Có một từ mà tân HLV trưởng của Chelsea rất thích ưa thích, đó là từ “dũng cảm”. Nhưng liệu một Pochettino "dũng cảm" có thể thích nghi tốt cuộc sống ở Chelsea?
Pochettino đã sử dụng từ này để giải thích hầu hết mọi quyết định ông đưa ra, cũng như những gì ông tin tưởng. Nó lý giải vì sao ông để tóc dài khi còn là cầu thủ, cho đến những gì ông muốn từ đội bóng của mình với tư cách là một HLV: Pressing tầm cao và kiểm soát bóng.
Cách giải thích về lòng dũng cảm của Pochettino thường rất lọt tai. Khi còn dẫn dắt Tottenham Hotspur, ông kêu gọi đội bóng hãy “dũng cảm” củng cố đội hình bằng những tân binh. Cho dù họ không thực hiện bất cứ bản hợp đồng nào, Pochettino vẫn gọi quyết định tin tưởng vào đội hình hiện có là “dũng cảm”. Ngay cả cuốn sách ông viết năm 2017, một sự kết hợp kỳ lạ giữa góc nhìn của ông về mùa giải 16/17 và tiểu sử của Guillem Balague, cũng có tựa đề liên quan đến từ khóa này: “Thế giới mới dũng cảm”.
Do đó, rất có thể những cầu thủ Chelsea mà Pochettino ưu ái sẽ không dựa trên kỹ thuật, vị trí ưa thích cũng như màn trình diễn của họ mùa này. Bởi Pochettino không thể tách rời cá tính ra khỏi chiến thuật. Việc ông đánh giá mức độ dũng cảm của từng cầu thủ sẽ là yếu tố then chốt. Đó là điều cần thiết, ở thời điểm mà nhiều thành viên trong đội hình hiện tại của Chelsea tỏ ra mệt mỏi, tự mãn và thiếu cam kết.
Điều thú vị trong sự nghiệp huấn luyện của Pochettino cho đến thời điểm hiện tại, đó là hai công việc nổi bật nhất của ông (Tottenham và PSG) lại hoàn toàn trái ngược nhau.
Tottenham có một đội hình đầy rẫy những cầu thủ trẻ, PSG có một đội hình đầy rẫy những siêu sao. Tottenham là một dự án dài hạn, PSG là một giải pháp ngắn hạn. Pochettino thể hiện tốt tại Tottenham, nhưng bị chế giễu vì không giành được danh hiệu. Tại PSG, ông luôn cảm thấy khó ở, nhưng danh hiệu lại là thứ được đảm bảo. Ở Tottenham, ông đến với tư cách là một kẻ ngoại đạo nhưng lại được rất nhiều người mến mộ. Tại PSG, Poch trở lại đội bóng mà ông từng khoác áo, nhưng chưa bao giờ cảm thấy như ở nhà.
Rõ ràng Tottenham hợp với Pochettino. Chỉ có điều, tầm vóc của Chelsea lại giống PSG. Việc Chelsea chi đậm trong 12 tháng qua khiến cuộc sống của Thomas Tuchel, Graham Potter và Frank Lampard trở nên ngột ngạt. Bởi đội hình thì quá dày, nhưng đội hình chính lại không bao giờ ổn định.
| Pochettino rất có kinh nghiệm trong việc phát triển các sao mai |
Một điều hứa hẹn về đội hình của Chelsea, đó là hầu hết tân binh là những cầu thủ trẻ. Kinh nghiệm của Pochettino trong việc phát triển các “sao mai” dường như là yếu tố then chốt khiến Chelsea quyết định bổ nhiệm ông.
Sở thích làm việc với các cầu thủ trẻ của ông là một niềm tin sâu xa, bắt nguồn từ những năm tháng ông mới khởi nghiệp. Cụ thể, Marcelo Bielsa - sau này là HLV của Pochettino ở cả Espanyol và ĐT Argentina - đã sớm trao cho ông một cơ hội tại Newell's Old Boys cùng với những cầu thủ triển vọng khác, những người đã tạo ra ảnh hưởng lớn ở đội một sau này.
Có nhiều yếu tố khác nhau chi phối việc Pochettino ưu tiên cho người trẻ. Theo Poch, rất khó để thay đổi tâm lý hoặc thói quen của những cựu binh dày dạn kinh nghiệm, dẫn đến việc không thể điều chỉnh họ theo phương pháp của ông. Pochettino tin rằng các cầu thủ trẻ nói chung sẽ cống hiến nhiều hơn và có nhiều điều để chứng tỏ.
Ông tỏ ra cảnh giác với việc cho phép một vài tên tuổi lớn thống trị phòng thay đồ. Chúng ta đang đề cập đến người đã chơi cạnh Diego Maradona và Ronaldinho, cũng như từng trong cuộc chiến kéo dài với huyền thoại Raul Tamudo trong thời gian đầu làm nhà cầm quân của Espanyol.
Nhà cầm quân 51 tuổi cũng chỉ trích sự “sùng bái cá nhân” trong bóng đá Anh. Thật khó để tưởng tượng Pochettino có thể tạo ra ảnh hưởng trong phòng thay đồ cũ của Chelsea, với sự thống trị của những cầu thủ giàu kinh nghiệm. Công bằng mà nói, đội hình hiện tại có vẻ hợp với ông hơn.
Các cầu thủ trẻ cũng là sự lựa chọn thích hợp cho việc pressing, mặc dù Pochettino bác bỏ ý kiến cho rằng nó liên quan đến vấn đề thể chất. Giống với quan điểm của Bielsa và những người ủng hộ lối chơi pressing cường độ cao khác, Pochettino tin rằng nỗ lực giành lại quyền kiểm soát bóng tức thì sẽ ít mệt mỏi hơn việc phải thực hiện các pha thu hồi bóng ở những vị trí sâu hơn. Ông tin rằng vấn đề không phải là khả năng thể chất của họ để chạy, mà là họ muốn chạy bao nhiêu.
Tuy nhiên, sự chú trọng của Pochettino trong việc gây sức ép không còn mạnh mẽ như trước. Ở những ngày đầu tiên tại Espanyol, ông đã tạo ra một đội bóng cực kỳ hiếu chiến, sẵn sàng áp sát đối thủ nhiều nhất có thể. Southampton của ông cũng gây chú ý vì phong cách chơi bóng hơn là hiệu quả thực tế. Họ có số liệu thống kê tốt nhất Premier League trong việc giành lại quyền kiểm soát bóng, nhưng chỉ đứng thứ 8 trên bảng xếp hạng, một vị trí đáng nể đối với một đội bóng mới thăng hạng. Tuy nhiên, họ còn làm tốt hơn thế trong hai mùa giải dưới thời một Ronald Koeman ít ý thức hệ hơn.
Càng dẫn dắt Tottenham lâu, Pochettino càng chỉ đạo các học trò ít pressing hơn. Ban đầu, Tottenham của ông tập trung hoàn toàn vào việc pressing, với cái giá phải trả là khả năng kiểm soát bóng kém. Sau này, khả năng cầm bóng được chú trọng hơn, còn các tiền đạo bắt đầu bước vào đỉnh cao phong độ. Chiến thuật cũng tỏ ra linh hoạt hơn.
Đến mùa giải trọn vẹn cuối cùng của Pochettino tại Spurs, họ đã lọt vào trận chung kết Champions League. Nhưng ở Premier League, họ ít gây sức ép hơn rất nhiều. Có lẽ vì họ đã kiệt sức. Điều đó phù hợp với những thông số của Tottenham: Họ tạo ra ít cơ hội ngon ăn hơn và để đối phương có nhiều cơ hội rõ rệt hơn trước.
| Tỉ lệ bàn thắng (màu xanh) và bàn thua kỳ vọng của Tottenham dưới thời Pochettino |
Tại PSG, Pochettino thất bại trong việc áp đặt lối chơi pressing của mình lên một đội bóng có bộ ba tiền đạo đã quen với việc đi bộ khi không có bóng. Cách tiếp cận của PSG trong các trận đấu lớn là gây sức ép với cường độ cao trong khoảng 20 phút đầu tiên, trước khi hàng công kiệt sức và để cho đối thủ của họ có vô vàn khoảng trống ở giữa sân.
Ví dụ điển hình đến từ chiến thắng may mắn ở vòng bảng trước Manchester City vào đầu mùa giải 20/22: Chỉ có 7 cầu thủ phòng ngự, 3 người còn lại “mất dạng”.
Nó hoàn toàn trái ngược với chiến lược lý tưởng của Pochettino. Nhiều khả năng ông sẽ phản ứng bằng cách lấy lại niềm tin của mình vào lối chơi pressing mạnh mẽ ở Chelsea. Pochettino được biết đến là người xây dựng các bài tập pressing 10 đấu 11. Ở đó, ông sẽ khuyến khích 10 cầu thủ áp sát bất chấp bất lợi về số lượng, buộc họ phải vượt qua nỗi sợ hãi bị loại bỏ khi pressing hỏng.
Ở khía cạnh tấn công, có rất ít điểm chung giữa cách tiếp cận của Pochettino tại Tottenham và PSG. Tuy nhiên, có một số điểm chung giữa Southampton và Tottenham của Poch, đó là chú trọng vào việc đưa các tiền đạo chịu khó di chuyển vào các vị trí có thể “nhả đạn”.
Pochettino đã giúp Rickie Lambert và Harry Kane phát tiết, không chỉ ở kỹ năng ghi bàn mà còn về khả năng nhận bóng và nhả lại cho các tiền vệ tấn công. Adam Lallana, Jay Rodriguez, Dele Alli và Son Heung-min đều được hưởng lợi từ cách tiếp cận đó.
Hiện tại, Chelsea có rất nhiều tiền vệ tấn công nhưng lại thiếu một số 9 phù hợp. Kai Havertz sẽ cần thay đổi đáng kể lối chơi, nếu muốn thi đấu với vị thế và sự tự tin mà Pochettino yêu cầu từ các tiền đạo cắm của mình. Romelu Lukaku vẫn là cầu thủ của Chelsea, nhưng tương lai của anh không rõ ràng.
Các lựa chọn đội hình của Pochettino nhìn chung khá gần gũi với hầu hết các nhà cầm quân hiện đại. Sơ đồ 4-2-3-1 có ảnh hưởng rất lớn trong suốt sự nghiệp của ông. Và dù hiếm khi sử dụng sơ đồ 4-3-3 ở Tottenham…
| 6 sơ đồ Pochettino ưa chuộng nhất tại Tottenham |
… ông lại lại ưa chuộng cách tiếp cận đó ở PSG, vì có sự góp mặt của 3 ngôi sao trên hàng công.
| 3 sơ đồ được Pochettino ưa chuộng nhất tại PSG |
Câu hỏi đặt ra là Pochettino có thường xuyên sử dụng hàng thủ ba người hay không, thứ đã trở thành một phần quan trọng trong những năm tháng đỉnh cao của ông với Tottenham. Ban đầu, Poch chủ yếu sử dụng cách tiếp cận này để đối đầu với những đội sử dụng hai tiền đạo. Chiến thuật này từng khá hiếm trong bóng đá Anh, nhưng giờ đã trở nên quen thuộc.
Điều đặc biệt hữu ích là Eric Dier có thể luân chuyển giữa hàng tiền vệ và hàng thủ, cho phép Pochettino chuyển đổi linh hoạt giữa hai cách tiếp cận. Dù Enzo Fernandez không phải là mẫu cầu thủ tương tự, tiền vệ người Argentina có lẽ sẽ là hòn đá tảng ở hàng tiền vệ Chelsea. Bởi anh mang đến sự kết hợp hoàn hảo giữa cách tiếp cận hiếu chiến khi không có bóng và sự thông minh khi có bóng.
Chelsea nhìn chung có vẻ thoải mái nhất khi vận hành với hàng thủ ba người trong những năm gần đây. Chính xác là từ khi cuộc cách mạng nhỏ của Antonio Conte đối với bóng đá Anh đã thuyết phục Pochettino và những người khác sử dụng hàng phòng ngự ba người. Chelsea là một tập thể trẻ và dễ thích nghi. Nghĩa là sẽ có ít cầu thủ gặp vấn đề trong việc chơi cả hai hệ thống phòng thủ.
Một câu hỏi lớn hơn nằm ở phong cách chơi bóng sao cho phù hợp với Chelsea. Trong số các HLV của Chelsea, nhìn chung những người đến với triết lý nhấn mạnh việc kiểm soát trận đấu “tới chết” thường không được ưa chuộng, ví dụ như Andre Villas-Boas, Maurizio Sarri và Graham Potter.
Trong khi đó, các chiến lược gia thực dụng, nhạy bén hơn lại tỏ ra thành công hơn. Người ta vẫn tranh cãi rằng liệu Chelsea có phải là CLB lớn cuối cùng của Premier League chưa trải qua một cuộc cách mạng toàn diện về mặt hiện đại hóa lối chơi hay không. Ngoài ra, người hâm mộ bóng đá thường coi Chelsea là đội bóng ít nhận được những lời khen ngợi, nhưng lại giành rất nhiều danh hiệu. Đó là phản đề trong cách tiếp cận của Pochettino, nhất là khi ông chưa có thói quen giành cúp ở Tottenham.
Cuối cùng, có một điểm đặc biệt là Pochettino sẽ gia nhập đội bóng được coi là kình địch của đội bóng cũ ông dẫn dắt. Thời gian của Poch ở Tottenham bị chi phối bởi các cuộc đụng độ với Chelsea: Chiến thắng 5-3 vào đêm Giao thừa trong mùa giải đầu tiên, một màn trình diễn cho thấy sự trưởng thành của Pochettino. Tiếp đến là thất bại nhạt nhẽo 0-2 trong trận chung kết League Cup, nơi Chelsea tỏ ra chiếm ưu thế hoàn toàn.
Sau đó là kết quả hòa 2-2 tại Stamford Bridge vào cuối mùa giải 15/16, trận đấu khẳng định vị thế nhà vô địch của Leicester; trận thắng 2-0 có phần vượt trội vào năm 2017 để ngăn cản Chelsea của Conte lập kỷ lục thắng trận thứ 14 liên tiếp tại Premier League. Cuối cùng là thất bại 4-2 tại FA Cup ngay sau đó, khi ông bất ngờ sử dụng Son Heung-min ở vị trí hậu vệ cánh trái.
Sau trận đấu đó, như Pochettino nhớ lại trong cuốn sách của mình về mùa giải đó, ông đã trò chuyện rất lâu với Conte trong phòng thay đồ. “Hai cách tiếp cận khác nhau trong bóng đá đã có sự va chạm,” ông nhớ lại. “Nói chuyện với HLV của một đội bóng như Chelsea là một cách tuyệt vời để chứng thực mọi thứ khác nhau như thế nào. Chúng tôi đang thi đấu trong cùng một giải đấu và có trụ sở tại cùng một thành phố, nhưng các vấn đề của chúng tôi lại khác nhau hoàn toàn.”
Bây giờ, đã có một sự đảo ngược vai trò. Conte không cảm thấy thoải mái với công việc tại Tottenham. Liệu Pochettino sẽ thích nghi tốt hơn với cuộc sống ở Chelsea?
Lược dịch bài viết “Analysed: The style of football Chelsea fans should expect from Mauricio Pochettino” của Michael Cox (The Athletic)