Dưới đây là cuộc trò chuyện hết sức thú vị, mang tính gởi mở về đường lối chiến thuật và xu hướng trong những pha bóng cố định, giữa HLV bóng cố định Nicolas Jover của Arsenal và tờ L’Equipe (Pháp) hồi cuối tháng 6 năm nay.
Cấp độ bóng đá càng cao, những tình huống bóng cố định ngày càng quan trọng: Liệu đây có phải là một quan niệm sai lầm?
“Câu hỏi này làm tôi nhớ lại sự trì trệ trong việc khai thác các tình huống bóng cố định cách đây 10 năm, khi người ta cho rằng đó chỉ là vũ khí của kẻ yếu. Nhưng tôi đã được Man City, rồi Arsenal thuê: tất cả mọi người đều muốn tận dụng mọi lợi thế, không có lý do gì để từ bỏ một công cụ hiệu quả như bóng cố định để giành chiến thắng. Bóng cố định từng được coi là ‘lợi nhuận biên’, nhưng với 20%, đó là ‘lợi nhuận thiết yếu’. Ngày nay, tôi không cần phải thuyết phục các cầu thủ nữa, nhưng ban đầu, tôi thường hỏi họ: ‘Chúng ta có thể tăng lương cho cậu 20%, cậu nghĩ sao?’ Tuy nhiên, con số phần trăm về số bàn thắng mà bóng cố định có thể mang lại không quan trọng bằng việc làm sao để điều đó không làm giảm hiệu quả tấn công trong những tình huống bóng sống.”
VAR có tác động gì không?
“VAR gây bất lợi cho những người thường xuyên đứng ở vị trí việt vị, đặc biệt là trong các tình huống đá phạt. Họ thường ở rất gần vạch việt vị, và giờ đây, chỉ cần sai lệch một chút cũng có thể dẫn đến kết quả không mong muốn. VAR cũng ảnh hưởng đến các tình huống dàn xếp phòng ngự phạt góc, những hành động kèm người của các cá nhân, cách thức theo kèm hoặc cài đè, áp sát đối thủ.”
Số lượng cầu thủ có mặt trong vùng cấm khi thực hiện các tình huống bóng cố định có thay đổi không?
“Có, chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi trong năm nay. Trước đây, việc có đến 7 cầu thủ tấn công trong vùng cấm thường chỉ xảy ra ở những phút cuối trận khi một đội bóng cần ghi bàn, thì nay chúng ta thấy nó xuất hiện nhiều hơn lúc tỷ số đang là 0-0. Các đội bóng ngày càng quyết liệt hơn trong phương pháp này.”
Khi anh tập luyện một pha tấn công bóng cố định, anh cũng tập luyện cho pha phản công có thể diễn ra ngay sau đó của đối thủ luôn phải không?
“Chúng tôi dành sự quan tâm như nhau cho cả hai pha. 5 hoặc 6 năm trước, điều này chưa được xác định rõ ràng. Nhưng bây giờ, chúng ta có thể thấy rất rõ những ý định cụ thể về cách tấn công trong giai đoạn thứ hai, và thời điểm chuyển đổi trạng thái sang phòng ngự khi đội tấn công (sau khi thực hiện pha tấn công bóng cố định) phải tái tổ chức để phòng ngự.”
Chiều cao có phải là yếu tố quyết định không?
“Đó chỉ là một trong các yếu tố, bên cạnh đó còn có sự quyết liệt, và tính thời điểm. Nhưng nếu sở hữu một cầu thủ cao lớn, quyết liệt và chọn đúng thời điểm thì tuyệt cú mèo (cười). Ví dụ như ở đội chúng tôi, Gabriel Martinelli chọn thời điểm rất tốt, cậu ấy cơ động, quyết liệt, tự tin và luôn muốn ghi bàn. Đôi khi, những cầu thủ có khả năng di chuyển kém hơn dẫn đến việc không tận dụng được chiều cao ưu trội của mình. Vì vậy, chỉ có chiều cao thôi là chưa đủ.”
Những pha “block/screen” (che chắn, cài đè để chặn hướng di chuyển của đối thủ) ngày càng trở nên phổ biến?
“Đúng vậy, những hành động này ngày càng được áp dụng rộng rãi trong các pha bóng cố định. Nguyên tắc luôn là phải giữ ở mức giới hạn, vì còn tùy thuộc vào sự khác biệt văn hóa trong cách điều khiển trận đấu của các trọng tài. Chúng tôi đã nhiều lần bất ngờ ở Champions League khi chứng kiến các hậu vệ cố tình ăn vạ để đánh lừa trọng tài. Nhưng ở Anh, tìm cách ăn vạ như vậy là hành động táo bạo, bởi vì trọng tài sẽ không thổi phạt.”
Một sáng kiến khi thực hiện tình huống bóng cố định có thể duy trì hiệu quả trong bao lâu? Ở Arsenal, vào cuối mùa giải trước, chúng tôi quan sát thấy một nhóm cầu thủ thường xuyên di chuyển về cột gần, chạy dọc trước mặt cầu gôn...
“Chúng tôi đã áp dụng chiến thuật này từ những mùa giải trước đó rồi. Thực tế, hiệu quả của chiến thuật này phụ thuộc vào số lượng trận đấu mà một đối thủ quan sát, phân tích chúng tôi. Sau khoảng 7 hoặc 8 trận, một tổ hợp chiến thuật có thể phát huy tác dụng trở lại.”
Trong các tình huống bóng cố định, nhưng ở khía cạnh phòng ngự, các hành động phòng ngự cá nhân có phải là yếu tố quyết định?
“Dù có thì một đội bóng vẫn có thể bị thủng lưới. Khi một cầu thủ tham gia phòng ngự bóng cố định bị đánh bại, điều đó không có nghĩa là các cầu thủ còn lại chỉ đứng trơ ngươi một cách thụ động. Cũng giống như trong các tình huống bóng sống, khi một cầu thủ bị đối phương vượt qua, các cầu thủ khác liền phải trám vào để hỗ trợ. Yêu cầu này rất khó, vì đòi hỏi ứng biến phải nhanh, nhưng không phải là bất khả thi.”
Xu hướng chính hiện nay trong các tình huống phòng ngự bóng cố định là gì? Kèm người một-một, phòng ngự khu vực hay kết hợp cả hai?
“Tùy thuộc vào văn hóa bóng đá. Ví dụ, ở Bồ Đào Nha, hầu hết các đội đều chơi phòng ngự khu vực. Còn ở đội tuyển Pháp, thường có 2 cầu thủ phòng ngự khu vực và 5 hoặc 6 cầu thủ theo kèm một-một. Người ta gọi đó là phòng ngự kết hợp đan xen. Nhưng theo cách phân loại của cá nhân tôi, ngay cả khi có tối đa 3 cầu thủ phòng ngự khu vực và các cầu thủ còn lại theo kèm một-một, tôi vẫn coi đó là phương pháp theo kèm một-một, vì không có cầu thủ tấn công nào của đối phương hoàn toàn tự do. Còn để gọi là phòng ngự khu vực, theo tôi, phải có từ 4 cầu thủ trở lên, vì lúc đó ít nhất sẽ có 1 cầu thủ tấn công của đối phương được tự do.”
Bí quyết khi tấn công bóng cố định là nhắm vào một khu vực nhất định phải không?
“Nếu nói đó là bí quyết thì tôi cho là không phải. Nhưng nếu tập trung đánh vào một khu vực có không gian hạn hẹp, bạn sẽ phải phụ thuộc hoàn toàn vào một cầu thủ có khả năng chuyền bóng thật giỏi. Và nếu quả bóng không đi vào đúng khu vực đó, kế hoạch sẽ sụp đổ. Vì vậy, có nhiều cách tiếp cận khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm của từng cầu thủ. Bí quyết bấy giờ là tìm cách phát huy đặc tính của từng cầu thủ.”
Vậy những nguyên tắc trọng yếu nào nên được áp dụng?
“Tôi chưa bao giờ tìm thấy một quy tắc vàng nào cả. Chúng tôi học hỏi, khám phá, thử nghiệm, cố gắng khai thác tối đa khả năng của các cầu thủ, tìm hiểu xem họ tin vào điều gì, và cùng nhau tiến hành. Tôi không tin rằng có những nguyên tắc cụ thể nào đều ứng nghiệm trong mọi hoàn cảnh và luôn luôn đạt hiệu quả. Có sự quyết liệt, trách nhiệm cá nhân trong tập thể, vai trò được xác định rõ ràng, lựa chọn mục tiêu qua 1, 2 hoặc 3 cầu thủ, nhưng không có cái gì là chân lý cả. Everton rất hiệu quả trong các tình huống phạt góc chỉ bằng cách áp dụng đúng một chiến thuật, hết lúc này tới lúc khác. Các đội khác thì lại thay đổi qua từng trận đấu. Man City từng rất hiệu quả 2 năm trước, nhưng ít hiệu quả hơn trong năm 2024 này, khi họ thay đổi chiến thuật qua từng trận đấu. Chất lượng đường chuyền và dứt điểm là yếu tố quyết định.”
Xem thêm:
Chia sẻ sau thắng lợi 2-0 trước PSG, tiền đạo Bukayo Saka đã tự tin dự đoán rằng 'đây là năm' Arsenal chấm dứt cơn khát danh hiệu tại Premier League.
Ian Wright ca ngợi tân binh Riccardo Calafiori vì đã đưa Pháo thủ lên một tầm cao mới sau khi anh gây ấn tượng trong chiến thắng trước PSG.