cuối cùng hay còn gọi là HLV trưởng. Họ cần phải biết cách giải quyết vấn đề của các cầu thủ khi có những người cứng đầu hay hay khó chịu. Tại Man United, nhiệm vụ còn lớn hơn bởi những cái tôi rất cao.
Sự cá tính của Jose Mourinho tại Man United đã tạo ra những chia rẽ mà cuối cùng nó cho thấy ông đã không còn ở đỉnh cao. Nhiều người tin rằng quá trình đi xuống đó đã trở nên nhanh hơn khi trợ lý Rui Faria quyết định rời vị trí để theo đuổi sự nghiệp HLV trưởng vào năm 2018.
Một nguồn tin chia sẻ: “Mất Rui là một mất mát to lớn. Giống như hầu hết những trợ lý HLV trưởng giỏi nhất, anh ấy là người có thể nói chuyện khi một cầu thủ không cảm thấy hạnh phúc. Anh ấy sẽ quàng tay qua vai họ và nói ‘Hôm nay đừng đến gặp HLV trưởng, tôi khuyên cậu nên làm thế. Hãy để việc đó cho tôi. Tôi sẽ gọi cho cậu rồi sau đó cậu hãy đến và gặp ông ấy”.
Đó là điều Rui giỏi, anh ấy sẽ khiến Jose bớt năng lượng tiêu cực. Jose sẽ bớt cáu gắt với các cầu thủ. Ông ấy muốn đối đầu và bạn không thể làm điều đó. Thật buồn vì tôi nhớ anh ấy là một HLV xuất sắc”.
| HLV Sir Alex Ferguson và trợ lý đầu tiên tại Manchester United, HLV Brian Kidd |
Mourinho dường như đã lấy lại được tinh thần ở Tottenham Hotspur, nơi ông được hỗ trợ bởi HLV trẻ Joao Sacramento. Bộ đôi này chưa từng làm việc với nhau trước khi gia nhập Spurs, và khoảng cách tuổi tác cũng từng là câu chuyện tương tự của Rene Meulensteen, thành viên cốt cán trong ban huấn luyện của Sir Alex Ferguson từ 2008 đến 2013.
Sir Alex khởi đầu kỷ nguyên Premier League với Brian Kidd là cánh tay phải, sau đó là Steve McClaren, Carlos Quieroz rồi Phelan. Ngoài ra có một giai đoạn ngắn ngủi Walter Smith là cánh tay phải.
HLV Rene Meulensteen chia sẻ với The Athletic: “Tôi nhớ Sir Alex bảo tôi rằng ông ấy luôn thích có những người trẻ xung quanh. Họ có khát vọng và những ý tưởng tươi mới. Họ giúp ông ấy luôn trẻ và giữ tuy duy hướng về phía trước”.
HLV Louis van Gaal đã áp dụng triết lý đó khi nắm quyền tại đội bóng chủ sân Old Trafford. Khi làm việc tại Man United, ông 62 tuổi và bổ nhiệm Ryan Giggs (40 tuổi) cũng như Albert Stuivenberg (43 tuổi) làm trợ lý.
Stuivenberg đã từng dẫn dắt đội tuyển U17 Hà Lan từ năm 2006 đến 2013 và ông gặp Van Gaal 1 năm sau đó sau khi chuyển lên đội U21.
| Mike Phelan khi còn làm việc cho HLV Sir Alex Ferguson |
Người đang là trợ lý tại đội tuyển Xứ Wales lẫn CLB Arsenal nói trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 3 năm 2018: “Ông ấy là HLV trưởng và ông ấy đã đưa HLV U21 vào các cuộc họp trinh sát của mình. Ở đó chúng tôi gặp nhau và có lẽ đó là nơi ông ấy đã kiểm tra tôi. ‘OK, cậu nghĩ thế nào? Và tại sao cậu lại nghĩ thế?’. Bạn phải thể hiện những gì mình suy nghĩ và có lẽ tôi đã thuyết phục ông ấy để ông ấy đề nghị tôi đến làm việc cùng.
Ông ấy rất có tổ chức, đó là điểm chung của chúng tôi. Ông ấy cũng rất rõ ràng về những gì mình muốn, cách ứng xử với những cầu thủ hàng đầu, tôi đã học được từ cách ông ấy giao tiếp vì đó luôn không phải điều dễ dàng. Ngoài ra còn cả trong những khoảnh khắc chiến thuật, những tình huống phải gây áp lực”.
Như đã nói, Stuivenberg đang làm trợ lý ở đội tuyển Xứ Wales, sắm vai người hỗ trợ cho Giggs. Ngoài ra, ông cũng làm việc dưới quyền HLV trưởng Mikel Arteta ở Arsenal bên cạnh Steve Round, một cựu “số 2” khác của Man United trong quãng thời gian David Moyes nắm quyền.
Ông bày tỏ: “Nếu bạn không đưa ra các phương án thì bạn không thể có lựa chọn đúng đắn. Liệu chúng ta có gây áp lực không? Chúng ta sẽ phòng thủ ở đâu? Chúng ta có thể tấn công và khiến họ tổn thương ở đâu? Đó là những cuộc thảo luận bình thường mà bạn phải có. Tất nhiên, Ryan không đồng tình với mọi thứ tôi nói và tôi thì cũng không ngồi khóc ở một góc. Đó là nhiệm vụ của tôi. Và đó là tất cả những gì Louis kỳ vọng ở tôi”.
Meulensteen, người hiện đang là trợ lý HLV trưởng đội tuyển Australia, miêu tả về thời kỳ của ông: “Luôn có một đội thảo luận về đội bóng, tập luyện và chiến lược. HLV trưởng muốn có một đội ngũ giỏi chứ không phải những con người chỉ biết gọi dạ bảo vâng.
| HLV Sir Alex Ferguson và trợ lý Rene Meulensteen |
Bạn cần những người có thể đặt câu hỏi với những lý do đúng đắn chứ không phải tiêu cực. Khi quyết định được đưa ra, điều quan trọng là tất cả phải thống nhất và tin vào nó. Đó là một phần nữa của việc là thành viên của đội hỗ trợ: lòng trung thành”.
McClaren, trợ lý HLV trưởng Man United từ năm 1999 đến 2001, nói về quyền lực của Ferguson: “HLV trưởng giống người dẫn dắt chương trình. Ông ấy phụ trách khía cạnh bóng đá. Ông ấy đưa ra mọi quyết định”.
Tuy nhiên có thể có những sắc thái chiến thuật trong đó. Meulensteen bày tỏ: “Đôi khi mọi thứ không rắc rối nhưng nếu bạn bước vào những trận đấu lớn, bạn thực sự cần có Kế hoạch A, Kế hoạch B và có lẽ cả Kế hoạch C. Chúng tôi có nhiều cầu thủ ở đẳng cấp hàng đầu và HLV trưởng muốn sử dụng đội hình của mình một cách tốt nhất có thể. Chính vì thế chúng tôi có những cuộc thảo luận như thế”.
Meulensteen nhớ lại trận đấu giữa Man United và Man City trên sân Old Trafford vào tháng 9 năm 2009: “Darren Fletcher ghi 2 bàn bằng cách đánh đầu, 1 từ tình huống đá phạt và 1 từ tình huống bóng sống. Đó là một trong những điều chúng tôi đã xác định vì Micah Richards sẽ không cố gắng quá áp sát. Cậu ấy sợ bị vượt qua, vì thế cậu ấy không áp sát, điều đó cho Giggs những cơ hội để đưa bóng một cách hoàn hảo vào vòng cấm.
Hơn nữa, thực tế là các tiền vệ của họ không đi theo những người xâm nhập vào vong cấm và đó là những gì Fletch làm giỏi. Cậu ấy cao và giàu năng lượng”.
Trong buổi tập ở tuần lễ trước thêm trận bán kết Champions League 2008 gặp Barcelona, cách trợ lý Carlos Quieroz cần mẫn chỉ từng cầu thủ Man United về những vị trí phòng ngự họ cần phải đứng để giữ sạch lưới được ghi lại khá chi tiết. Nhưng điều đó là khá hiếm bởi như Giggs nói “Mọi người luôn biết nhiệm vụ của mình”.
Song, điều đó đã thay đổi dưới thời Van Gaal. “Louis làm việc nhiều hơn trên khía cạnh chiến thuật, với các cầu thủ mới, những lối chơi khác”.
Là trợ lý, Giggs chịu trách nhiệm giám sát các trận đấu tập. Ông là một trong nhiều trợ lý của Man United tiến tới công việc HLV trưởng và không thể phủ nhận việc làm HLV ở Old Trafford sẽ mở ra nhiều cánh cửa dẫn tới mục tiêu đó.
| HLV Louis van Gaal và trợ lý Ryan Giggs |
Đó là một phần lý do Ferguson có sự luân chuyển nhân sự đội ngũ liên tục khi Kidd rời khỏi Old Trafford để trở thành HLV trưởng Blackburn Rovers; McClaren dẫn dắt Middlesbrough và Smith dẫn dắt đội tuyển Scotland. Queiroz thì tới Real Madrid sau đó trở về rồi lại rời đi để làm việc ở đội tuyển Bồ Đào Nha.
Phelan đã từng giành danh hiệu HLV xuất sắc nhất tháng ở Hull City trước khi bị sa thải. Meulensteen cũng từng là HLV trưởng Fulham. Tuy nhiên có một vấn đề rõ ràng luôn cần hầu hết những trợ lý đã rời Man United để tới các đội bóng khác vượt qua.
“Sau khi rời Manchester United, tôi tới Fulham và Maccabi Haifa và điều khiến tôi suy nghĩ là đẳng cấp cao của các cầu thủ tôi đã từng làm việc cùng. Các cầu thủ ở United tiếp thu mọi thứ rất nhanh, bạn thực sự có thể dựa vào trình độ, kinh nghiệm của họ và cách họ nhận trách nhiệm”, Meulensteen tiết lộ.
Sau khi giành 4 danh hiệu lớn với tư cách cầu thủ ở Man United và 11 danh hiệu nữa với tư cách HLV, Phelan phù hợp với những tiêu chuẩn đó. Ông là người đầu tiên HLV Solskjaer liên lạc sau khi nhà cầm quân người Na Uy trở thành HLV tạm quyền của “Quỷ đỏ”. Lúc này, hoàn cảnh khiến vai trò của ông khác biệt so với giai đoạn trước.
Việc huấn luyện được thực hiện chủ yếu bởi Michael Carrick và Kieran McKenna với sự hỗ trợ của Richard Hartis, Martyn Pert và Mark Dempsey. Trong khi đó, Phelan sẽ đảm nhận những trách nhiệm lớn hơn. Ông nói chuyện với CLB về vai trò giám đốc kỹ thuật trước khi ký hợp đồng dài hạn làm trợ lý HLV trưởng và tham gia vào công tác chuyển nhượng. Ông bay cùng Solskjaer tới Bồ Đào Nha để xem Bruno Fernandes hồi tháng 1 và tiến cử Harry Maguire.
Ông nói trong một cuộc hội thảo như sau: “Chú ý tới chi tiết là điều tối quan trọng. Tất cả mọi người tham gì vì Man United để lại một di sản, một thành tựu.
Một HLV hiện tại được bao quanh bởi tập thể bao gồm nhiều người người, những phân tích viên, đội ngũ khoa học thể thao, y tế, tất cả phát triển hàng ngày. Điều quan trọng nhất là cách bạn kết hợp tất cả lại với nhau. Hãy là chính mình. Nếu bạn cố gắng là một người nào khác, khá dễ để mọi người nhận ra”.
Lược dịch từ bài viết “‘Everybody joins to leave a legacy’: What’s it like being the No 2 at Man United” của tác giả Laurie Whitwell trên The Athletic.