Iván de la Peña, chúng ta gọi anh là Tiểu Phật không chỉ vì ngoại hình mà còn bởi khả năng xuất chúng, không tì vết nhưng ít khi được phát tiết toàn bộ.
1. Khi thấy Iván de la Peña chuẩn bị thực hiện một đường chuyền cũng giống như thấy một người họa sĩ nhìn vào trang giấy trắng của anh ta. Trước mắt anh là cả một khoảng không gian để thỏa sức sáng tạo. Cũng với trái bóng trong chân, có lẽ người hâm mộ sẽ không thấy những tình huống này hay tình huống kia, giống như hầu hết chúng ta không phải là những họa sĩ để có thể sáng tạo ra những kiệt tác mỹ thuật.
| Iván de la Peña: Chàng Tiểu Phật tài hoa |
Khi bàn luận về những chân chuyền xuất sắc nhất mọi thời đại, chúng ta thường nghĩ tới Paul Scholes, Xabi Alonso, Ronaldo Koeman hay bộ đôi Xavi và Andres Iniesta. Một phần do không có nhiều những danh hiệu mà de la Peña thường bị lãng quên. Đó quả thực là điều đáng tiếc.
Trong quan niệm của mình về Übermensch (Siêu nhân), triết gia Friedrich Nietzsche tưởng tượng tới một người có khả năng và ý chí để vượt lên so với năng lực của người bình thường mà chúng ta thấy. Ông khẳng định: “Con người ta vẫn phải có sự hỗn loạn ở trong chính mình để sinh ra một ngôi sao nhảy múa.” Trong câu nói này, ông đưa ra ý kiến rằng từ những thứ chẳng có gì đáng kể (sự hỗn loạn) nhưng chúng ta vẫn có thể tạo ra những điều thực sự vĩ đại (một ngôi sao nhảy múa). Để trở nên vĩ đại, chúng ta phải dám làm cái đã.
Hơn cả sự hỗn loạn và những ngôi sao, tư tưởng trên hoàn toàn có thể dùng để nói về de la Peña khi anh cầm bóng từ tuyến dưới và tưởng như không có cách nào để giữ hay chuyền bóng khi vây xung quanh là rất nhiều cầu thủ đối phương. Tuy nhiên, anh vẫn vượt qua họ một cách ngon lành. Ở trên sân, trong ngày đạt phong độ cao nhất, anh giống như một đấng toàn năng với quả cầu pha lê có thể nhận biết được mọi thứ diễn ra xung quanh.
Ngoài khả năng phán đoán và tầm nhìn, một điều nữa làm nên thương hiệu của de la Peña là cách anh giải quyết tình huống với trái bóng. Những cú chạm của anh khéo léo đến kỳ lạ. Không nhiều cầu thủ có thể tự hào về khả năng chuyền bóng đến như vậy trên YouTube. Chúng đều là những đường chuyền đẹp như tranh vẽ như những đoạn clip lan truyền trên mạng (viral) và tạo ra cảm giác khoan khoái như khi nghe những âm thanh ASMR (phản ứng kích thích tự động).
Tuy nhiên, nói những điều trên để thấy rằng thứ mà de la Peña thiếu đi là sự ổn định và nếu hiểu hết ý nghĩa biệt danh của anh (Tiểu Phật) thì thấy anh là một cầu thủ khá lười biếng. Anh thích xé toang hàng phòng ngự đối phương nhưng chẳng bao giờ quay trở lại để hỗ trợ hàng phòng ngự đội mình khi có yêu cầu. Trong những ngày tháng đầu tiên ở Barcelona sau khi ra mắt ở tuổi 17, tiền vệ người Tây Ban Nha khiến người hâm mộ phấn khích với những đường bóng hay các pha xử lý mãn nhãn. Thế nhưng, de la Peña lại không thể hòa hợp với huấn luyện viên Johan Cruyff.
Có tin đồn cho rằng Johan Cruyff lo sợ de la Peña sẽ cướp mất vị trí của Jordi Cruyff con trai ông, tuy nhiên điều này dường như chỉ là một nửa sự thật. Cruyff vẫn luôn yêu cầu đội bóng phải sử dụng lối chơi “Tổng lực” như ông đi tiên phong trong những ngày còn thi đấu. Bất cứ ai không sẵn sàng hòa nhập với lối chơi này sẽ đều bị coi là không phù hợp. Và Tiểu Phật giống như một kẻ lạc loài, một hình vuông trong cái lỗ tròn.
Cruyff luôn yêu cầu các cầu thủ phải kiểm soát bóng tối đa và tuân thủ chiến thuật để cuộc cách mạng của ông trở nên hoàn hảo. Thế nhưng de la Peña quá lười biếng và tự mãn. Giữa chiến lược gia người Hà Lan và cầu thủ Tây Ban Nha đã có sự lệch pha. Việc miễn cưỡng phải sử dụng Tiểu Phật và nâng cao tinh thần đội bóng đã tạo ra khoảng cách giữa hai người.
Dù vậy, Barcelona đã cho de la Peña một thứ vô cùng tuyệt vời. Cái khó ló cái khôn, trong hoàn cảnh khó khăn để thích nghi đã giúp anh tôi luyện một tài năng đặc biệt. Có lẽ sự xung khắc với thứ bóng đá đòi hỏi thể chất chính là động lực để anh tập luyện và hoàn thiện phẩm chất sau này trở thành thương hiệu: những đường chuyền dài chính xác đến từng phân. Điều này hoàn toàn hợp lý. Nếu bạn không muốn chạy quá nhiều, nếu bạn không may mắn có đôi chân như gắn động cơ để nhảy múa qua đối thủ và bạn nhận ra cách bóng có thể dịch chuyển nhanh hơn. Bạn sẽ làm gì?
2. Iván de la Peña chào đời tại Santander, Cantabria thuộc miền Bắc Tây Ban Nha, thành phố duyên hải với những bãi biển màu xanh lam, ánh mặt trời tỏa sáng chói chang cùng các dãy phố với những vỉa hè và con đường lát gạch. Nếu được bay phía trên thành phố, bạn sẽ thấy những khu bãi cỏ xanh mát và những mái nhà lát gạch nung nổi bật. Đó chính là nơi mà cậu bé Iván từng chơi bóng, những trái bóng rách rưới và xấu xí, với bạn bè mình. Và cậu bé ngày ấy tỏ ra hoàn toàn nổi bật với chúng bạn.
Năm 15 tuổi, thần đồng này rời những con phố ngập nắng và những con đường uốn lượn để tới Barcelona, thủ phủ của xứ Catalonia. Gọi de la Peña là thần đồng quả thực không sai. 2 năm sau đó, anh có trận ra mắt đội Barcelona B và gây ấn tượng mạnh mẽ. Năm 1995, de la Peña chính thức được đôn lên đội một Barcelona.
Khi Lionel Messi đánh dấu trận ra mắt Barca gần 1 thập kỷ sau, huấn luyện viên hiện tại của Tottenham Hotspur là Mauricio Pochettino lúc đó vẫn đang chơi cho Espanyol (cũng là đội bóng cuối cùng mà de la Peña khoác áo). Và cứ sau mỗi năm Messi lại ngày càng tiến bộ và vươn lên một tầm cao mới, chiến lược gia người Tây Ban Nha đã được hỏi về ngày hôm ấy. Thế nhưng, ký ức về Messi lại không phải điều mà ông nhắc tới.
Trong cuộc phỏng vấn, Pochettino chia sẻ: “Bạn nói với tôi là ‘Anh đã thi đấu trong ngày Messi ra mắt’… không, tôi không nhớ gì về điều đó cả. Tôi là trung vệ và cậu ấy đá ở cánh. Chúng tôi không phải đối mặt với nhau. Khi Messi đá trận đầu tiên thì cũng giống như những cầu thủ trẻ khác đến Barcelona từ học viện thôi – cũng giống như Xavi hay Iniesta hay Iván de la Peña.
Thực tế là không. Khi de la Peña bắt đầu chơi cho Barcelona, thực sự là có một sự phấn khích vô cùng to lớn. Tôi luôn nhớ Ronaldo từng nói rằng cậu ấy [Iván de la Peña] là cầu thủ xuất sắc nhất từng được thấy và thi đấu cùng trong đời.”
Điều đáng nói là Ronaldo chỉ chơi một mùa duy nhất ở Barcelona. Những lời khen anh dành cho de la Peña cho thấy tiền vệ người Tây Ban Nha chơi tốt như thế nào ở sân Camp Nou. Dù chỉ cao 1m69, chiều cao khá khiêm tốn, nhưng de la Peña khiến rất nhiều người phải ngước nhìn.
Sau khi Cruyff rời Barcelona, de la Peña đạt tới đỉnh cao phong độ của mình ở đội bóng xứ Catalonia dưới sự dẫn dắt của Bobby Robson. Đặc biệt, màn trình diễn đầy thuyết phục trong màu áo đội tuyển U21 Tây Ban Nha tại giải U21 Euro năm 1996 đã giúp anh tìm lại được vị trí ở câu lạc bộ. Tại đây, người hâm mộ đã được chứng kiến sự ăn ý của bộ đôi Ronaldo - de la Peña và bản thân Ronaldo cũng được chiêm ngưỡng khả năng của người đồng đội.
Là thành viên quan trọng trong đội hình Blaugrana mùa giải 1996/1997, de la Peña đã giúp câu lạc bộ giành cú ăn ba Copa del Rey, Cup Winners’ Cup và UEFA Super Cup bên cạnh vị trí á quân La Liga với thành tích kém 2 điểm so với nhà vô địch Real Madrid. Trong hai năm 1996 và 1997, tờ El País của Tây Ban Nha đều bầu de la Peña là cầu thủ xuất sắc nhất năm.
Thế rồi mọi thứ thay đổi khi huấn luyện viên Bobby Robson rời đi sau quãng thời gian ngắn ngủi nhưng thành công và Ronaldo bất ngờ chuyển tới Inter Milan. Louis van Gaal, người thay thế Robson, cũng giống như Cruyff ông tỏ ra không thích sử dụng de la Peña. Rời khỏi Barcelona là điều cần thiết với tiền vệ trẻ nhỏ con lúc ấy.
Chủ tịch Lazio khi đó là ông Sergio Cragnotti đã chi ra 10 triệu bảng để đưa cầu thủ 22 tuổi được mệnh danh là “Maradona của Tây Ban Nha” về sân Olimpico. Tuy nhiên, màn trình diễn của de la Peña chỉ có thể dùng từ thất vọng. Tất cả những gì anh từng làm được ở Tây Ban Nha dường như biến mất tại nước Ý.
3. Quãng thời gian chuyển tới Marseille và trở lại Barcelona đều theo dạng cho mượn sau đó phần nào cũng chỉ coi là chấp nhận được. Và chính vì thế anh phải ra đi, tìm một đội bóng mới để khẳng định tài năng của mình. Vẫn mới 25 tuổi, anh quyết định trở về thành phố đã từng yêu thương mình: Barcelona. Chỉ có điều, điểm đến lần này là Espanyol, đội bóng kình địch với nơi anh từng khoác áo.
Ở đây de la Peña có những thứ mà anh cần: sự tôn trọng mà anh cảm thấy mình đáng được hưởng, tình yêu thương của câu lạc bộ cũng như người hâm mộ và quan trọng nhất là sự ổn định để xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển. Gia nhập vào năm 2002, chỉ 2 năm sau, anh đã ghi tên mình vào lịch sử của đội bóng ở mùa giải 2004/2005.
Những màn trình diễn như một bậc thầy suốt cả mùa giải đó của Iván de la Peña đã giúp đội bóng của anh cán đích thứ năm tại La Liga. Đây là vị trí cao nhất trong thập kỷ của Espanyol và nó giúp họ giành quyền tham dự UEFA Cup mùa sau. Dù mùa giải 2005/2006 họ tụt dốc thêm thảm khi kết thúc thứ 15 tại La Liga nhưng Espanyol vẫn giành chức vô địch Copa del Rey sau khi đánh bại Zaragoza trong một trận đấu mà de la Peña trình diễn một phong độ đỉnh cao.
Zaragoza đã có một trận đấu vô cùng khó khăn. Đánh bại Barcelona ở tứ kết và Real Madrid ở vòng bán kết, những tưởng mọi khó khăn đội bóng này đã vượt qua. Tuy nhiên, Espanyol đã mở tỷ số ngay phút thứ hai với cú đánh đầu của tiền đạo Raúl Tamudo từ quả đá phạt của de la Peña.
Phút 28, Zaragoza quân bình tỷ số trước khi Luis García một lần nữa đưa câu lạc bộ xứ Catalonia vươn lên dẫn trước 5 phút sau. Phút 71, de la Peña tung một đường chuyền hoàn hảo mang đúng thương hiệu xé toang hàng phòng ngự đối thủ để Ferran Corominas dễ dàng ghi bàn. Sau đó, García ấn định chiến thắng 4-1 và cú đúp cho cá nhân mình bằng một cú dứt điểm từ xa chính xác. Thắng lợi này đem về danh hiệu đầu tiên cho de la Peña ở Espanyol và suất tham dự UEFA Cup mùa tiếp theo.
Sau khi bị loại sớm ở mùa trước, Espanyol dưới sự lĩnh xướng của một de la Peña đang đạt đỉnh cao rất quyết tâm để tạo tiếng vang ở đấu trường châu Âu mùa 2006/2007. Đội bóng Tây Ban Nha bước vào giải đấu với Walter Pandiani là sự bổ sung sức mạnh trên hàng công.
Ở vòng bảng, Espanyol đã xuất sắc dẫn đầu với thành tích toàn thắng và đẩy Ajax xuống thứ hai. Hành trình tới trận chung kết của họ đã bỏ lại phía sau các đối thủ Livorno, Maccabi Haifa, Benfica và Werder Breman. Sevilla, một đội bóng Tây Ban Nha khác, là cái tên còn lại góp mặt trong trận chung kết. Sau khi hòa 2-2 đầy kịch tính suốt 120 phút, Sevilla trở thành nhà vô địch UEFA Cup sau chiến thắng 3-1 trên chấm luân lưu. Dù thất bại nhưng với Espanyol rõ ràng đó vẫn là mùa giải trong mơ. Còn de la Peña, anh đã được gia hạn hợp đồng trước khi một loạt các chấn thương cản trở anh trong 2 mùa tiếp theo.
4. Sau sự ra đi đột ngột của đội trưởng Daniel Jarque năm 2009, de la Peña tiếp quản tấm băng thủ quân của Espanyol. Thật không may, những chấn thương vẫn không ngừng hành hạ và đeo bám cựu cầu thủ Barcelona đến nỗi anh phải tuyên bố sẽ treo giày nếu những vấn đề thể lực này không được cải thiện. Và năm 2011, ở tuổi 35, Iván de la Peña tuyên bố giải nghệ ngay sau một trận đấu với Sevilla.
Không phải cái tên thường xuyên xuất hiện trên bảng tỷ số, cộng thêm chấn thương dai dẳng trong suốt giai đoạn từ năm 2009 thế nhưng de la Peña vẫn biết cách để người ta phải nhớ tới mình vào đúng thời điểm, đó là một trận derby xứ Catalonia. Khi đó Barcelona đã bất bại trong suốt 27 năm ở các trận derby này. Vào lúc trận đấu diễn ra, Blaugrana đang dẫn đầu La Liga, một vị trí không hề xa lạ trong suốt giai đoạn huy hoàng của họ. Còn Espanyol thì đang ngụp lặn ở nửa sau bảng xếp hạng.
Ký giả Sid Lowe sau trận phải thừa nhận rằng đây là “trận đấu thiếu cân bằng nhất lịch sử. Ngay cả Kinh thánh cũng không thể sánh được – ít nhất David còn có máy bắn và một viên đá.” Trong bài preview trước trận cũng viết rằng Espanyol có thể “chống lại King Kong bằng một cái thìa cà phê.”
Điều đó cho thấy Espanyol vẫn còn hy vọng dựa vào tiền vệ nhỏ bé của họ. Buổi tối hôm ấy, de la Peña đã khiến cả thế giới bóng đá phải sửng sốt và một lần nữa nhớ đến tên anh.
Đó quả thực là trận derby điên rồ ngay từ khi tiếng còi bắt đầu vang lên. Tổng cộng đã có 14 thẻ vàng và 1 thẻ đỏ được sử dụng cộng thêm một bàn thắng bằng cú đánh đầu từ cầu thủ có lẽ là nhỏ nhất trên sân. Đây là bàn mở tỷ số và là pha đánh đầu dễ dàng của de la Peña, khi đó anh đã chờ đồng đội tạt bóng trong tư thế trống trải. Bàn thứ hai sau đó khiến toàn bộ các cổ động viên Espanyol trên sân như vỡ òa. Ngay sau khi chặn một đường chuyền từ Víctor Valdés, người lúc này đã dâng lên cao một chút, de la Peña bình tĩnh lốp bóng ngay từ ngoài vòng cấm và Valdés chỉ còn biết đứng chôn chân nhìn bóng đi vào lưới.
Barcelona dù đã rút ngắn tỷ số nhưng 1 bàn thắng là tất cả những gì họ làm được. De la Peña đã tung một cú tát cực mạnh ngay giữa sân nhà của đội bóng đang dẫn đầu bảng xếp hạng và giúp câu lạc bộ của mình tìm lại đường sống. Chiến thắng này như một cú hích giúp Espanyol sau đó trở lại với vị trí giữa bảng xếp hạng.
Iván de la Peña thường ít phải yêu cầu thực hiện những pha tắc bóng hay quay trở lại phòng ngự. Anh là một người đơn giản và tinh tế với cái chân phải phi thường. Iván de la Peña luôn biết cách để khiến người hâm mộ, đồng đội và huấn luyện viên phải giật mình xúc động ngay cả khi đôi lúc nó chỉ là thoáng qua.
Iván de la Peña, chúng ta gọi anh là Tiểu Phật không chỉ vì ngoại hình mà còn bởi khả năng xuất chúng, không tì vết nhưng ít khi được phát tiết toàn bộ. Anh sở hữu một cái chân phải trời cho, có thể gọi anh là một ví á thần mà thế giới bóng đá đôi khi đã bỏ quên. Dù vậy, anh vẫn bình thản đứng đó với sự tự tin có thể làm được những điều chỉ có thể xảy ra trong những giấc mơ hoang dại nhất.
Lược dịch từ bài viết “Remembering the sumptuos talents of Iván de la Peña” của tác giả Edd Norval trên These Football Times
CG (TTVN)