László Kubala: Gã “du mục” vĩ đại của xứ Catalan

Nắm chặt giấy tờ tùy thân giả và cải trang thành binh lính Nga trong khi trú ẩn ở phía sau của chiếc xe tải trong mùa đông buốt giá, một nhóm người Hungary đã vượt qua dãy Alps để tìm đến Áo - nơi một phần bị Mỹ chiếm đóng và là một địa điểm an toàn.
Buộc phải bỏ lại chiếc xe gần biên giới, nhóm người tị nạn phải đi bộ vài cây số qua băng tuyết và nhiệt độ dưới 0 độ C. Đó là thời điểm tháng 1/1949 và nhiều nước Đông Âu đã bị “Bức màn sắt” bao phủ.
 

Khi đến Innsbruck, vài người cảnh vệ đã nhận ra một trong số những người tị nạn đó thông qua thị thực và giấy tờ tùy thân. Đó là một người đàn ông trẻ, cơ bắp với mái tóc vàng. Họ là cổ động viên bóng đá và người đàn ông đó là một cầu thủ, mặc dù được sinh ra ở Budapest nhưng người trai trẻ ấy đã từng thi đấu và ghi bàn cho đội tuyển quốc gia Tiệp Khắc và được biết đến rộng rãi. Đó là điều mở ra tương lai hứa hẹn cho László Kubala.
 

Đầu những năm 20 tuổi, Kubala đã là một tay ghi bàn sung mãn, từng thi đấu cho đội bóng Budapest là Ganz TE và Ferencvárosi cũng như một thời gian ngắn cho đội tuyển Hungary trước khi chuyển tới Tiệp Khắc để đá cho ŠK Slovan Bratislava năm 1946. Một năm sau ông được thi đấu cho đội tuyển quốc gia mình đang sống dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Ferdinand Daučík (và sau đó kết hôn với em gái của Daučík: Anna).
 

Nhưng vì nghĩa vụ quân sự, ông và người vợ của mình phải trở lại Hungary năm 1948. Kubala gia nhập Vasas SC, bỏ lại vợ và con trai mới sinh Branko, mạo hiểm vượt qua dãy Alps. Cả hai quyết định sẽ gặp lại nhau tại Italia; Kubala đi qua nước Áo và vợ ông sau đó bơi qua sông Danube gần Bratislava với đứa con trong chiếc lốp xe.
 

Trong khi chờ gia đình đoàn tụ ở Italia, Kubala thi đấu trong một thời gian ngắn cho đội bóng Serie A là Pro Patria. Sau này ông kể lại câu chuyện của mình trong quãng thời gian ở đó: “Khi tôi đến tôi thấy họ đang bắt đầu với những bài tập thể lực, vì vậy tôi giả vờ như mình chưa sẵn sàng cho đến khi họ đi bộ và bắt đầu tâng bóng. Chủ tịch câu lạc bộ nhìn tôi và đùa ‘Nếu cậu có thể tâng 400 lần mà không để bóng rơi xuống sân, tôi sẽ đưa cho cậu chiếc đồng hồ của mình!’ Ông ta nghĩ đó là điều không thể nhưng tôi không cần hỏi đến lần thứ hai. Chân phải, chân trái, phải, trái, đùi, liên tiếp những pha tâng bóng bằng đầu và lặp lại như thế… 398, 399, 400, không có vấn đề gì. Đó là phương pháp rất tốt, sau đó tôi thực hiện một vòng quanh sân trong khi vẫn giữ bóng ở không trung. Ông ta rất ngạc nhiên. Vậy chiếc đồng hồ là của tôi - thực sự là một chiếc đồng hồ đẹp!”
 

Sau khi thi đấu và ghi bàn cho đội bóng mới, đã có tin đồn ông được mời xuất hiện để đá ở một trận đấu giao hữu trong màu áo của Torino với Benfica tại Bồ Đào Nha. Phương tiện đi lại được câu lạc bộ cung cấp và họ sẽ di chuyển bằng đường hàng không.
 

Tất nhiên, thời điểm ấy là tháng 5/1949 và chỉ có đội Torino. Đó là Il Grande Torino, một trong những đội bóng xuất sắc nhất lịch sử. Thực tế Kubala đã chấp nhận nhưng khi chuẩn bị khởi hành thì vợ ông đến Italia, ôm theo đứa con đang ốm nặng. Ông quyết định ở lại Italia để lo cho con và đó có thể xem là một trong những quyết định quan trọng nhất đời của huyền thoại gốc Hungary. Trong chuyến bay trở về, máy bay chở Il Grande Torino đã đâm vào đồi Superga vì sương mù. Tất cả chỉ còn là đống đổ nát bốc cháy ngùn ngụt. Toàn bộ 31 người trong chuyến bay đã thiệt mạng một cách bi thảm.
 

Thời điểm này Kubala đã bị FIFA cấm thi đấu một năm. Hungary đã tuyên bố xử phạt thêm một vài tội trạng nữa bao gồm trốn nghĩa vụ quân sự với hành động chạy trốn khỏi đất nước. Sau đó ông đến Cinecitta - một khu vực của Italia bị Mỹ chiếm đóng. Gần như không có một xu nào, ở đây ông đã giúp tìm ra đội Hungary cùng với nhiều người Hungary, Séc, Nga và Croatia, tất cả họ là những người tị nạn chính trị trốn thoát khỏi Đông Âu. Huấn luyện viên là anh vợ ông, Daučík. Năm 1950, đội Hungary này đến Tây Ban Nha, đá với Madrid, Espanyol và đội tuyển quốc gia.
 

Santiago Bernabéu đã chứng kiến “gã du mục” thi đấu và quyết tâm mang ông về Real Madrid. Tuy nhiên Kubala khẳng định câu lạc bộ phải mời Daučík là huấn luyện viên (mặc dù Daučík cũng bị FIFA cấm). Còn một đội bóng nữa cũng tỏ ra quyết tâm không kém (nếu không muốn nói là hơn) để chiêu mộ tiền đạo gốc Hungary.
 

Đã có nhiều câu chuyện tồn tại xung quanh việc Kubala đặt bút kí vào bản hợp đồng chính thức với FC Barcelona. Nơi thì nói ông đã bị chuốc say và bị lừa kí vào đó; một nơi khác cho rằng ông đã nhận được hợp đồng Madrid chuẩn bị cho mình nhưng rồi không kí để thi đấu cho Blaugrana. Cuối cùng, dù thế nào thì Kubala cũng đã kí hợp đồng với Barcelona. Đó mới là điều quan trọng. Đến nay vẫn còn một bức tượng của cầu thủ nhập tịch Tây Ban Nha được dựng tại khuôn viên sân Camp Nou như một sự ghi nhớ về quãng thời gian của ông tại đây.

Năm 1999, trong năm kỉ niệm tròn một thế kỉ của Barcelona, Kubala được bầu chọn là cầu thủ xuất sắc nhất từng khoác màu áo xanh đỏ sẫm (mặc dù trước sự nghiệp huyền diệu của Lionel Messi ít nhất vẫn còn Johan Cruyff ở trước mặt). Khoảng thời gian ở đây, ông đã thực sự trở thành huyền thoại và điều quan trọng nhất ông làm cho Barcelona mà ngày nay khiến chúng ta biết tới và ngưỡng mộ: vì Kubala, Barcelona phải xây dựng Camp Nou.
 

Kubala và Daučík gia nhập đội bóng xứ Catalan tháng 6/1950 nhưng ông không thi đấu trong gần một năm. Khi lệnh cấm được dỡ bỏ vào cuối tháng 4/1951, mùa giải vô địch quóc gia đã đi đến hồi kết và Barcelona kết thúc ở vị trí thứ tư dù vẫn còn thi đấu tại Copa del Generalísimo và trước mặt là đối thủ Sevilla. Lượt đi Barça thắng 2-1 và Kubala ghi bàn trong trận lượt về để giành chiến thắng 3-0. Đoàn quân của Daučík giành ngôi vô địch với thắng lợi 3-0 trước Real Sociedad ở trận chung kết.
 

“Gã du mục Hungary” đã đá bảy trận, ghi sáu bàn và giành một danh hiệu. Đó là khởi đầu sự nghiệp thi đấu cho Blaugrana. Kubala không chỉ mang vô số chức vô địch về Les Corts (sân nhà của câu lạc bộ thời điểm đó) mà người Catalan còn muốn được theo dõi Kuksi thi đấu. ‘Kubalamania’ làm nức lòng người dân thủ phủ Catalan. Ông trở thành một siêu sao và Les Corts quá nhỏ bé để đáp ứng nhu cầu các cổ động viên.

Mùa giải trọn vẹn đầu tiên của Kubala với Barcelona kết thúc với năm danh hiệu. Trong suốt mùa 1951/1952, ông ghi 26 bàn trong 19 trận đấu trong đó bảy bàn thắng được ghi trong chiến thắng 9-0 trước Sporting Gijón. Đội bóng của Daučík không chỉ giành chức vô địch quốc gia mà còn có Copa del Generalísimo, Copa Eva Duarte, Latin Cup và Copa Martini Rossi.
 

Điều đáng nói là một năm sau ông mắc phải bệnh lao và Kuksi bỏ lỡ phần lớn mùa giải 1952/1953. Tuy nhiên sự trở lại đáng kinh ngạc trong những ngày cuối đã chuyền cảm hứng để Barça giành chức vô địch quốc gia và một Copa del Generalísimo nữa. Lúc bấy giờ, cả ông và Daučík đã có một bản “hồ sơ” đầy ấn tượng.
 

Huấn luyện viên người Slovak rời Barcelona năm 1954 sau một mùa giải không danh hiệu. Sau đó Athletic Bilbao đã mời ông và giành chức vô địch Copa del Generalísimos năm 1955 cũng như 1956, bên cạnh đó là danh hiệu vô địch quốc gia cũng trong năm 1956. Giống như Kubala, ông cũng là một người nay đây mai đó, một người đi khắp nơi và không có Tổ quốc thực sự, làm huấn luyện viên cho hàng loạt những đội bóng khác nhau trong đó bao gồm Atlético Madrid, Porto, Betis, Sevilla và Espanyol. Năm 1977, sự nghiệp huấn luyện của ông khép lại với CDC Moscardó ở Madrid. Nhưng một thập kỉ trước đó (tức năm 1967), ông và người em rể đã sát cánh cùng nhau lần cuối cùng ở Toronto Falcons. Đó cũng là chặng cuối trong sự nghiệp quần đùi áo số của Kubala và bắt đầu cho hoàng hôn sự nghiệp huấn luyện của Daučík. Tuy nhiên, nó làm sống lại một cách ngắn ngủi mối quan hệ kéo dài qua thời gian không chỉ về một thứ bóng đá đẹp mà còn là cả về chính trị và địa lý.
 

Mặc dù người bạn, người cha và huấn luyện viên của mình đã rời đi năm 1954, Kubala vẫn ở lại Barcelona. Ông là người hùng của Les Corts và sẽ trở thành nhà vua ở đây. Hàng ngàn khán giả đến đây để theo dõi cầu thủ kiến thiến cơ động ấy vì lối chơi đa dạng và đầy cảm hứng. Với nguồn thể lực dồi dào, sự xông xáo và cơ bắp, ông tập luyện như một vận động viên boxing trong những năm tháng tuổi trẻ và cơ thể ông đã thể hiện rất rõ điều đó. Sid Lowe, trong cuốn “Fear and Loathing in La Liga” đã mô tả ông giống như nhân vật Hulk vì “cơ bắp cuồn cuộn”.

Trong một câu chuyện, Lowe mô tả chiếc áo của Kubala đã bị các hậu vệ của Botafogo xé như thế nào vì không thể ngăn cản được ông. Ông thi đấu và ghi bàn trong khi đang cởi trần. Huyền thoại Real Madrid Alfredo Di Stéfano gọi ông là “người mạnh mẽ” và “bạn không thể hạ gục anh ta với một viên đạn súng thần công”. Bên cạnh đó ông cũng là một người nhanh nhẹn, có thể đánh bại những hậu vệ tốc độ nhất và đi bóng mạnh mẽ với cặp đùi to và khỏe của mình. Tuy nhiên, Kubala không phải một người hoàn toàn chỉ có sức mạnh; ông dành một sự quan tâm cho cái đẹp và sự tinh tế trong bóng đá. Tính thể thao của ông được ca tụng bởi sự tinh quái và thông minh. Ông nổi tiếng vì những điều mà giờ đây dường như là hiển nhiên nhưng trong những năm 50 lại là một sự đột phá.
 

Kubala là cầu thủ đầu tiên đá phạt xoáy và cuộn bóng qua hàng rào.
 

Luis Suárez - tiền vệ tấn công trong đội bóng Inter Milan của Helenio Herrera từ đầu đến giữa những năm 50 và sau này đá cho Barcelona - nói rằng “trước đó chưa từng có ai đá bóng xoáy qua hàng rào… Ông là một cầu thủ phi thường đã mang đến Tây Ban Nha một loạt sự cải tiến sáng tạo và hoàn hảo. Ông ấy đã kết hợp giữa sức mạnh thể lực và kỹ thuật đặc biết của mình”. Ông thậm chí được cho là chỉ bỏ lỡ một quả đá phạt trong suốt sự nghiệp.
 

Nhưng có lẽ điều quan trọng nhất, Kuksi là một cầu thủ đá vì tập thể. Ông không hề ích kỉ hay tự cao tự đại. Ông là một thủ lĩnh và tạo ra sự tự tin cho các đồng đội khiến họ cảm thấy mình sẽ không thể thua cuộc nếu có ông thi đấu. Ông biết mình là người giỏi nhất và ông cũng được đối đãi như thế.
 

Kubalamania tiếp tục thăng hoa và đến năm 1957, như là kết quả của sự phổ cập được tạo ra bởi biểu tượng và thứ bóng đá mà ông truyền cảm hứng, Barcelona chuyển đến sân vận động mới. Một năm sau, một người mà sau này lịch sử đã chứng minh có vai trò rất quan trọng trong sự nghiệp của Kubala được mời về dẫn dắt thay thế cho huấn luyện viên người Tây Ban Nha Domènec ‘Domingo’ Balmanya.
 

Helenio Herrera là một người độc đoán. Khi dẫn dắt Atlético Madrid - một thập kỉ trước khi ông tạo nên trang sử vẻ vang cùng Inter Milan - ông đã vô địch Liga và đến Barcelona năm 1958 để phá vỡ thế độc tôn của Real Madrid với danh hiệu vô địch quốc gia. Với một đội hình gồm những huyền thoại như Ferenc Puskás, Di Stéfano và Paco Gento, họ giành danh hiệu trong các năm 1954, 1955, 1957 và 1958. Để đạt đến đẳng cấp để có thể cạnh tranh với Madrid, Herrera yêu cầu các cầu thủ tuân theo điều kiện nghiêm ngặt trong đó có việc không được uống rượu và hút thuốc lá. Tuy nhiên, có một cầu thủ cá biệt, làm theo ý mình trước những điều được áp đặt lên toàn đội bóng. Tất nhiên, đó không ai khách ngoài ông vua của Barcelona trong kỷ nguyên ấy: một người nghiện rượu nặng, một siêu sao nổi tiếng “lăng nhăng” - László Kubala.

Đương nhiên, Herrera không cho phép điều này tiếp tục diễn ra. Không thể có ai trong đội quyền lực hơn ông. Kubala sớm làm phật lòng huấn luyện viên trưởng và phải ngồi trên băng ghế dự bị. Thay vì chấp nhận cá tính của Kuksi, thì điều này được xem như “sai lầm chết người” của Herrera: dù đã phá vỡ thế độc tôn của Los Blancos để vô địch quốc gia năm 1959 và 1960 cùng một Copa del Generalísimo cũng trong năm 1959, Herrera bị sa thải sau khi loại Kubala ra khỏi trận bán kết European Cup 1960 rất quan trọng trước Real Madrid và sau đó thua 2-6. Ban lãnh đạo biết lòng tin của họ nên được đặt ở đâu. Kubala đã thắng.
 

Tất nhiên, trong khi Kubala tận hưởng những thành công vang dội trong suốt thập niên 50 trong đó có việc thi đấu và ghi bàn cho đội tuyển Tây Ban Nha, thì đội tuyển bóng đá nổi bật nhất trong thập kỉ đó là đội tuyển của quê hương ông - đội tuyển Hungary. Những người Magyars thần thánh là một trong những đội bóng vĩ đại nhất chưa từng vô địch World Cup và thậm chí đã có thể mạnh mẽ và kéo dài lâu hơn nếu không bị Tổ quốc mình tẩy chay. Thế nhưng, có thể vì những khó khăn gặp phải ở Hungary cộng với những đối xử không đúng của liên đoàn bóng đá quốc gia, Kubala không hối tiếc khi chưa bao giờ được thi đấu trong đội bóng nổi tiếng ấy.
 

Có lẽ trận chung kết World Cup 1954 (thường được biết tới với cái tên “Điều kì diệu ở thành Bern”) sẽ diễn ra theo cách khác và đội bóng của Gustav Sebes sẽ đạt được những gì mà họ xứng đáng nếu Kubala chơi bên cạnh Puskás? Bóng đá không phải là môn thể thao của “nếu” và “nhưng”, và đây là một trong những điều tuyệt vời nhất mà nó mang lại. 
 

Tuy vậy, sự nghiệp của ông vẫn cực kì đáng chú ý và phong cách thi đấu gây phấn khích với các cổ động viên khiến Barcelona phải xây dựng Camp Nou - một trong những sân vận động lớn nhất thế giới. Yêu cầu về cái đẹp khiến ông mất rất nhiều thời gian và cú đá phạt của ông là một thứ mà đến bây giờ trở nên phổ biến.

Kubala là một trong những người hùng giỏi nhất trong thế giới bóng đá: ông truyền cảm hứng, sự dũng cảm và gây phấn khích, một kẻ bị ruồng bỏ và một “gã du mục” cuối cùng cũng chỉ tìm kiếm một nơi để gọi là nhà. Ông là một kẻ nổi loạn, một người không cho phép chính trị, xung đột và bệnh tật ngăn cản khát khao thành công của mình. Ông đùa giỡn với số phận, nếu không chăm sóc cho con trai đang ốm của mình, có lẽ ông đã thiệt mạng trong thảm họa Superga. Ông giữ đạo đức một cách vững vàng và không dao động niềm tin của mình, ông thường giúp những người vô gia cư tiền bạc và chỗ ở. Ông là một kẻ “cứng đầu”, một người nghiện rượu nặng và không thích những quyền hạn của mình bị thách thức. Ông là một cầu thủ mạnh mẽ đến “tàn bạo”, một chiến binh “tàn nhẫn” nhưng rất chú trọng đến cái đẹp và khả năng làm những điều phức tạp trên sân.
 

Tuy nhiên dù là một trong những cá tính màu sắc nhất trong lịch sử bóng đá, tên tuổi của người đàn ông này hiếm khi được vang lên trong các cuộc trò chuyện. Ông không xuất hiện trong danh sách “Những cầu thủ bóng đá vĩ đại nhất” bất kể những thành tựu quan trọng đã đạt được. Điều đáng buồn và cũng không công bằng, tên ông bị lu mờ bởi những danh thủ vĩ đại cùng thời khác. Thế nhưng, không thể phủ nhận László Kubala là một trong những nghệ sĩ và một người biến sự “ngược đãi” và xê dịch - những vấn đề vẫn rất nổi cộm ở thời đại ngày nay - vào trong một thứ bóng đá đẹp. Ông xứng đáng được nhớ tới vì những điều này.

Dịch từ bài viết gốc The great refugee: how László Kubala became a Barcelona legend trên These Football Times 

CG (TTVN)