Ai cũng biết, chỉ cần được đưa vào đúng vai trò phù hợp, Frenkie De Jong sẽ là một tài năng độc nhất vô nhị của cả một thế hệ. Chỉ là không ai biết chắc vai trò đó là gì cả.
Erik Ten Hag đã đưa De Jong lên đội một Ajax từ học viện của CLB và để anh chơi trung vệ, sau đó chuyển sang sử dụng anh như một tiền vệ phòng ngự tự do.
Tại Barcelona, Ernesto Valverde đã thử dùng anh như một người kế thừa của Sergio Busquets, trước khi quyết định chỉ đạo anh chơi thiên về hướng một Ivan Rakitic khác ở vị trí tiền vệ trung tâm.
Khi Ronald Koeman tiếp quản chiếc ghế HLV trưởng của đội chủ sân Camp Nou, ông đã khẳng định rằng De Jong cần phải chơi trong một double pivot (cặp đôi tiền vệ trụ), đây cũng là nơi mà nhà cầm quân này triển khai De Jong ở ĐTQG Hà Lan, nhưng rồi cuối cùng lại để anh hoạt động như một hộ công tại Barcelona.
Vị HLV trưởng hiện tại của anh, Xavi, đã thử nghiệm tất cả những phương án trên, nhưng cho đến nay, ở tuổi 25, De Jong thậm chí còn chẳng có được một vị trí chắc chắn trong đội.
Đây là chuyện không ai nghĩ rằng sẽ xảy ra đối với một cầu thủ từng được so sánh với Franz Beckenbauer và Johan Cruyff.
Mọi người sẽ không nói về bạn nhiều đến vậy trừ khi bạn khác biệt với những người khác trên sân. Nhưng có 2 loại khác biệt, đầu tiên là khác biệt theo hướng tốt, điều đó khiến các HLV sẵn sàng xáo trộn những cầu thủ giỏi nhất của họ và phát minh ra các chiến thuật mới để phát huy được trọn vẹn năng lực thiên tài của bạn, và tiếp theo là... kiểu khác biệt còn lại.
Sau đây sẽ là kiểu khác biệt của De Jong, qua một thống kê đơn giản: Thời gian cầm bóng.
Trong số 156 tiền vệ đã nhận ít nhất 250 đường chuyền tại một CLB trong 5 mùa giải Champions League gần nhất, De Jong là cái tên đứng đầu về thống kê thời gian giữ bóng trung bình trước khi thực hiện hành động tiếp theo (3,0 giây tại Ajax). Anh cũng được điền tên ở vị trí thứ ba (2,9 giây, tại Barcelona).
Điều này không hẳn là xấu, cũng không hẳn là tốt. Có một số tiền vệ xuất sắc nhất thế giới cũng tỏ ra thong dong khi có bóng, chẳng hạn như Bernardo Silva của Manchester City (2,9 giây) hay Joshua Kimmich của Bayern Munich (2,8 giây). Những người khác, chẳng hạn như Sergio Busquets (2,2 giây), thì thường nhanh chóng để quả bóng tiếp tục được luân chuyển.
Nhưng dù cho một chiếc đồng hồ bấm giờ không thể đo lường khía cạnh chất lượng, thì nó cũng có thể xác định điều gì đó về phong cách.
Koeman từng nói rằng phẩm chất đặc biệt nhất của chàng trai trẻ đồng hương chính là sự kiên nhẫn: “Trong rất nhiều tình huống, cậu ấy có khả năng ‘trì hoãn quyết định sau cùng’ khi cầm bóng để chờ đợi thời điểm thích hợp, và sau đó thực hiện một đường chuyền khiến tất cả mọi người đều nghĩ, ‘Quá chuẩn. Tư duy tuyệt vời – đơn giản nhưng đầy hiệu quả’.”
Tất nhiên, một lý do khiến các cầu thủ bóng đá không cầm bóng lâu hơn là bởi đối thủ luôn muốn đoạt lấy nó khỏi họ. Nếu bạn là kiểu cầu thủ thích “trì hoãn quyết định sau cùng khi cầm bóng để chờ đợi thời điểm thích hợp”, bạn sẽ có 3 lựa chọn cơ bản: Bạn có thể chơi ở một phần sân đấu mà cầu thủ phe phòng ngự sẽ không đuổi theo mình, bạn có thể cố đánh bại động thái pressing của đối thủ, hoặc bạn có thể “chạy trốn” khỏi nó. De Jong làm được cả ba.
Hãy bắt đầu với khuynh hướng chọn vị trí của anh.
Vì trung lộ của khối phòng ngự được đối thủ thi triển sẽ là nơi mà không gian và thời gian trở nên hạn chế nhất, một cầu thủ muốn có được chúng nhiều hơn sẽ phải di chuyển lùi sâu hoặc dạt ra cánh – hoặc, trong trường hợp của De Jong, cả hai. Anh thích khởi đầu những đợt triển khai bóng tại một vị trí nằm giữa các trung vệ và hậu vệ trái, đây là nơi mà ngôi sao người Hà Lan có thể nhận bóng trong khoảng trống thoải mái, sau đó xoay người.
Link GIF: Xem tại đây
Đó là vị trí lý tưởng đối với anh – De Jong từng chia sẻ rằng anh sẽ thể hiện tốt nhất khi là “cầu thủ đầu tiên nhận bóng từ hàng thủ và tạo nên sự liên kết với hàng công”.
Việc lùi xuống một vị trí ở phía ngoài các trung vệ sẽ giúp bạn có thể dễ dàng nhận bóng từ hàng thủ của mình, và những động thái chuyển đổi vị trí khác sẽ được kích hoạt bởi động thái di chuyển này của De Jong – hậu vệ trái dâng lên để nhường chỗ cho anh, cầu thủ chạy cánh di chuyển vào khu vực trung tuyến mà De Jong từng hiện diện – qua đó làm xáo trộn hệ thống phòng ngự của đối thủ, tạo ra những “làn đường” để anh đưa quả bóng lên phía trên.
Các đối thủ cần một kế hoạch để đối phó với những động thái chuyển đổi vị trí này. Nếu cầu thủ được giao nhiệm vụ theo kèm anh ở khu trung tuyến quyết định bám theo tiền vệ người Hà Lan khi anh lùi sâu, điều này sẽ để lại một khoảng trống lớn ở trung tâm hệ thống phòng ngự của đội anh ta. Nếu một cầu thủ phòng ngự khác chuyển sang truy cản anh, điều này sẽ mở ra một phương án chuyền bóng ở gần De Jong. Và nếu họ không thể nhanh chóng bố trí truy cản và phong tỏa, De Jong sẽ có thời gian để thực hiện các ý định của mình.
De Jong lùi xuống một vị trí nằm phía ngoài các trung vệ để nhận bóng, kích hoạt các động thái chuyển đổi vị trí khác ở cánh trái của Barcelona. Trong khi đó, các cầu thủ phe phòng ngự đang không chắc ai là người nên nhận trách nhiệm truy cản anh.
| Khi một đối thủ dâng lên để truy cản pha đi bóng của De Jong, anh đã tìm được một đồng đội được tự do nhờ các động thái chuyển đổi vị trí của Barcelona. |
Đương nhiên sẽ rất tuyệt nếu bạn tìm được khoảng trống, nhưng đâu phải lúc nào bạn cũng sẽ được thoải mái cầm bóng, mà đôi khi bạn phải đánh bại các động thái pressing của đối thủ để giữ được nó. De Jong cũng thích làm điều này.
“Bạn khó có thể gây áp lực lên cậu ấy,” Ten Hag nhận định. “Đó là một món quà thật tuyệt vời.”
Barcelona có rất nhiều tiền vệ nổi tiếng là những cao thủ thoát pressing. Busquets thích sử dụng một chuỗi các động tác bao gồm, hành động đầu tiên trông như thể anh đang đưa quả bóng cho đối thủ, sau đó kéo nó lại, rồi xoay vừa đủ để khiến gã đối thủ muốn tắc bóng bị hụt mục tiêu. Xavi, vào thời còn thi đấu, thích nhử đối thủ lao vào mình với một bên cơ thể, sau đó xoay người thành một vòng tròn với quả bóng như thể đang được dán vào mu bàn chân của anh, giống như một võ sĩ đấu bò tót đang vung chiếc áo choàng.
Kỹ thuật thoát pressing yêu thích của De Jong về cơ bản là ngược lại với “pelopina” của Xavi. Anh sẽ nhận bóng với điệu bộ trông như thể chuẩn bị xoay người sang phía bên trái, đây là hướng xoay người tự nhiên hơn đối với một chân chuyền thuận chân phải. Tiếp theo, khi đối thủ bị đánh lừa và tập trung về phía đó, anh sẽ nhảy qua quả bóng và xoay người sang phải, rồi sử dụng má ngoài của chân phải.
| Khi De Jong nhận một đường chuyền, anh dẫm lên quả bóng để nhử Luka Modric áp sát |
| Anh thể hiện điệu bộ như thể sắp xoay người sang trái, thu hút Modric tập trung về phía đó |
| Nhưng thay vì bên trái, De Jong nhảy qua quả bóng và xoay cơ thể về hướng ngược lại. |
| De Jong kết thúc tình huống bằng việc đẩy bóng vào khoảng trống với má ngoài chân phải và thoát khỏi động thái pressing của đối thủ |
Mặc dù có ý tưởng tương tự như vị HLV trưởng của mình thời còn thi đấu, nhưng cơ chế thoát pressing của De Jong lại dẫn đến một kết quả khác. Xavi sẽ kết thúc vòng tròn chậm rãi, mượt mà của mình để sẵn sàng chuyền bóng cho đồng đội mà ông đã chọn sẵn. Còn phong cách nhảy-xoay người của De Jong sẽ kết thúc bằng việc anh đẩy quả bóng về phía trước bằng má ngoài. Cơ thể của anh được định hình để rê bóng, chứ không phải chuyền.
Điều này đưa chúng ta đến với cách thứ ba và cuối cùng để câu thêm thời gian cầm bóng và chờ đợi thời điểm thích hợp cho “quyết định sau cùng”: Chỉ cần chạy trốn khỏi đối thủ.
Theo dữ liệu từ FBref, De Jong đã dẫn bóng trung bình khoảng 4,4 mét trước mỗi đường chuyền mà anh thực hiện ở mùa giải trước, đưa anh đạt bách phân vị 84 (nghĩa là đứng trên 84% cái tên trong danh sách so sánh) trong số tất cả các tiền vệ trung tâm và tiền vệ phòng ngự ở top 5 giải VĐQG hàng đầu châu Âu. Nếu bạn chỉ tính cự ly dẫn bóng về phía trước trung bình trước các đường chuyền, anh sẽ có bách phân vị là 94. “Cậu ấy là một kẻ lang thang, một nhà thám hiểm,” Ten Hag từng nói. “Cậu ấy luôn di chuyển, như thể một con cá mập.”
Khi “chế độ” nổ máy được bật đối với De Jong, anh sẽ chạy thẳng một mạch, thực sự chỉ sử dụng chân phải để rê bóng. Anh đánh lừa đối thủ bằng cơ thể của mình – cách anh thay đổi trọng tâm để đánh lạc hướng bạn, cách anh tăng tốc và giảm tốc đầy khó đoán để khiến những kẻ muốn tắc bóng bị trượt mục tiêu. Anh nhún vai để thoát khỏi sự đụng chạm / lôi kéo từ đối thủ như một running back ở NFL và nhảy múa với đôi chân dang rộng như thể một thành viên của Royal Ballet.
Hãy xem cách De Jong sử dụng cơ thể và khả năng tăng tốc của mình để đánh bại những kẻ truy cản trong pha đi bóng trước xứ Wales vào tháng 6 dưới đây…
Link GIF: Xem tại đây
Hãy chú ý đến chi tiết anh đã không nhả quả bóng ra mãi cho đến khi hậu vệ phải của ĐTQG xứ Wales di chuyển cắt vào trong, hướng về phía khung thành, để cố gắng ngăn cản pha đi bóng của mình, điều này sẽ mở ra một làn đường chuyền bóng cho cầu thủ được tự do ở cánh. Xavi từng khẳng định rằng, trong việc khiến một cầu thủ phòng ngự tập trung sự chú ý vào mình với quả bóng trong chân, qua đó “giải phóng” cho một đồng đội, De Jong chính là một trong những người giỏi nhất.
Đó chính là bức chân dung về Frenkie De Jong. Anh sẽ thử mọi phương án – chuyển đổi vị trí, qua người, đi bóng dài – để trì hoãn việc ra quyết định sau cùng khi giữ bóng. Anh sẽ đưa quả bóng về phía trước, thu hút sự chú ý của các cầu thủ phòng ngự và tìm kiếm một người đồng đội được tự do. Những pha đi bóng đâm xuyên khu trung tuyến của anh sẽ làm xáo trộn đối thủ theo một cách mà rất ít cầu thủ có thể làm được. Đây là điều khiến De Jong trở nên khác biệt.
Đặc biệt, ngôi sao người Hà Lan đã thực hiện những điều đó một cách tốt nhất khi chơi ở vị trí tiền vệ phòng ngự. Vậy tại sao anh lại không được bố trí thi đấu ở đó nhiều?
Câu trả lời ngắn gọn là điều tốt nhất dành cho De Jong chưa chắc đã là phương án tốt nhất dành cho đội bóng của anh.
Hãy xem một tình huống khác được lấy từ trận đấu với Napoli vào tháng 2 – lượt trận đầu tiên của vòng play-off Europa League, khi anh đá chính thay cho Busquets ở vị trí tiền vệ trụ trong đội hình 4-3-3.
Barcelona đoạt được bóng ở giữa sân và đang bắt đầu triển khai bóng…
Thay vì giữ vị trí phía sau các tiền đạo Napoli và chờ đợi các đồng đội đưa bóng đến cho mình với một pha phối hợp tam giác, De Jong đã lùi xuống phía ngoài 2 trung vệ đồng đội…
…và nhận bóng ngay trước mặt họ, lúc này, De Jong đang có một vị trí hoàn toàn dư thừa, vô nghĩa.
Anh giữ bóng trong 4 giây trước khi tự mình dẫn nó lên lại khu trung tuyến vì quyết định rằng chẳng có phương án chuyền chọt sáng sủa nào cả.
Đúng vậy, De Jong đã khiến đội hình Napoli trở nên xáo trộn với tình huống solo của mình, nhưng đội hình của Barcelona cũng đã rơi vào tình trạng lộn xộn – tất cả là bởi những phản ứng mà pha rê bóng của anh kích hoạt.
So sánh với một tình huống tương tự diễn ra sau đó trong cùng một hiệp đấu của trận hòa 1-1 tại Nou Camp, sau khi Busquets vào sân thay thế cầu thủ người Hà Lan vào thời điểm trận đấu còn 25 phút, ngay sau bàn gỡ hòa của Barcelona.
Ngay khi anh nhận bóng trong khoảng trống đó với tư thế quay người hướng về phía bên phải sân đấu, có ba đồng đội đã thực hiện các pha tăng tốc như thể được lập trình sẵn cho các tình huống như thế này.
Chỉ trong chưa đầy 1 giây, Busquets đã biết mình nên xoay người sang đâu và tìm thấy một Jordi Alba được tự do để đưa bóng đến.
Xavi đã không ngần ngại chỉ ra những khó khăn của De Jong trong lối chơi định hướng vị trí.
“Frenkie đang nắm bắt rất nhiều khái niệm chiến thuật mà trước đây cậu ấy không hiểu,” ông chia sẻ vào tháng Hai, sau khi đưa anh trở lại với vị trí tiền vệ trung tâm trong trận tái đấu Napoli (Barcelona giành chiến thắng 4-2 ở Italy, với De Jong đóng góp 1 pha lập công). “Cậu ấy đang học cách trở thành một cầu thủ tự do ở khu trung tuyến.”
Có 4 vị HLV trưởng khác nhau của Barcelona đã thử nghiệm để De Jong chơi như một tiền vệ phòng ngự, và cuối cùng cả 4 đều quyết định loại bỏ phương án này.
Ronald Koeman sau khi tiếp quản chiếc ghế thuyền trưởng của đội chủ sân Camp Nou vào mùa hè năm 2020 đã khăng khăng rằng chàng trai đồng hương của ông cần phải chơi ở bên trái của một double pivot (cặp đôi tiền vệ trụ), giống như anh đã chơi tại Ajax và ĐTQG Hà Lan. Nhưng thí nghiệm đó chỉ kéo dài vỏn vẹn nửa mùa giải. “Chính bản thân cậu ấy đã thay đổi,” Koeman nói khi đưa anh quay trở lại vị trí tiền vệ trung tâm.
Đúng là De Jong đã khám phá ra một số điều mới mẻ về bản thân ở Catalonia. Anh là một chân chạy không bóng tuyệt vời, có thể kéo giãn các tuyến trong hệ thống 4-3-3 kiểu mới của Xavi và tìm kiếm cơ hội thực hiện những cú dứt điểm ở gần khung thành. Phong cách phòng ngự phạm vi rộng, nhưng thiếu nhất quán của anh, bao quát rất nhiều khu vực của sân đấu, nhưng không đoạt được nhiều bóng, hoạt động tốt hơn khi pressing tầm cao thay vì ở phần sân của đội mình. Kết hợp những phẩm chất này với các kỹ năng chơi bóng của De Jong và bạn sẽ có một tiền vệ dâng cao tài giỏi, đôi khi là tuyệt vời, ngay cả khi anh ta không đặc biệt.
Thứ kỹ năng đã khiến anh trở nên đặc biệt – các pha dẫn bóng dài, khiến hệ thống phòng ngự của đối thủ bị xáo trộn, thời gian cầm bóng lâu, từ hàng thủ lên phía trên – chỉ đơn giản là không đáng để xây dựng đội bóng xoay quanh nó.
Trên thực tế, tại đấu trường Champions League, cả Barcelona và Ajax đều được ghi nhận dữ liệu hiệu số bàn thắng bại kỳ vọng trong hai “trạm cầm bóng” tiếp theo sau khi De Jong kết thúc một pha kéo bóng kém hơn một chút so với khi anh không kéo bóng.
Thông tin này mới chỉ bao gồm các tình huống dẫn bóng mà tiền vệ người Hà Lan thành công trong việc đưa quả bóng tiến ít nhất 25% của tổng quãng đường còn lại đến với khung thành đối thủ. Còn những tình huống kéo bóng kém thành công, khi De Jong để mất bóng trên đường đi, có thể kéo thống kê kể trên xuống sâu hơn nữa, vào vùng màu đỏ trong biểu đồ dưới.
Tuy có thể phá vỡ đội hình của cả 2 đội, nhưng đồng thời cũng để lại một lỗ hổng ở đáy tuyến giữa của đội mình, đây không phải lúc nào cũng là một sự đánh đổi đáng để thực hiện ở môi trường đỉnh cao của bóng đá hiện đại.
| Những tình huống kéo bóng của De Jong không phải lúc nào cũng giúp ích cho đội của anh |
Còn một thống kê khác của De Jong đáng để suy ngẫm.
FBref có một dữ liệu gọi là “on-off”, dùng để đo lường sự khác biệt giữa phong độ mà một đội bóng thể hiện khi một cầu thủ cụ thể có mặt trên sân và khi anh ta vắng mặt, thông qua số bàn thắng hoặc thống kê bàn thắng kỳ vọng (xG).
Trong trường hợp của De Jong, kết quả mà dữ liệu “on-off” đưa ra thật ảm đạm. Trong 5 mùa giải trọn vẹn của anh ở đấu trường giải VĐQG, tại cả hai quốc gia và dưới sự dẫn dắt của 5 vị HLV trưởng, đội bóng của ngôi sao người Hà Lan chưa bao giờ cho thấy họ phong độ tốt hơn khi anh có mặt trên sân so với khi anh vắng mặt.
Điều đó đã không làm lung lay niềm tin của người hâm mộ rằng De Jong luôn là một cầu thủ siêu việt, anh chỉ đang chờ đợi bản thân được đưa vào một vị trí hoàn hảo và sau đó sẽ rê bóng theo phong cách đặc trưng của mình tiến vào ngôi đền huyền thoại của môn thể thao vua.
Nhưng trong khi De Jong vẫn có thể được “mở khóa tiềm năng” với những chiến thuật phù hợp và đạt đến hình ảnh một ngôi sao đặc sắc mà mọi người đã luôn kỳ vọng anh sẽ trở thành, hiện chúng ta đã có vài năm bằng chứng cho thấy nhiệm vụ tìm ra một vai trò có thể tận dụng tối đa những điểm mạnh đặc biệt mà tiền vệ người Hà Lan sở hữu trong khi che đậy các điểm yếu bình thường của anh, là không hề dễ dàng.
Một số cầu thủ đặc biệt đã dành cả sự nghiệp của họ để tìm kiếm sự phù hợp. Nhưng cuối cùng, bất kể bạn giỏi câu thời gian đến đâu, nó rốt cuộc cũng sẽ hết.
Theo John Muller, The Athletic