Trận đấu cuối cùng trong sự nghiệp chuyên nghiệp của Marco van Basten là năm 28 tuổi. Và chúng ta sẽ luôn phải tự hỏi liệu huyền thoại người Hà Lan sẽ còn khuynh đảo cầu trường thế giới như thế nào nếu cái cổ chân yếu ớt sau những lần lên bàn mổ không khiến ông phải từ giã sân cỏ rất sớm.
Ngày 17/8/1995, bầu không khí trên sân San Siro như một đám tang. Marco van Basten bước ra sân cảm ơn và chào tạm biệt cổ động viên AC Milan lần cuối với tư cách cầu thủ. Bầu không khí thì vô cùng nặng nề, u ám và buồn bã, không phải một con người nào qua đời mà chỉ là một sự nghiệp cầu thủ đã kết thúc. Nhưng nó kết thúc quá sớm, theo một cách không ai mong muốn, vì đó là một sự nghiệp quá rực rỡ đến mức việc nó phải dừng lại khi ông mới ở tuổi 31 cũng là tội ác.
Tuy nhiên, thời điểm bước ra sân San Siro hôm ấy, Van Basten đã có 2 năm không thi đấu. Trận đấu cuối cùng của Van Basten cho AC Milan - cũng là trận đấu chính thức cuối cùng trong sự nghiệp chuyên nghiệp - là chung kết Champions League năm 1993 trước Marseille. Đến một con người sắt đá như Fabio Capello cũng phải rơi nước mắt trong ngày Van Basten chào tạm biệt khán giả.
| Ngày Marco van Basten nói lời từ giã sự nghiệp bóng đá. Ảnh: AC Milan |
Trước đó, Van Basten đã là chủ nhân của 3 giải thưởng Quả bóng vàng thế giới, là vua phá lưới Serie A trong 2 mùa giải, 4 lần là vua phá lưới giải VĐQG Hà Lan, 1 lần là Quả bóng vàng châu Âu và hàng loạt danh hiệu cá nhân khác bên cạnh bộ sưu tập danh hiệu tập thể đồ sộ. Dù vẫn biết chỉ một từ “nếu” ta có thể bỏ cả Paris vào cái chai, nhưng nếu khỏe mạnh, Van Basten đã có thể đá 3 trận chung kết Champions League liên tiếp từ 1993 đến 1995.
Những vấn đề ở cổ chân của Van Basten đã bắt đầu từ năm 1986 khi ông mới ngoài 20 và còn thi đấu ở Ajax. Chấn thương xảy ra trong trận đấu với Groningen. Ngày hôm đó, người anh trai của Marcel (tên thật của Marco Van Basten) từ Canada đã có mặt trên khán đài và ông nhận thấy mình cần lăn xả một chút để gây ấn tượng.
“Tôi lao xuống xoạc bóng và đột nhân thấy đau ở cổ chân. Vấn đề là thời điểm đó bác sĩ bảo tôi đó không phải vấn đề lớn và tôi có thể tiếp tục thi đấu. Vì thế tôi cứ đá dù thấy đau”, Van Basten chia sẻ trên Sky Sports. Và có lẽ thời điểm ấy ông không ngờ nó lại rút ngắn tuổi nghề của ông lại rất nhiều. Chính sự chủ quan của bác sĩ khiến HLV trưởng Johan Cruyff tiếp tục để Van Basten ra sân. Còn Van Basten thì hoàn toàn tin tưởng vào người thầy của mình.
Và cơn đau ở cổ chân trở thành vấn đề cố hữu ngày này qua tháng khác bào mòn thể chất của huyền thoại người Hà Lan, dù vậy Van Basten vẫn liên tục thể hiện sự xuất chúng của bản thân. Bên cạnh sự mềm mại và uyển chuyển, “Thiên nga vùng Utrecht” còn sở hữu khả năng đọc trận đấu. Kết hợp với thể chất tuyệt vời, ông có thể tăng tốc vào những vị trí mà hậu vệ không lường hoặc không thể nào phòng thủ được. Khi ấy, bộ não của ông sẽ tính toán để quyết định dứt điểm như thế nào: bằng đầu hay chân, dứt điểm mạnh hay tinh tế.
Ta có thể tưởng rằng đôi chân của ông rất cứng nhắc. Thực chất chúng rất mảnh mai nhưng vô cùng có lực giống như những ngón tay của một nghệ sĩ dương cầm vậy. Độ chính xác của Van Basten rất cao. Ringo Starr từng nói về Billy Preston - nhạc sĩ khách mời duy nhất từng được đồng ghi danh trên một bản thu của The Beatles - rằng: “Anh ấy không bao giờ đặt ngón tay sai vị trí”. Với bóng đá, Van Basten cũng tương tự như vậy.
Trước thềm Euro 1988, đội trưởng Ruud Gullit chia sẻ như sau: “Van Basten có thể là vũ khí mạnh nhất của chúng tôi. Cậu ấy có khả năng đặc biệt là nhìn thấy các bàn thắng và tạo ra không gian mà không ai làm được”. Dù không đá chính trong trận ra quân gặp Liên Xô, phần còn lại của giải đấu ghi đậm dấu ấn của ông. Van Basten lập hattrick vào lưới đội tuyển Anh, bàn ấn định chiến thắng trước Tây Đức ở bán kết và siêu phẩm vào lưới Liên Xô ở chung kết.
Có một chi tiết thú vị và trớ trêu mà Van Basten bật mí chính là cú vô lê kinh điển đó được tạo ra chính nhờ cái cổ chân bị tổn thương của ông. Huyền thoại của Ajax, AC Milan và ĐT Hà Lan nói: “Sau ca mổ năm 1987, cổ chân tôi không thực sự cử động được. Nếu chấm thang điểm 100 thì tôi chỉ có thể cử động khoảng 80%. Đó chính là hạn chế của tôi, nhưng chính hạn chế đó đã giúp tôi ghi bàn vào lưới Liên Xô. Nếu không có hạn chế đó, tôi sẽ không thể tạo tác động lên quả bóng theo kiểu khiến nó đi theo quỹ đạo như thế. Bạn thường nói rằng để ghi một bàn như vậy thì cổ chân phải hoàn hảo. Cổ chân của tôi rõ ràng không hoàn hảo nhưng tôi lại tạo nên một pha lập công như vậy, một bàn thắng kỳ lạ”.
Nhưng dù cái cổ chân không hoàn hảo có thể giúp Van Basten tạo nên một siêu phẩm để đời, nhưng có lẽ chính ông và người hâm mộ cũng đã ước giá như cổ chân của ông cứng cáp hơn. Những phương pháp điều trị vào thời điểm đó khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng. Ông quyết định lên bàn mổ lần nữa. “Tôi luôn có niềm tin các bác sĩ có thể giúp tôi vì họ được đào tạo và đây là công việc của họ. Tôi luôn tin như vậy”, Van Basten chia sẻ với Sky Sports với giọng đượm buồn.
Nhưng cơn đau vẫn mãi không dứt. Thậm chí ông xuất hiện trong ngày cưới của mình cùng đôi nạng. Ông thực hiện cả liệu pháp thôi miên và châm cứu. Ông còn dùng đến cả máy Ilizarov - một thiết bị dùng để định hình lại xương trong trường hợp gãy xương nặng, nhưng đổi lại là rất đau.
Ông đeo thiết bị này suốt nhiều tháng, cứ định kỳ lại vặn một cái đinh vít ra khỏi chân, nhưng rồi Van Basten bị nhiễm trùng trong quá trình này và phương pháp không hiệu quả. Nỗi đau mãi không nguôi ngoai, việc chơi với các con, đi lên tầng hay vào toilet đi vệ sinh cũng trở thành một gánh nặng khó khăn, và tất nhiên là có cả việc không thể chơi bóng.
Van Basten đã thử rất nhiều cách để cứu vãn sự nghiệp. Nhưng rồi khoảnh khắc tuyệt vọng nhất mà ông biết tình thế không thể cứu vãn được nữa chính là khi một người thân cận khuyên ông hãy tới Ấn Độ để để trò chuyện với một người chữa bệnh bằng đức tin. Khi ấy, Van Basten biết sự nghiệp chơi bóng của mình đã kết thúc.
Cuối cùng, ông đi tới quyết định cắt bỏ mắt cá chân - bộ phận mà bác sĩ thông báo với Van Basten rằng chịu loại tổn thương của một người 80 tuổi. Việc cắt mắt cá chân chắc chắn khiến huyền thoại người Hà Lan phải dừng chơi bóng và hạn chế việc vận động trong phần còn lại của mùa giải, nhưng đổi lại là cơn đau sẽ chấm dứt.
| Chấn thương cổ chân đã khiến một sự nghiệp rực rỡ phải kết thúc từ sớm |
“Cuộc sống của tôi bị nỗi đau chiếm trọn trong 3 năm cuối sự nghiệp. Điều thất vọng nhất không phải việc tôi đau cổ chân mà là cách một vài bác sĩ đã đối xử với tôi. Người hủy hoại mắt cá của tôi là một bác sĩ phẫu thuật chứ không phải cầu thủ nào hết”, Van Basten nói. Phải mất rất nhiều năm huyền thoại người Hà Lan mới có thể chấp nhận được sự thật về cơ thể mình.
Sẽ ra sao nếu sự nghiệp của ông không dừng lại khi chưa đến 30? Sẽ ra sao nếu thời đó ông được chữa trị bằng những biện pháp y học hiện đại như thời nay? Cuộc sống có muôn vàn thứ có thể gán thêm từ “nếu” vào đó, nhưng thực sự với trường hợp của Marco van Basten vẫn là muôn vàn sự tiếc nuối.
Một người mà HLV Fabio Capello gọi là “tiền đạo xuất sắc nhất tôi từng huấn luyện”; người mà HLV Arrigo Sacchi từng nói là “tiền đạo xuất sắc nhất mọi thời đại”; người mà Diego Maradona khi được đề nghị chọn ra cầu thủ hay nhất từng chứng kiến, ông khẳng định: “Romario hoặc là Van Basten” chắc chắn là nhân vật kiệt xuất. Dù sao, ông vẫn kịp để lại những tinh hoa đẹp nhất trong quãng thời gian chơi bóng ngắn ngủi mà đầy ắp vinh quang.