Maurizio Viscidi: Arrigo Sacchi 4.0

Rất ít người đã từng nghe nói về Maurizio Viscidi. Nhưng nếu hỏi những Di Biagio, Ambrosini hay Mandragonra (đã từng) về tình hình các đội trẻ ở Ý, họ đều nhắc đến tên Viscidi. Bao quanh ông là màn mây mù dày đặc do tạo nên bởi thói quen dè dặt cũng như quy tắc của bản thân – ông nói: “Tôi không phải cầu thủ chuyên nghiệp, phỏng vấn tôi thì chả ai thèm coi. Tôi thì đang làm việc với các cầu thủ trẻ, mà chủ đề này tốt hơn không nên nói nhiều”, “Trong năm đầu tiên làm việc (với liên đoàn bóng đá Ý), tôi nhận được rất nhiều đề nghị phỏng vấn. Nếu tôi đồng ý, báo chí sẽ chú ý đến tôi, ‘thân thiện’ với tôi hơn, nhưng mà những thứ đó tôi thấy không cần thiết”.

Tạp chí thể thao L’Ultimo Uomo đề tên ông như người đứng sau cuộc cách mạng bóng đá trẻ của Ý trong khi tạp chí 11 Freunde của Đức ca ngợi ông là Arrigo Sacchi 4.0. Ông nhìn giống Arrigo Sacchi. Ông nói chuyện Arrigo Sacchi. Ông tư duy như Arrigo Sacchi. Không ngạc nhiên khi Viscidi là đồ đệ trung thành của ‘Mister’, người đã dẫn dắt AC Milan vô địch cúp C1 hai lần liên tiếp và cách mạng hóa cả một môn thể thao. Sự kết hợp đầy sáng tạo của Sacchi giữa khả năng phòng ngự không gian linh hoạt, dũng cảm vây ráp từ rất xa khung thành (pressing) và các ý tưởng tấn công vẫn còn giá trị đến ngày nay như cột mốc trong bước chuyển bóng đá từ một môn thể thao đơn giản đến màn đấu trí chiến lược có độ phức tạp cao. Và phần tuyệt vời nhất, thứ bóng đá Sacchi dường như luôn như là trò chơi trẻ con.

Maurizio Viscidi đang trên con đường tương tự. Điều khó có thể tưởng tượng trước một thập niên trước. Năm 2007, ông bị Modena sa thải và trải qua tình cảnh thất nghiệp tới năm. “Tôi bắt đầu nghiên cứu và viết sách. Quãng thời gian khó khăn khiến tôi học hỏi được nhiều điều. Trong nhiều tháng trời ròng rã, tôi chỉ biết ngóng chờ nhìn vào chiếc điện thoại. Tôi còn nhớ khi nhìn vào màn hình đen thui của chiếc điện thoại mỗi khi hết pin: niềm tin thật bất khả, chiếc điện thoại sẽ không bao giờ reo lên”. Mãi đến hè 2010, ba năm sau lần cuối cùng ngồi trong băng ghế kỹ thuật, điện thoại của Viscidi đã reo lên. Bên đầu bên kia: ‘Xin chào, tôi là Arrigo’.

Tuyển Ý trở về sau một kỳ World Cup đáng xấu hổ ở Nam Phi. ‘Đội tuyển Ý tồi tệ nhất sau 50 năm hoặc còn hơn thế nữa. Đáng bị loại sớm: dấu chấm hết cho thế hệ và cho một ảo ảnh’, cây viết Crosetti đề trên tờ La Repubblica. Demetrio Albertini, khi ấy là phó chủ tịch FIGC, nhìn ra thế hệ 2006 đã hết thời trong khi lứa kế tiếp không đủ giúp bóng đá Ý duy trì sức mạnh. Ông lựa chọn Roberto Baggio làm người đứng đầu bộ phận kỹ thuật nhưng “không thể kéo dài lâu vì Baggio là một đại sứ đặc biệt của bóng đá nhưng vai trò (kỹ thuật) đòi hỏi những cá tính khác”. Arrigo Sacchi, thầy cũ của Albertini được chọn trở thành điều phối viên của tất cả các đội trẻ quốc gia.

Và khi phải chọn cánh tay phải cho người thầy cũ, Albertini đã gợi ý cho Sacchi cái tên Viscidi. Tại sao anh lại nghĩ một người chỉ chuyên huấn luyện các đội hạng dưới, đã thất nghiệp trong ba năm, để tái thiết lại hệ thống tổ chức và đào tạo của nền bóng đá hùng mạnh như Ý?

“Tôi đã làm việc ở Millanelo từ những năm 1991 đến 1994. Khi đó, cứ mỗi thứ năm sẽ có trận đấu tập giữa đội một và đội Primavera (do Viscidi dẫn dắt – người dịch). Albertini vẫn còn nhớ đội của tôi đã chơi thế nào và đề cử tôi với Sacchi”, còn Sacchi thì vẫn nhớ người cấp dưới của mình.

Như vậy, nhiệm vụ đầu tiên của Viscidi là phò tá vị HLV người Ý có tư tưởng nhất trong thế kỷ 20. Một trong những sứ mệnh có tính tư tưởng nhất: không quan tâm đến kết quả, cống hiến hết sức để hiểu cách nâng cao trình độ của thế hệ cầu thủ Ý mới. Hiểu nó, phải áp dụng nó vào thực tế.

Trong khoảng thời gian làm việc cùng nhau ở liên đoàn, Viscidi không chỉ lắng nghe, ông đặt ra những câu hỏi và thảo luận với Sacchi để phát triển chúng. Khi Sacchi rời đi vào năm 2014, Viscidi vẫn ở lại trước khi được bổ nhiệm làm điều phối viên các đội tuyển vào năm 2016.

Kể từ đó, nhà triết gia bóng đá nở muộn đóng vai trò tối quan trọng đến thành tích của đội tuyển trẻ quốc gia Ý từ lứa U15 đến U21. Dưới tay ông là 50 HLV và tuyển trạch viên của bảy đội tuyển trẻ. Lộ trình ông vạch ra cho bóng đá Ý: ‘Calcio Cognitivo’, tạm dịch: bóng đá thông minh. Đằng sau nó là khái niệm phức tạp bao gồm cả những bí quyết thành công đã có từ lâu của bóng đá Ý với mô hình cải tiến đương đại. Nó kết hợp uyển chuyển giữa việc cầm bóng và chuyển đổi trạng thái bóng, hiểu một cách đơn giản thì các đội tuyển Ý phải thành thạo cả hai và linh hoạt thực hiện trong từng tình huống cụ thể. Điều này đòi hỏi cầu thủ không chỉ xuất sắc về kỹ thuật, có thể lực dồi dào và ‘trí tuệ bóng đá’ trên mức trung bình.

Nhiệm vụ chính của Viscidi là phát triển tuyển trẻ, nhưng người Ý đặt mục tiêu thực sự cho ông là hồi sinh đội một. Viscidi phải đảm bảo Squadra Azzurra luôn có nguồn cầu thủ tươi mới, không chỉ vậy, ông phải luôn tư duy để nguồn cung cầu thủ mỗi lúc mỗi một chất lượng hơn. Công việc Viscidi đã làm tốt tới mức nhiều nhà chuyên môn tin rằng sẽ rất sớm thôi, tuyển Ý sẽ lấy lại vị thế cạnh tranh hàng đầu ở Euro và World Cup sắp tới.

Viscidi không xem thành công của tuyển Ý là một điều kiện, mà là một mục tiêu. Năm 2018, Viscidi chia sẻ: “Nếu hôm nay tôi gặp được (Zvonimir) Boban, cậu ấy  sẽ rất hạnh phúc kể về tuyển Croatia đang là đương kim á quân thế giới. Anh ấy có thể sẽ rất hạnh phúc cách đây mười năm, khi Modric, Rakitic, Mandzukic còn cả một sự nghiệp phía trước. Nhưng tôi không nghĩ Croatia có thể tiếp tục thành công như vậy. Nếu nhìn vào bảng xếp hạng của đội U19 châu Âu, thành tích được tính dựa vào kết quả trong bốn năm, Croatia chỉ đứng mười bốn”.

Tuyển Ý đã luôn nằm trong tốp năm. Điều đó đã được đền đáp. Ngày càng có nhiều cầu thủ đẳng cấp như Nicolo Barella (23 tuổi, Inter Milan) hay Alessio Romagnioli (25 tuổi, AC Milan) là sản phẩm của các lứa trẻ mà Viscidi phụ trách. Ngoài ra còn có Moise Kean (20 tuổi, Everton), Nicola Zaniolo (21 tuổi, AS Roma), Luca Pellegrino (21 tuổi, Juventus), Alessandro Bastoni (21 tuổi, Inter) hay Gianluigi Donnarumma (21 tuổi, AC Milan). Mật độ các cầu thủ giỏi tăng lên hằng năm. Mới đây nhất là Eddie Salcedo và Sebastiano Esposito mới 18 tuổi nhưng đều đã chơi cho đội U21 Ý. Ngay cả các CLB danh tiếng nhất cũng muốn để cầu thủ tập với tuyển trẻ. Với họ, mỗi buổi tập dưới sự ảnh hưởng Viscidi đều là một buổi tập huấn ở đẳng cấp rất cao.

Viscidi đã làm điều đó như thế nào? Bằng cách kiểm tra và tối ưu hóa mọi công việc của cấp dưới, bất kể từ xa đến đâu. Ông không ngần ngại phải cố gắng và thử nghiệm những ý tưởng mới. Viscidi áp dụng T.I.P.S, viết tắt của những từ kỹ thuật, trí thông minh, cá tính và tốc độ (technique, insight, personality và speed)- “nhưng cuối cùng chúng tôi thêm vào một chữ S thứ hai, là cấu trúc thể chất (physical Structure)”, ông nói. Các tuyển trạch viên dưới tay Viscidi sẽ đánh giá cầu thủ dựa trên năm tiêu chí kể trên, thang điểm là mười. “Chúng tôi nhận ra nếu nhận được 35 điểm, một cầu thủ đã đủ sức khoác áo đội tuyển”, ông hoàn toàn bãi bỏ các báo cáo kiểu cũ từ tuyển trạch viên: ngôn ngữ của con người còn quá nhiều chỗ phải giải thích.

Viscidi giờ giống như một Christian Drosten của bóng đá Ý. Phải rất miễn cưỡng ông mới xuất hiện trên truyền thông vì không thích cách truyền thông nhìn ông như người quá quan trọng. Tuy nhiên, trong nghề, danh tiếng của Viscidi đã vang rất xa, nhiều nơi đã hỏi để nhận sự góp sức của ông. Các phân tích của Viscidi sắc sảo và dự báo đạt tỉ lệ đúng rất cao. Ông tôn thờ tính chính trực trong công việc, bất kể tuổi tác, xuất thân hay giới tính. Các cầu thủ đội U15 Ý hiện đang được  một người phụ nữ huấn luyện: Patrizia Panico (45 tuổi), cựu tuyển thủ Ý.

“Vài năm trước, Arsenal có đề nghị tôi trở thành người đứng đầu học viện đào tạo trẻ, tuy nhiên, vấn đề tiếng Anh đã ngăn cản tôi nhận việc. Một số liên đoàn cũng đã mời tôi về làm việc”, ít nhất cho đến World Cup 2022, Viscidi vẫn còn rất nhiều việc để làm ở quê nhà. Cho dù tuyển Ý thành hay bại tại giải đấu ở Trung Đông, ông vẫn sẽ hướng sự tập trung cao nhất vào đội U15 và những gì có thể khiến tuyển Ý mạnh mẽ hơn qua mỗi năm.