Emiliano Martinez và những “chiêu trò hắc ám” trên chấm 11m

Nếu coi penalty như trò poker giữa người sút và người cản phá, thì người sút coi như được cầm trước đôi Át. Với tỷ lệ thành công lên tới 75%, những quả phạt đền chưa bao giờ là trò chơi công bằng với các thủ môn, vì thế họ sẽ làm mọi cách để phá vỡ lợi thế của đối phương.

 

Bạn gọi đó là gì cũng được: Gây mất tập trung, trì hoãn, khiêu khích hay thậm chí là thao túng đối thủ, trong nhiều năm qua, các thủ môn đã cố gắng ngăn cản người sút bằng mọi cách. Theo các thống kê, nó thật sự hiệu quả. Một nghiên cứu được thực hiện bởi Phillip Furley, Benjamin Noel và Daniel Memmert năm 2017 cho thấy độ chính xác của các quả phạt đền sẽ giảm 10% nếu người dứt điểm bị mất tập trung về mặt thị giác.

 

Có nhiều ví dụ mang tính biểu tượng trong lịch sử bóng đá: Đôi chân đảo qua đảo lại như sợi mì ống của Bruce Grobbelaar giúp Liverpool đánh bại Roma trong trận chung kết cúp C1 năm 1984; Jerzy Dudek, cũng của Liverpool, cũng là những động tác đảo chân, nhưng là ở trận gặp Milan trong trận chung kết C1 năm 2005.

 

Gần đây nhất là trường hợp của Emiliano Martinez. Thủ môn này mới chỉ bắt chính cho Aston Villa và ĐT Argentina trong hơn một năm, nhưng các thông số của anh tỏ ra vô cùng ấn tượng. Trong 14 quả phạt đền gần nhất mà thủ thành 29 tuổi phải đối mặt, anh chỉ để lọt lưới 8 lần. Nhưng chính cách Martinez thực hiện các pha cứu thua đó lại thu hút nhiều sự chú ý hơn cả.

 

Mục tiêu tối thượng của Martinez là gây áp lực lên người sút càng nhiều càng tốt, khiến họ bị phân tâm hoặc do dự trong quá trình thực hiện, dẫn đến cú sút trở nên thiếu chính xác hoặc không đủ hiểm hóc để đánh bại thủ môn. Đó chính là những gì đã xảy ra trong trận đấu của Aston Villa vào cuối tuần trước, khi Manchester United được hưởng một quả phạt đền ở những phút cuối cùng.

 

Sau khi tiếng còi được thổi, gần như tất cả các cầu thủ của Villa vây lấy trọng tài, trừ Martinez. Anh bắt đầu khiêu khích Bruno Fernandes, người đang ôm bóng để chuẩn bị thực hiện cú đá. Ngay cả khi Fred cố gắng đẩy Martinez ra, thủ thành người Argentina vẫn tiếp tục công việc của mình, sau đó chỉ tay về phía Cristiano Ronaldo với hàm ý: “Anh nên là người thực hiện quả đá này”.

 

Bruno thường được biết đến với sự lạnh lùng và điềm tĩnh khi thực hiện những quả phạt đền, nhưng ngày hôm đó những tính từ ở trên không xuất hiện. Thay vì sử dụng cách tiếp cận mà anh đã thành công nhiều lần trước đó (chạy đà, giậm nhảy, dứt điểm), Bruno chọn cách tiếp cận trực diện hơn: Lấy đà ngắn, ngả người ra sau và đưa ra một cú đá sẽ phù hợp hơn cho trận chung kết bóng bầu dục Super League diễn ra ở Old Trafford vào tuần này.

 

Martinez đã làm tất cả những gì có thể để cứu lấy 2 điểm cho Villa, bằng việc cố gắng đưa Bruno ra khỏi vùng an toàn của mình. Anh đã thành công, dù chẳng cần chạm tay vào bóng.

 

Đây không phải lần đầu tiên Emiliano Martinez đánh phủ đầu đối phương bằng lời nói. Copa America năm nay diễn ra trong tình trạng không có khán giả do ảnh hưởng của Covid-19. Nhờ thế, khán giả mới nhận ra các loạt phạt đền ồn ào hơn họ tưởng.

 

Ở trận bán kết giữa Argentina và Colombia, trong lúc Yerry Mina chuẩn bị lượt đá của mình, Martinez nói lớn: “Cậu đang lo lắng. Câu đang cười, nhưng đang lo lắng.” Mặc cho Mina mỉm cười, Martinez tiếp tục chiêu trò của mình: “Bóng ở phía trước đấy. Cứ làm ngơ đi, tôi biết cậu sẽ sút ở đâu rồi. Tôi sẽ cản phá, tôi sẽ nuốt chửng cậu người anh em ạ”.

 

Mina đá hỏng sau đó.

 

Khi cầu thủ mới vào thay người Miguel Borja bước lên, Martinez thậm chí còn gay gắt hơn: “Mày sợ à thằng hèn? Mày nói nhiều trong giờ nghỉ giữa hiệp lắm mà. Thích nhìn hả? Nhìn thẳng vào mặt tao này.”

 

Borja không mắc sai lầm nào trên chấm 11m. Nhưng hai người đồng đội của anh là Cardona và Davinson Sanchez thì không may mắn như vậy. Sau trận đấu, Lionel Messi không tiếc lời khen ngợi, khi gọi màn trình diễn của Martinez là “một hiện tượng”.

 

Nếu bạn là người thực hiện quả phạt đền, bạn không chỉ phải trải qua trận chiến về tâm lý khi đối mặt với Emiliano Martinez. Bạn còn phải vượt qua điểm mạnh về mặt thể chất của anh.

 

Một trong những khía cạnh thách thức với các thủ môn khi phải đối mặt với những quả phạt đền là phải kiên nhẫn xem phản ứng của người sút, trong khi vẫn phải bao quát một cầu môn bóng đá rộng 7,3 mét và cao 2,4 mét, tạo cho nó diện tích 17,52m2, lớn hơn một chiếc container. Di chuyển cơ thể theo hướng bay của trái bóng, đồng thời điều chỉnh lực để đổ người vốn đã khó ở những cú sút xa, nhưng nó trở nên khó gấp bội khi cú đá được thực hiện ở cự ly 11m, bởi quỹ thời gian quá hạn hẹp cũng như khoảng cách quá gần để các thủ môn có thể kịp phản ứng.

 

Điều đó giải thích cho việc đa số thủ môn chọn cách đổ người trước khi cú đá được thực hiện. Tuy nhiên, ngay cả khi họ đổ người sớm và đúng hướng, một cú sút hiểm vào góc sẽ dễ dàng loại bỏ họ. Đó là chưa kể đến vấn đề lớn nhất: nếu thủ môn đoán sai hướng sút, họ hoàn toàn không có cơ hội để cản phá.

 

Một số thủ môn chọn cách bắt còn lại, đó là đợi đến khi người sút chạm vào bóng mới thực hiện động tác di chuyển. Thủ môn Bùi Tiến Dũng đã chọn cách này trong trận bán kết giữa U23 Việt Nam và U23 Qatar ở giải U23 châu Á năm 2018 và cản phá thành công hai cú đá của Admed Moein và Sultan Al-Brake. Nhưng tại ASIAD 2018, trong trận tranh huy chương đồng giữa Olympic Việt Nam và Olympic UAE, Bùi Tiến Dũng không thể cản phá bất cứ quả đá nào, bởi ban huấn luyện của Olympic UAE đã nghiên cứu cách bắt của thủ thành 24 tuổi, qua đó chỉ đạo cho các cầu thủ cố gắng dứt điểm hiểm hóc vào hai góc. Những cú đá có vận tốc trung bình lên tới 112km/h vào hai góc là sự tra tấn với cách bắt của Bùi Tiến Dũng, người chỉ cao 1m81.

 

Trong khi đó, Emiliano Martinez cao tới 1m95, sở hữu thân hình đồ sộ với hai bắp chân rất khỏe, giúp anh hoàn toàn có thể đợi đến giây cuối cùng trước khi quả phạt đền được thực hiện mà vẫn có thể vươn tới những góc xa của khung thành, dù không di chuyển chân và đổ người sớm. Khi giữ thăng bằng để chờ phản ứng của người sút, hai phần bắp đùi của Martinez liên tục di chuyển lên xuống; nó đủ khỏe để truyền lực từ đùi lên phần thân giữa và cánh tay, giúp anh đổ người nhanh nhất có thể.

 

Ngoài ra, lời nói không phải thứ duy nhất giúp Martinez đánh lạc hướng đối thủ. Thay vì đứng yên trong khung gỗ, thủ môn người Argentina sẽ kiễng chân lên và nhảy xung quanh (lên, xuống hoặc sang hai bên) để khiến người sút mất tập trung. 

 

Trên lý thuyết, những hành động này không hề tỏ ra vô nghĩa (và có hiệu quả thật sự như nghiên cứu đã đề cập ở trên), tuy nhiên một số thủ môn tỏ ra lạm dụng điều này, khiến họ trở nên mất thăng bằng và sự tập trung khi người sút tăng tốc độ lấy đà để dứt điểm nhanh. Bùi Tiến Dũng là một ví dụ điển hình, còn ở đẳng cấp cao hơn là trường hợp của Joe Hart ở tứ kết EURO 2012. Thủ môn người Anh cố gắng làm xao nhãng các cầu thủ Italy trong loạt đá luân lưu bằng cách nhảy xung quanh và la hét như điệu Ka Mate của thổ dân Maori. Nhưng điều đó không ngăn cản Andrea Pirlo điềm tĩnh thực hiện một cú Panenka để giúp người Ý giành chiến thắng.

 

Martinez tránh được cạm bẫy do chính mình tạo ra, một phần bởi thời điểm và nhận thức của anh về tình huống tỏ ra rất hoàn hảo. Đúng là thủ môn sinh ra ở Mar del Plata di chuyển liên tục, nhưng khi thấy cầu thủ thực hiện tỏ ra sẵn sàng, anh sẽ dừng những di chuyển ở hông và bắt đầu tư thế sẵn sàng (kiễng chân, hai chân di chuyển lên xuống, đầu gối gập, hai tay để ở bên cạnh người), kích hoạt các cơ ở chân để sẵn sàng cho pha đổ người. Vào thời điểm người sút chạm bóng, cơ thể anh gần như đứng yên và ở vị trí tối ưu nhất để sử dụng tất cả những điểm mạnh thể chất của mình (vóc dáng, sức mạnh và sự nhanh nhẹn).

 

Không có gì phải xấu hổ cho các thủ môn ở những loạt đá luân lưu, bởi mỗi pha cứu thua là một hy vọng hơn là sự kì vọng. Thế nên, dù không phải ai cũng hâm mộ những chiêu trò có phần hắc ám của Martinez (Ole Gunnar Solskjaer tuần trước đặc biệt chỉ trích việc này), nhưng với trò chơi mà phần thua từ đầu đã nghiêng về phía thủ môn, chúng ta khó có thể đổ lỗi cho họ. 

 

Điều làm nên sự khác biệt giữa những thủ môn bắt 11m xuất sắc nằm ở khả năng vượt qua nghịch cảnh một cách thường xuyên so với phần còn lại. Ở thời điểm hiện tại, rất khó để tìm ra người được trang bị tốt về mặt thể chất cũng như tinh thần để xử lý những tình huống như thế này như Emiliano Martinez.