“Tôi cảm ơn và chúc các cậu cũng như gia đình gặp nhiều may mắn. Kể cả những kẻ đã phản bội tôi”. Mourinho từng nhắn nhủ như vậy với đội bóng cũ của mình trước khi ra đi.
Phần 1: Jose Mourinho và Chelsea: Những chuyện chưa kể (P1)
Phần 2:
… NHƯNG MOURINHO CŨNG TRỞ NÊN LỖI THỜI
Có một câu hỏi được đặt ra, mặc dù trải qua một kì chuyển nhượng thất bại, tại sao một đội bóng đang là ĐKVĐ giải Ngoại hạng, lại có thể sa sút kinh khủng đến thế? (Cho đến khi Mourinho bị sa thải, Chelsea thua đến 9/16 trận ở Premier League)
| Hazard muốn làm việc với Jose Mourinho |
Để trả lời cho câu hỏi này, hãy cũng điểm lại những yếu tố đã giúp họ lên ngôi ở mùa 14/15:
- Matic đá như cân thêm một người, còn Fabregas là chìa khóa để giết gà.
- Một hàng thủ vững vàng đến kì lạ, dù 3/4 hậu vệ bắt đầu bước sang tuổi băm (Ivanovic, Terry, Cahill).
- Hazard và Diego Costa có phong độ tốt.
Tất cả những yếu tố này, bằng cả nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan, đều không còn tồn tại ở mùa giải sau đó:
- Các đối thủ bắt đầu tìm ra điểm yếu của Chelsea: Khoảng trống phía sau Fabregas. Trước đây Matic có thể “cân hai” để khỏa lấp điều này, nhưng bản thân anh cũng mất phong độ và đối phương liên tục khoét vào lỗ hổng đó.
- Fabregas và bệnh “nửa mùa”: Ở nửa đầu mùa 14/15, anh kiến tạo 13 lần, nửa mùa sau chỉ vỏn vẹn 2 lần. Mùa 15/16 thì ngược lại: Nửa đầu mùa bóng kiến tạo 2 lần, nửa sau kiến tạo 5 lần (chỉ tính riêng Premier League). Với thông số cả mùa chỉ bằng một nửa mùa trước của chân kiến tạo tốt nhất đội, không khó hiểu khi Chelsea quên cách tìm đến mành lưới đối phương.
- Một hàng tiền vệ không thể che chắn khiến cặp trung vệ Terry – Cahill vốn chậm chạp thường xuyên phơi mặt để chịu đòn. Nó giống hệt tình cảnh của Leicester mùa 16/17, khi Huth – Morgan hiện nguyên hình là… Huth – Morgan sau khi Kante đến Chelsea. Với trường hợp của Ivanovic, việc Chelsea đá 4-2-3-1 nhưng Willian thường xuyên bó vào trong khiến anh liên tục rơi vào tình cảnh 1 vs 1 với những chiếc xe đua bên hành lang trái đối phương (Montero, Bolasie, Zaha, Naismith hay Brahimi).
Thêm nữa, khi Oscar – người pressing tốt nhất trong các tiền vệ công Chelsea sở hữu dính chấn thương ở đầu mùa bóng, Chelsea thất bại trong việc phòng ngự tầm cao, giúp hậu vệ đối phương thoải mái triển khai bóng và các tiền đạo thả sức bứt tốc, luồn sau lưng cặp trung vệ chậm chạp của Chelsea mỗi khi có cơ hội.
- Hazard và Costa không giữ được thể trạng và mất phong độ nhanh chóng.
Hơn 2000 từ ở trên đã phần nào giải thích vì sao Chelsea sa sút đến khó tin ở mùa 15/16.
Nhưng Mourinho có vô tội hay không?
Không, và nó đến từ phương pháp huấn luyện có phần lỗi thời của Mourinho.
Phương pháp huấn luyện của Mourinho, dù cùng một “trường đào tạo” với Pep Guardiola (Barcelona), tỏ ra khác biệt hoàn toàn so với người đồng cấp.
Pep luôn lấy chuyện KIỂM SOÁT MỌI THỨ làm đầu, nghĩa là từ việc cầm bóng đến chết, biến thủ môn trở thành người triển khai bóng thứ 11 cho đến từng quả ném biên, ông kiểm soát bằng hết. Các cầu thủ cứ yên tâm mà đá, vì họ sẽ kiểm soát mọi thứ, nên đối phương sẽ không có gì để chơi.
Trong khi đó, Mourinho lại thiên về KIỂM SOÁT TÌNH THẾ. Nghĩa là mọi tình huống có thể xảy ra, ông tự tin đã lường trước được hết. Các cầu thủ cứ nghe ông và giành chiến thắng.
Mourinho từng thành công vang dội với những dự đoán của mình. “Đôi khi có cảm giác ông ấy có thể nhìn thấy tương lai”, thủ thành Vitor Baia của Porto nói. “Trong trận đấu với Benfica, chúng tôi đã tập trước đá 10 người, vì Jose biết trọng tài sẽ không chịu được áp lực và sẽ rút thẻ đỏ. Điều đó đã xảy ra đúng như vậy, nên chúng tôi biết phải làm gì và có một chiến thắng sít sao”.
| Jose Mourinho ở Inter |
Ngoài ra, với Mourinho, HLV “không chỉ đơn thuần làm nghề huấn luyện, họ còn phải là nhà tâm lí học nữa.” Ông vận dụng tâm lí học để thu phục cầu thủ. Cầu thủ thấy Mourinho lường trước hết sự việc, sau đó giành chiến thắng, họ nể phục và bị thu phục. Đó là lí do ông có thể thuyết phục Samuel Eto’o, một tiền đạo xuất chúng chấp nhận đá như một hậu vệ cánh khi đối đầu với Barcelona hay Ibrahimovic cư xử một cậu trai ngoan mỗi lần gặp lại vị Bố Già của mình.
Nhưng, triết lý của Mourinho chỉ có thể tạo ra thành công trong thời gian ngắn, bởi những tình huống không thể lường trước mới chính là thứ tạo nên bóng đá.
Khi khoảng thời gian Mourinho gắn bó với một đội bóng càng được nới rộng, những tình huống không lường trước sẽ ngày một dày đặc; và Mourinho thì không có phép thuật, chính ông cũng từng nói mình không phải Harry Potter.
Chúng ta có thể hình dung những điều Mourinho nói với các cầu thủ Chelsea ở mùa 15/16 thế này: “Các cậu cứ đá hết mình đi, thua thì tôi nhận lỗi thay cho”. Điều này giúp các cầu thủ có một tâm lí tốt, nhưng những thứ tạo nên nền tảng cho một chiến thắng, từ chiến thuật cho đến thể trạng cầu thủ đều không được đảm bảo.
Họ tin rằng mình vừa trải qua một mùa giải thành công nhờ Mou, họ tin Mou, thế nên họ quên hết tất cả những khía cạnh còn lại và chỉ dựa dẫm vào vị HLV của mình. Vì thế họ thua, thậm chí thua liên tục (đó cũng là lí do vì sao khi được Antonio Conte dẫn dắt, một người luôn có sẵn bài vở cho các cầu thủ, Chelsea nhanh chóng cải thiện phong độ và lên ngôi vô địch).
… DẪN ĐẾN NHỮNG ÁM ẢNH VỀ HỘI CHỨNG MÙA THỨ BA CỦA MOURINHO
Một điều tạo nên sự khác biệt giữa một đội bóng lớn và các đội bóng nhỏ là: Họ phải biết đứng dậy sau thất bại. Họ không được phép chấp nhận thất bại như những đội bóng nhỏ chỉ khao khát đạt đủ 40 điểm để trụ hạng. Đây cũng là một trong những bí quyết mà Sir Alex tiết lộ trong cuốn tự truyện của mình, giúp M.U luôn đứng dậy sau mỗi thất bại.
| Mourinho ở Chelsea |
Nhưng vấn đề của Chelsea là họ không quen với điều đó. Họ không có thói quen chỉnh đốn lại thái độ của mình sau khi bị dẫn bàn, bởi ở mùa trước, hiếm khi họ bị dẫn trước. Mùa 14/15, họ chỉ bị dẫn trước 8 lần sau 38 trận. Mùa 15/16, họ bị dẫn đến 5 lần chỉ sau 10 trận đầu tiên.
Điều này khiến các cầu thủ mất hết sự tự tin. Hãy lấy Hazard làm ví dụ. Chúng ta đã quá quen với kĩ thuật sút phạt đền không cần nhìn bóng của anh. Để làm được điều này không hề đơn giản, sự tự tin sẽ đóng vai trò tối thượng. Sự tự tin của cầu thủ người Bỉ sau đó nhanh chóng bốc hơi, sau khi lần lượt đá hỏng 2 quả phạt đền trong các trận đấu gặp Maccabi Tel Aviv và ĐT Andorra.
Như một điều tất yếu, điều này dẫn đến việc lần đầu tiên anh bỏ qua kĩ thuật này, để sút một cú thật mạnh khi đá phạt đền với Stoke ở Capital One Cup; chỉ có điều, cú sút của Hazard dội xà, Chelsea bị loại.
Các cầu thủ như những thủy thủ mất phương hướng trước giông bão, nhưng vị thuyền trưởng của họ, Mourinho cũng không hề quen với điều này. Theo quan điểm của cựu cầu thủ Stoke - Danny Higginbotham, ở mùa 13/14, ông tập trung vào đấu trường Champions League.
| Lampard va Mourinho |
Đội bóng của ông vào tới bán kết, đổi lại, Chelsea thường xuyên thua những trận đấu diễn ra trước trận Champions League giữa tuần (6 lần). Ở mùa 14/15, mục tiêu tối thượng của ông là Premier League, vì thế việc bị loại ngay từ vòng 16 đội ở Champions League không phải vấn đề gì to tát. Còn ở mùa 15/16, đội bóng của ông thua liểng xiểng, mặt trận nào cũng thua, do đó ông không biết phải làm gì.
Điều đáng buồn là thay vì im lặng khi không biết làm thế nào để cải thiện tâm lí cầu thủ, ông thường xuyên có những hành động như kiểu đổ thêm dầu vào lửa, khiến cuộc chiến giữa cầu thủ và HLV người Bồ thêm căng thẳng.
Đó là mùa giải Người Hạnh Phúc có những khoảnh khắc thay người khá kì lạ. Khi Chelsea bị Man City dẫn 1-0 tại Etihad, ông rút đội trưởng John Terry ra khỏi sân ngay sau giờ nghỉ, điều chưa từng xảy ra từ trước đến nay. Hết trận, Chelsea thua thêm 2 bàn nữa, và ông bị đặt dấu hỏi to đùng về cách dùng người. Tiếp đến, ở trận đấu với Southampton, ông đưa Matic vào sân sau giờ nghỉ giữa hiệp khi tỉ số là 1-1, và 20 phút sau, rút anh ra khi tỉ số là 1-3 nghiêng về Southampton. Matic bực tức ra mặt, đi thẳng vào đường hầm mà không nói lời nào. Hỏng!
Chưa hết, Mourinho thường xuyên kéo các cầu thủ vào những cuộc chiến không có thật, thứ khiến các cầu thủ thường xuyên rơi vào trạng thái kiệt quệ về cả lý trí lẫn tinh thần. Hãy cùng nhìn lại hành trình “gây sự” của Mourinho với tất cả, thông qua các dấu mốc dưới đây:
8/8/15: Ngay ở trận đấu đầu tiên của mùa giải gặp Swansea, ông rầy la hai nhân viên y tế của CLB. Người đầu tiên là Eva Carneiro, bác sĩ của đội, sau đó phải ra đi và kiện lại cả Chelsea lẫn Mourinho. Chưa nói đến chuyện hình ảnh của CLB bị ảnh hưởng, việc ông gây sự với nhân viên y tế là một sai lầm. Bởi họ là những người thường xuyên dành thời gian gặp gỡ cũng như trao đổi với các cầu thủ. Các cầu thủ tin tưởng họ, thậm chí có những vấn đề họ sẽ nói với bác sĩ đầu tiên, thay vì HLV.
Gây sự với Eva Carneiro, một bác sĩ nữ thân thiết với nhiều cầu thủ, được truyền thông chú ý không phải là điều một HLV nên làm, nhưng Mourinho không quan tâm đến điều đó (có thể vì thế mà sau này ông thường xuyên mỉa mai chấn thương của Luke Shaw).
29/8/15: Sau thất bại trước Crystal Palace, ông dọa sẽ “trảm” một số cầu thủ, điều ông chưa từng làm ở mùa trước đó.
21/10/15: Mất điểm với CĐV, bằng việc đẩy một cậu bé 14 tuổi khi cậu bé cố quay hình ông.
23/10/15: Cảnh báo với các phóng viên: “Tôi sẽ đối xử với sếp của các anh theo cách họ đối xử với tôi: Không có sự tôn trọng nào hết.‘‘
2/11/15: Lần này là gây sự với trọng tài. Sau khi Matic bị đuổi khỏi sân ngay trước giờ nghỉ trong trận West Ham, ông lại gần trọng tài chính Jon Moss, thì thầm vào tai ông một câu: “Thằng đàn bà yếu ớt.”
Trong một buổi phỏng vấn với Claude Makelele vào năm 2009, anh có tiết lộ những điều khiến triều đại Mourinho 1.0 bị sụp đổ. “Ngay từ đầu mùa 06/07, mối quan hệ giữa Mourinho và các cầu thủ bắt đầu rạn nứt. Mối quan hệ giữa ông ấy và Abramovich cũng gặp trục trặc. Trong khi chủ tịch muốn các cầu thủ thể hiện tự do hơn trên sân bóng, Mourinho từ chối việc thay đổi phương pháp của mình.”
| Jose Mourinho |
“Đến mùa giải thứ ba, tôi vô cùng ngạc nhiên bởi cách Mourinho gần như quên hết giá trị của cầu thủ. Với ông ấy, cá nhân không làm đội bóng mạnh, mà là do phương pháp của ông ấy. Cuối cùng, ông ấy lo lắng rằng sự nổi bật từ các cá nhân có thể khiến cái gọi là THẾ GIỚI CỦA MOURINHO bị lu mờ.“
Ở thời điểm đó, còn quá sớm để kết luận những gì cầu thủ người Pháp nói là đúng hay sai, nhưng sau 6 năm, điều đó đúng đến kì lạ. Mùa giải thứ ba của ông ở Chelsea (2007 – 2008), Real Madrid (2012 – 2013) và lần thứ hai ở Chelsea (2015 – 2016) đều có chung một công thức:
Bài vở của ông không còn tác dụng, đội bóng liên tục vấp ngã, khiến cầu thủ mất tự tin và khiến ông nghi ngờ chuyện có người phản bội (bởi ông luôn gánh mọi trách nhiệm cho họ mỗi khi họ thất bại, nhưng lần này họ thất bại quá nhiều), dẫn đến việc ông bắt đầu chĩa mũi dùi của mình ra khắp mọi nơi. Mọi thứ đều có thể trở thành cái thớt cho ông, từ cầu thủ, bác sĩ, liên đoàn, trọng tài cho đến CĐV.
Bầu không khí trong phòng thay đồ trở nên độc hại, bởi cầu thủ đã bắt đầu chán ngán chuyện lúc nào cũng bị thế giới nhìn vào với ánh mắt thù địch. Mối quan hệ của ông với nhiều trụ cột đổ vỡ công khai: Diego Costa ném chiếc áo bib vào Mourinho, sau khi được lệnh ra khởi động nhưng không được vào sân ở trận gặp Tottenham, trong khi Hazard tránh một cái ôm của ông khi anh rời sân trong trận gặp Porto.
| Mourinho |
Để rồi sau hàng loạt kết quả tai họa và những áp lực từ trong đến ngoài sân cỏ, Mourinho phản công. Ngày 3/10/15, sau trận thua 1-3 của Chelsea trước Southampton ngay trên sân nhà, ông có bài phát biểu dài 7 phút trên Sky Sports:
“Tôi muốn làm rõ… 1. Tôi không bỏ chạy... 2. Nếu CLB muốn tôi ra đi thì họ phải sa thải tôi vì tôi không đi đâu hết, đây là đội bóng của tôi… 3. Còn quan trọng hơn điều thứ hai, tôi nghĩ đây là một khoảnh khắc trọng đại trong lịch sử CLB. Quý vị biết vì sao không? Nếu CLB sa thải tôi, họ sẽ sa thải HLV giỏi nhất mà đội bóng từng có.”
Đó là một bài độc thoại rối rắm, gồm cả những lời mỉa mai với trọng tài chính Bobby Madley và nó không hề có ích gì trong việc thay đổi kết quả. Nhưng Mourinho vẫn nói, bởi đó là thời điểm ông bắt đầu xù lông nhím để bảo vệ lợi ích của mình; hoặc cũng có thể đó lại là một bài tâm lý đám đông nữa để tạo nên cảm giác cả thế giới đang chống lại Mourinho; hoặc chỉ đơn giản, ông đang vun vén cho một cuộc đào tẩu thấm đẫm tiền bạc. Chẳng ai biết ông thực sự đang nghĩ gì.
Nhưng bài độc thoại ở trên chưa phải là những lời lẽ cay nghiệt cuối cùng ông nói. Sau trận thua trước Leicester vào ngày 14/12/15, ông có thêm một bài độc thoại nữa, ám chỉ việc đã có những kẻ phản bội ông. Ông tin rằng các cầu thủ đã không tuân theo những chỉ dẫn của ông, thậm chí còn khẳng định một cầu thủ “đã tiết lộ đội hình xuất phát cho Porto” trước khi họ gặp nhau ở Champions League đầu tháng 12.
Các cầu thủ không còn cơ hội để “phản bội” ông nữa. Chỉ ba ngày sau, mọi chuyện đi tới kết thúc, khi Mourinho trở lại từ bữa tiệc Giáng sinh của CLB và gặp Eugene Tenenbaum, một trong những người thân cận nhất của Abramovich. 10 phút sau, Mourinho rời CLB “theo sự đồng thuận của hai bên”. Trớ trêu thay khi ông cũng bị sa thải vào dịp Giáng sinh, giống như cha ông ngày trước. Kế hoạch “10 năm với Chelsea” chính thức bị vứt vào sọt rác, và cuộc tái hôn giữa Mourinho – Chelsea đổ vỡ theo cách không thể tồi tệ hơn.
KẾT
“Tôi cảm ơn và chúc các cậu cũng như gia đình gặp nhiều may mắn. Kể cả những kẻ đã phản bội tôi”. Mourinho từng nhắn nhủ như vậy với đội bóng cũ của mình trước khi ra đi.
Câu nói này có vẻ liên quan đến triều đại thứ hai của Mourinho ở Chelsea, nhưng đáng buồn thay, ông nói câu này ở ngay sau lần đầu tiên dẫn dắt Chelsea, vào năm 2007. Như một định mệnh, trừ Inter Milan, từ “phản bội” gắn liền với mọi cầu thủ cũng như ban lãnh đạo của các đội bóng ông dẫn dắt sau này.
Nhưng khi bạn bị “phản bội” đến lần ba lần, thậm chí bốn (hiện tại, ở M.U!?), biến mùa giải thứ ba trở thành hội chứng bị gắn cho riêng bạn, liệu có bao giờ bạn tự hỏi, lỗi thuộc về ai?
Bài viết sử dụng tài liệu từ những nguồn sau:
Sách “Jose Mourinho: Up Close and Personal” của Robert Beasley
“The devil and José Mourinho” của Jonathan Wilson (The Guardian)
“Mourinho’s charismatic authority brings success and instability” của Jonathan Wilson (The Guardian)
“What’s gone wrong (And how to fix it) của Sebastien Chapuis (WAGNH)
“The problems at Chelsea lie in Jose Mourinho's tactics, not his talking” của Danny Higginbotham (The Independent)
“How the ripples of Jose Mourinho’s fiery Chelsea departure in 2007 are now being felt at Manchester United” của Miguel Delaney (The Independent)
“Chelsea sack Jose Mourinho, but where did it all go wrong for last season's champion?” của Jack Gaughan (Daily Mail)
cùng một số tư liệu khác.
Tú Nguyễn (TTVN)