Với mối duyên Van Gaal và Manchester United, có lẽ là đúng người sai thời điểm. Thật đáng tiếc với Van Gaal bởi một nhà cầm quân đầy đủ uy tín, danh hiệu trong nghề nghiệp lại có không có cái kết viên mãn với Manchester United.
Đó là buổi sáng sau khi Manchester United vừa giành chức vô địch FA Cup 2016 và Louis van Gaal chuẩn bị có bài phát biểu trong bữa ăn của cả đội.
Một người khác có mặt trong buổi sáng hôm đó nói: “Bầu không khí khá kỳ lạ. Đó là buổi chia tay trước kỳ nghỉ hè và ông ấy nói chúng tôi sẽ gặp lại ông dù rõ ràng là Jose đang chuẩn bị tới. Không ai thực sự biết phải nói gì”.
Thực tế, Van Gaal hiểu quãng thời gian của ông ở Man United đã sắp sửa khép lại kể từ thời điểm trước cuộc họp báo chiến thắng tại sân Wembley có các tin tức về việc Jose Mourinho đang chuẩn bị nắm quyền. Thay vì nói về chiếc cúp bạc đầu tiên trong quãng thời gian làm việc tại Anh, truyền thông lại hỏi về vị trí HLV trưởng của Van Gaal. Điều đó khiến ông khó chịu. Và ông đã rời khỏi đó bằng cách vẫy chiếc cúp và cảm ơn một cách mỉa mai với lời chúc mừng của các phóng viên.
Tuy nhiên, danh hiệu FA Cup sẽ không bao giờ có thể cứu được một HLV với thứ bóng đá nhàm chán và khiến các cổ động viên lẫn cầu thủ không có chút hào hứng nào. Mùa giải đó, Man United xếp thứ 5 với chỉ 49 bàn thắng - thành tích thấp nhất kể từ mùa giải 1989/1990 - và có số đường chuyền ngược trở về cao nhất giải đấu.
“Louis coi kiểm soát bóng là đang tấn công. Nhưng với cổ động viên United, chuyền bóng lung tung quanh vòng cấm đối phương không phải là tấn công” , một nguồn tin chia sẻ với The Athletic.
Hơn nữa, phong cách độc đoán của Van Gaal đã tạo ra khoảng cách với các cầu thủ đến mức một vài thành viên có tiếng nói trong đội đã không ngần ngại phản đối và công khai chống lại phương pháp của ông. Dù Van Gaal tuyên bố ông “tự hào” vì là HLV đầu tiên của United giành danh hiệu sau thời Sir Alex Ferguson thì những dấu hiệu về một cuộc chia tay đã hiển hiện khi ông cùng toàn đội trên đường trở về Manchester vào Chủ nhật ngày 22 tháng 5. Ông đã nói chuyện với Ed Woodward và mong muốn có một giải pháp nhanh chóng cho các vấn đề. Ông đến Carrington vào lúc 5 giờ 30 phút sáng thứ Hai để làm một số thủ tục trước khi lên chiếc chuyên cơ của CLB đến biệt thự của ông ở Bồ Đào Nha.
2. Những đặc điểm định hình nên triều đại của Van Gaal tại sân Old Trafford đã được hiện ra từ sớm. Trong trận đấu thứ 2 nắm quyền, chuyến làm khách đến sân của Sunderland vào ngày 24 tháng 8 năm 2014, ông tung Michael Keane vào sân thay Chris Smalling bị chấn tương trước giờ nghỉ và cầu thủ này có trận đấu đầu tiên tại Premier League.
Ngày hôm sau, ông không ngần ngại tuyên bố Keane là trung vệ tham gia tấn công [ball playing centre back] tốt nhất CLB và Smalling cũng như Phil Jones nên học tập. Khi đó Keane mới 21 tuổi và lời khen này thực sự khiến anh phải bối rối. 24 tiếng đồng hồ sau, nhà cầm quân người Hà Lan tiếp tục tung cầu thủ trẻ này ra sân trong cuộc chạm trán MK Dons ở League Cup. Thế nhưng trận đấu này lại trở thành thảm họa với United khi họ thất bại 0-4. Sau đó, Van Gaal quay ngoắt 180 độ và đưa Keane vào danh sách chuyển nhượng.
Ngày 1 tháng 9, ngày cuối cùng kỳ chuyển nhượng mùa hè, HLV Sean Dyche đã tới sân St George’s Park - nơi Keane đang tập cùng đội U21 Anh - để đưa anh về Burnley dưới dạng mượn trước khi mua đứt vào tháng 1.
Đó là một tuần tóm tắt tư duy hỗn loạn ở CLB và sự khó lường của Vnan Gaal. Thậm chí sau đó ông nói với Warren Joyce - HLV đội dự bị Man United - rằng đã “sai” khi để Keane ra đi. Sau này Mourinho đã chuẩn bị đưa trung vệ người Anh trở lại đội bóng chủ sân Old Trafford vào năm 2017 với mức giá 25 triệu bảng trước khi chuyển hướng sang Victor Lindelof.
Van Gaal cũng bảo Joyce đã sai khi bán Danny Welbeck dến Arsenal với giá 16 triệu bảng. Sự ra đi của 2 cầu thủ xuất thân từ chính học viện CLB được thay thế bởi những bản hợp đồng tốn kém nhưng thiếu thuyết phục là Marcos Rojo và Radamel Falcao. Điều này càng lạ lẫm hơn nữa bởi Van Gaal từng có tiếng với việc đôn các cầu thủ trẻ Ajax và Barcelona lên đội một và rèn giũa họ. Đó là một trong những lý do giúp ông được bổ nhiệm vào chiếc ghế HLV trưởng Manchester United.
Nhưng ở mặt khác, chiến lược gia người Hà Lan đã giữ đúng tinh thần đó. Ông thường xuyên xuất hiện trong các trận đấu của đội trẻ, ít nhất một lần ngồi cạnh Sir Bobby Charlton và trợ lý Ryan Giggs ở sân Altrincham’s Moss Lane. Van Gaal đã giải thích với các cầu thủ về sự xuất hiện của mình rằng ông muốn một đội bóng với chỉ 15 cầu thủ lớn và phần còn lại là các gương mặt từ học viện.
| Marcus Rashford ghi bàn trong trận đấu ra mắt Manchester United |
Nhưng ở mặt khác, chiến lược gia người Hà Lan đã giữ đúng tinh thần đó. Ông thường xuyên xuất hiện trong các trận đấu của đội trẻ, ít nhất một lần ngồi cạnh Sir Bobby Charlton và trợ lý Ryan Giggs ở sân Altrincham’s Moss Lane. Van Gaal đã giải thích với các cầu thủ về sự xuất hiện của mình rằng ông muốn một đội bóng với chỉ 15 cầu thủ lớn và phần còn lại là các gương mặt từ học viện.
Khi Anthony Martial dính chấn thương trong lúc khởi động trước cuộc đối đầu Midtjylland vào ngày 25 tháng 2 năm 2016, Marcus Rashford đã được sử dụng thay thế và có trận đấu ra mắt. Thời điểm ấy, Rashford 18 tuổi, đã ngồi dự bị trong trận đấu với Watford tại Premier League 3 tháng trước đó. Tổng cộng đến khi giành FA Cup, Van Gaal đã giúp 14 gương mặt từ học viện có trận đấu đầu tiên cho đội một.
Warren Joyce chia sẻ: “Van Gaal rất giỏi. Ông ấy hay đặt những câu hỏi. Có lần ông bảo tôi: ‘Chúng ta có một vấn đề vào ngày mai là không có trung vệ. West Ham chơi đội hình kim cương. Theo anh, Paddy McNair, Tom Thorpe hay Marnick Vermijl - nên sử dụng ai trong số đó và tại sao’. Ngày hôm sau, ông ấy dùng Paddy”.
Josh Harrop, người đã ghi bàn trong trận đấu duy nhất cho Man United dưới thời Mourinho, cảm thấy Van Gaal là người có nhiều gắn kết cá nhân hơn. Cầu thủ đang khoác áo Preston North End nói: “Một lần, tôi đang ngồi trên xe đạp và đội một đang giãn cơ. Van Gaal đến chỗ tôi và bảo rằng: ‘Một ngày nào đó nếu cậu tập luyện chăm chỉ, cậu sẽ cùng hàng ngũ với họ’. Tôi trở về nhà và gọi cho bố: ‘Ông ấy vừa nói thế với con. Vui vãi bố ạ’”.
3. Tuy vậy không phải cầu thủ trẻ nào Van Gaal cũng thể hiện tình cảm ấm áp. Adnan Januzaj và Wilfred Zaha rất ít khi được sử dụng trước khi cả 2 lần lượt tới Borussia Dortmund và Crystal Palace. Dù họ có thiếu sót gì thì có một nghi ngờ tồn tại rằng phong cách bột phát của 2 người không phù hợp với sự giáo điều buồn tẻ của Van Gaal.
Van Gaal cũng là HLV trưởng chịu trách nhiệm cho sự ra đi của một loạt các cầu thủ có kinh nghiệm trong đội, những người tuy đang ở hoàng hôn sự nghiệp nhưng mang đậm trong mình vinh quang của Man United. Rio Ferdinand, Nemanja Vidic và Patrice Evra đều được cho phép rời khỏi CLB bóng vào tháng 7/2014 trong khi Darren Fletcher rời đi vào kỳ chuyển nhượng mùa đông. Mùa hè 2015, những cái tên nối gót là Jonny Evans, Rafael và Nani.
Một vài người quan sát cảm thấy United đã đánh mất linh hồn trong suốt giai đoạn này. Trong khi đó, một nguồn tin khác thân cận với đội hình cho biết: “Họ đã loại bỏ quá nhiều cá tính lớn, quá nhiều những cầu thủ được tôn trọng thời điểm đó. Đây là những người sẽ nói cho các cầu thủ biết phải thi đấu ra sao, làm thế nào để chiến thắng”.
Hơn một nguồn tin nói rằng Van Gaal, một cựu giáo viên, muốn các cầu thủ dễ bảo để phù hợp với phương pháp sư phạm của ông. Tuy nhiên ông lại chiêu mộ những gương mặt thay thế không đáp ứng được yêu cầu tiêu chuẩn.
Khi Memphis Depay mắc sai lầm trong trận đấu với Stoke City, anh đã bị yêu cầu xuống chơi ở đội dự bị. Wayne Rooney sau này nói rằng Depay đến chơi cho đội dự bị bằng một chiếc Rolls-Royce chẳng phải điều tốt. Bản hợp đồng khiến Man United phải chi ra 25 triệu bảng lập tức đáp trả bằng việc đến sân tập vào ngày hôm sau trên đúng chiếc xe ấy. Trong khi đó, yêu cầu không dùng mạng xã hội sau một vụ tấn công vào xe buýt của đội ở West Ham United của Rooney cũng bị phớt lờ khi Jesse Lingard đăng đoạn video thời điểm đội bóng vào phòng thay đồ lên Snapchat.
Ngoài ra, Bastian Schweinsteiger đã chọc tức các đồng đội một thời gian khi điều trị chấn thương ở Đức và chỉ bay đến Manchester nếu có các trận đấu. Van Gaal đã chi hơn 250 triệu bảng vào thị trường chuyển nhượng và Angel Di Maria, bản hợp đồng 60 triệu bảng, trở thành biểu tượng cho phương pháp sai lầm của Van Gaal. Tuy vậy nhà cầm quân Hà Lan nói ông lại không có các cầu thủ như trong danh sách của mình.
“Tôi luôn không có được cầu thủ mà mình mong muốn, đó chính là vấn đề. Dường như một vài cầu thủ không đủ đẳng cấp cho Manchester United. Tôi không hiểu được nhưng câu chuyện là như thế”, cựu HLV trưởng Ajax, Barcelona và Bayern Munich trả lời The Guardian vào năm ngoái.
Không thể phù nhận việc bị những tên trộm ghé thăm ngôi nhà ở Cheshire khiến Di Maria không thể toàn tâm toàn ý cho CLB, tuy nhiên chắc chắn việc anh phù hợp với lối chơi ở Premier League thực sự là điều có cơ sở để nghi ngờ. Tháng 9/2014, cầu thủ người Argentina ghi một bàn thắng đẹp mắt vào lưới Leicester City để giúp Manchester United vượt lên dẫn trước 3-1. Tuy nhiên, đội hình với những cái tên như Falcao, Rooney và Robin van Persie đã thua ngược 3-5. Và từ đó, Van Gaal củng cố các lựa chọn của mình khiến Di Maria thất vọng và sau đó tháo chạy đến Paris Saint-Germain.
“Di Maria rất tức giận bởi vị trí mà anh được sử dụng và những yêu cầu (sự gò bó) lên lối chơi của mình. Anh đã nói với bạn bè rằng ‘Tôi không muốn ở United nữa’”, một nguồn tin chia sẻ với The Athletic. Và Di Maria không phải cầu thủ duy nhất phản đối về chiến thuật.
4. Ngày lễ Tặng quà 2015 có lẽ là thảm họa nhất trong triều đại của Van Gaal. Man United thua 0-2 trên sân của Stoke City với thế trận nhạt nhòa. Rooney lúc này có cuộc trao đổi với HLV của mình. Vì không tham gia trận đấu, đội trưởng của Man United muốn nói lên quan điểm bản thân.
Anh bảo Van Gaal rằng phong độ của mình không tốt vì những hướng dẫn về phương pháp thi đấu, bao gồm việc duy trì kiểm soát bóng để khiến đối phương nản lòng và chạm bóng trước khi dứt điểm. Những yêu cầu đã gò bó các hành động thuộc về trực giác và khiến các cầu thủ đoán được hết mọi hành động. Van Gaal lắng nghe. Rooney nói một khi anh được trở lại thi đấu, anh sẽ thi đấu theo lối chơi bẩm sinh của mình nhiều hơn. Rooney được trở lại và anh đạt phong độ cao so 7 bàn trong 7 trận.
Trong cuốn “From Guernica to Guardiola: How the Spanish Conquered English Football”, Ander Herrera giải thích sự khác nhau giữa triết lý của Marcelo Bielsa và Van Gaal. Tiền vệ người Tây Ban Nha nói: “Bielsa tin rằng bạn phải di chuyển để tìm bóng. Còn Van Gaal thì tin bóng sẽ phải tìm đến bạn. Do đó với Van Gaal, lối chơi của đội bạn sẽ cứng nhắc hơn và bạn cũng sẽ bị cố định vào vị trí của mình. Bielsa muốn bạn phải thật uyển chuyển, phải tìm bóng, di chuyển, mạo hiểm trong lối chơi. Ông ấy không muốn đợi bóng; ông ấy muốn bạn phải là người chủ động, phải là chủ đạo. Đây là tinh thần hoàn toàn khác với tôi. Tôi đã vài lần nói điều này với Van Gaal”.
Trong khi đó, thủ thành David de Gea thì cương quyết rời đội nếu chừng nào Van Gaal còn ở lại. Đào sâu về số liệu thống kê về quãng thời gian Van Gaal dẫn dắt Manchester United, ta thấy những sự hạn chế mà các cầu thủ của ông phải chịu. Man United chỉ ghi 62 bàn ở Premier League mùa giải 2014/2015 và 49 bàn trong mùa giải 2015/2016. Đáng chú ý, số lượng bàn thắng kỳ vọng của họ lần lượt trong 2 mùa giải này còn thấp hơn (52,1 và 43,7). Điều đó cho thấy đoàn quân của Van Gaal không hề thiếu may mắn khi gặp bế tắc trong việc ghi bàn.
Đúng là như vậy. Mùa giải 2015/2016, Man United có 144 cú dứt điểm trúng mục tiêu - đứng thứ 9 giải đấu. Trong khi đó, chỉ có 2 đội chuyền nhiều hơn United trong mùa giải ấy và nhiều hơn họ ở số cú dứt điểm là Manchester City (210 cú dứt điểm trúng đích) và Arsenal (211).
Trong cả 2 mùa giải đó, United dẫn đầu về kiểm soát bóng (61,4% và 58,5%) nhưng đồng thời là cả số đường chuyền ngược trở lại sau (mùa giải 2014/2015, “Quỷ đỏ” thực hiện 3.457 đường chuyền về - nhiều hơn Chelsea là đội xếp thứ hai 197; mùa giải 2015/2016 con số là 3.222 - nhiều hơn đội xếp thứ hai là Arsenal 276).
Trong mùa giải thứ hai của Van Gaal, Manchseter United có trung bình 68,5 đường chuyền/dứt điểm; trong mùa giải cuối cùng của Sir Alex, con số đó là 45,4. Có thời điểm, United không thể ghi bàn trước hiệp 2 trong 11 trận liên tiếp trên sân Old Trafford và điệp khúc “tấn công, tấn công, tấn công” trở thành thông điệp quen thuộc.
Đây rõ ràng không phải là sự kiểm soát bóng đặc trưng của những Ajax hay Barcelona trước kia của ông. Manchester United của Van Gaal rất chậm chạp và thiếu sắc sảo. Ryan Giggs, người phụ trách nhiệm vụ phân tích đối thủ và điều hành buổi tập, ủng hộ chiến thuật truyền thống của Man United. Tuy nhiên, ông đã phải làm theo người đàn ông số một trong ban huấn luyện, người mà cựu tiền vệ Xứ Wales gọi là “người giáo viên xuất sắc”.
Một nguồn tin ở CLB nói: “Chúng tôi có những hiệp đấu kiểm soát bóng 75% và không ghi bàn. Van Gaal nói ngôn ngữ khác với United”.
5. Đôi khi việc nói chuyện trở nên nhàm chán. Thay vì cho phép các cầu thủ được nghỉ một ngày sau trận đấu, Van Gaal lại yêu cầu họ tham dự buổi họp video do chuyên viên phân tích Max Reckers trình bày. Mục đích của việc này là khắc phục sai lầm trong trận đấu trước. Tuy nhiên, tác động mang tới là sự ngột ngạt. Các cầu thủ cảm thấy họ không còn giữ sự tự giác và tự tin nữa. Một nguồn tin nói: “Các cuộc họp nối tiếp cuộc họp, rất nhiều cuộc đối thoại”.
Cuối cùng, Rooney và Michael Carrick phải đến gặp Van Gaal để đưa ra phản hồi. Ông chú ý đến lời khuyên và sau đó gửi những phê bình, phân tích qua email kèm clip. Ông cũng có một phần mềm “theo dõi” để có thể kiểm tra những email của ông đã được đọc hay chưa. Nhưng cuối cùng các cầu thủ mở chúng trên điện thoại và gạt chúng sang một bên để làm việc khác.
Một số người có thể nói rằng đó là nhóm cầu thủ không muốn học hỏi, tuy nhiên vấn đề là HLV trưởng phải có cách giao tiếp phù hợp. Khi Jose Mourinho tới nắm quyền, ông đã hỏi các tân binh 3 điều mà họ không thích khi ở Man United. Một nguồn tin tiết lộ: “Một người trả lời rằng ‘Chúng tôi không thích mặc vest đến các trận đấu’. Theo tôi, đáng lẽ CLB nên nói ‘Đen thật, các cậu phải mặc chúng rồi’. Thay vào đó, vì Mourinho mới đến và ông đã chạm đúng chỗ ngứa nên các cầu thủ được phép mặc quần áo thể thao (tracksuit)".
Không những thế, Van Gaal còn quy định các cầu thủ và ban huấn luyện phải ăn cùng nhau sau buổi tập và ông luôn kết thúc bữa ăn bằng bài phát biểu nêu lên suy nghĩ cũng như lên kế hoạch cho hôm sau. Trong suốt chuyến du đấu trước mùa giải đầu tiên của Van Gaal, một người đã đề nghị không ăn tối để làm việc đã bị khiển trách công khai. Van Gaal coi việc ăn tối cùng nhau là dấu hiệu của một cộng đồng, dù cho một vài người cảm thấy có một chiếc lồng kính vô hình chia tách đội một khỏi phần còn lại tại Carrington.
Van Gaal nhấn mạnh tầm quan trọng của hệ thống công nghệ cao mà ông sử dụng ở các đội bóng trước đó của mình để theo dõi chuyển động của cầu thủ và quãng đường di chuyển. Nó được lắp đặt với chi phí lớn, tuy nhiên khi Mourinho lên nắm quyền thì hệ thống này đã bị dỡ bỏ. Ngoài ra, đội bóng còn có kế hoạch trồng cây ở Carrington để ngăn gió tràn vào sân tập. “Carrington là một trong những địa điểm thoáng nhất tại Manchester, bạn không thể nào ngăn gió được”, một nguồn tin tại CLB chia sẻ.
6. Ít nhất có một người đã từng làm việc với Van Gaal cho rằng: “Tôi nghĩ tôi chưa gặp người nào dễ mến hơn trong cuộc đời”. Một người khác thì nói kể từ khi rời đi, mỗi năm Van Gaal và vợ luôn gửi thiệp Giáng sinh: “Họ rất hòa đồng và luôn chào nếu họ gặp bạn ở Manchester. Ông ấy là người rất tử tế”.
Một đồng nghiệp cũ khác bày tỏ: “Ông ấy có sức hút, bạn sẽ biết điều đó khi ở cùng phòng với ông. Tại một buổi tiệc Giáng sinh, ông đến rồi ở lại cả đêm. Ông muốn các HLV cũng như đội hình đến để gửi lời cảm ơn những nỗ lực của họ suốt cả năm”.
Với mối duyên Van Gaal và Manchester United, có lẽ là đúng người sai thời điểm. Những quy định mà ông đưa ra, ông đều coi đó chỉ là những lời đề nghị. “Ông ấy từng khá nghiêm khắc về việc dùng điện thoại di động ở căng-tin. Ông ấy không muốn các cầu thủ lúc nào cũng dán mắt vào điện thoại. Ông muốn họ trò chuyện với nhau. Nhưng sau cùng ông nhận ra chúng tôi sống ở thế hệ khác nên ông lại cho phép họ dùng”, một nguồn tin tiết lộ.
Van Gaal quở trách những câu hỏi “ngu ngốc” nhưng ông cũng có thể tự cười bản thân, chẳng hạn như lần ông gọi anh chàng hậu vệ ngồi cạnh mình trong cuộc họp báo là “Mike” Smalling thay vì Chris. Người ta tin ông bị lẫn lộn giữa Smalling với Michael Carrick, người cũng tham tham dự.
Mọi chuyện thật đáng tiếc với Van Gaal bởi một nhà cầm quân đầy đủ uy tín, danh hiệu trong nghề nghiệp lại có không có cái kết viên mãn với Manchester United.
Dịch từ bài viết “What went wrong for Van Gaal at Manchester United?” của tác giả Laurie Whitwell trên The Athletic.
CG