Bielsa, Gareth Bale hay là câu chuyện về tầm quan trọng của ngôn ngữ trong bóng đá (P1)

Everton và Silva muốn Richarlison nói tiếng Anh nhiều hơn. Tương tự là Yerry Mina, một cầu thủ Colombia đến Everton từ Barcelona hồi năm ngoái khi không nói được một câu tiếng Anh nào. Silva đã nói đến rào cản ngôn ngữ mà họ đều phải đối mặt ở đầu mùa, điều khá hài hước là cách ông mô tả trình độ tiếng Anh của 2 cầu thủ này tương tự như miêu tả phong độ của họ trên sân vậy: "Chúng tôi yêu cầu nhiều hơn ở họ,"Silva nói. "Trình độ của họ đang khá lên, nhưng không như chúng tôi yêu cầu."

Học tiếng Anh là một yêu cầu bắt buộc của các CLB lớn, nhưng điều thú vị ở Everton, đó là nhiều cầu thủ người Anh bắt đầu học nói tiếng Tây Ban Nha nhằm tạo kết nối trên sân cũng như ngoài sân. Một nguồn tin từ The Ahtletic miêu tả điều này là một thỏa thuận "qua lại" ở Goodison Park, nơi các cầu thủ có quốc tịch khác nhau giúp đỡ lẫn nhau học tập.

Ở Leeds, Marcelo Bielsa cũng đang học tiếng Anh. Lớn hơn Mina và Richarlison tới 40 tuổi, nhưng Bielsa không phải là ngoại lệ trong việc cố gắng học tiếng Anh. Bielsa nói bằng tiếng Tây Ban Nha trước truyền thông. Những người thường tiếp xúc với ông ở Leeds, những người dừng ông lại trên phố hay những người phục vụ ông ở Wetherby hay Morrisons đều nói rằng ông ấy hiểu tiếng Anh, thế nhưng ông vẫn lưỡng lự trong việc tổ chức họp báo mà không cần một thông dịch viên. Có thể nói, với Bielsa, điều này phụ thuộc rất nhiều vào sự tự tin.

"Lúc nào tôi cũng cảm thấy mình nên nói tiếng Anh. Khi bạn làm việc ở một quốc gia, bạn phải học ngôn ngữ của quốc gia đó. Tôi nên học tiếng Anh vì đất nước này cho tôi một công việc", ông nói hồi tháng trước thông qua trợ lý của mình. Điều này cũng xảy ra thời gian ông ở Marseille và Lille. "Tôi không làm được điều đó," Bielsa thú nhận.

Trong trường hợp của Bielsa, thật khó có thể biết được nhờ đâu ông có thời gian để hoàn thành khóa học Leeds sắp xếp cho ông khi ông được bổ nhiệm. Ông thường xuyên làm việc ở Elland Road, khi trở lại nhà thăm gia đình ở Argentina, ông chỉ dành ra 4 ngày cho họ trước khi trở lại công việc. Công việc của Bielsa gần như chiếm trọn thời gian của ông, đó là lý do vì sao ông yêu cầu nhân viên mình cung cấp chỗ ngủ cho mình trên sân tập.

Niềm khao khát nói tốt tiếng Anh của Bielsa khiến ta đặt ra một vài câu hỏi: các cầu thủ và HLV có thể học một ngôn ngữ dễ dàng tới đâu khi bóng đá lúc nào cũng gắn chặt họ với các bài tập cũng như trận đấu? Liệu có cần phải nói giỏi tiếng Anh khi mà bản thân bóng đá luôn coi mình là ngôn ngữ toàn cầu? Liệu không nói giỏi tiếng Anh có làm giảm khả năng giao tiếp trong phòng thay đồ? Làm trợ lý ngôn ngữ cho Bielsa, một người dùng rất nhiều từ ngữ phức tạp và khó hiểu, sẽ như thế nào? Đây chính là lúc chúng ta đi sâu hơn về điều này.

Có thể so sánh Bielsa với Gareth Bale. Bale thường xuyên bị chỉ trích ở Tây Ban Nha vì không trả lời báo giới bằng Tây Ban Nha. Các đồng đội của anh ở Real Madrid tuy vậy nói rằng Bale có thể thông thạo ngôn ngữ này, vấn đề duy nhất đó là nói trước đám đông. Alvaro Odriozola, hậu vệ của Real, chia sẻ với tờ La Galerna rằng Bale "quá nhát" để sử dụng nó. "Nhưng như thế cũng bình thường với tôi," Odriozola thêm vào.

Dù sao đi nữa, việc không nói được tiếng Tây Ban Nha của Bale khó có thể bào chữa, vì Bale đã ở Madrid được 6 năm. Như 1 nguồn tin giấu mặt chia sẻ với The Athletic chia sẻ: "Nếu đến Real Madrid, bạn phải nói tiếng Tây Ban Nha. Đơn giản là thế. Các CLB lớn ở Anh cũng chẳng khác gì. Bạn nói tiếng Anh, bạn phải học được ngôn ngữ này. Hầu hết các cầu thủ ngoại quốc đều muốn học.

Các buổi họp đội của Pep Guardiola  ở Manchester City đều bằng tiếng Anh, ông cũng thường xuyên yêu cầu các học trò học. Nicolas Otamendi từng nói về  cách anh vượt qua bài kiểm tra với sự hướng dẫn của Pep.

Vấn đề của Bielsa với tiếng Anh hầu hết xuất phát từ truyền thông, hầu hết là vì ông sợ bị hiểu nhầm hơn là các vấn đề thường ngày. Ông có đủ vốn tiếng Anh để trao đổi ở Leeds. Khá nhiều người trong BHL của ông hiểu rõ ngôn ngữ này. Victor Orta, giám đốc và chủ tịch Andrea Radrizzani đều nói được tiếng Tây Ban Nha. Một vài cầu thủ của Bielsa cũng nói được ngôn ngữ này.

"Nếu nói đến giao tiếp,  rõ ràng đây không phải là vấn đề, theo tôi, các HLV nên nói ít thôi. Sẽ tốt hơn nếu họ có thể tóm gọn lại khi giao tiếp." Bielsa nói. Màn trình diễn của Leeds trong 18 tháng qua đã cho thấy ông đúng.

Bielsa không phải Juande Ramos, người có khả năng giao tiếp tiếng Anh không được tốt, một trong những lý do khiến ông thất bại ở Tottenham Hotspurs. Chính vì nhiệm kỳ của Ramos mà Spurs thúc giục Pochettino học tiếng Anh khi HLV người Argentina gia nhập Spurs vào năm 2014. Một yêu cầu được Pochettino chấp nhận. Thời còn ở Southampton, việc ông thường xuyên dùng thông dịch viên khiến người ta phải đặt câu hỏi liệu đến bao giờ ông mới tự nói được tiếng Anh.

Phil Dickinson là một thông dịch viên đã từng làm trong môi trường bóng đá chuyên nghiệp trong gần 20 năm. Công ty của ông, Premier Language Solutions, thường xuyên làm việc với một số CLB Premier League ở cả Manchester và Merseyside, Chelsea hoặc Wolverhampton. Dickinson nói rằng trường hợp của Ramos là một ví dụ cho thấy việc không học tiếng Anh có thể khiến một HLV trở thành trò cười.

"Ramos có đầy kinh nghiệm, ông ấy là một người tài giỏi," Dickinson chia sẻ với The Athletic. "Ông ấy có đẳng cấp, giúp sức rất nhiều cho mọi cấp độ của của CLB. Ông ấy thông minh, nhưng vì vốn tiếng Anh không được tốt của mình, ông không được lòng số đông. Nó khiến ông không thể hiện được chiều sâu trong kiến thức. Trong trường hợp đó, bạn phải chờ tới khi nói được tiếng Anh nếu muốn thực hiện một cuộc họp báo. Nếu không những gì bạn nói ra có thể bị hiểu nhầm."

Dickinson đã chứng kiến điều này nhiều lần. Ông làm thông dịch cho Cantona sau khi cầu thủ người Pháp rời khỏi Leeds để đến Manchester United. Ông cũng làm thông dịch viên cho Diego Maradona trước một trận giao hữu giữa Argentina và Scotland trên sân Hampden Park cách đây 11 năm trước. Maradona chiếm trọn một tầng của khách sạn Radisson ở Glasgow, Dickinson tuy vậy chẳng thấy ông ở đâu trước khi ông ngồi xuống với cánh báo giới. Những gì ông nhận được đó là những lời nhắn gửi từ BHL của Argentina, yêu cầu ông phải đưa ra những lời dịch chính xác nhất.

Maradona phá vỡ sự im lặng với cánh báo giới Scotland bằng cách trả lời một câu hỏi về việc liệu ông có nghĩ bàn thắng của Geoff Hurst ở World Cup 1966 đã qua vạch. "Ông ấy nói gì đó để trả lời, tôi dịch "Khoảng cách giữa bóng và vạch vôi lớn cỡ này", đơn giản hơn: bóng chưa qua vạch," Dickinson nói. "Đám Scotland tích điều này. Nhưng tôi thực sự lo lắng. Vấn đề với Maradona đó là khi sức khỏe hay cân nặng của ông ấy thay đổi, giọng ông dường như cũng thay đổi. Những gì ông ấy vì vậy cũng khá khó để dịch. Chúng tôi tuy vậy vẫn làm được."

Dickinson có được lợi thế khi ông được nhờ làm thông dịch cho Bielsa khi HLV của Leeds ra mắt sân Elland Road vào tháng 6 năm 2018. Ông từng ngồi kế bên Bielsa ở phòng họp báo của Argentina và Athletic Bilbao, được chứng kiến phong cách trả lời độc đáo của Bielsa: bình dị, mắt luôn giữ nguyên vị trí.

Dickinson không có dịp nói chuyện với Bielsa trước đó. Ông đến Leeds, chờ đợi thông dịch viên của Bielsa, Salim Lamrani làm điều đó. "5 phút trước khi bắt đầu, tôi được dặn rằng "Không, anh sẽ là người làm điều đó," ông chia sẻ. "Tôi luôn giữ mình ở tâm thế sẵn sàng."

Các buổi họp báo của Bielsa thường rất dài. Một phần vì ông cần một thông dịch viên. Lamrani, một học giả người Pháp, trở thành thông dịch viên của ông ở Lille nhưng rời khỏi Leeds ở cuối mùa trước. Bielsa giờ đây phải nhờ vào trợ lý của mình, Diego Flores, đẻ trao đổi với cánh báo giới Anh, cố gắng thể hiện các thông điệp của ông cho cánh báo giới.

Buổi họp báo ra mắt của Bielsa dài tới mức sau 1 tiếng đồng hồ, ông quay qua Dickinson và hỏi liệu ông có muốn nghỉ không. "Tôi ổn," Dickinson chia sẻ, nhưng Bielsa là dạng HLV khiến các thông dịch viên phải phát hoảng. Bạn có thể viết được 2 tờ ghi chú trong khi Jose Mourinho nói vì ông ấy khá chậm rãi, có thể hiểu đưcọ. Trong khi với Bielsa, bạn phải cố gắng hiểu được 4-5 từ khó. Ông ấy là một người thông minh, vì vậy có rất nhiều sự phức tạp trong một số lời nói của ông.

Một số người trong giới cho rằng việc lên chơi ở Premier League sẽ khiến Bielsa phải trả lời báo giới bằng tiếng Anh như các HLV khác. Nhưng có lẽ điều đó khó có thể xảy ra trong tương lai gần...

(còn nữa)

Lược dịch từ bài viết: "What links Bielsa and Bale? And why is Simeone unlikely to move to the Premier League? Step inside the world of football linguistics" của tác giả Phil Hay đăng trên The Athletic

KDNX (TTVN)