Marcello Lippi: Người đàn ông cùng điếu xì gà chinh phục bóng đá thế giới

FAN BỰ CỦA LIPPI

Lippi cũng có một vài fan bự, Sir Alex Ferguson là một ví dụ. Các bạn còn nhớ ông chứ? Fergie, người đã từng đối mặt và để thua Lippi trong khoảng thời gian ông dẫn dắt Manchester United, luôn bày tỏ niềm ngưỡng mộ đối với chiến lược gia người Ý.
 

 “Marcello Lippi luôn biết cách gây ấn tượng. Chỉ cần nhìn vào mắt ông, bạn cũng thừa hiểu đó là một người biết kiểm soát bản thân và kiểm soát chuyên môn của mình. Ánh mắt đó đôi khi rực cháy mỗi khi căng thẳng, đôi khi lấp lánh, đôi khi thận trọng đánh giá bạn – và luôn luôn ánh lên vẻ thông minh.” – Fergie viết trong cuốn sách Managing my life của mình.
 

Không nhiều HLV nhận được sự đề cao từ Fergie như thế. Cũng mang phong thái như Ottmar Hitzfeld, Lippi tựa như một ông chủ theo phong cách châu Âu có tài năng trời phú – người Fergie muốn học hỏi trong những năm đầu dẫn dắt United. Khoảng giữa thập kỉ 90 bóng đá đòi hỏi những tiêu chuẩn cao hơn trong những triết lí chiến thuật. Ferguson đã từng áp dụng những tinh hoa của Lippi để rồi đội bóng của ông đối mặt với một Juventus hùng mạnh của những năm 90.
 

Ferguson đã kể một câu chuyện hấp dẫn mà ở đó vẽ lên chân dung hoàn hảo: “Tôi vẫn còn nhớ ngày ở Turin, Lippi đang ngồi trên băng ghế huấn luyện - mặc một chiếc áo khoác da, phì phò điếu xì gà như một thói quen trong khi đó tôi như một ông công nhân ngập trong trận mưa rào. Cố gắng sánh ngang với vị HLV hàng đầu đã từng chinh phạt nhiều đấu trường thì hẳn là một điều không tưởng.”
 

Vào giai đoạn cuối sự nghiệp của Fergie, ông có dịp nói chuyện với Lippi bằng tiếng Pháp – bởi tiếng Anh của Lippi coi như bằng 0 và tiếng Ý của Fergi chỉ dừng lại với từ “Ciao”. Họ cùng nhau nhâm nhi chai rượu vang, nói chuyện về bóng đá, bằng bất cứ thứ tiếng nào. 

ĐỈNH CAO CHAMPIONS LEAGUE
 

Lippi treo giày khi sang tuổi 34 và tiếp tục ở lại Sampdoria trong vai trò HLV đội trẻ. Sau ba năm dẫn dắt đội trẻ của Genoa là một loạt những điểm dừng chân không mấy tiếng tăm ở Ý của gã du mục Lippi: Siena, Pistoiese, Carrarese, Cesena, Lucchese and Atalanta nhưng những CLB ấy chưa bao giờ được coi là nền móng làm nên thành công của Lippi cho dù chặng đường ngắn ngủi ấy giúp ông tích lũy kha khá những kinh nghiệm. Chỉ đến khi đặt chân đến Napoli, ông mới cho thế giới thấy tài năng huấn luyện của mình.
 

Trong những năm đen tối nhất sau khi Maradona ra đi, Napoli gặp khủng hoảng tài chính. Cũng như những năm sau này của sự nghiệp, ở Napoli, Lippi dạy các cầu thủ cách tập trung và hiểu về giá trị của đội bóng hơn tất cả mọi thứ xung quanh. Các cá nhân có thể hoàn hảo, nhưng Lippi chỉ quan tâm đến việc các học trò của ông có là một thể thống nhất hay không.
 

Ông với bóng đá tựa như động cơ với một chiếc xe hơi vậy – tất cả các bộ phần cần được hoạt động trơn tru, đó mới là điều ông hài lòng. Ông dẫn dắt Partenopei vượt qua vòng loại UEFA Cup mùa bóng 1993-94 và Naples trở thành nơi khởi đầu cho những điều tuyệt vời hơn thế. Thành công lại nối tiếp thành công. Lippi được trao cho một trọng trách lớn nhất ở nước Ý khi đó: dẫn dắt Juventus. Chủ tịch Bianconeri Vittorio Chiusano đã nhìn ra tài năng ở Lippi trong trận đấu mà đội bóng của ông đối đầu với Napoli, Vittorio hiểu rằng người đàn ông này sẽ đưa Juventus sang một chương mới để có thể thống trị nền bóng đá Ý.

Chiusano chọn Lippi là người thay thế Giovanni Trapattoni, người đã cùng Juventus vô địch Cúp Châu Âu mười năm về trước. Quyết định ấy trở thành khởi đầu đáng nhớ cho giai đoạn thống trị Serie A của Lão Bà. Một người đàn ông chẳng hề e sợ việc làm đảo lộn trật tự mọi thứ.
 

Lippi cập bến Juventus trong hi vọng của rất nhiều người. Với một CLB lớn nhưng Lippi không nề hà chuyện làm náo loạn BLĐ Juventus với những yêu cầu theo ý muốn của ông. Động thái đầu tiên của Lippi là một động thái mang tính chất quyết định. Ông thuyết phục Ciro Ferrrara rời quê hương yêu dấu Napoli để theo vị HLV sang Juventus. Bản hợp đồng ấy đã chứng minh được giá trị của mình khi Ferrara có 358 lần ra sân và được coi là một trong những trung vệ tốt nhất ở thế hệ của mình. Anh được Lippi dạy cho cách làm thủ lĩnh, cách trở thành một hòn đá tảng ở hàng phòng ngự.
 

• • • •

Lippi củng cố thêm cho hàng phòng ngự bằng cách bổ sung Paulo Sousa. Những thay đổi của ông không quá ồn ào nhưng các cầu thủ của ông thi đấu rất tập trung. Ông thiết lập sức mạnh nơi hàng phòng ngự để cho những cầu thủ tấn công thi đấu thoải mái nhất – và rõ ràng điều này mang lại hiệu quả tuyệt vời. Với Lippi, không hề có cái gọi là giai đoạn “chuyển giao”. Ông đến, bắt tay vào mua bán và mang lại kết quả ngay tức khắc. Nó khác hẳn với bóng đá hiện tại phải không? Nhưng bạn cũng nên đánh giá cao tài năng của người đàn ông này, người sở hữu khả năng lật ngược tình thế chỉ trong chốc lát.
 

Ngay trong mùa đầu tiên, Juventus vô địch cả Serie A và Coppa Italia. Những chức vô địch quốc nội của Lippi thậm chí còn ấn tượng hơn nhiều bởi ông đã vực dậy cả một tập thể kém cỏi trong gần một thập kỉ từ khi Giovanni Trapattoni dành chức vô địch cuối cùng năm 1986. Cho dù Lão Bà để thua trong trận chung kết UEFA Cup trước Parma nhưng tín hiệu đáng mừng ở đây là: Lippi đã ở đó cùng Juventus, và ông đang nhen nhóm một điều gì đó vĩ đại hơn thế.

Ngay trong mùa giải đầu tiên của ông, Gianluca Vialli ghi được 17 bàn thắng một cách đầy ấn tượng. Ở Juventus, Lippi thiết lập một bộ khung vững chắc. Bộ khung ấy với ông là một tập thể thống nhất mà ở đó các cầu thủ tin tưởng và tôn trọng ông. Một đội hình già nua bỗng chốc hồi sinh, từ đó, người ta cho rằng rất khó để loại bỏ Juventus khỏi đỉnh cao của bóng đá Ý.
 

Mùa giải thứ hai, Lippi - bậc thầy chiến thuật trong bóng đá dần lộ diện. Một  số những bản hợp đồng giá trị đã được ông mang về, trong số đó là tiền vệ người Pháp Zinedine Zidane.

Với bộ máy chiến thuật được hoạt động trơn tru và đúng hướng, Juventus trở thành cơn ác mộng đối với bất cứ đội bóng nào. Họ phòng thủ chắc, tấn công hay và đa dạng. Những cầu thủ như Zidane và Del Piero khiến cho những đường bóng tấn công hấp dẫn hơn, nhưng cốt lõi trong triết lí của Lippi là lối chơi Pressing và những pha ngăn cản đường chuyền của đối thủ. Họ khiến cho đối phương trở nên khó khăn trong việc triển khai tấn công, và nếu như bị dồn thấp đội hình thì ở dưới đã có Ferrara, Paolo Montero và Angelo Peruzzi. Một cỗ máy phòng ngự chặt chẽ.
 

"Trong những năm ở Juventus, tôi không biết chúng tôi đang là tập thể mạnh nhất như báo chí nói. Tuy vậy, chúng tôi vẫn cố gắng để thể hiện giá trị của đội bóng trên sân cỏ. Và khi chúng tôi mạnh nhất, chúng tôi sẽ xuất sắc nhất" - Marcello Lippi 

 

Mùa bóng đó, Lippi thành công trong việc bảo toàn chức vô địch Serie A trước Parma với khoảng cách 2 điểm, nhưng thành công thực sự lại nằm ở đấu trường châu Âu, nơi Lippi lần đầu tiên đưa Juventus vào Champions League sau 11 năm dài chờ đợi. Mặc dù vậy, họ lại mất đi Vialli và Fabrizio khi hai cầu thủ này chuyển sang Anh thi đấu, Chelsea và Middlesbrough.
 

Một điều bất ngờ khác, Lippi đã chia tay Sousa mặc dù cầu thủ người Bồ Đào Nha đã khẳng định được vị trí của mình ở đội Một. Lippi đã có những quyết định quan trọng khác bởi ông đâu e sợ bất cứ điều gì. Ông biết đội bóng cần luồng sinh khí của tuổi trẻ, vì thế bên cạnh Zidane với vai trò của một cầu thủ kiến thiết ông mang về một tiền đạo trẻ tràn đầy sức mạnh Christian Vieri. Nhưng Lippi lại bán đi Roberto Baggio và thế là Đuôi ngựa thần thánh chuyển sang AC Milan – kình địch của Juventus. 
 

Đó là mùa giải mà Juventus của Lippi thăng hoa ở Champions League. Những người Ý đã nỗ lực tiến đến trận cuối cùng trên SVĐ Olimpico ở Roma sau khi vượt qua các đối thủ vòng bảng một cách dễ dàng, vượt qua Real Madrid và Nantes ở Tứ kết và Bán kết. Chỉ có duy nhất một chướng ngại cản trở con đường của Lippi, đó chính là Ajax của Louis van Gaal. Đó là một Amsterdam không tưởng mà van Gaal gây dựng nên. Là Đương kim vô địch và là tập thể của những tài năng tuyệt vời có thể giúp van Gaal giữ chắc ngôi vương. Còn Lippi, ông đã có cho mình những kế hoạch khác.
 

Ông đã tham khảo lối chơi của van Gaal trong một vài tháng, điếu xì gà luôn thường trực trên môi ông mỗi khi ông nghiên cứu những đoạn băng về Ajax ở cả đấu trường quốc nội và Champions League. Tuy vậy, khác với van Gaal, ông triển khai đội hình 4-3-3 của riêng ông, không dựa trên triết lí kiểm soát bóng. Lippi có thừa những cầu thủ giỏi để lật đổ chức vô địch của van Gaal, nhưng trận chiến cuối cùng lại là trận chiến của các HLV. Bởi đó cũng chính là mồ hôi công sức, là đồng lương của Lippi. Vì thế ông đã kết hợp những cá nhân tài năng thành một tập thể tuyệt vời. Antonio Conte và Didier Deschamps đi đầu cho lối chơi pressing trong khi đó Del Piero thông minh kéo dãn hàng phòng ngự của  Ajax.
 

Lippi không bao giờ thể hiện thái độ trên sân cỏ. Bạn không bao giờ thấy ông đập mạnh vào ngực mình hay hô hào trước đám đông như Jurgen Klopp hay Diego Simeone vẫn hay làm ở kỉ nguyên hiện đại. Lippi đơn giản là một người quan sát sắc sảo, một người ít nói, bởi ông nghĩ nhiều hơn. 
 

• • • •

Ajax là đội giành thế chủ động trong suốt thời gian của trận đấu nhưng có vẻ Juventus mới là đội sở hữu tinh thần vững hơn. Sau thời gian thi đấu hiệp phụ, hai đội bước vào loạt đấu súng đầy may rủi, nhưng Lippi không để cho các học trò của mình thêm mệt mỏi hay áp lực từ những câu kiến thức sáo rỗng. Ông đơn giản là tin tưởng ở họ. Để rồi, những cú sút penalty của Juventus đều được thực hiện thành vông với sự tự tin cao nhất. Ngày hôm đó, Bianconeri nâng cao chức vô địch Champions League danh giá. Đôi mắt ấy đã làm được điều đó. Đôi mắt của Lippi. Giống như Fergie đã nói về đôi mắt ấy khi lần đầu tiên ông gặp Lippi. Lippi có thể truyền tải ý tưởng chỉ qua một cái nhìn, giống như việc ông lườm Paolo Maldini chỉ vì anh đứng sai vị trí của một hậu vệ phải. Sẽ không cần một sự phản ứng ngay lúc đó, bởi hoặc Lippi đúng, hoặc Maldini đúng.

Tuy rằng Lippi đã trải qua một vài lần thất bại cùng Juventus  - để thua Dortmund và Real Madrid trong hai trận chung kết sau đó – nhưng ông vẫn được coi là một trong những chiến lược gia tài năng nhất. Ông chỉ để thua ở những trận chung kết, chỉ để thua ở phòng thay đồ, nhưng chưa bao giờ ông đánh mất niềm tin ở bản thân.
 

Khoảng thời gian ở Inter Milan tiếp tục là những mùa giải thất vọng. Nerazzurri thi đấu dưới sức và chỉ cán đích ở vị trí thứ tư dưới sự dẫn dắt của ông, và sau trận thua Reggina, người ta đã sa thải ông. Lippi rời Meazza trong nỗi thất vọng của các CĐV và BLĐ.
 

ĐỈNH CAO THẾ GIỚI
 

Tuy vậy, thành công tiếp theo của ông cuối cùng cũng đã đến – một lần nữa – ông lại nối bước người tiền nhiệm Il Trap. Năm 2004, Trapattoni chia tay ĐT Ý kéo theo màn trình diễn tệ hại ở Euro 2004. Lippi, tất nhiên, sau đó đã cùng các học trò vượt qua vòng loại World Cup khá dễ dàng, nhưng rồi thảm họa không ngờ cập bến. Caciopoli - Một vụ bê bối quốc gia tựa như đêm đen kéo xuống khiến các hoạt động của Azzurri chuẩn bị trước World Cup bị ảnh hưởng. 
 

Hãy đặt địa vị của bạn là Lippi khi ấy. Ông đang chuẩn bị cho kỳ World Cup và đột nhiên ông thấy bản thân mình cần phải làm gì đó để kéo đất nước ra khỏi cơn bão táp. CLB cũ của ông trở thành những kẻ lừa bịp, điều chắc chắn đã ảnh hưởng rất lớn đến ông, nhưng mọi sự tập trung ông lúc bấy giờ đều dành cho ĐT Quốc Gia. Cho dù ngay trước ngày Azzurri gặp Ukraine ở tứ kết WC 2006, Cannavaro và Del Piero phải bay về nước để thăm Gianluca Pessoto – Giám đốc Juventus sau khi ông này tự tử không thành, cho dù có đến năm cầu thủ của Juventus đang có mặt ở đội hình tuyển Ý tỏ ra khá hoang mang về vụ chấn động này. Nhưng Lippi đã ở đó, là người động viên tinh thần của các học trò. Kết quả là một chiến thắng trước đại diện đến từ Đông Âu với tỉ số 3-0. Lippi và các cầu thủ của mình mang lại niềm vui cho người dân Ý, một lí do đáng để vui mừng: trận bán kết World Cup.
 

• • • •

ĐT Ý tại vòng chung kết đó thi đấu thực sự thuyết phục. Fabio Grosso đã chơi những trận bóng quan trọng nhất trong đời anh và ghi bàn thắng quyết định ở hiệp phụ trong trận bán kết, sau đó là pha đá luân lưu thành công cuối cùng trong trận chung kết gặp ĐT Pháp. Cannavaro bắt đầu được gọi với biệt danh Bức tường Berlin, trong khi đó, Totti, Zambrotta, Pirlo và Nesta, tất cả đều thi đấu rất xuất sắc. Tuy vậy, như chúng ta đều biết, những cá nhân kiệt xuất ấy thi đấu thành công được là nhờ triết lí của Lippi.
 

Khái niệm “Tập thể” một lần nữa được đề cập khi Cannavaro chia sẻ với tờ FourFourTwo về chức vô địch Thế giới: “Để thực sự hiểu bạn phải là một phần ở đó. Đội hình năm 2006 phải mất hai năm để hình thành, để hiểu rằng một trong số đó gặp khó khăn thì người đó sẽ được những thành viên khác trợ giúp, và khi bạn cần ai đó thì chắc chắn người đó sẽ luôn ở bên bạn. Có thể bạn không tin nhưng 40 ngày ở VCK WC 2006 là những ngày tràn ngập tiếng cười.”
 

Lippi thực tế đã tận dụng khả năng của từng cầu thủ mà ông có, và rõ ràng tất cả đều mang lại hiệu quả. Marco Materazzi đã có mặt đúng lúc khi Nesta chấn thương trong khi đó Alberto Gilardino, Iaquinta và Luca Toni đều có những đóng góp không nhỏ.
 

Cuối cùng thì Người Ý đã chiến thắng, họ đánh bại Pháp ở một trận chung kết đáng nhớ. Lippi có thêm một danh hiệu vô địch Thế giới bên cạnh danh hiệu vô địch Champions League. Điều đó không thể có được một cách ngẫu nhiên: “Đến ngày hôm nay, tôi phải khẳng định, tôi không chỉ mang tới Đức những cầu thủ tốt nhất mà còn là cả một tập thể, ở đó ai cũng chơi đúng sức của mình. Cũng giống như trò chơi xếp hình, bạn phải xếp lại những miếng ghép để tạo nên bức tranh đẹp nhất”

Với ông, bóng đá không dừng lại sau khi trận đấu kết thúc. Bóng đá còn có chỗ cho sự cải thiện. Một đội bóng có thể thiếu đi những mảnh ghép quan trọng, và việc tìm mảnh ghép đó là nhiệm vụ của người HLV. Lippi đã làm được điều đó. Với ông, một ngôi sao đích thực là người hiểu những thông điệp của nhà cầm quân và thực hành phương pháp của HLV một cách hiệu quả. Ông nhận thấy điều đó ở Conte, ở Cannavaro. Nhưng cả hai cầu thủ ấy thành công được như bây giờ là nhờ ông, Marcello Lippi.
 

Ông đã từng vô địch Champions League, đã từng vô địch thế giới, chiếm trọn trái tim của mọi người. Học trò kính trọng ông, những HLV khác nể phục ông. Bạn chỉ cần biết Lippi đã từng góp mặt trong bốn trận chung kết cùng Juventus là quá đủ để hiểu về ông. Đúng vậy, ông có thể thua ba trận trong số đó nhưng việc ông duy trì sức mạnh ấy cho Lão bà trong một khoảng thời gian dài thì không phải ai cũng có thể làm được.

Không có một sự nghiệp cầu thủ lẫy lừng, đã từng bị sa thải đến ba lần trong ngay thập kỉ đầu tiên của nghiệp cầm quân. Nhưng Lippi vẫn kiên nhẫn bởi ông biết nếu có thể áp dụng được những gì ông học hỏi được từ những người xung quanh cùng với kiến thức của bản thân, những danh hiệu sẽ không quay lưng lại với ông – và quả thật là như thế. Marcello Lippi – Người chinh phục bóng đá Thế giới cùng điếu xì gà.

VIC(TTVN)

(dịch từ: Marcello Lippi: the man who conquered football with a cigar in his mouth )