Matthias Sammer và dĩ vãng nhạt nhoà của bóng đá Đông Đức

Ngày hôm nay Matthias Sammer sẽ thổi nến mừng sinh nhật lần thứ 49 của mình. Sẽ có những cảm xúc buồn vui lẫn lộn khi ông vừa phải rời khỏi cương vị Giám đốc thể thao (GĐTT) của Bayern Munich vì lí do sức khoẻ. 

1. Bốn năm trước Sammer đến với Allianz Arena trong niềm hy vọng nhỏ nhoi của người Bayern. Đội bóng kiêu hãnh nhất nước Đức khi đó vừa trải qua chuỗi năm tháng thất vọng với Juergen Klinsmann, Louis Van Gaal và phần nào đó là Jupp Heynckes. Tận cùng của tuyệt vọng có lẽ là thất bại ngay trên sân nhà trước Chelsea bị đánh giá thấp hơn nhiều ở trận chung kết Champions League 11-12. Chủ tịch Uli Hoeness nói rằng Sammer chính là mảnh ghép còn thiếu của Die Roten nhưng ai cũng hiểu rằng Bayern khi đó hoàn toàn suy sụp về niềm tin, kém về bản lĩnh và điều quan trọng nhất, khát khao chiến thắng để mỗi cầu thủ trở thành những chiến binh mạnh mẽ. Hình ảnh Bastian Schweinsteiger quay mặt đi khi Arjen Robben sút penalty ở trận chung kết với Chelsea sẽ mãi ám ảnh người Bayern và đó là điều Sammer phải giải quyết triệt để, truyền cho cầu thủ tinh thần chiến đấu ngoan cường như chính bản thân ông khi còn thi đấu.

Ngay mùa giải đầu tiên Sammer đã khẳng định mình không nói suông khi Bayern Munich giành cú ăn ba đầu tiên trong lịch sử. Sự trở lại ấn tượng nhất có lẽ thuộc về Robben vì khi đó tiền vệ Hà Lan mất niềm tin đáng kể vào bản thân. Số 10 của Bayern là người ghi bàn thắng ấn định tỉ số ở những phút cuối mang lại chiến thắng cho Die Roten. Dấu ấn của Sammer còn nằm ở chỗ ba hợp đồng mới Dante, Mario Mandzukic và Javi Martinez đều ra sân từ đầu trong trận chung kết và đóng góp đáng kể trong suốt mùa giải. Cả ba đều bị nghi ngờ ít nhiều về chất lượng nhưng đã vứt bỏ áp lực để đền đáp kì vọng của Sammer. 

Bên cạnh đó, huyền thoại Đông Đức còn đàm phán thành công đưa Pep Guardiola về thay thế Jupp Heynckes nghỉ hưu, duy trì thế áp đảo tại giải quốc nội. Trong sự thắng thế của Bayern trước kình địch Vàng Đen, không thể bỏ qua việc họ đưa về trụ cột của chính đối thủ như Mario Goetze, Robert Lewandowski và mới nhất là Mats Hummels. 
 

2. Khi còn thi đấu, Sammer gây dựng tên tuổi của mình phần lớn qua quãng thời gian khoác áo Borussia Dortmund. Trước khi đến vùng Ruhr năm 1994, ông thi đấu ở hàng tiền vệ và có khả năng dứt điểm cực tốt. HLV Otmar Hitzfeld đã có một quyết định táo bạo, kéo Sammer xuống đá ở vị trí libero. Bằng sự tư duy sắc sảo và sự quyết đoán, cầu thủ người Đông Đức dần hoà nhập, đóng góp ấn tượng vào thành công của Vàng Đen trong giai đoạn hoàng kim. Sau sáu mùa giải, Sammer cùng Borussia Dortmund đoạt hai danh hiệu Bundesliga, hai siêu cúp Đức và đặc biệt chức vô địch Champions League 1997 sau khi đánh bại Juventus 3-1.
 

Ở cấp độ đội tuyển Sammer là một trong số người hiếm hoi khoác áo cả hai đội tuyển Đông Đức và Đức thống nhất. Quyết định đổi vị trí thi đấu không chỉ giúp cho người Dortmund mà mang lại lợi ích cả cho tuyển Đức tại Euro 1996. Đó là giải đấu mà người Đức không được đánh giá cao bằng đội chủ nhà Anh hay á quân World Cup 1994 Ý. Thầy trò Berti Vogts thậm chí còn gặp thiệt thòi trong lúc giải đấu diễn ra khi mất lần lượt Juergen Kohler, Juergen Klinsmann, Andreas Moeller,…vì chấn thương và treo giò. Chính sự chỉ huy và tinh thần chiến đấu của Sammer đã giúp Đức vượt qua khó khăn, thoát thua trước Ý và cầm cự trước đội chủ nhà cho đến loạt sút penalty. Trong trận chung kết Đức thắng nốt ngựa ô cộng hoà Czech và giành chức vô địch đầy quả cảm. Cá nhân Sammer vượt qua các ngôi sao tấn công như Alan Shearer và Klinsmann để giành danh hiệu cầu thủ xuất sắc nhất giải đấu. Đầu năm 1997, Sammer tiếp tục được vinh danh khi trở thành hậu vệ đầu tiên sau Franz Beckenbauer đoạt quả bóng vàng châu Âu mùa giải 1995-96.

Đó cũng là một cột mốc buồn của bóng đá Đức và bản thân vị trí libero, vì 20 năm sau, người Đức vẫn thất bại trong việc chinh phục Euro và không có thêm một cầu thủ nào giành được quả bóng vàng. Sammer kết thúc sự nghiệp thi đấu chỉ hai năm sau đó vì gặp hàng loạt chấn thương. Lão tướng Lothar Matthaues được gọi lại để bù đắp vào khoảng trống của ông nhưng chỉ toàn là thất bại. Đó là những cái tát vào lòng tự hào của bóng đá Đức và động lực chính để họ tiến hành cuộc cải tổ về sau. 
 

Trong gần 20 năm tiến hành cải tổ triệt để nền bóng đá, Sammer cũng góp một phần rất lớn công sức. Năm 2006, Sammer trở thành giám đốc thể thao của DFB, phụ trách đào tạo cầu thủ trẻ từ 11 đến 18 tuổi trên toàn nước Đức. Đây là tiền đề quan trọng để đội tuyển Đức luôn dồi dào tài năng trẻ và lên đến đỉnh cao ở World Cup 2014.

3. Một câu chuyện liên quan đến Sammer mà hẳn ông và những người đương thời luôn lưu giữ như một kỉ niệm. Đó là trong trận đấu cuối cùng của đội tuyển Đông Đức trước khi thống nhất, có rất nhiều cầu thủ từ chối lệnh tập trung của HLV và khiến cho khi Sammer cũng nản lòng khi đến trại tập trung.
 

Ông đã kiểm tra các chuyến bay về Stuttgart (nơi Sammer khoác áo khi đó) ngay trong buổi chiều hôm ấy nhưng không có. Kết quả là Sammer thay đổi ý định, ở lại thi đấu nốt trận đấu cuối cùng của tuyển Đông Đức gặp Bỉ trên sân nhà. Tuyển Đông Đức giành thắng lợi 2-0 với cả hai bàn thắng đều do thuộc về Sammer.
 

Bóng đá Đông Đức không thiếu những nhân tài kể từ đó đến nay. Cùng thời với Sammer có Ulf Kirsten, Olaf Marschall, Thomas Doll, về sau còn có Jens Jeremies, Thomas Linke, Michael Ballack và hiện tại là Toni Kroos, Marcel Schmelzer. Thế nhưng tình cảnh đó không lặp lại với các đội bóng Đông Đức.

Dynamo Dresden và Hansa Rostock giành quyền tham dự Bundesliga thống nhất lần đầu tiên nhưng chỉ sau đó vài năm bị tụt hạng và không bao giờ có thể trở lại. Dresden và Rostock vẫn nổi tiếng với những cổ động viên cuồng nhiệt bậc nhất thế giới nhưng việc leo lên đỉnh cao bóng đá Đức gần như là điều không thể thực hiện. Mùa này Bundesliga có một đội bóng từ Đông Đức là RB Leipzig nhưng thực chất đây là một hình thức đầu tư lách luật của tập đoàn nước tăng lực Red Bull. 
 

Vấn đề của bóng đá Đông Đức thực ra phản ánh thực trạng của kinh tế Đức khi cách biệt Đông –Tây vẫn còn hiện hữu 25 năm sau khi bức tường Berlin sụp đổ. Các tập đoàn hàng đầu ở Đức hiện tại chủ yếu tập trung tại phía Tây và là nguồn tài trợ thiết yếu để các câu lạc bộ phát triển. Còn phía Đông chủ yếu phát triển các doanh nghiệp dạng vừa và nhỏ, kéo theo hậu quả là các đội bóng sống lay lắt ở các giải hạng thấp.
 

***

Bóng đá Đức bắt đầu mùa giải mới bằng cú sốc ở DFB Pokal khi Dynamo Dresden đánh bại RB Leipzig ở vòng một. Đó là chiến thắng của thứ bóng đá đích thực vì cộng đồng mà người Đức tự hào hay chỉ hào quang giả tạo của bóng đá Đông Đức?

LUKASZ(TTVN)