Dường như việc tiền vệ người Tây Ban Nha thi đấu quá lâu cho Man United trong một giai đoạn Quỷ đỏ gặp khủng hoảng đã phần nào khiến người ta quên mất rằng Juan Mata từng chơi xuất sắc thế nào trong màu áo Chelsea trước đó.
Tất nhiên, Mata không phải một kẻ vô danh trước khi cập bến The Blues. Trên thực tế, ngay từ thời còn khoác áo Valencia, cầu thủ người Tây Ban Nha đã gây ấn tượng với cả châu Âu khi cùng David Villa và David Silva tạo nên một bộ ba tấn công khét tiếng trên hàng công Los Che. Mặc dù vậy, phải tới khi gia nhập Chelsea, ngôi sao sinh năm 1988 mới thực sự trở thành linh hồn trong lối chơi của đội bóng thủ đô London và giành được nhiều danh hiệu cao quý. Suốt hai năm rưỡi thi đấu tại sân Stamford Bridge, dù phải trải qua 4 đời huấn luyện viên khác nhau, từ Andre Villas - Boas, Roberto Di Matteo, Rafa Benitez cho đến Jose Mourinho, nhưng Mata bằng cách nào đó vẫn luôn tồn tại và phát triển mạnh mẽ, thậm chí có tới hai năm giành được danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất mùa, bất chấp việc phải cạnh tranh trong một đội hình có phần phức tạp và cồng kềnh.
Người hâm mộ Chelsea yêu mến cựu cầu thủ Valencia bởi thái độ khiêm nhường cũng như phong độ ổn định. Trong khi đó, giới chuyên môn cho rằng vào thời điểm Mata chuyển tới London thì sự sáng tạo mà một tiền vệ Tây Ban Nha có thể mang đến vẫn còn là thứ gì đó khá xa xỉ tại Premier League. Gần như ngay lập tức, Mata thể hiện được những phẩm chất của mình nhờ một lối chơi uyển chuyển dựa trên nền tảng kỹ thuật cá nhân khéo léo cũng như nhãn quan chiến thuật độc đáo. Không chỉ là một “số 10” với khả năng kiến tạo tuyệt vời, ngôi sao sinh năm 1988 còn biết cách xuất hiện đúng lúc đúng thời điểm và nhiều lần ghi được những bàn thắng quan trọng cho The Blues.
Mùa giải 2011/12, Mata mới đến Chelsea nhưng đã kịp góp công vào hành trình đoạt chức vô địch Champions League lần đầu tiên trong lịch sử CLB thành London. Không ai khác, chính anh là người thực hiện quả phạt góc chuẩn xác giúp Didier Drogba đánh đầu quân bình tỷ số 1-1 cho The Blues trước khi thầy trò HLV Di Matteo kết liễu Bayern Munich trên chấm phạt đền 11 mét. Theo đó, cựu ngôi sao Valencia cũng được bầu chọn nhận danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất mùa của Chelsea. Mặc dù vậy, phải bước sang mùa giải 2012/13, Mata mới thực sự bùng nổ mãnh liệt.
Những con số thống kê đã nói lên tất cả khi cầu thủ người Tây Ban Nha trải qua một mùa bóng đỉnh cao nhất trong sự nghiệp của mình, với 35 kiến tạo và 19 bàn thắng trên mọi đấu trường. Đặt trong bối cảnh sân Stamford Bridge phải chứng kiến nhiều biến động cả trên băng ghế chỉ đạo lẫn đội ngũ nhân sự thì Mata vẫn chứng tỏ được vai trò “nhạc trưởng” của mình và góp công lớn giúp The Blues giành ngôi vô địch Europa League, chỉ đúng một năm sau khi đoạt danh hiệu Champions League. Cũng chẳng có gì bất ngờ khi đến cuối mùa, Mata tiếp tục trở thành Cầu thủ xuất sắc nhất trong đội hình Chelsea.
Thật khó để giải thích chính xác về phong cách thi đấu của cựu tiền vệ Valencia. Phần lớn các cầu thủ kiến tạo thường mất nhiều thời gian để quan sát và xử lý bóng bằng nhiều chạm. Trong khi đó, một số khác thích chơi một chạm thật nhanh và tận dụng các khoảng trống phía sau hàng thủ đối phương. Về phần Mata, anh đơn giản là có thể đứng nguyên một chỗ, vung chân lên và trái bóng sẽ tự làm nốt phần việc còn lại là tìm tới vị trí thuận lợi để các tiền đạo dứt điểm. So với một tiền vệ cánh, Mata không quá nhanh nhẹn nhưng so với một hộ công, anh có phần linh hoạt và hiện đại hơn hẳn. Đây cũng chính là lý do giải thích vì sao Mata có thể đạt được hiệu suất ghi bàn đáng kinh ngạc trong màu áo The Blues.
Vào thời điểm đỉnh cao ở Chelsea, ngôi sao người Tây Ban Nha thậm chí còn nổi bật hơn cả huyền thoại Lampard hay những tân binh tài năng như Hazard hay Oscar. Dẫu vậy thì sự xuất hiện của Jose Mourinho vào mùa Hè 2013 đã khiến cho sự nghiệp của Mata tại sân Stamford Bridge sớm đi vào ngõ cụt. Là mẫu chiến lược gia theo đuổi triết lý phòng ngự, nhà cầm quân người Bồ thích sử dụng trong đội hình một “số 10” chăm chỉ và chịu khó hỗ trợ phòng ngự như Oscar hơn, thay vì một Juan Mata có phần hơi cổ điển và thanh thoát. Ngoài ra, sự thay đổi về mặt chiến thuật cũng khiến tiền vệ sinh năm 1988 không còn nhiều cơ hội để phát tiết trọn vẹn những phẩm chất sáng tạo của mình.
Kỳ chuyển nhượng mùa Đông 2014, ban lãnh đạo Chelsea đồng ý bán Mata cho Man United, qua đó khép lại một giai đoạn tuy ngắn ngủi nhưng đọng lại vô vàn ký ức về ngôi sao người Tây Ban Nha trong trí nhớ của các CĐV The Blues. Với Mata trong đội hình, Chelsea đã liên tiếp bước lên đỉnh châu Âu ở cả hai đấu trường Champions League và Europa League, bất chấp một thời kỳ đội bóng phải trải qua nhiều biến động đầy hỗn mang trên băng ghế huấn luyện.
Về phần Mata, kể từ ngày cập bến sân Old Trafford, cựu tiền vệ Valencia đã không bao giờ có thể tìm lại được phong độ tốt nhất của mình. Thậm chí, anh còn phải tái ngộ chính Mourinho, người từng ruồng bỏ anh trong quá khứ, thời điểm mà vị chiến lược gia người Bồ Đào Nha nhận lời dẫn dắt Quỷ đỏ.
Tuy nhiên, Mata cũng chưa bao giờ tỏ ra oán trách “Người đặc biệt” vì đã phá hoại hay cản trở sự thăng tiến trong sự nghiệp của mình, “Chúng tôi “va chạm” nhau hai lần. Một lần tại Chelsea, nơi tôi bị bán đi sau khi Mourinho xuất hiện. Đó thực sự một thời điểm khó khăn vì tôi vừa trải qua hai mùa bóng được bầu là Cầu thủ xuất sắc nhất mùa. Tôi vừa giành được Champions League và Europa League nhưng rồi đúng vào thời kỳ đỉnh cao trong sự nghiệp, khi mà tôi đang cảm thấy tự tin nhất thì tôi không còn được ra sân thường xuyên nữa. Mọi thứ trở nên khó khăn nhưng nó cũng giúp tôi trưởng thành và mạnh mẽ hơn. Vài năm sau thì chúng tôi gặp lại nhau ở Man Utd. Lúc này tôi đã được tin tưởng hơn và thường góp mặt trong những trận đấu quan trọng”, Mata chia sẻ.
Tuy nhiên, Mata cũng chưa bao giờ tỏ ra oán trách “Người đặc biệt” vì đã phá hoại hay cản trở sự thăng tiến trong sự nghiệp của mình, “Chúng tôi “va chạm” nhau hai lần. Một lần tại Chelsea, nơi tôi bị bán đi sau khi Mourinho xuất hiện. Đó thực sự một thời điểm khó khăn vì tôi vừa trải qua hai mùa bóng được bầu là Cầu thủ xuất sắc nhất mùa. Tôi vừa giành được Champions League và Europa League nhưng rồi đúng vào thời kỳ đỉnh cao trong sự nghiệp, khi mà tôi đang cảm thấy tự tin nhất thì tôi không còn được ra sân thường xuyên nữa. Mọi thứ trở nên khó khăn nhưng nó cũng giúp tôi trưởng thành và mạnh mẽ hơn. Vài năm sau thì chúng tôi gặp lại nhau ở Man Utd. Lúc này tôi đã được tin tưởng hơn và thường góp mặt trong những trận đấu quan trọng”, Mata chia sẻ.
Thời điểm hiện tại, khi mà mọi nỗi nuối tiếc dường như đã chìm vào quá khứ, bản thân Mata cũng đang hướng đến những sự chuẩn bị mới cho cuộc sống tương lai sau bóng đá của mình. Là một người năng động, Mata thường xuyên kêu gọi các cầu thủ chung tay đóng góp vào quỹ từ thiện Common Goal, được điều hành bởi tổ chức phi lợi nhuận streetfootball, nhằm hỗ trợ các tổ chức bóng đá toàn cầu. “Một trong những bài học đầu tiên mà tôi được dạy khi đặt chân vào thế giới bóng đá chính là tình đoàn kết để vươn tới những giấc mơ chung. Đó chính là nguyên tắc sống còn của các cầu thủ trên sân, nhưng bên ngoài xã hội kia, có vẻ như chân lý này vẫn còn khá xa rời với cuộc sống thực”.
Về tương lai sau giải nghệ, Mata cho biết, “Cũng tùy đấy, tôi nghĩ rằng mình có thể làm gì liên quan đến bóng đá và luôn chuẩn bị mọi thứ nhưng đôi lúc, tôi lại nghĩ khác. Vì chẳng biết sẽ làm gì cụ thể nên tôi luôn cố gắng học càng nhiều càng tốt. Tôi vẫn đang theo học một khóa huấn luyện viên, một khóa MBA và một khóa học chuyên môn với học viện UEFA… Tôi hy vọng rằng khi không còn chơi bóng nữa, tôi sẽ có được sự chuẩn bị đầy đủ nhất”.