Alexander-Arnold: Đổi quả tạt chết chóc lấy tiền vệ lùi sâu thượng hạng, liệu có đáng?

Trent Alexander-Arnold thực sự là một đại nhân vật đầy vinh hiển tại Liverpool. Anh chính là đội phó của CLB này. Anh là một Scouser (người Liverpool chính hiệu) đã truyền cảm hứng cho nhiều cầu thủ trẻ thông qua cuộc hành trình từ một thần đồng của học viện The Reds vươn mình thành một trong những ngôi sao hàng đầu của đội một. Và gần đây, anh đã đảm nhận vai trò playmaker (cầu thủ kiến thiết lối chơi) chính trong “Liverpool 2.0” của Jurgen Klopp. 

Tuy nhiên, bản thân Alexander-Arnold cũng từng phải xoay sở với sứ mệnh cứu rỗi chính mình. Nhìn lại những tháng đầu tiên của mùa giải trước, phong độ của anh đã bị chỉ trích kịch liệt hơn bao giờ hết trong khi tập thể đội chủ sân Anfield đang ở trong tình trạng sa sút phong độ nghiêm trọng.

Chất xúc tác cho sự hồi sinh của anh chính là cuộc cách mạng lừng danh cùng hệ thống “3-box-3” (khi Liverpool kiểm soát bóng) mà Klopp đã thực hiện vào cuối mùa giải, và nó bao gồm một phát kiến chiến thuật đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sự nghiệp của ngôi sao 25 tuổi này. Cụ thể, nó đã cho phép Alexander-Arnold trình diễn khả năng chuyền bóng – với phạm vi đa dạng – đẳng cấp thế giới của anh từ một vị trí dưới sâu, bó vào phía trong, và khía cạnh này đã được thể hiện rất rõ ràng ngay từ  lần đầu tiên hệ thống này được triển khai, trong cuộc đối đầu với Arsenal trên sân nhà vào tháng 4. 

Khi quyền kiểm soát bóng thuộc về Liverpool, Alexander-Arnold sẽ trở thành một tiền vệ. Còn khi đối thủ kiểm soát bóng, anh sẽ trở lại là một hậu vệ. Về lý thuyết, điều này có nghĩa là The Reds có thể hưởng lợi từ kỹ thuật cá nhân và nhãn quan xuất sắc của anh thường xuyên hơn.

“Đối với một hậu vệ cánh phải, bộ kỹ năng mà cậu ấy sở hữu để tạo ảnh hưởng lên quá trình kiểm soát bóng thật điên rồ. Tôi không biết liệu chúng ta đã bao giờ được chứng kiến một hậu vệ phải giống thế này chưa nữa,” Klopp tuyên bố vào mùa giải trước. “Chuyền tới chỗ này, chuyền tới chỗ kia, chuyền đảo cánh, đá phạt trực tiếp, đá phạt góc, ra quyết định nhanh, ra quyết định thông minh, chuyện gì cậu ấy cũng làm được cả. Cậu ấy quả thật là một cầu thủ kiệt xuất.”

Sự thoải mái và thành thạo của Alexander-Arnold trong vai trò mới chính là một trong những nguyên nhân giúp cho Liverpool chỉ phải nhận duy nhất 1 thất bại trong 22 trận đấu Premier League kể từ khi hệ thống mới được triển khai, và đó chính là trận thua 1-2 đầy tranh cãi trên sân khách trước Tottenham vào tháng 9 trong thế chơi thiếu người (9 chọi 11). Trong số 22 trận đó, Alexander-Arnold đã đá chính tới 19 trận.

Vì vậy, kể từ sau trận đấu với Arsenal đã nói, chúng ta đang có một kích cỡ mẫu đủ lớn để thực hiện các phân tích tổng thể về vai trò mới của Alexander-Arnold, và rất đáng để tìm hiểu cặn kẽ xem ngôi sao 25 tuổi đang có tầm ảnh hưởng ra sao lên hệ thống chiến thuật của Liverpool khi họ kiểm soát bóng.

***

Hãy cùng nhìn lại xem chính chàng trai này đã nói gì với The Athletic khi được hỏi về vai trò mới của anh vào tháng 5. 

“Trước khi chơi như vầy, tôi chỉ có thể xuyên phá các lớp phòng ngự của đối thủ từ cánh phải. Tôi chưa bao giờ làm điều đó từ bên trái sân đấu cả. Và nếu tôi tạo ra được một đường chuyền hay thì ghê gớm lắm cũng chỉ là một pha đảo cánh cự ly rộng, cách đá của tôi hồi đó chỉ có tính hiệu quả đến mức ấy mà thôi. Nhưng vị trí này đã khai mở toàn bộ sân đấu cho tôi. Tôi gần như có thể chi phối cuộc chơi – nơi chúng tôi tấn công, cách chúng tôi tấn công và nhịp độ lối chơi.”

Thật thú vị, thống kê tần suất chuyền bóng trung bình mỗi 90 phút (chỉ tính các tình huống mở) của Alexander-Arnold (65,5) vào mùa giải này đang ở mức thấp nhất kể từ mùa 2018-19, nhưng các vị trí chuyền bóng của anh trên sân đấu thì khác biệt rất rõ ràng so với những năm trước. 

Nhìn vào 2 biểu đồ thể hiện xu hướng cự ly chuyền và hướng chuyền bên dưới, rõ ràng những đường chuyền đưa bóng từ bên phải sân đấu sang bên trái vẫn là một phần quan trọng trong “profile chuyền bóng” của Alexander-Arnold, nhưng có một “món vũ khí” mới đặc biệt nguy hiểm đã được bổ sung vào “kho vũ khí” của ngôi sao người Anh.

Từ một vị trí nằm bó vào phía trong trung lộ, Alexander-Arnold đã có điều kiện thuận lợi hơn để tung ra những cú phất dài vào hành lang trong dành cho Mohamed Salah, các ví dụ điển hình đã xuất hiện trong những trận đấu với Everton…

…và Chelsea.

Thật tuyệt vời, chàng trai này vừa có IQ bóng đá cực cao, vừa sở hữu đẳng cấp kỹ thuật ưu tú để thực hành những ý tưởng của mình.

“Tôi biết mình có thể thực hiện các đường chuyền đưa bóng ra phía sau hàng thủ, nhưng vấn đề là tôi phải chuyền thế nào để cho anh ấy (Salah) có thể nhận bóng một cách dễ dàng,” Alexander-Arnold chia sẻ trên We Are Liverpool podcast. “Làm sao để đường chuyền của tôi có thể đúng nhịp với những bước chạy của anh ấy? Làm sao để độ xoáy của bóng sẽ không ảnh hưởng tới cú chạm bước một của anh ấy và tạo điều kiệu cho anh ấy tiếp tục duy trì đà chạy tốc độ cao của mình? Đó là tất cả những gì mà tôi suy nghĩ trước khi thực hiện một đường chuyền.”

Càng đá càng hay. Tới nay, chúng ta đã có quá nhiều minh chứng để nhất trí về khả năng kỹ thuật thượng hạng của Alexander-Arnold – đặc biệt là trong việc thực hiện những đường chuyền có cự ly từ trung bình tới dài, điều đã khiến anh trở nên vô cùng đặc biệt.

Tuy nhiên, có một câu hỏi quan trọng cần phải suy ngẫm. Liệu việc Klopp điều chỉnh hệ thống chiến thuật của ông để Alexander-Arnold tham gia sâu vào giai đoạn đầu của các chuỗi kiểm soát bóng có làm giảm sút khả năng tấn công của Liverpool trong một số trường hợp nhất định ở mùa giải này hay không? 

Hãy để chúng tôi giải thích vì sao câu hỏi này lại xuất hiện…

***

Kể từ sau khi Alexander-Arnold tạo dựng được cho mình một vị trí vững chắc trong đội một vào giai đoạn nửa sau của mùa giải 2017-18, khả năng chuyền bóng đa dạng cự ly của anh đã khiến các CĐV phải kinh ngạc. Kỹ thuật, tốc độ, sự chính xác, sự táo bạo – có thể nói hiếm ai chuyền bóng được như chàng trai này.

“Trent có một nhãn quan tuyệt vời, cậu ấy luôn cố thực hiện những phương án chuyền bóng kiểu ‘liều ăn nhiều’ trên sân đấu,” Salah nhận xét. “Ngay khi tôi biết cậu ấy nhận được bóng và phía trước đang có khoảng trống, tôi sẽ chạy không do dự. Tôi chẳng cần phải nhìn lại để xem liệu cậu ấy có chuyền hay không, vì tôi biết rằng cậu ấy hiểu rất rõ lối chơi của tôi. Với nhãn quan phi thường của mình, cậu ấy có thể tung ra những đường chuyền không tưởng.”

Đường chuyền đảo cánh tuyệt vời của anh dành cho hậu vệ trái Andy Robertson trong pha tấn công dẫn tới bàn thắng của Salah trước Manchester City vào tháng 11 năm 2019 (kết quả là Liverpool thắng 3-1) chính là một ví dụ điển hình.

Vào đầu năm 2019, cũng trong một trận đấu với Man City, Alexander-Arnold đã có một quả tạt hoàn hảo khác đưa bóng đến chân Robertson để hậu vệ cánh người Scotland kiến tạo cho Roberto Firmino.

Alexander-Arnold có thể tạo ra bất kỳ kiểu đường chuyền nào vào bất kỳ thời điểm nào.

Robertson, Sadio Mane, Luis Diaz và nhiều cá nhân khác đã nhận được rất nhiều đường chuyền đảo cánh xuất sắc từ ngôi sao người Anh, tuy nhiên so với trước đây thì cách chơi của anh đã có sự biến đổi đáng kể. Từ đầu mùa giải trước, Alexander-Arnold đã thực hiện trung bình 0,5 đường chuyền đảo cánh tới cho Robertson mỗi 90 phút (tức là cứ 2 trận thì có 1 lần) trước khi thay đổi vai trò vào tháng 4. Kể từ sau thời điểm đó, anh chỉ thực hiện trung bình 0,24 lần mỗi 90 phút (tức là cứ 4 trận thì có 1 lần).

Rõ ràng, vị trí xuất phát của những đường chuyền sẽ là chìa khóa để chúng ta hiểu sâu hơn về các điều chỉnh chiến thuật mà Klopp đã áp dụng lên hậu vệ cánh người Anh. Vì thế, chúng ta sẽ tiến hành so sánh những kiểu đường chuyền phổ biến nhất của Alexander-Arnold trước và sau bước ngoặt thay đổi vai trò trên sân vào tháng 4. 

Thay vì tốn thời gian với những đường chuyền tầm 4-5 mét nhàm chán có thể làm “tắc nghẽn” tập dữ liệu, hãy chỉ tập trung vào những đường chuyền có cự ly “từ trung bình đến dài” mà chúng ta sẽ định nghĩa là có độ dài ít nhất 20 yard (khoảng 18,3 mét). 

Theo các “bản đồ chuyền bóng” dưới đây, thì 3 kiểu chuyền bóng thường thấy nhất của Alexander-Arnold trước khi thay đổi vai trò chính là những pha đưa bóng vào vòng cấm từ hành lang trong phía cánh phải hoặc ngoài cánh phải.

Chúng “tình cờ” là những khu vực diễn ra hầu hết các pha kiến tạo của hậu vệ cánh người Anh. 

Ví dụ, về kiểu đường chuyền phổ biến nhất của Alexander-Arnold, hãy nhìn lại tình huống “dọn cỗ” cho Diogo Jota trước Arsenal tại bán kết Carabao Cup vào mùa giải 2021-22...

…hoặc đường chuyền giúp Darwin Nunez ghi bàn vào lưới Wolves ở FA Cup vào tháng 1 năm nay.

Tại phần rìa bên phải của vòng cấm, Alexander-Arnold có thể tung ra những quả tạt rất đa dạng, từ những cú “inswinger” (bóng đi xoáy vào trong, hướng tới cầu môn)…

…cho tới những pha “outswingers” (bóng đi xoáy ra ngoài, xa khỏi cầu môn).

Tuy nhiên, kể từ khi thay đổi vai trò vào tháng 4, những đường chuyền có cự ly từ 20 yard trở lên mà Alexander-Arnold thường thực hiện nhất lại đến từ một vị trí sâu hơn, với tính đe dọa thấp hơn.

Kỹ năng kiến thiết của hậu vệ cánh 25 tuổi vẫn rất phong phú, nhưng giờ đây nó đang ít được phát huy ở cuối phần sân đối thủ hơn. Kiểu chuyền bóng từng được anh thực hiện nhiều nhất – đưa bóng vào vòng cấm đối thủ từ hành lang trong phía cánh phải – nay đã tụt xuống tận vị trí thứ 6. 

Do đó, câu hỏi chính của chúng ta sẽ rất “đơn giản” – liệu bạn sẽ muốn đặt chân chuyền nguy hiểm nhất của mình ở đâu trong quá trình tổ chức tấn công?

Như đã trình bày ở trên, tại vị trí tiền vệ kiến thiết lùi sâu, Alexander-Arnold có thể tung ra những đường chuyền có lực hoàn hảo đưa bóng ra phía sau các hàng thủ dâng cao, để tạo cơ hội cho những chân chạy lợi hại như Salah, Nunez và Diaz. Tuy nhiên, mọi thứ sẽ trở nên phức tạp hơn khi anh phải đụng độ những hàng thủ lùi sâu – như Luton Town đã thể hiện vào 2 tuần trước, khi họ khiến cho Liverpool phải trải qua một trận đấu cực kỳ khó chịu bằng một khối phòng ngự lùi sâu.

Về mặt chiến thuật, thường thì giải pháp cho tình huống này là những quả tạt từ 2 cánh – điều mà Liverpool đang làm ít hơn nhiều ở mùa giải này, hoàn toàn trái ngược với cách chơi đã đưa họ đến với chức vô địch Premier League gần nhất (2018-19).

Tất nhiên, nguyên nhân là do sự thay đổi của hệ thống chiến thuật. Việc Alexander-Arnold di chuyển bó vào trong cũng đã khiến hậu vệ cánh trái Robertson ¬– hoặc Kostas Tsimikas, khi ngôi sao người Scotland bị chấn thương – phải đánh đổi những pha dâng cao đầy táo bạo quen thuộc của mình để củng cố sự chắc chắn cho hàng thủ.

“Đúng vậy, vai trò mới của Trent đã thay đổi mọi thứ đối với Robbo,” Klopp giải thích. “Chúng tôi không thể chơi với một hậu vệ cánh bó vào trong và hậu vệ còn lại liên tục dâng cao ở cánh trái. Robbo phải thật cẩn trọng trong việc lựa chọn những thời điểm mà cậu ấy có thể tham gia tấn công.”

Liverpool đã thực hiện 29 quả tạt (chỉ tính các tình huống mở) trước Luton Town – đây chính là trận đấu mà họ tạt bóng nhiều nhất ở Premier League 2023-24 tính tới thời điểm này, còn đứng thứ hai là con số 12 trong cuộc đối đầu Everton – để cố đánh bại khối phòng ngự lùi sâu của đối thủ.

Tuy nhiên, mặc dù là chân tạt nguy hiểm nhất của The Reds, nhưng chỉ có 6 trong số đó được thực hiện bởi Alexander-Arnold.

Đây chính là hệ quả của việc thay đổi vai trò, và con số 0,19 trong dữ liệu “kiến tạo kỳ vọng trong các tình huống mở” mỗi 90 phút được ghi nhận ở hậu vệ cánh 25 tuổi chính là mức thấp nhất của anh tính từ mùa giải 2018-19. 

Trước đây, chúng ta đã quá quen với việc anh tung ra những quả tạt nguy hiểm từ các vị trí trên cao của cánh phải. Nhưng ở mùa giải này, như biểu đồ dưới đây cho thấy, các pha bóng như vậy đang gần như biến mất.

Những đường chuyền từ phần rìa bên phải của vòng cấm đối thủ vẫn xuất hiện, chẳng hạn như tình huống “dọn cỗ” cho Wataru Endo trước Toulouse cách đây không lâu…

…nhưng giờ đây chúng chẳng còn diễn ra thường xuyên nữa. Thay vào đó, chúng ta đang chủ yếu nhìn thấy Alexander-Arnold thực hiện các pha “tiền kiến tạo”, như khi anh tạo điều kiện để Nunez kiến tạo cho Salah ghi bàn trong trận đấu với Brentford – những đường chuyền sắc bén từ dưới sâu xuyên phá các lớp phòng ngự của đối thủ.

Trong khía cạnh tạo cơ hội, việc thực hiện chúng ở những vị trí như thế này…

…hoàn toàn khác so với những ngày tháng anh “dọn cỗ” cho các đồng đội từ vị trí này.

Cần lưu ý rằng khả năng sáng tạo của tuyến giữa Liverpool đã được tăng cường đáng kể ở mùa giải này – đặc biệt là ở cánh phải, nơi mà tân binh Dominik Szoboszlai đang kết hợp cực tốt với Salah và Alexander-Arnold. 

Có lẽ gánh nặng sáng tạo đang được phân bổ khắp đội một cách đồng đều hơn, nhưng tần suất chạm bóng và dứt điểm mỗi 90 phút của Salah cũng đang thấp hơn đáng kể để thay vào đó là một trách nhiệm sáng tạo lớn lao hơn ở cuối phần sân đối thủ dành cho siêu sao người Ai Cập – đặc biệt, anh cũng là người phải đảm nhận nhiệm vụ duy trì chiều rộng đội hình trong khi Alexander-Arnold bó vào trung lộ.

Vì Salah là một cầu thủ thuận chân trái luôn muốn di chuyển vào phía trong sân đấu và tiến tới gần khung thành hơn, điều này có thể tạo nên một tình thế rất khó khăn vào những ngày Liverpool cần kéo giãn sân đấu trước các đối thủ chơi phòng ngự lùi sâu.

Vì vậy, trong khi khả năng chuyền bóng đa dạng cự ly của Alexander-Arnold đang rực sáng hơn bao giờ hết trong mùa giải này, thì một vấn đề đầy nan giải – và cũng rất thú vị – đã nảy sinh: Liệu bạn sẽ muốn cầu thủ sáng tạo xuất sắc nhất của mình nhận bóng sớm hơn trong các đợt tổ chức tấn công, hay để anh ta “sắm vai” người thực hiện đường chuyền quyết định với độ chính xác mà ít cầu thủ nào ở châu Âu sánh bằng?

Alexander-Arnold mới chỉ có 3 pha kiến tạo trên mọi đấu trường ở mùa giải này, trong đó pha kiến tạo duy nhất của anh ở Premier League là từ một quả phạt góc. Thật trớ trêu, 2 pha kiến tạo còn lại bao gồm 1 quả tạt từ phần rìa bên phải của vòng cấm dành cho Endo trong trận đấu với Toulouse, và 1 đường chuyền đảo cánh cho Nunez trong trận đấu với Bournemouth.

Rõ ràng, Klopp và ban huấn luyện của ông đã điều chỉnh cấu trúc của họ để có thể khai thác khả năng chuyền bóng đẳng cấp thế giới của Alexander-Arnold ở những khu vực sâu hơn.

Tuy nhiên, những thay đổi đó cũng đã dẫn tới một bài toán đầy phức tạp về sự đánh đổi: Giữa một chân tạt bóng hàng đầu thế giới và một cầu thủ kiến thiết lùi sâu thượng hạng.

Liverpool diện mạo mới của nhà cầm quân người Đức có thể rất đáng gờm, nhưng Klopp vẫn còn một số câu hỏi cần phải suy ngẫm trong cuộc hành trình theo đuổi những chức vô địch. 

Theo Mark Carey và Andy Jones, The Athletic