Ngày 17/6 vừa qua là tròn 21 năm Roma đoạt chức vô địch Serie A lịch sử ngay tại sân Olimpico, và trùng hợp thay ngày 18/6 là sinh nhật của vị HLV đã đưa họ đến với danh hiệu đó – Fabio Capello.
Trong một bài phỏng vấn trên tờ The Guardian vào tháng 10/2021, Francesco Totti chia sẻ: “World Cup là khát khao lớn nhất với các cầu thủ, nhưng tôi nghĩ nó chỉ đúng với những cầu thủ năm nào cũng đoạt một danh hiệu nào đó. Với tôi danh hiệu tuyệt vời nhất trong sự nghiệp mà tôi đã giành được là Scudetto năm 2001”. Mỗi người sẽ có quan điểm khác nhau về nhận định của Totti, nhưng chúng ta có thể hiểu cảm giác của huyền thoại người Italy. Cả sự nghiệp, Totti chỉ thi đấu cho AS Roma, nhưng bộ sưu tập danh hiệu ở cấp CLB của Totti lại không hề tương xứng với đẳng cấp của anh.
Chính vì thế, có thể hiểu vì sao Totti lại trân trọng chức vô địch Serie A năm 2001 đến vậy. Trong lịch sử, Scudetto gần như luôn là cuộc chơi riêng của những gã khổng lồ đến từ miền Bắc như Juventus, AC Milan, Inter Milan. Với Roma, họ chỉ có 3 lần trở thành nhà vô địch Italy. Danh hiệu năm 2001 chính là lần thứ 3 và cũng là lần gần nhất Giallorossi lên ngôi. Ngày 17/6 vừa qua là tròn 21 năm Roma đoạt chức vô địch Serie A lịch sử ngay tại sân Olimpico, và trùng hợp thay ngày 18/6 là sinh nhật của vị HLV đã đưa họ đến với danh hiệu đó – Fabio Capello.
Đến lúc này, Capello vẫn là vị HLV gần nhất đưa AS Roma đoạt danh hiệu Scudetto. Và nếu bạn đọc những gì Totti đã chia sẻ về danh hiệu này ở phía trên, chúng ta có thể hiểu giá trị mà Capello đã mang lại to lớn như thế nào. Mối lương duyên của Capello với Roma bắt đầu từ khi ông còn là cầu thủ. Năm 1998, sau khi đã gặt hái danh tiếng và rất nhiều thành công trong sự nghiệp huấn luyện, Capello bị AC Milan sa thải sau trận thua trước chính AS Roma do Zdenek Zeman dẫn dắt thời điểm đó.
Chiến lược gia người Italy dành một năm nghỉ ngơi, không tham gia công tác huấn luyện. Thay vào đó, ông đi những bước chân đầu tiên trong sự nghiệp truyền hình với vai trò khách mời bình luận và nhận được những phản hồi rất tích cực với những bình luận sắc sảo. Tuy nhiên một năm nghỉ ngơi là quá đủ. Tháng 5/1999, Capello được bổ nhiệm làm HLV trưởng AS Roma để thay thế cho chính Zeman.
Nói thêm một chút về Zeman. Đây là một trong những vị HLV đặc sắc nhất lịch sử Serie A, một người tôn thờ thứ bóng đá tấn công cuồng nhiệt. Tuy nhiên, ông cũng là một con người thẳng thắn. Trong một thế giới đầy rẫy những vùng sáng, vùng tối và cả vùng xám đan xen lẫn nhau như bóng đá Italy, Zeman giống như một cái gai trong mắt nhiều người. Năm 1998, ông không ngần ngại bày tỏ sự nghi ngờ khi các cầu thủ Juventus phát triển cơ bắp quá nhanh và ám chỉ vấn nạn sử dụng doping diễn ra tràn lan ở Serie A.
Kết thúc mùa giải 1998/1999, chủ tịch Franco Sensi quyết định nói lời chia tay Zeman. Nguyên nhân là vì Sensi lo lắng về một thuyết âm mưu có tên “Palazzo” – một từ tiếng Italy mà có thể tạm dịch là “Hành lang quyền lực”. Với những vụ bê bối dàn xếp tỷ số ở bóng đá Italy đã được phanh phui trong nhiều năm sau, chúng ta có thể hiểu những lo ngại của Sensi. Theo đó, chủ tịch AS Roma thời điểm ấy cho rằng sự thẳng thắn của Zeman chỉ khiến Roma gặp bất lợi và trở thành cái gai trong mắt của những người khác.
Và Sensi tin rằng Capello là một sự lựa chọn hợp lý cho chiếc ghế một HLV trưởng. Thời điểm đó, Capello đang không dẫn dắt đội bóng nào, năng lực đã được khẳng định và điều quan trọng là ông đã dành phần lớn sự nghiệp bóng đá cho đến lúc ấy trong màu áo Juventus và AC Milan – những đội bóng thống trị Serie A. Chính vì vậy, Capello sẽ là một nhân vật đủ uy tín để giúp Roma không gặp những khó khăn ở hậu trường. Trong ngày bổ nhiệm chiến lược gia sinh năm 1946 làm HLV trưởng, chủ tịch Sensi khẳng định: “Một trong những lý do chúng tôi lựa chọn Capello là vì khi có anh ấy, ‘Palazzo’ không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải đối xử với chúng tôi một cách tôn trọng”.
Là một nhà cầm quân theo chủ nghĩa thực dụng, trái ngược hoàn toàn với phong cách của Zeman, một trong những nhiệm vụ đầu tiên mà Capello đặt ra là phải xây dựng một Roma cân bằng giữa tấn công và phòng ngự hơn. Sau một vài những thử nghiệm khi từ bỏ sơ đồ 4-3-3 dưới thời Zeman để chuyển sang sơ đồ 4-4-2, Capello quyết định sử dụng hệ thống 3-4-1-2 để tăng cường sự vững chắc ở hàng phòng ngự, bên cạnh đó còn giải quyết một bài toán quan trọng là đặt đội trưởng Francesco Totti vào vị trí phù hợp nhất để anh phát huy năng lực. Nếu như dưới thời Zeman, Totti thường được bố trí ở cánh thì lúc này, đội trưởng Roma được bố trí ở trung tâm, sắm đúng vai trò của một “số 10” khi chơi ngay phía sau cặp tiền đạo.
Về mặt quản trị, Capello thể hiện rõ nét sự nghiêm khắc vốn là một thương hiệu của ông. Một trong những điều ông muốn thay đổi chính là sự chây ì trong tinh thần đội bóng. Có một câu chuyện là khi mới đến Roma, Capello đã được chủ tịch Sensi dẫn đi khắp khu tập luyện Trigoria. Một điều chiến lược gia người Italy nhận ra: phòng ở của các cầu thủ đội một đã khá cũ, trong khi phòng của những cầu thủ đội trẻ thì hiện đại hơn. Sau đó, Capello nói với Sensi rằng đội một nên sống trong phòng đội trẻ và ngược lại.
Sau đó, các cầu thủ đội một đã hỏi Capello vì sao lại không được ở những căn phòng cũ nữa và HLV trưởng Roma thời điểm đó trả lời rằng những căn phòng mới tiện nghi hơn. Tuy nhiên, các cầu thủ thích ở những căn phòng cũ bởi từ đó họ có thể đi thẳng đến phòng thay đồ. “Đó chính là vấn đề của họ thời điểm đó: họ lười đến mức không muốn đi bộ thêm 50m nếu phải đến phòng thay đồ. Điều đó lý giải tinh thần đội bóng lúc ấy”, Capello chia sẻ trên Sky Sports vài năm trước.
Capello quyết tâm thay đổi tinh thần của đội bóng. Một trong những điều ông làm chính là tăng cường thể lực cho toàn đội. HLV thể lực Massimo Neri – người cùng Capello đến Roma – đã thiết kế những bài tập khá nặng để các cầu thủ trở nên mạnh mẽ hơn và có thể tự tin chạy suốt 90 phút.
Mùa giải đầu tiên dưới triều đại Capello, Roma xếp thứ 6 và chứng kiến kình địch cùng thành phố là Lazio đoạt Scudetto. Rõ ràng vị trí đó không phải điều ban lãnh đạo Roma mong muốn khi đưa Capello về CLB. Nhưng có những sự thay đổi đã diễn ra ở mùa giải sau đó. Walter Samuel được đưa về để gia tăng chất thép cho hàng phòng ngự. Emerson được chiêu mộ từ Bayer Leverkusen để tăng cường sức mạnh cho trung tuyến. Tuy nhiên, bản hợp đồng quan trọng chính là “Vua sư tử” Gabriel Batistuta.
Batistuta là huyền thoại vĩ đại của Fiorentina và anh cũng không hề muốn rời thành Florence. Tuy nhiên tình hình tài chính thảm hại của La Viola khiến “Vua sư tử” buộc phải ra đi. Dù vậy, chủ tịch Sensi không quá hào hứng với việc chiêu mộ một chân sút 31 tuổi nhưng có cái giá 38 triệu euro Để có được chữ ký của Batistuta, Capello cùng giám đốc thể thao Franco Baldini buộc phải chơi chiêu. Capello cùng Baldini đã bí mật gặp nhà báo Mario Sconcerti – Tổng biên tập Gazzetta dello Sport.
Theo đó, họ đề nghị Sconcerti hãy đăng thông tin lên báo rằng Roma chiêu mộ Batistuta. Khi thông tin xuất hiện trên báo, các Romaista phấn khích trước viễn cảnh sẽ có một chân sút đẳng cấp thế giới trong đội hình. Trước sự phấn khích của cổ động viên, sức ép từ ban lãnh đạo và Capello, chủ tịch Sensi cuối cùng chấp nhận chiêu mộ tiền đạo người Argentina.
Khi ấy, Roma thực sự có một đội hình đáng mơ ước. Giống như mùa trước đó, Totti vẫn là trung tâm trong vai trò “số 10”. Trên hàng công, Marco Delvecchio dù không phải một chân sút quá sắc bén nhưng là một tiền đạo giỏi làm tường. Montella và Batistuta là những tay săn bàn xuất sắc. Ở phía sau, trong bối cảnh Emerson chấn thương ở đầu mùa giải 2000/2001, Damiano Tommasi và Cristiano Zanetti thi đấu kỷ luật để Totti tập trung vào việc tấn công. Trở lại từ sau chấn thương, Emerson đã chứng minh giá trị. Ở phía dưới, Walter Samuel và Zebina là 2 trung vệ dập trong khi lão tướng Aldair hoặc Zago sẽ sắm vai trung vệ thòng.
Tuy vậy, điểm nhấn quan trọng trong hệ thống 3-4-1-2 của Capello ở Roma chính là 2 cánh với Cafu (cánh phải) và Vincent Candela (cánh trái). Không hẳn là những mẫu hậu vệ biên truyền thống, với hệ thống 3-4-1-2, họ đã được phép tham gia tấn công nhiều hơn.
Candela chia sẻ: “Cafu đá gần giống như một tiền đạo. Anh ấy luôn băng lên phía trước. Chúng tôi có thể áp dụng chiến thuật này một phần vì anh ấy rất giàu năng lượng, một phần vì đặc điểm của những cầu thủ phía sau. Tommasi – người đá phía trước hàng phòng ngự bên cạnh Zanetti – đọc trận đấu rất xuất sắc. Khi cần thiết, anh ấy sẽ rời vị trí để bọc lót cho Cafu. Nếu không thì Zebina – người đá trung vệ lệch phải và là cầu thủ nhanh nhất của chúng tôi, sẽ dâng cao bọc lót”. Trong khi đó ở bên cánh trái, dù không quá nổi bật như Cafu nhưng Candela cũng luôn sẵn sàng dâng cao để phối hợp với đồng đội. Khi cần thiết, anh có thể xâm nhập vào vòng cấm đối phương.
Roma đã đi qua một mùa giải tuyệt vời dù có không ít những vết gợn mà Capello phải giải quyết. Một trong số đó là việc bài toán trên hàng công khi ông có 3 tiền đạo trong tay là Montella, Delvecchio và Montella.
Thời điểm đầu tiên, Capello thích sử dụng Batistuta đá cặp với Delveccio hơn vì anh có khả năng làm tường tốt để phục vụ cho Batistuta. Nhưng giai đoạn sau đó, Montella bắt đầu được đá chính nhiều hơn vì anh thường xuyên ghi bàn và chứng minh giá trị mỗi khi được trao cơ hội. Roma đã đi qua một mùa giải xuất sắc với tài điều binh khiển tướng của Capello. Họ chỉ thua 3 trận trong suốt cả mùa, nhưng đối thủ bám đuổi là Juventus cũng quyết không từ bỏ.
| Cafu và Candela. Ảnh: Getty Images |
Vòng 33 - vòng đấu áp chót – Roma hành quân đến sân của Napoli. Đội chủ nhà đã có bàn thắng vươn lên dẫn trước ở phút 37 do công của Nicola Amoruso. Ngay trước giờ nghỉ giữa 2 hiệp, Batistuta đưa trận đấu về thế cân bằng. Sau đó, Capello đã gọi Montella ra khởi động với ý định thay thế Delvecchio. Nhưng phút 52, Totti ghi bàn giúp Roma vươn lên dẫn trước và Capello lại yêu cầu Montella trở về cabin.
“Tiểu phi cơ” rất tức giận và đá một chai nước về phía chiến lược gia người Italy. Chỉ cần thắng trận đấu đó, Roma chắc chắn lên ngôi vô địch. Tuy nhiên Fabio Pecchia đã gỡ hòa cho Napoli ở phút 81 và ngay sau đó Montella được tung vào sân. Tuy nhiên những phút ít ỏi còn lại có mặt trên sân không đủ để giúp “Tiểu phi cơ” có một bàn thắng. Trong cuốn “Capello: Portrait Of A Winner” của Gabrielle Marcotti, tác giả tiết lộ sau trận đấu Montella đã lao tới cãi nhau tay đôi với Capello và Totti đã phải tách hai người ra.
Ngay vòng đấu trước đó gặp AC Milan – trận đấu mà Montella ghi bàn gỡ hòa 1-1 cho Roma – Montella đã nói: “Tôi rất hạnh phúc với bàn thắng, nhưng mặt khác cũng khá thất vọng vì lần thứ 11 HLV để tôi ngồi dự bị. Khi có tôi trên sân, Roma chưa bao giờ thua. Hiện tại chúng tôi đang tập trung vào việc đua danh hiệu, nhưng sau đó tôi sẽ ngồi xuống để nói chuyện với HLV trưởng”.
Trận hòa Napoli khiến Roma dù vẫn nắm quyền tự quyết nhưng chưa thể vô địch khi Juventus vẫn còn kém hơn 2 điểm trước vòng đấu cuối cùng. Và đã không có một tai nạn nào xảy ra. Vòng đấu cuối cùng, cuộc tiếp đón Parma tại sân Olimpico, Montella không còn ngồi dự bị mà đá cặp với Batistuta trên hàng công. Totti ghi bàn mở tỷ số ở phút 19 trước khi cặp đôi tiền đạo Montella và Batistuta ghi bàn ấn định chiến thắng. Dù 5 phút cuối, những cổ động viên quá khích đã tràn vào sân khiến HLV Capello rất tức giận, nhưng không gì có thể ngăn cản Roma trở thành nhà vô địch.
Sau 25 phút xử lý những cổ động viên quá khích, 5 phút còn lại được tiếp tục và khi tiếng còi chung cuộc của trọng tài Stefano Braschi vang lên, cảm xúc của các Romanista trở nên vỡ òa. Hình ảnh Totti với chỉ một chiếc quần lót trên người trở thành một hình ảnh mà các cổ động viên Roma sẽ không bao giờ quên.
Đó là một mùa giải thần thánh của Roma. Batistuta bùng nổ với 20 bàn thắng, Montella và Totti mỗi người ghi 13 bàn. Batistuta chứng minh đẳng cấp, Montella cho thấy sức trẻ, Delveccio dù không ghi nhiều bàn nhưng luôn tận tụy và sẵn sàng làm tường cho đồng đội, còn Totti đơn giản là trái tim và khối óc của Roma. Ở phía sau, các cầu thủ khác đều làm tốt nhiệm vụ của mình. Nhưng quan trọng không kém là tài thao lược của Capello.
Kết thúc mùa giải, sau những bữa tiệc ăn mừng cho chiến tích lịch sử, Capello xuất hiện ở nhà Montella cùng một chai rượu. Tất cả các cầu thủ có mặt ở đó đều bất ngờ, nhưng đó chính là Capello. Sau những khúc mắc, họ đã không để những mâu thuẫn vỡ lở để rồi phá hỏng đi thành quả của cả mùa giải. 21 năm trôi qua kể từ khoảnh khắc lịch sử đó, AS Roma vẫn là một biểu tượng, một tình yêu của thành phố vĩnh cửu. Và các Romanista vẫn luôn chờ một ngày để lại được tận hưởng khoảnh khắc tuyệt diệu như tại sân Olimpico 21 năm về trước.