Một cái họ quen thuộc, còn tài năng – ít nhất là hiện tại – vẫn là một điều bí ẩn. Nhưng chắc chắn chúng ta sẽ không mất quá nhiều thời gian để có được câu trả lời. Với Fabio Vieira, Arsenal đã có trong tay một cầu thủ trẻ sở hữu tiềm năng cực lớn.
Có thể khẳng định rằng, Vieira chắc chắn ăn khớp với khuynh hướng tuyển dụng gần đây của Arsenal. Mặc dù chỉ mới 22 tuổi, nhưng anh sở hữu một bộ não già dặn bên trong hình hài một chàng trai trẻ. Thậm chí, anh đã được nhận định là một trong những thủ lĩnh của thế hệ chiến binh kiệt xuất mới tại Porto. Sau khi lập một cú đúp trong chiến thắng 3-0 trước Santa Clara, trợ lý HLV trưởng Vitor Bruno của Porto đã ca ngợi rằng: “Fabio Vieira có trí tuệ của một lão tướng thông thái.”
Đối với nhiều trinh sát viên người Anh, lần đầu tiên cái tên này xuất hiện trên radar tìm kiếm tài năng của họ là thông qua UEFA Youth League vào năm 2019. Trận chung kết đã chứng kiến một chiến thắng đầy ấn tượng của Porto trước Chelsea, và chính chàng trai “mỏng cơm” mang tên Fabio Vieira chơi ở trung tâm tuyến giữa là ngôi sao tỏa sáng rực rỡ nhất. Anh đã xâm nhập vào vòng cấm để ghi bàn mở tỷ số ở phút 17, và chính một đường chuyền phát triển bóng tuyệt vời của anh đã giúp Porto ghi bàn ấn định chiến thắng 3-1.
Sau chiến tích đó, anh tiếp tục gây ấn tượng mạnh tại đội B của Porto, và không mất nhiều thời gian để chen chân lên đội một. Tiền vệ người Bồ Đào Nha đã có trận ra mắt cho đội một không lâu sau khi bước sang tuổi 20, góp mặt trong vài trận đấu vào mùa giải mà Porto giành cú đúp danh hiệu quốc nội. Vào mùa bóng 2020-21, anh đã trở thành một cái tên quen thuộc trong đội hình vào các ngày xuất trận, thậm chí được đá chính trong các trận đấu đỉnh cao ở Champions League, trước các đối thủ Manchester City và Olympiakos.
Sự quan tâm của Arsenal đã tăng lên sau giải đấu European U-21 Championship diễn ra vào mùa hè năm ngoái. Một đoàn quân Bồ Đào Nha đầy tài năng đã lọt được đến trận chung kết, và chỉ chịu thua sát nút trước Đức. Ngay sau tiếng còi mãn cuộc, Vieira đã nhận được một món quà an ủi khi anh trở thành người nhận danh hiệu cầu thủ xuất sắc nhất giải. Những người được trao giải thưởng này trước đó bao gồm Juan Mata, Thiago và Andrea Pirlo. Vinh dự này chính là một lời tái khẳng định về tiềm năng to lớn của Vieira.
Mùa giải vừa qua, 2021-22, là một cuộc bứt phá mạnh mẽ của anh. Tiền vệ trẻ người Bồ Đào Nha đã có một sự khởi đầu rất ấn tượng, lập một hattrick kiến tạo ngay trong trận đấu đầu tiên của mùa giải trước đối thủ Moreirense. Khi Luis Diaz chuyển đến Liverpool vào tháng 1, Vieira đã trở thành nguồn sáng tạo chính của Porto. Trong 17 trận cuối mùa tại Primeira Liga, anh đã góp dấu giày vào 16 bàn thắng. Chàng trai trẻ này đã kết thúc mùa giải với 7 pha lập công và 16 đường kiến tạo sau 39 lần ra sân trên mọi đấu trường.
Arsenal, và HLV trưởng Mikel Arteta, đã theo dõi sát tất cả những điều đó. Khi xuất hiện cơ hội để sở hữu ngôi sao trẻ 22 tuổi vào mùa hè này, họ đã không hề chần chừ – tốc độ hành động của Arsenal để chốt sổ vụ chuyển nhượng này đã khiến ngay cả một số thành viên của CLB phải bất ngờ.
Đây không phải là một bản hợp đồng phi rủi ro. Tương tự như khi chiêu mộ bất kỳ cầu thủ trẻ nào, Arsenal đã thực hiện một ván cược về khả năng phát huy hết tiềm năng của Vieira – và 35 triệu euro là một khoản tiền cược đáng kể. Mặc dù đã nhận được rất nhiều lời tán dương, nhưng có một sự thật là quá trình tiến bộ của tiền vệ trẻ người Bồ Đào Nha không hoàn toàn diễn ra theo một đường thẳng tuyến tính cho đến thời điểm này. Anh đã gia nhập học viện của Porto từ năm 8 tuổi, nhưng không phải lúc nào cũng được đánh giá là một cầu thủ có tiềm năng trở thành một ngôi sao lớn. Tại các đội trẻ của Porto, có lúc Vieira đã rơi vào cảnh bị ngó lơ trong khi chờ đợi cơ thể phát triển bắt kịp với tài năng chơi bóng mà mình sở hữu.
Anh chỉ được bóng đá quốc tế công nhận tài năng khi đạt đến cấp độ U-18 – trước đó, Vieira không hề nằm trong tầm ngắm của Bồ Đào Nha. Mùa giải trước là mùa đầu tiên mà anh được ra sân thường xuyên ở đội một. Rõ ràng anh không nằm trong số những thần đồng bóng đá có được sự bứt phá mạnh mẽ ngay từ những năm tháng tuổi teen. Arsenal đã chiêu mộ một cầu thủ chưa được tiếp xúc nhiều với thế giới bóng đá đỉnh cao. Sự chật vật của Fabio Silva tại Wolves đã đưa ra một lời cảnh báo. Vieira sở hữu một tiềm năng to lớn, nhưng liệu chỉ 1 mùa giải có đủ để xác định chất lượng của một cầu thủ?
Có lẽ đánh nhanh thắng nhanh, tránh đêm dài lắm mộng chính là chủ trương của Arsenal trong thương vụ này. Nếu họ chờ thêm một năm nữa, Vieira rất có thể sẽ xuất hiện trong tầm ngắm của những CLB có khả năng cạnh tranh các danh hiệu lớn nhất của bóng đá châu Âu – và có một mức giá cao hơn đáng kể. Arsenal, lúc này vẫn đang nằm ngoài đấu trường Champions League, cần phải nhanh chân.
Vậy, điều gì đã thuyết phục Arsenal đặt niềm tin vào Vieira?
Anh đã đảm nhận nhiều vai trò khác nhau tại Porto trong mùa giải vừa qua. Tiền vệ 22 tuổi chủ yếu xuất hiện tại khu vực 1/3 cuối sân đối thủ, ở vị trí tiền vệ công, một tiền đạo lùi, hoặc số 9 ảo.
Sự đa dạng về vị trí thi đấu của Vieira một phần đến từ sự đa năng và tư duy vị trí thông minh mà anh sở hữu – ngôi sao trẻ này có thể cung cấp cho một HLV nhiều sự lựa chọn – nhưng đồng thời cũng là vì Porto sẵn sàng thường xuyên thay đổi đội hình thi đấu.
Porto chủ yếu sử dụng đội hình 4-4-2 ở mùa giải trước, đôi khi họ chuyển sang dùng 4-2-3-1 hoặc 4-3-3.
Mặc dù Vieira có thể đảm nhận vai trò một phần của hàng tiền đạo 2 người hoặc bên cánh phải, nhưng Arsenal chủ yếu xem anh là một số 8 hoặc số 10. Khuynh hướng dạt vào hành lang trong bên phía cánh phải của tiền vệ này khiến anh trở thành một phương án thay thế giá trị cao dành cho Martin Odegaard, nhưng không loại trừ khả năng Arteta sẽ nghĩ ra cách để hai người họ chơi cùng nhau.
Vieira cũng có khả năng hoạt động ở cánh trái, và có thể Arteta sẽ tin rằng cựu cầu thủ Porto có thể kết hợp với Odegaard để trở thành một cặp đôi làm bóng phía trước Thomas Partey.
Khuynh hướng đa dạng vị trí thi đấu đồng nghĩa rằng không dễ để có được một kích cỡ mẫu đủ lớn cho những thông số của Vieira ở một vai trò cụ thể. Tuy nhiên, biểu đồ mà SmarterScout tạo ra cho ngôi sao 22 tuổi ở vị trí tiền vệ công thực sự mang đến một cái nhìn rất thú vị.
Biểu đồ trên đem đến một cái nhìn tổng quát về lối chơi của ngôi sao trẻ người Bồ Đào Nha – và nó cho thấy hình ảnh một tiền vệ có khuynh hướng thực hiện những đường chuyền tịnh tiến bóng, và hoạt động rất năng nổ trong giai đoạn không bóng. Anh được ghi nhận điểm số cực tốt cả trong hạng mục đóng góp phòng ngự (defending impact), lẫn thu hồi bóng và cắt đường chuyền (ball recovering and interceptions). Đây từng được coi là điểm yếu của Vieira, nhưng HLV Sergio Conceicao của Porto đã dành sự quan tâm đặc biệt đến việc mài dũa khả năng phòng ngự của tiền vệ này.
“Tôi đã cải thiện rất nhiều về tư duy chọn vị trí khi phòng ngự,” Vieira thừa nhận vào mùa giải trước. “Đó là thứ cần phải được điều chỉnh. Giờ đây, tôi đã tốt hơn nhiều trong khâu phòng ngự và trở thành một cầu thủ toàn diện hơn.”
“Cậu ấy đã được tăng cường thêm những khả năng khác mà trước đây bản thân không có,” trợ lý HLV trưởng Vitor Bruno đồng tình. “Chúng tôi rất tự hào về cách cậu ấy nỗ lực hết mình trong các trận đấu.”
Tuy nhiên, chính khả năng kiến tạo mới là yếu tố chủ chốt khiến Vieira đáng giá đến vậy. Điều đó cũng đi kèm với một số rủi ro: Chàng trai này có khuynh hướng thường xuyên cố thực hiện những đường chuyền mang ý đồ tạo đột biến nhưng có khả năng mất bóng cao. Anh vẫn là một cầu thủ mang tư tưởng thích thể hiện bản thân hơn là cẩn trọng, chắt chiu quyền kiểm soát bóng của đội. Arteta đã cho thấy ông mong đợi những cầu thủ sáng tạo, có lối chơi bóng bẩy trong đội phải có tư tưởng lợi ích của tập thể là trên hết. Vieira có lẽ sẽ cần phải học hỏi thêm về điều này.
Khi được hỏi về sở trường kiến tạo của mình, Vieira đã chia sẻ rằng: “Đó là một phần của con người tôi, là đặc trưng của tôi trong tư cách một cầu thủ. Tôi thích thực hiện những đường chuyền quyết định, tìm ra các đồng đội và đặt họ vào một cơ hội ngon ăn trước khung thành.”
Điều đó đã được thể hiện rất rõ ràng trong trận đấu mà Vieira có một hattrick kiến tạo trước Moreirense. Đầu tiên, anh cho thấy khả năng cảm quan tốt và sự năng nổ khi tham gia phòng ngự để cắt một đường chuyền dài hạ cánh xuống khu vực giữa sân từ thủ môn đối thủ.
Vieira kéo quả bóng lên phía trước, sau đó thực hiện một đường chọc khe được căn thời điểm hoàn hảo dành cho Diaz, người đã băng lên để ghi bàn.
Pha kiến tạo thứ hai đã diễn ra theo kịch bản tương tự. Một lần nữa, Vieira đã thể hiện khả năng phán đoán tốt để giành chiến thắng trong một tình huống bóng vô chủ - lần này là sau khi người đồng đội Mehdi Taremi để mất bóng trên phần sân nhà. Tiếp theo, anh đã chứng tỏ sự hiệu quả của mình trong những tình huống chuyển đổi trạng thái.
Vieira sải bước vào phần sân đối thủ, trì hoãn đường chuyền của mình trước khi dập tắt hy vọng của các hậu vệ Moreirense đang cố lui về với một đường chuyền bằng má ngoài chân trái. Một lần nữa, Diaz là người được hưởng lợi. Tiền đạo cánh trái Gabriel Martinelli của Arsenal có thể sẽ là một trong những người được hưởng lợi khi Vieira gia nhập The Gunners.
Để có được pha kiến tạo cuối cùng, Vieira đã thực hiện một tình huống di chuyển không bóng thông minh giữa hậu vệ cánh và trung vệ để tiến vào khoảng trống phía sau hàng thủ đối phương. Đây là điều mà Emile Smith Rowe đã thực hiện rất hiệu quả ở Arsenal – thêm một chân chạy chỗ trực diện khác sẽ là một sự bổ sung đáng hoan nghênh.
Bên trong vòng cấm, Vieira để đường chuyền của đồng đội trôi qua mình một chút trước khi tung ra một pha căng ngang cắt mặt khung thành với chân không thuận – chân phải.
Sẵn sàng chuyền và sút bằng cả hai chân là một trong những phẩm chất hấp dẫn nhất của Vieira. Tại Arsenal, Arteta đã thể hiện sở thích chiêu mộ những cầu thủ có thể dùng cả hai chân, chẳng hạn như Takehiro Tomiyasu và Nuno Tavares, và Vieira chính là cái tên tiếp theo.
Tại Champions League vào mùa giải trước, anh đã kiến tạo một bàn thắng trước Liverpool bằng chân phải. Một lần nữa, nó xuất phát từ một tình huống thu hồi bóng vô chủ - lần này là từ một cú đánh đầu phá bóng của hậu vệ Joe Gomez, đưa quả bóng rơi vào một không gian nguy hiểm ở rìa vòng cấm.
Vieira giữ bóng và liếc sang bên phải để tìm kiếm một pha băng lên của wing-back để phối hợp. Khi nhận thấy không có đủ thời gian, anh đã quyết định lựa chọn phương án khác
Vieira dẫn bóng ra góc phải vòng cấm và thực hiện một quả tạt tuyệt vời cho Taremi đánh đầu ghi bàn. Đó là một màn trình diễn kỹ thuật đầy tinh tế, và càng đáng nể hơn khi nó được kết thúc bằng chân không thuận của ngôi sao trẻ người Bồ Đào Nha.
Tuy nhiên, chân trái vẫn là “cây bút” vẽ nên nhiều khoảnh khắc mãn nhãn nhất. Với nó, Vieira có thể tung ra những đường chuyền xuyên tuyến tuyệt hảo. Ví dụ dưới đây, lấy từ một trận đấu ở Champions League trước đối thủ Lyon, cho thấy anh đã khiến hàng thủ đối phương phải lùi về bằng một đường chuyền hết chỗ chê vào khoảng trống phía sau lớp phòng ngự cuối cùng dành cho cầu thủ đá cánh đang băng lên.
Điều thú vị đáng để chờ xem sẽ là liệu Arteta sẽ lắp Vieira vào bộ ba tiền vệ của ông trên sân đấu như thế nào? Thuở tuổi teen, Vieira thường xuyên đảm nhận những vai trò đá thấp hơn ở trung tuyến, và trong những ngày tháng chơi cho Porto B, không ít lần người ta thấy anh lùi sâu để nhận bóng từ thủ môn. Nhiều người cho rằng Vieira gia nhập Arsenal để trở thành phương án dự phòng cho Odegaard, nhưng khả năng thực hiện những đường chuyền mang tính xuyên phá từ dưới sâu mà chàng trai này sở hữu đồng nghĩa rằng anh cũng có thể là một sự thay thế tiềm năng cho Granit Xhaka ở vai trò “số 8 lệch trái” của đội.
Tuy nhiên, trên phần sân đối thủ, Vieira sẽ tạo nên những bàn thắng quý giá. Anh có thể dứt điểm bằng cả hai chân. Bản năng quanh vòng cấm của anh cũng rất tốt. Trong ví dụ lấy từ một trận đấu với Boavista dưới đây, Vieira đã di chuyển chậm để tạo ra khoảng trống cho mình ở rìa vòng cấm.
Khi đường chuyền trả ngược từ đồng đội đến với mình, Vieira đã tung ra một cú dứt điểm quyết đoán vào góc xa. Đó là một tình huống di chuyển không bóng và dứt điểm thể hiện sự khôn ngoan và trực giác nhạy bén.
Anh cũng có thể tạo nên sự đe dọa từ các tình huống cố định – với minh chứng chính là cú sút tuyệt hảo dưới đây trước Cyprus khi chơi cho U-21 Bồ Đào Nha.
Có rất nhiều thách thức lớn đang chờ đợi Vieira ở phía trước: Premier League khắc nghiệt và khốc liệt hơn nhiều so với Primeira Liga. Tại Porto, anh được chơi cho một trong những đội bóng mạnh nhất giải đấu của mình – bối cảnh tại Arsenal sẽ có nhiều đòi hỏi hơn. Vieira cũng là một cầu thủ nhỏ con, mỏng cơm. Liệu anh có thể đứng vững trước sức mạnh thể chất tại đấu trường hạng cao nhất bóng đá Anh? Liệu anh có thể thích nghi với cuộc sống rời xa quê nhà? Liệu anh có tìm được một suất góp mặt thường xuyên trong đội hình đá chính của Arsenal?
Vieira đã phải mất không ít thời gian để tạo dựng được tầm ảnh hưởng và một chỗ đứng tại Porto. Nhiều khả năng điều tương tự sẽ lặp lại trên cuộc hành trình ở Anh.
Nhưng đây cũng là một bản hợp đồng cho phép các fan Arsenal có thể mơ mộng một chút. Vieira, giống như Odegaard và Bukayo Saka, đang chơi một thứ bóng đá đặc biệt quyến rũ. Anh tạo nên những bàn thắng, cho chính mình và cho các đồng đội. Anh cũng có thể tạo nên những khoảnh khắc tuyệt diệu tưởng chừng chỉ có trong trí tưởng tượng. Những điều đó đã được chứng minh trong quá trình phát triển của chàng trai này.
Có lẽ không một ví dụ nào tuyệt vời hơn bàn thắng dưới đây của U-21 Bồ Đào Nha vào lưới Iceland. Với một pha bóng nảy tới ngay phía sau, anh đưa gót chân ra và tâng quả bóng qua đầu mình.
Chờ nó rơi xuống, rồi tung ra một cú vô lê đưa bóng vượt qua thủ môn và đi vào lưới.
Đó là dấu hiệu về một cầu thủ “out trình” cấp độ sân chơi này, một chàng trai sẽ sớm đạt được những điều tuyệt vời hơn. Khi xem lại các màn trình diễn cuối cùng của Vieira tại Bồ Đào Nha vào mùa giải trước, cảm giác tương tự sẽ đến với bạn. Với một cầu thủ còn quá trẻ, điều đó thật đặc biệt.
Giờ đây, chàng trai trẻ này đã có thêm một bước tiến khác trong sự nghiệp, Arsenal. Premier League đang chờ đợi sự bùng nổ của một ngôi sao trẻ sáng giá.
Nguồn: Lược dịch từ bài phân tích “Arsenal’s Fabio Vieira: A creative midfielder with the intelligence of ‘wise old men’” của cặp tác giả James McNicholas và Mark Carey, đăng tải trên The Athletic.