Jose Mourinho và Porto: Hang Rồng và sự nổi dậy của một Phiên dịch viên

Màu áo sọc xanh trắng đang tràn lên bên phần sân đối phương. Porto đang phản công nhanh như vũ bão. Deco nhận bóng gần khu vực cấm địa, anh nhanh chóng dứt điểm hạ gục Flavio Roma của Monaco rồi nhìn bóng bay thẳng vào lưới.
Hai tay Deco hướng lên trời như muốn cảm ơn chúa vì khoảnh khắc quý giá ấy . Trận chung kết Champions League 2003-04 kịch tính đã kết thúc, Porto của Jose Mourinho trở thành nhà vô địch một cách thuyết phục.
 

Thời khắc lịch sử ấy diễn ra vào ngày 26 tháng Năm năm 2004. Nhưng cũng chỉ một tháng sau đó, Mourinho cập bến London, trở thành HLV của Chelsea. Đã từng cùng Porto chinh phục đấu trường danh giá nhất Châu Âu, chiếc CV của Mourinho cũng từ đó mà hoàn hảo hơn, nó khởi đầu cho những năm tháng chinh phạt bóng đá Châu Âu của HLV người Bồ Đào Nha. Cơn địa chấn mang tên Mourinho khởi nguồn từ Porto, sau đó là London, Milan rồi đến Madrid…Và bây giờ, sau 13 năm chinh chiến với những với những danh hiệu, những cuộc chia tay nhiều tiếc nuối, Mourinho đang có mặt ở Old Trafford với một nhiệm vụ còn nặng nề hơn tất thảy. 17 trận bất bại trên mọi đấu trường của Quỷ Đỏ đang chứng minh cho các chuyên gia và những người hâm mộ khó tính rằng công cuộc chinh phạt bóng đá Châu Âu của ông vẫn chưa thể kết thúc.
 

Tuy rằng thành tích của Porto trên đấu trường Champions League năm 2004 được coi là đỉnh cao của thời kì Mourinho ở CLB này nhưng trong hơn hai mùa giải ông có mặt ở đây, có những điều còn ý nghĩa hơn chiếc cúp bạc danh giá ấy. Porto đã mang lại cho Mourinho cơ hội để phát triển phong cách huấn  luyện, giúp ông định hình chiến thuật của mình và quan trọng nhất là giúp ông tạo dựng bản sắc riêng trong mỗi trận đấu. Cuối cùng, những bài học Mourinho tích lũy được ở Porto đã góp phần vẽ nên gương mặt một nhà cầm quân tài năng mà trong mười năm trở lại đây chưa bao giờ báo giới hay người hâm mộ chúng ta thôi bàn luận. Porto cũng là nơi lần đầu tiên ông tự nhận mình là người đặc biệt –“đặc biệt” theo đúng nghĩa đen của nó.
 

Thực tế mà nói, tài huấn luyện của Mourinho đã được hình thành từ trước khi ông gia nhập Porto. Trước khi tốt nghiệp ngành huấn luyện bóng đá, ông làm phiên dịch viên cho Bobby Robson trong khoảng thời gian HLV người Anh làm việc tại Bồ Đào Nha (Sporting, Porto), sau đó bộ đôi này chuyển sang Barcelona năm 1996. Mourinho ở lại Barca một năm sau khi Robson rời đi và được đưa lên làm trợ lý HLV cho Tuip thép Louis van Gaal ở Camp Nou. Có lẽ sau này, van Gaal cũng không thể ngờ được rằng người thay thế ông trong vai trò dẫn dắt Quỷ Đỏ lại chính là trợ lý cũ của mình.

Mourinho không có nhiều kinh nghiệm với tư cách là một cầu thủ. Nhưng đổi lại, ông lại có được kho báu quý giá lĩnh hội từ hai bậc thầy về tài cầm quân. Ở Robson, ông học được cách quản lí con người và tinh thần khát khao chiến thắng trong bất cứ hoàn cảnh nào. Ở van Gaal, Jose thừa hưởng sự tận tâm và niềm tin trong lối chơi dựa vào kiểm soát bóng để có thể kiểm soát trận đấu. Tuy nhiên, chỉ khi ông tách ra khỏi hai con người ấy, ông mới thực sự là Mourinho mà chúng ta biết ngày nay.
 

Mặc dù vậy, những bước đầu tiên trong nghiệp HLV không mang lại thành công cho Mourinho. Nhưng những điều ông đã từng trải luôn là tài sản quý giá. Ông đến Benfica tháng Chín năm 2000, đạt được những thành công ấn tượng nhưng rồi lại phải ra đi ba tháng sau đó trong cơn bão của một loạt mâu thuẫn không thể hàn gắn. Công bằng mà nói, những mâu thuẫn ấy không chỉ bắt nguồn từ phía ông. Rốt cuộc, yêu cầu gia hạn hợp đồng của ông ở Benfica đã bị từ chối, ông quyết định rời bỏ nơi đây mặc dù với bản tính hiếu thắng của mình, Mourinho không bao giờ muốn mình phải từ chức.

Hơn sáu tháng sau, Mourinho dẫn dắt União de Leiria (Bồ Đào Nha). Cho dù CLB này đưa ra những thử thách khá khiêm tốn, nhưng nhờ có ông, đội bóng đã kết thúc mùa giải ở vị trí thứ ba trên BXH. Những CLB lớn nhất Bồ Đào Nha khi đó lại một lần nữa muốn ông về cầm quân. Ngày 23 tháng Một năm 2002, Porto là đội bóng chính thức có được chữ kí của Mourinho.
 

Thời điểm này, Mourinho đang đứng trước một thử thách lớn nhất trong sự nghiệp cầm quân còn khá non trẻ của mình. Người ta kỳ vọng nhiều ở ông với nhiệm vụ vực dậy con tàu Porto đang nghiêng ngả, đem nó trở lại thời kì vinh quang trước đó. 
 

Gia nhập CLB khi đội bóng đã đi được nửa chặng đường của mùa giải. Công việc trước mắt của Mourinho là phải cải thiện được thứ bậc trên BXH. Khi ông tiếp quản, Porto đang đứng ở vị trí thứ năm, và vừa bị loại khỏi Cúp Bồ Đào Nha và có nguy cơ bị loại ở vòng đấu bảng thứ hai ở Champions League. Jose ngay lập tức tái cơ cấu lại đội bóng, thắt chặt lại những quy định song song với việc khôi phục lại sự tự tin ở mỗi cầu thủ. Ông mang lại cá tính riêng và niềm tin cho đội bóng. Và thật không ngờ, những giá trị ấy sớm mang lại hiệu quả cho cả ông và Porto.

Porto đã chiến thắng 11 trận trong 15 trận cuối cùng của mùa giải, đủ để giữ vững vị trí thứ ba ở BXH. Sau khi tạo được sức ảnh hưởng của mình lên đội bóng, Mourinho từng bước tạo dựng hình ảnh của mình ở những mặt trận khắc nghiệt hơn. Ông giới thiệu cho bóng đá Châu Âu một loạt những tài năng trẻ hứa hẹn tương lai: Ricardo Carvalho, Deco và Hélder Postiga, trong khi đó ông bổ sung vào đội hình Paulo Ferreira và Maniche. Carvalho, Ferreira và Maniche sau đó đã tuyệt đối ủng hộ ông bằng cách đầu quân sang Chelsea. Ông không chỉ chọn họ vì tài năng mà còn bởi lòng trung thành, tinh thần cam kết chiến đấu và những cá tính riêng của họ.
 

Vào mùa hè năm 2003, Mourinho có được cú ăn ba đầy kinh ngạc. Porto trở thành nhà vô địch giải Primeira Liga, bỏ xa Benfica tới 11 điểm. Họ chỉ để thua vỏn vẹn hai lần trong cả mùa giải, lập kỉ lục giải đấu với số điểm không tưởng - 86 điểm. Carvalho, Deco và các đồng đội giành Cup Bồ Đào Nha và vượt qua Celtic để bước lên đỉnh cao nhất của UEFA Cup. Có lẽ khi ấy, chẳng ai trong số họ dự báo được rằng những thành công trong năm 2003 chỉ là bước khởi đầu mà thôi.
 

Mùa giải sau đó, Porto cứ lầm lì tiến đến ngôi vương Primeira Liga, và bổ sung thêm một chức vô địch Siêu Cup Bồ Đào Nha vào phòng truyền thống đang ngày một chật chội. Tuy vậy, Champions League mới là đấu trường mang đến tiếng tăm cho Porto và Mourinho. Porto được xếp vào một bảng đấu cực kì khó khăn khi có Marseille, Partizan Belgrade và gã khổng lồ Real Madrid. Chiến thuật của Mourinho được thể hiện rõ nét và mang đến hiệu quả không ngờ, đội bóng của ông chỉ chịu thất bại trước Los Blancos trong lượt trận vòng bảng mà thôi.
 

Đã từng có những khoảnh khắc mắc sai lầm nhưng xét một cách toàn diện trong cả mùa giải, hàng phòng ngự của Porto tỏ ra vững chắc đến không tưởng. Như một câu chuyện cổ tích, họ đã kháng cự lại một đội hình khủng khiếp ngay tại Bernabeu để bảo toàn tỉ số 1-1 trước Real Madrid – khi đó có Zidedine Zidane, Luis Figo và El Phenomenon Ronaldo. Tài năng của Mourinho nằm ở chỗ ông sắp xếp một hàng phòng ngự khá cơ động – đó chính là yếu tố làm nên thành công của Porto mùa giải trong mơ ấy, thêm vào đó là sự linh hoạt trong chiến thuật của nhà cầm quân người Bồ Đào Nha cùng sức mạnh hàng công đã được ông tối ưu hóa triệt để. Quan trọng nhất vẫn là sự cân bằng trong đội hình dường như không có một ngôi sao thực sự, và điều đó được Mourinho thực hiện quá hoàn hảo: chín bàn thắng ghi được trong sáu trận vòng bảng – những con số chứng minh sức mạnh của Porto ở cả hàng công lẫn sự vững chắc trong hàng phòng ngự. 
 

Tại vòng knock out, Porto phải chạm trán Manchester United. Là nhà vô địch Premier League mùa giải trước đó, đoàn quân của Alex Ferguson được đánh giá là ứng cử viên cho chức vô địch Champions League. Một huấn luyện viên Jose Mourinho còn trẻ về cả tuổi đời và tuổi nghề dẫn dắt Porto đối đầu với một Alex Ferguson đã có gần 20 năm kinh nghiệm huấn luyện ở Old Trafford. Ai cũng nghĩ rằng Manchester United sẽ vượt qua Porto để tiến bước ở Champions League nhưng cuối cùng, đội bóng hùng mạnh của nước Anh đã phải gục ngã trước sự lỳ lợm và chiến thuật hợp lý của Porto. Ở trận lượt đi tại Estádio do Dragão (Hang Rồng), Porto giành chiến thắng 2-1 thuyết phục kéo theo cuộc đụng độ giữa hai nhà cầm quân Ferguson và Mourinho sau khi trận đấu kết thúc. Thất bại trước Porto đó cũng là lời cảnh tỉnh cho United – những người đã tuyên bố sẽ lật ngược tình thế dưới ánh sang Nhà hát Old Trafford.
 

Trận lượt về thực sự là một trận chiến sống còn. Phút thứ 32, Paul Scholes đã làm những người của Porto chết lặng với bàn thắng đầu tiên của mình tại Champions League mùa giải năm đó. Tỉ số cứ thế được giữ vững đến phút thứ 90. Những cậu học trò của Ferguson tưởng chừng sẽ là những người chiến thắng với luật bàn thắng sân khách. Thế nhưng, vào khoảnh khắc những hạt cát cuối cùng trong chiếc đồng hồ cát rơi xuống, Tim Howard lại tỏ ra khá vụng về trước pha đá phạt hàng rào của Porto, bóng bật ra và tìm đúng chân của Costinha. Bàn thắng quyết định của Costinha đã chính thức chấm dứt bảy năm liên tiếp vào đến tứ kết Champions League của Man Utd. Trong khoảnh khắc quý giá ấy, Mourinho lao ra đường biên, nhảy lên và giơ nắm đấm về phía trước trong sự vui sướng tột cùng.
 

Không chỉ trở thành một trong những cái tên tài năng nhất trên ghế huấn luyện, Mourinho cũng tạo dựng cho mình một hình ảnh rất riêng “cá biệt” đối với đối thủ của mình: cuồng nhiệt nhưng cũng rất đáng ghét Tuy Ferguson đã có những lời chúc mừng gửi đến Porto nhưng tất cả đều biết ngày hôm ấy, ông đã tỏ ra tức giận như thế nào. 
 

Những bước chạy dọc biên ăn mừng chiến thắng trên sân Old Trafford của Jose, tôi cũng từng làm như thế. Tôi ngưỡng mộ những người dám bộc lộ cảm xúc thực. Nó chứng tỏ niềm đam mê của cậu ấy với công việc.” – Tự Truyện Alex Ferguson.

Porto tiếp tục vượt qua Lyon ở lượt đá tứ kết, trước khi hạ gục Deportivo de La Coruña ở vòng bán kết. Những thành tích tuyệt vời ấy đã mang họ đến trận chiến cuối cùng với Monaco, đội bóng đã khiến Chelsea phải chịu khuất phục. Trận chung kết diễn ra vào một buổi tối ấm áp tại Gelsenkirchen trước sự chứng kiến của hơn 53000 CĐV. Đây là cơ hội để Mourinho đưa sự nghiệp của mình lên một bước tiến mới, ông không thể để thời khắc này trôi qua một cách vô ích được.
 

Đối đầu với một Monaco đẳng cấp, Porto mang đến màn trình diễn đúng thương hiệu của Mourinho. Một hệ thống được tổ chức chặt chẽ đến không thể tin nổi. Với hàng phòng ngự chắc chắn, Porto bóp nghẹt những đường lên bóng của đội bóng đến từ Pháp và chỉ chờ đối thủ lộ ra những sơ hở. Phút thứ 39, tài năng trẻ Carlos Alberto đưa Porto vượt lên dẫn trước. Và 20 phút sau, Deco nhận bóng ngay mép vòng cấm, anh bình tĩnh chờ thủ thành Roma chạy lệch ra giữa cầu môn bắt bài trước khi sút bóng qua khe hai hậu vệ của Monaco. Một bàn thắng thể hiện sự bất lực của tuyến phòng ngự Monaco, nhưng lại phản ánh đẳng cấp và kinh nghiệm của Deco. Tỉ số được nâng lên 3-0 chỉ vài phút sau đó với công của Dmitro Alenichev. Monaco trong một ngày tấn công bế tắc, đã bị nghiền nát một cách tàn nhẫn.

Chiến thắng của Porto đêm hôm đó đã bảo đảm cho Mourinho một chỗ đứng trong chiến lược của Chelsea thời điểm ấy, đồng thời cái tên Mourinho đã khiến bóng đá Châu Âu bỗng chốc thu gọn trong tầm tay của Người Đặc Biệt. Danh hiệu vô địch giải quốc nội cứ thế bị ông chinh phục dù ở Anh, Italia hay Tây ban Nha, cúp bạc Champions League và vô số những danh hiệu cá nhân khác. Có người chỉ trích ông vì những câu trả lời phỏng vấn đầy chất ngạo mạn, một số người khác ghét ông vì lối chơi thực dụng đến khó chịu, một số khác chê trách ông bởi thói quen hay đả kích người khác nhưng không ai có thể phủ nhận những thành công đầu tiên ông đã đạt được. Tất cả trở thành di sản đầu tiên trong sự nghiệp huấn luyện của Mourinho, di sản đó được hình thành tại Porto, từ màu áo sọc trắng xanh từng làm bá chủ Châu Âu mùa giải năm ấy.

Bài viết có sử dụng tư liệu từ These Football Times và sports.vice.com

VIC (TTVN)