Được sinh ra vào ngày lễ Halloween, nhưng có nằm mơ Ansu Fati cũng không nghĩ sự nghiệp của mình lại mang nhiều yếu tố giật gân như vậy: Đến Seville từ Guinea-Bissau khi mới 6 tuổi. Chuyển đến Barcelona năm 10 tuổi. Bị gãy hai chỗ ở chân năm 13 tuổi. Ra mắt đội một Barcelona năm 16 tuổi, trở thành cầu thủ trẻ nhất ghi bàn ở Champions League và là tuyển thủ Tây Ban Nha ở tuổi 17. Chúng ta đang nói về người chỉ mới bước sang tuổi 20 hôm 31/10.
Ansu Fati sinh năm 2002 tại Guinea-Bissau, một thuộc địa của Bồ Đào Nha cho đến năm 1974. Nằm ở bờ biển phía tây châu Phi, Guinea-Bissau là một trong những quốc gia nhỏ nhất lục địa cả về dân số và diện tích. Giống các nước lân cận, họ hâm mộ cuồng nhiệt trái bóng tròn.
Mặc dù vậy, không nhiều đứa trẻ ở Guinea-Bissau có cơ hội khai thác tài năng của mình. Gần 70% trong số 1,9 triệu dân nước này sống dưới mức nghèo khổ và 25% cư dân bị suy dinh dưỡng. Nhưng vận may đã mỉm cười với Fati, khi anh chuyển đến Seville năm 6 tuổi.
Cha của Ansu, Bori có việc làm ở Châu Âu. Ông từng chơi bóng ở giải hạng dưới Bồ Đào Nha, trước khi nhận ra mình không thể kiếm sống từ môn thể thao này. Cuối cùng, ông tìm được việc làm ở thị trấn nhỏ Herrera của Tây Ban Nha. Năm 2008, sau khi có được các giấy tờ cần thiết, ông đã đưa những thành còn lại trong gia đình đến xứ sở bò tót.
Do đi làm xa, Bori không biết đến tài năng của Fati. Tuy nhiên, cư dân ở Herrera và Jose Luis Perez Mena, giám đốc trung tâm bóng đá Escuela de Futbol Peloteros thì khác. “Gia đình Bori đến Tây Ban Nha gần như tay trắng,” Mena chia sẻ với ESPN. “Chúng tôi đã mua cho cậu bé một đôi giày và vài bộ quần áo. Tuy nhiên, khi chứng kiến cậu bé thi đấu, đó là một bất ngờ lớn. Tôi ở trong nghề đã 50 năm, nhưng chưa từng thấy ai chơi hay như vậy.
Ansu phải chơi với những đứa trẻ lớn hơn ba tuổi, vì những đứa cùng lứa không thể cạnh tranh nổi. Tôi nhớ trong một giải đấu, Ansu nói với tôi rằng cậu bé không muốn đá vì đối thủ quá yếu. Có quá nhiều sự khác biệt giữa Ansu và những người khác, khiến cậu bé cảm thấy nhàm chán.”
Mena mô tả Fati là một “đứa trẻ tếu táo nhưng tốt bụng”, biết quan tâm đến đồng đội, đồng thời nhận thức rõ về khả năng của mình. Tại một giải đấu ở Madrid, giải đấu cuối cùng của Ansu với Escuela de Futbol Peloteros, họ ở cùng với đội chủ nhà, một trong những đội chơi tệ nhất giải. Fati đã hỏi Mena liệu họ có thể để đội bóng đó thắng một trận hay không.
“Tôi không đồng ý,” Mena cười. “Đến khi chúng tôi đối đầu với họ, Ansu không ghi bàn. Chúng tôi bị cầm hòa và phải chạm trán với Atletico Madrid, Getafe, Rayo Vallecano. Ansu nói rằng: “Để em sửa lỗi”. Nói là làm, mỗi trận Ansu ghi ít nhất 4 bàn, giúp chúng tôi trở thành nhà vô địch. Bản thân Ansu được vinh danh là Cầu thủ hay nhất giải đấu và là Vua phá lưới.”
Sau bốn năm ở Herrera, Fati rời vòng tay cha mẹ để chuyển đến Barcelona trước khi bước sang tuổi 11. Các đội bóng liên tục theo dõi Ansu khi tin tức về chiến tích của anh tại Escuela de Futbol Peloteros được lan truyền. Nhưng Barca lại sở hữu một đồng minh quan trọng, đó là Mena.
“Thật điên rồ,” Mena nhớ lại. "Real Madrid, Barcelona, Villarreal, Espanyol và nhiều đội bóng khác đều hỏi về cậu bé. Nhưng chúng tôi muốn cậu ấy đến Barca, vì La Masia sẽ là nơi tốt nhất cho sự phát triển của cậu ấy. Đó là những gì tôi khuyên Bori. Chúng tôi đã nói chuyện với Albert Puig, điều phối viên tại học viện của Barcelona thời điểm đó. Họ đã nhận cả hai anh em nhà Fati, đầu tiên là Braima và sau đó là Ansu.”
Fati chỉ biết bầu bạn với Braima, trước khi chơi thân với các thành viên của đội trẻ như Takefusa Kubo của Nhật Bản và Eric Garcia của Tây Ban Nha, hai cầu thủ khác tại World Cup 2022.
“Ansu nhớ gia đình, nhưng cậu ấy dần ổn định tại La Masia,” HLV Barca đầu tiên của anh, Dani Horcas chia sẻ với ESPN. “Năm đầu tiên cậu ấy đến đây, chúng tôi đã giành được mọi danh hiệu ở mọi giải đấu chúng tôi tham gia.
“Ansu tập luyện rất tốt, vì cậu ấy là một người thích sự cạnh tranh. Thậm chí đôi khi chúng tôi phải kiềm chế cậu ấy,” Horcas cười. “Ansu không thích thua cuộc. Cậu ấy muốn thắng mọi trò chơi nhỏ trong buổi tập, mọi bài tập chuyền bóng, các trò chơi chọn vị trí... mọi thứ.”
Tuy nhiên, đà thăng tiến của Ansu bất ngờ dừng lại vào năm 2015, khi anh bị gãy chân ở hai vị trí trong trận derby với Espanyol, khiến anh phải nghỉ thi đấu gần một năm. Horcas nói rằng chấn thương đã ảnh hưởng nặng nề đến Fati. Nhưng nếu mọi thứ xảy ra đều có lý do, thì có lẽ khoảng thời gian đầu trong sự nghiệp đã chuẩn bị cho anh những khó khăn sẽ đến sau này.
Bạn có thể sở hữu tài năng thiên bẩm, nhưng bạn thường cần một chút may mắn để chạm đến đỉnh cao. Với việc Messi, Luis Suarez và Ousmane Dembele đều dính chấn thương, HLV của Barca khi đó là Ernesto Valverde đã bất ngờ đưa Fati vào đội hình cho trận đấu tại La Liga với Real Betis năm 2019. Anh trở thành cầu thủ trẻ nhất chơi cho Barca kể từ những năm 40 ở La Liga, đồng thời là cầu thủ trẻ thứ hai từ trước đến nay. Khi đó Ansu mới 16 tuổi 298 ngày.
Sau đó là những cột mốc liên tục bị phá vỡ. Ansu chỉ mới 16 tuổi 304 ngày khi ghi bàn thắng đầu tiên vào lưới Osasuna. Trong lần đầu tiên đá chính cho Barca, anh ghi bàn và kiến tạo một bàn khi trận đấu với Valencia mới trôi qua được 7 phút. Sau đó là trận ra mắt Champions League, trước khi anh trở thành cầu thủ trẻ nhất ghi bàn ở đấu trường châu Âu, khi phá lưới Inter Milan ở tuổi 17 và 40 ngày.
Trận ra mắt Tây Ban Nha diễn ra trước sinh nhật lần thứ 18 của Fati. Anh chỉ mất thêm một trận để có bàn thắng đầu tiên cho đội tuyển trước Ukraina. Các nhà lãnh đạo đội tuyển nước này không thể ngồi yên. Họ gấp rút triển khai việc nhập tịch cho Fati, trong bối cảnh Bồ Đào Nha cũng gửi lời mời.
“Ansu có thể chọn Bồ Đào Nha, bởi họ đã đề nghị nhập tịch cho chúng tôi,” Bori nói với ESPN. "Nhưng Ansu nói với tôi: 'Bố ơi, làm sao con chọn Bồ Đào Nha được khi con thậm chí còn không nói được tiếng Bồ Đào Nha? Bố đã đưa con đến Tây Ban Nha và đây là nơi con có bạn bè và cuộc sống.”
Mùa giải 20/21, Fati đã ghi tới 5 bàn sau 10 trận đầu tiên. Nhưng chấn thương luôn níu chân Fati khi anh đang cố bay cao nhất. Ca rách sụn chêm ở trận Betis khiến anh phải trải qua bốn cuộc phẫu thuật và nghỉ tới 10 tháng.
Bằng cách nào đó, dù liên tục dính chấn thương và thường xuyên gặp vấn đề về thể chất sau khi trở lại, Fati vẫn giữ được phong độ cao. Trong mùa giải chuyên nghiệp đầu tiên của mình, cầu thủ sinh năm 2002 đã ghi 8 bàn từ tỉ lệ bàn thắng kỳ vọng (xG) là 4,67. Đến mùa thứ hai, trước khi phải ngồi ngoài vì chấn thương, 5 bàn của Fati đến từ xG 3,37.
Trong 15 lần ra sân trên mọi đấu trường mùa trước, trải đều vào các thời điểm khác nhau của mùa giải do liên tục gặp vấn đề về thể lực, Fati đã ghi được 6 bàn thắng. Những bàn thắng đó đến chỉ sau 574 phút thi đấu và từ xG 2,36. Cầu thủ gốc Guinea-Bissau chỉ đá vỏn vẹn 2.547 phút trong ba mùa giải đầu tiên với Barca, nhưng anh vẫn kịp ghi 19 bàn thắng, bất chấp tuổi đời còn rất trẻ, chấn thương và cả sự kỳ vọng đến từ chiếc áo số 10 thừa hưởng từ Lionel Messi mùa trước.
Tuy nhiên, sự tiến bộ của Fati bỗng dưng chững lại mùa này (trớ trêu ở chỗ, nó đến ở thời điểm Fati hoàn toàn khỏe mạnh). Lý do là bởi Xavi Hernandez tỏ ra khá thận trọng trong việc sử dụng anh. Fati đã có 20 lần ra sân, nhưng phần lớn là từ ghế dự bị cũng như mới ghi được 3 bàn thắng từ xG 6,32. Càng tỏ ra khao khát ghi bàn, Fati càng cảm thấy thất vọng. Điều đó đã làm lu mờ khả năng phán đoán và ra quyết định của anh.
Điều đó cũng dẫn đến việc Luis Enrique loại anh khỏi danh sách triệu tập trong lượt trận quốc tế cuối cùng trước World Cup. Sau đó, ông chia sẻ rằng việc điền tên Fati là một trong những quyết định cuối cùng mà ông đưa ra, mặc dù các nguồn tin thân cận với HLV người Tây Ban Nha cho rằng La Roja đang rất khát một chân sút giỏi để bỏ qua cầu thủ 20 tuổi.
Người hâm mộ đang kỳ vọng Fati có thể tái hiện sự bùng nổ ở ba mùa giải đầu tiên tại Qatar. Anh đã ghi bàn trong trận giao hữu cuối cùng trước giải với Jordan; đó là bàn thứ hai của anh cho Tây Ban Nha chỉ sau 5 lần ra sân. ĐT Tây Ban Nha cũng chẳng khác gì ngôi nhà thứ hai của Fati, với sự có mặt của những người đồng đội trẻ trung tại CLB như Garcia, Ferran Torres, Pedri, Gavi và Alejandro Balde, bên cạnh kinh nghiệm của Sergio Busquets và Jordi Alba.
Sự xuất hiện của Pedri và Gavi ở Barca đã giảm bớt áp lực cho Fati trong việc dẫn dắt thế hệ ngôi sao tiếp theo tại Camp Nou. Mặc dù vậy, những người thân cận với Fati khẳng định anh chưa bao giờ cảm thấy áp lực đó.
“Cậu ấy luôn là một đứa trẻ ngoan và hay pha trò,” Horcas nói. "Ansu là một cầu thủ độc nhất vô nhị, bởi vì cậu ấy luôn suy nghĩ. Một số cầu thủ khi họ đạt được vị trí của cậu ấy quá nhanh như vậy, họ sẽ phát điên lên và nghĩ về những thứ phù phiếm. Ansu tỏ ra khiêm tốn hơn. Đó là điều giúp cậu ấy có được ngày hôm nay.”
Dù đã trở nên nổi tiếng, Fati chưa bao giờ mất liên lạc với cộng đồng Herrera, những người đã chào đón gia đình anh khi anh mới 6 tuổi. Ansu đã tặng 300 quả bóng cho trường dạy bóng đá không lâu sau khi ra mắt và đầu năm nay đã tặng họ 25 vé xem trận đấu giữa Barca và Sevilla. Mena vẫn giữ liên lạc thường xuyên với gia đình và được mời tham dự trận đấu với Inter tháng trước.
“Cậu ấy không quên con người hay nguồn gốc của mình và luôn dành nhiều tình cảm cho mọi người,” Mena nói. “Thậm chí, tôi nghĩ cậu ấy chuẩn bị cho mọi thứ tốt hơn Bori. Phần lớn là nhờ La Masia, nhưng đó cũng là kinh nghiệm của riêng cậu ấy, khi từ Guinea-Bissau đến một đất nước khác, trước khi rời nhà để đến Barcelona.”
Điều khiến Fati sợ hãi nhất có lẽ là những chấn thương. Trở lại sau khi bị rách sụn chêm, cơ thể của anh liên tục chịu những thương tổn, đặc biệt là gân khoeo do ít hoạt động. Anh đã từ chối phẫu thuật vào mùa đông năm ngoái sau khi bị căng gân khoeo trong trận đấu ở Copa del Rey với Athletic Club. Những kinh nghiệm trong quá khứ khiến anh tỏ ra thận trọng hơn trong việc điều trị.
Cho đến hiện tại, ngoài việc bỏ lỡ nửa sau của mùa giải, quyết định đó được coi là đúng đắn với cầu thủ này, khi Fati có mặt trong danh sách triệu tập của ĐTQG. Điều anh cần nhất bây giờ là thi đấu thường xuyên để hồi phục sự nhạy bén và nhanh nhẹn, như những gì anh đã làm được trong suốt ba năm qua. Không có sân khấu nào lớn cũng như thích hợp để làm điều đó hơn là World Cup.
Lược dịch bài viết “Barcelona's Ansu Fati set to shine for Spain at World Cup in Qatar after journey that began in Guinea-Bissau” của Sam Marsden & Moises Llorens (ESPN)