Đối với một cầu thủ chủ yếu nổi tiếng với những gì mà anh làm được với quả bóng trong chân, sự ngẫu hứng, và đôi khi bị đánh giá là lười biếng, thì tại World Cup 2022, những đóng góp cho giai đoạn phòng ngự của Marocco và sự thuần thục của Ziyech trong nhiệm vụ này lại chính là điểm nhấn đáng ca ngợi nhất.
Tại một nơi nào đó của ngoại ô Cairo vào năm 2019, Herve Renard của Morocco đang tìm cách phá bỏ cái dớp của họ tại Cúp Bóng Đá Châu Phi. Kể từ khi về nhì trước Tunisia vào năm 2004, Morocco chỉ vượt qua được vòng bảng duy nhất một lần vào năm 2017. Trong 6 kỳ tranh tài trước đó, họ đã có đến 4 lần gục ngã ở vòng bảng, 1 lần không vượt qua nổi vòng loại và một lần không được tham dự.
Năm 2019, họ lọt vào được giai đoạn loại trực tiếp, đối đầu với Benin ở vòng 16 đội. Đó là một trận đấu mà họ được đánh giá là đội “cửa trên”, sau khi giành được ngôi đầu bảng trong một bảng đấu có sự góp mặt của Bờ Biển Ngà, Nam Phi và Namibia.
Bất ngờ thay, Benin đã vươn lên dẫn trước tỷ số và phải đến phút 75, Morocco mới tìm được bàn gỡ hoà nhờ công của Youssef En-Nesyri. Sau đó, một khoảnh khắc khủng khiếp đã xảy ra với Hakim Ziyech.
Phút 96, trọng tài cho Morocco được hưởng một quả penalty và Ziyech là người được giao trọng trách thực hiện. Nếu thành công, anh sẽ đưa ĐTQG của mình có lần đầu tiên tiến vào được vòng tứ kết kể từ năm 2004.
Anh chạy đà một cách bình thường, không chút do dự, tự tin tung cước vào quả bóng bằng chân trái. Nhưng sau đó, vẻ mặt của Ziyech đã nói lên tất cả về kết quả của cú sút – bóng đã đi trúng cột dọc. Gọi khoảnh khắc ấy là “thảm hoạ” vẫn còn quá nhẹ.
Một pha bỏ lỡ cơ hội ở cự ly gần khác của Ziyech trong hiệp phụ đã khiến ngày hôm ấy càng trở nên tồi tệ hơn đối với anh, và cuối cùng Morocco đã bị đánh bại trong loạt sút luân lưu, tiếp nối những năm tháng thảm bại ở Cúp Bóng Đá Châu Phi.
Sau Renard, Vahid Halilhodzic đã tiếp quản vị trí HLV trưởng của Morocco và mọi chuyện đã ngày càng trở nên xấu đi đối với Ziyech. Sự bất hoà nổ ra giữa hai người đã dẫn tới việc Halilhodzic không triệu tập Ziyech cùng Morocco tham dự kỳ Cúp Bóng Đá Châu Phi gần nhất. Vài tháng trước đó, Halilhodzic vốn đã ngừng đặt niềm tin vào Ziyech trong các trận đấu cấp ĐTQG, và ông tuyên bố rằng Ziyech đã “không chịu làm việc”.
“Hành vi của cậu ta (Ziyech) trong hai trận đấu vừa qua, đặc biệt là trong trận gần nhất, tuyệt đối không nên xuất hiện ở một tuyển thủ quốc gia, đã vậy cậu ta còn là một thủ lĩnh của đội nữa chứ, đáng lẽ ra cậu ta cần phải là một hình mẫu tích cực,” Halilhodzic tuyên bố.
“Cậu ta tới muộn và sau đó, cậu ta thậm chí còn từ chối làm việc. Chẳng có ích gì khi thảo luận về chuyện này sau khi nó xảy ra cả, đối với một HLV, câu trả lời đã quá rõ ràng ngay trước mắt rồi.
“Đối với tôi, ĐTQG là trên hết, đây là chân lý bất biến.
“Một cầu thủ từ chối chơi một trận đấu, dù chỉ là một trận giao hữu, với lý do anh ta bị chấn thương. Nhưng các nhân viên y tế đã tiến hành một số kiểm tra và kết luận rằng cậu ta hoàn toàn có thể thi đấu.
“Sau đó, cậu ta từ chối khởi động trong hiệp hai do bực bội vì phải vào sân từ băng ghế dự bị.
“Đối với tôi, đây là kiểu hành vi không thể chấp nhận được. Bạn không thể cợt nhả với ĐTQG. Bạn phải cống hiến 100% hoặc cút xéo. Tôi sẽ không bỏ qua chuyện này đâu.”
ĐTQG đã trở thành một gánh nặng trong lòng Ziyech. Và 6 tuần sau khi bị loại bỏ khỏi danh sách các cầu thủ tham dự Cúp Bóng Đá Châu Phi, anh đã tuyên bố giải nghệ sự nghiệp bóng đá cấp ĐTQG. “Như tôi đã nói trước đây, tôi sẽ không quay trở lại ĐTQG. Tôi hiểu và cảm thấy tiếc cho họ,” cầu thủ thuộc biên chế Chelsea khẳng định vào thời điểm ấy, nhưng người dân Morocco muốn Ziyech góp mặt trong ĐTQG và chính phủ của họ cũng vậy, đặc biệt là trước thềm World Cup 2022.
Việc Halilhodzic bị sa thải vào tháng 8 năm 2022 đã thay đổi hoàn toàn tình thế. Sau 15 tháng vắng bóng, Ziyech đã trở lại với ĐTQG đúng thời điểm World Cup.
Quyết định đặt niềm tin vào Ziyech của Walid Regragui đã được đền đáp. Một pha kiến tạo trước đội tuyển Bỉ và pha lập công trước Canada đã giúp Morocco giành được ngôi đầu ở bảng đấu của họ tại Qatar. Tuy nhiên, chính khả năng tham gia phòng ngự mà Ziyech đã thể hiện trong xuyên suốt giải đấu mới là điều ấn tượng nhất. Trong 5 trận đấu đã chơi, một cầu thủ thi đấu đầy ngẫu hứng, đôi khi bị coi là lười biếng, đã đóng góp rất lớn cho hệ thống phòng ngự vững chắc của Morocco.
Sự hỗ trợ của Ziyech cho Achraf Hakimi ở cánh phải là rất quan trọng. Khả năng thích nghi của anh với các tình huống phối hợp ở cánh trái của Tây Ban Nha tại vòng 16 đội đã giúp Hakimi không bao giờ bị rơi vào thế 1 chọi 2 với Jordi Alba và Dani Olmo. Sau đó, khi Tây Ban Nha hoán đổi vị trí của Gavi và Pedri, thay đổi động lực tấn công của họ ở bên cánh đó, Ziyech đã tiếp tục thích nghi và điều chỉnh bằng cách thường xuyên di chuyển vào phía trong sân đấu để hỗ trợ cho Azzedine Ounahi thay vì chỉ đơn thuần là lùi sâu ở cánh.
Những điều này đã được thể hiện một lần nữa trong trận tứ kết, trước đối thủ Bồ Đào Nha. Đội bóng của Fernando Santos muốn đẩy các hậu vệ cánh của họ, Raphael Guerreiro và Diogo Dalot, lên thật cao trên sân đấu, trong khi đó Ruben Neves sẽ lùi xuống để tạo thành một hàng thủ 3 trung vệ. Bernardo Silva, Otavio và Bruno Fernandes cũng sẽ lùi xuống để tạo thành trung tuyến của Bồ Đào Nha trong giai đoạn phát triển bóng khi họ nhắm tới mục tiêu thực hiện những đường chuyền chéo sân cho Dalot và Guerreiro.
Ý tưởng của Bồ Đào Nha là khiến đối thủ bị “quá tải” ở những khu vực thuộc hai cánh bằng cách sử dụng các hậu vệ biên và thực hiện những đường chuyền chéo sân cho họ hoặc Joao Felix khi cầu thủ này dạt cánh. Nhưng cách tham gia phòng ngự của Ziyech đã gây khó khăn cho Bồ Đào Nha. Ngôi sao chạy cánh phải này liên tục lùi sâu, sẵn sàng chơi rất thấp để bảo vệ khoảng không gian ở cánh đó…
… vậy nên khi các tiền vệ của Bồ Đào Nha thực hiện những đường chuyền chéo sân đã đề cập…
…Ziyech đã có mặt để hỗ trợ cho hậu vệ phải đồng đội.
Điều này không chỉ giúp cánh phải của Morocco kiểm soát được hậu vệ cánh dâng cao của Bồ Đào Nha…
…mà còn cho phép Hakimi tập trung theo dõi động thái di chuyển của Joao Felix ở phía trong sân đấu.
Trong ví dụ này, Ziyech đã trở thành cầu thủ chơi thấp nhất trong số các tiền vệ của Morocco, anh đã lùi rất sâu để hỗ trợ cho Hakimi, ngăn Bồ Đào Nha tạo ra tình trạng “quá tải” ở cánh này.
Điều này đã tạo nên tác dụng hạn chế các phương án của Bồ Đào Nha, vì nó cho phép Hakimi bó vào phía trong và theo dõi Joao Felix, trong khi Ziyech lùi sâu để xử lý Guerreiro ở ngoài cánh.
Nhận thấy động thái trên của Ziyech, Otavio đã quyết định không chuyền bóng chéo sân cho Guerreiro nữa, mà thay vào đó là chuyền về cho Ruben Dias…
…và khi Neves muốn thực hiện 1 đường chuyền chéo sân vào 5 giây sau đó, Ziyech đã có tư thế và vị trí hoàn toàn sẵn sàng để bảo vệ cánh phải của Morocco. Mặc dù cuối cùng Neves đã chuyền bóng chéo sân cho Dalot ở cánh bên kia, nhưng không thể phủ nhận rằng vị trí của Ziyech đã đóng vai trò rất quan trọng, bởi vì khi ấy Hakimi đã bó vào phía trong để xử lý Joao Felix.
Ngay cả khi người đang cố tạo ra thế áp đảo quân số cho Bồ Đào Nha ở cánh này không phải là Guerreiro, Ziyech vẫn lùi sâu để giúp Hakimi phòng ngự trước các đường chuyền chéo sân của đối thủ.
Tuy nhiên, ngôi sao thuộc biên chế Chelsea không lùi xuống vị trí của một wing-back phải khi Bồ Đào Nha có bóng. Thay vào đó, anh lùi sâu và bó vào phía trong tại khu trung tuyến để cung cấp sự chặt chẽ, di chuyển xuống vào đúng thời điểm để phòng ngự trước các pha đưa bóng ra cánh hoặc đảo cánh của đối thủ.
Mặt khác, cách tấn công của Ziyech cũng đóng vai trò rất quan trọng trong chiến thắng của Morocco. Chiến thuật phòng ngự 1 kèm 1 của Bồ Đào Nha trước trung tuyến của Morocco đã bị phá sản bởi những tình huống di chuyển vào phía trong sân đấu của Ziyech. Có thể thấy, ngôi sao 29 tuổi đã khiến Bồ Đào Nha bị “quá tải” ở trung lộ của sân đấu, tình huống dưới đây diễn ra vào thời điểm 9 phút trước khi họ phải nhận bàn thua.
Và trong đợt tấn công đã dẫn tới pha ghi bàn của En-Nesyri, vị trí của Ziyech đã “hút” Otavio bám theo anh và giải phóng Ounahi, trong khi Guerreiro lúng túng không biết mình có nên theo kèm tiền vệ thuộc biên chế Angers hay không…
…sự do dự đó đã tạo điều kiện cho Sofyan Amrabat thực hiện một đường chuyền xuyên tuyến đưa bóng vượt qua tuyến giữa của Bồ Đào Nha và tìm đến chân Ounahi sau khi Ziyech đã nhử Otavio bám theo mình. Từ đây, Morocco đã tràn lên phía trên sân đấu và ghi được một trong những bàn thắng quý giá nhất trong lịch sử bóng đá của họ.
Regragui đã đóng vai trò rất lớn trong sự hồi sinh của Ziyech ở ĐTQG. Nhà cầm quân 47 tuổi đã áp dụng một trận pháp rõ ràng cho đội bóng này, với những điều chỉnh được bổ sung tuỳ thuộc vào đối thủ mà họ đụng độ, giúp các cầu thủ của ông nắm bắt được rõ những gì họ cần làm khi đội có và không có bóng.
Ông cũng đã bày tỏ sự ủng hộ và tín nhiệm tuyệt đối dành cho Ziyech. “Nhiều người đã nói về Hakim như một gã khó làm việc cùng, nhưng tôi thì lại thấy khác – khi bạn trao cho cậu ấy tình yêu và sự tin tưởng, cậu ấy sẽ sẵn sàng ch.ết vì bạn,” Regragui khẳng định vào tháng trước. “Đó chính là những gì mà tôi đã trao cho cậu ấy, và cậu ấy đã ‘trả lễ’ cho niềm tin của tôi.”
Đối với một cầu thủ chủ yếu nổi tiếng với những gì mà anh làm được với quả bóng trong chân, thì tại World Cup 2022, những đóng góp trong giai đoạn phòng ngự của Marocco và sự thuần thục của anh trong nhiệm vụ này mới là điểm nhấn đáng ca ngợi nhất.
Sau khi giúp cho đội bóng của mình trở thành ĐTQG đầu tiên của châu Phi lọt vào được vòng bán kết của World Cup, pha bỏ lỡ penalty của Ziyech trước Benin chắc chắn đã hoàn toàn bị lãng quên.
Theo Ahmed Walid, The Athletic.