Adnan Januzaj thi đấu ấn tượng đến mức HLV David Moyes khen anh là cầu thủ giỏi nhất ở độ tuổi đó mà ông từng chứng kiến sau thời Wayne Rooney. Các lãnh đạo của Man United vẫn nhớ niềm vui khi Januzaj đồng ý ký hợp đồng 5 năm vào một buổi tối thứ 6 ở khách sạn Lowry, nơi toàn đội thường ở trước các trận đấu.
Lúc đó họ đang ở Hong Kong và chuẩn bị cho mùa giải đầu tiên sau khi Sir Alex Ferguson giải nghệ. Mỗi buổi sáng, một thành viên trong ban huấn luyện sẽ cập nhật thời gian tập luyện, thời gian ăn uống, tham gia các sự kiện cộng đồng và toàn bộ các vấn đề khác liên quan đến chuyến du đấu trước mùa giải.
Nhưng vào ngày hôm ấy, có người đã sửa lại thời gian và lịch trình ở trên bảng. Toàn bộ các sự kiện, kế hoạch đều bị đảo lộn bởi trò đùa của ai đó. Câu chuyện này trước đây chưa bao giờ được kể và theo các nguồn tin uy tín, người bị nghi ngờ là hậu vệ trái Alexander Buttner.
Buttner gia nhập từ Vitesse 1 năm trước đó và ở hậu trường, anh có một vài điều mà một vài thành viên ban huấn luyện không thích. Nhưng điều đáng ngờ là anh được hỗ trợ và tiếp tay bởi Adnan Januzaj - người được kỳ vọng là ngôi sao tiếp theo của đội.
Đây là giai đoạn làm quen của David Moyes và đội ngũ của ông nghi ngờ cách Januzaj (lúc đó 18 tuổi) đã hợp tác với một cầu thủ hơn anh 6 tuổi và không phải lúc nào cũng được xem là có tầm ảnh hưởng tích cực. Đồng ý đó chỉ là một trò đùa, nhưng chuyện này sẽ không bao giờ xảy ra nếu Ferguson còn tại vị. Và đáng lẽ nên có ai đó nói chuyện nhẹ nhàng với Januzaj để khuyên anh hãy suy nghĩ chín chắn cũng như cho anh biết những điều mọi người mong đợi ở một cầu thủ Man United.
Liệu đã có thông điệp nào được truyền đi không? Theo một vài người trong đội thời điểm đó thì không. Một người cho biết Januzaj nghĩ anh hiểu hết mọi vấn đề. “Nhưng cậu ấy khi đó rất trẻ, thực sự là còn quá trẻ”.
2. Có một đoạn khá thú vị trong cuốn tự truyện của Ferguson về lần đầu tiên ông thấy cậu học sinh Ryan Giggs rê bóng chạy trên sân tập của Man United. Ferguson viết rằng đó là một trong những khoảnh khắc vô giá và hiếm hoi khiến tất cả những giọt mồ hôi, sự thất vọng và khổ sở của ban huấn luyện trở nên đáng giá.
“Một người thợ đào vàng đã tìm khắp mọi nơi ở cả sông lẫn núi, rồi đột nhiên phát hiện ra một cục vàng. Cảm giác đó cũng không thích thú hơn là bao so với khi tôi xem Giggs ngày hôm đó. Tôi sẽ luôn nhớ lần đầu tiên thấy cậu ấy chơi bóng, lả lướt khắp sân Cliff dễ dàng đến mức mà bạn có thể nói rằng chân cậu ấy còn không chạm đất”.
Januzaj cũng là một cục vàng như vậy. Anh được Man United chiêu mộ từ đội trẻ Anderlecht năm 16 tuổi. Anh luôn ngẩng cao đầu và có một sự uyển chuyển, cân bằng hết sức tự nhiên khi rê bóng vượt qua đối thủ. Trong mắt Ferguson, Januzaj là người lý tưởng để khoác chiếc áo Man United.
Một đồng đội cũ của anh nhớ lại: “Federico Macheda, James Wilson và một vài cầu thủ khác khiến người ta phát điên trong một khoảnh khắc ngắn ngủi. Nhưng Januzaj thì khác. Tất cả mọi người đều tin cậu ấy sẽ là Giggs thứ hai. Cậu ấy có tính chất của một ngôi sao cả về cách thi đấu lẫn ngoại hình. Cậu ấy có sức hút, là người vui tính và có sức hút.
Một vài người cho rằng cầu thủ gốc Albania thích chưng diện ở trên sân vì anh có gu thời trang “Eurotrash” (thuật ngữ mang hướng tiêu cực chỉ những người trẻ, thường là ở châu Âu, có lối sống quá chạy theo xu thế) nhưng thực sự cậu ấy rất đáng yêu”.
Cựu HLV thủ môn Eric Steele của Manchester United cho biết: “Tôi nhớ khi Januzaj mới lên đội một, cậu ấy rất tài năng. Tôi nghe mọi người nói nhiều về cậu ấy, nào là kiêu ngạo và nghênh ngang, điều mà tôi nghĩ nhiều người ở CLB không thích. Nhưng tôi nghĩ vấn đề của cậu ấy là phải nâng cao thể chất.
Warren (Warren Joyce - HLV đội dự bị) nói cậu ấy phải cứng cáp, mạnh mẽ hơn. Ban đầu Warren khá cứng rắn với cậu ấy. Tôi nhớ có trận Warren xếp cậu ấy đá tiền đạo. Tôi hỏi: ‘Anh đang làm gì đấy?’, cậu ấy trả lời: ‘Steeley à, cậu ấy phải học hỏi. Tôi rất muốn xem cách cậu ấy thích nghi. Vì anh biết chuyện gì sẽ xảy ra mà, các trung vệ sẽ đá cậu ấy. Cậu ấy sẽ cứng cáp hơn’.
Thực sự Warren đang chuẩn bị cho Januzaj trước khi lên đội một. Ở đội một có những người như Paul Scholes và Darren Fletcher, và nếu cậu ấy không thể trụ vững thì sẽ bị sốc”.
Đặc biệt, Scholes thường có thói quen giới thiệu bản thân với các tân binh bằng những pha tranh bóng mạnh mẽ. Steele tiếp tục: “Januzaj rời sân cuối trận đấu và cậu ấy không bao giờ né tránh một cú tắc bóng nào. Cậu ấy thực sự có trận đấu tốt trong vai trò số 9”.
Januzaj là “tương lai của CLB” như cách nói của một lãnh đạo Man United. Anh được đánh giá cao đến mức Ferguson phải phá lệ khi nhắc đến một cầu thủ thiếu niên trong một cuộc họp báo diễn ra chỉ vài tuần trước khi ông tuyên bố giải nghệ. Nhà cầm quân người Scotland gọi anh là “cậu bé người Bỉ” và sau đó ngả người ra ghế, gật gù. Ông dự đoán Januzaj sẽ là một cầu thủ giỏi.
Nhưng những gì diễn ra sau đó giống như một lời nhắc nhở tại sao Ferguson thường miễn cưỡng khi nói nhiều về các cầu thủ trẻ.
Januzaj thi đấu ấn tượng đến mức HLV David Moyes khen anh là cầu thủ giỏi nhất ở độ tuổi đó mà ông từng chứng kiến sau thời Wayne Rooney. Các lãnh đạo của Man United vẫn nhớ niềm vui khi Januzaj đồng ý ký hợp đồng 5 năm vào một buổi tối thứ 6 ở khách sạn Lowry, nơi toàn đội thường ở trước các trận đấu.
Real Madrid, Barcelona và Paris Saint-Germain đều đã cố gắng cuỗm Januzaj. Liên đoàn bóng đá Anh thì thăm dò xem anh có thể đá cho “Tam sư” hay không. Moyes miêu tả cậu học trò trong một cuộc nói chuyện không công khai là “tiểu Cruyff” và ý ông không phải là Jordi Cruyff.
Hiện tại, Januzaj đang chuẩn bị cùng Real Sociedad đối đầu đội bóng cũ tại Europa League. Januzaj năm nay 26 tuổi, đã tham dự 2 kỳ World Cup cùng đội tuyển Bỉ, điều này dường như cho thấy anh đã đi đúng hướng. Song, nếu nhìn kỹ hơn, chúng ta sẽ thấy anh mới chỉ có 12 lần ra sân, 8 trong số đó xuất phát từ ghế dự bị và chưa bao giờ đá trọn vẹn 90 phút cho đội tuyển. Danh hiệu lớn duy nhất của Januzaj vẫn là Community Shield năm 2013 - trận đấu anh ra mắt đội một Man United. Và rất nhiều người sẽ luôn hối tiếc về một tài năng đã từng nhận được kỳ vọng lớn.
The Athletic từng miêu tả Januzaj như một ví dụ điển hình về một cầu thủ đã được cho quá nhiều khi tuổi đời còn rất trẻ. Khi đàm phán hợp đồng với Man United, các cố vấn của Januzaj đã tạm thời đồng ý điều khoản về tài chính trước khi dùng lời đề nghị của PSG để đòi khoản tiền lớn hơn. Khi đó, Ed Woodward - người vừa mới nhậm chức Phó Chủ tịch Điều hành - được cho là đã đồng ý bất chấp.
Và có lẽ không phải trùng hợp khi từ thời điểm đó, cầu thủ có cùng ngày sinh với Cristiano Ronaldo và Neymar chỉ có 11 lần đá trọn vẹn một trận đấu tại Premier League cho “Quỷ đỏ”.
3. Khi nói về con đường sự nghiệp của Januzaj, chúng ta nên bắt đầu với Louis van Gaal. Đây có phải chỉ là một câu chuyện nữa về một thần đồng nhưng không đủ sáng suốt và thực tế để phát huy hết tài năng của mình? Hay còn nhiều điều nữa và, như những người đồng cảm với Januzaj nói, có những điều đáng để thông cảm mà nhiều người không biết?
Mỗi khi Januzaj được phỏng vấn và hỏi tại sao mọi thứ không diễn ra như Ferguson và nhiều người kỳ vọng, anh luôn coi Van Gaal là lý do chính.
Liệu như vậy có công bằng không? The Athletic đã gửi email cho Van Gaal để xem ông có sẵn sàng trả lời phỏng vấn hay không. Chưa đầy 24 tiếng, chiến lược gia người Hà Lan đã phản hồi như sau: “Tôi hoàn toàn không cần phải bảo vệ mình trước quá nhiều điều bất công. Hình ảnh của các cầu thủ đã nói lên hết! Và sự nghiệp HLV của tôi cho thấy có bao nhiêu cầu thủ trẻ đã tận dụng được cơ hội dưới sự dẫn dắt của tôi!”.
Van Gaal có quyền lên tiếng về những cơ hội mà ông đã trao cho các cầu thủ trẻ trong suốt sự nghiệp cầm quân, những ví dụ tiêu biểu có thể kể ra như Clarence Seedorf, Patrick Kluivert, Xavi, Andres Iniesta và Thomas Muller.
Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận rằng “Tulip thép” đã không áp dụng một chiến thuật tốt ở đội bóng chủ sân Old Trafford và lối chơi của đội gần như chống lại một số cầu thủ như Januzaj và Angel Di Maria - những người muốn mang nhiều hơn tính cá nhân và sự tự phát cho đội bóng. Van Gaal không tin tưởng những cầu thích mạo hiểm và dựa nhiều vào kỹ thuật cá nhân hơn là hòa nhập vào một hệ thống bài bản. Do đó, ông không thích Januzaj.
Jose Mourinho - HLV kế nhiệm Van Gaal - cũng không thích những gì Januzaj thể hiện. Cả hai chiến lược gia đều không sẵn sàng chấp nhận rằng điều tích cực có thể nhiều hơn tiêu cực khi sử dụng các cầu thủ có thiên hướng chơi bóng phiêu lưu, điều này trái ngược với những gì Ole Gunnar Solskjaer đang làm với Bruno Fernandes. Mọi thứ cũng chẳng khá hơn khi Borussia Dortmund mượn Januzaj vào năm 2015 rồi trả anh lại sớm hơn 4 tháng.
Januzaj được cho đã đánh mất sự tập trung. Anh được miêu tả là quá thích những đặc quyền của một cầu thủ ngôi sao. Nhưng điều này cũng khá gây tranh cãi. Một nguồn tin khác cho biết: “Bình thường, khi có một cầu thủ đẹp trai và tự phụ, những đàn anh trong đội sẽ ghét lắm, họ sẽ dằn mặt trong buổi tập. Nhưng ở đội tuyển Bỉ, mọi người đều gọi cậu ấy là “mon frere” hay có nghĩa là “cậu em nhỏ”. Các đàn anh ở đội tuyển Bỉ quý cậu ấy lắm. Romelu Lukaku, Fellaini và những cầu thủ lớn khác trong đội đều quý mến khoác vai cậu ấy”.
Có lẽ Januzaj cũng là nạn nhân của tính thời điểm. Trận đấu duy nhất anh góp mặt ở đội một dưới sự dẫn dắt của Ferguson là lần ngồi dự bị nhưng không được sử dụng ở trận đấu cuối cùng của nhà cầm quân người Scotland sau 26 năm dẫn dắt Man United. Moyes chỉ tại vị 10 tháng và sau đó Januzaj nhanh chóng nhận ra “Quỷ đỏ” giống như một chuyến xe buýt chẳng chờ đợi ai.
Khi đó anh còn trẻ, hơi non nớt và chưa quen với sự nổi tiếng. Rene Meulensteen - cựu HLV Man United - nhận xét: “Tôi thích cậu ấy. Đó là cầu thủ giỏi, kỹ thuật và thông minh. Nhưng cậu ấy cần có một vị trí cố định. Cậu là một trong những người mà bạn sẽ nghĩ: ‘Vị trí tốt nhất của cậu ta ở đâu?’ Đó là vị trí bên cánh trái bó vào trong hay vị trí số 10? Chắc chắn cậu ấy có đủ chất sáng tạo.
Bạn có thể hiểu tại sao United lại muốn đưa cậu ấy về CLB. Nhưng thật khó cho bất cứ cầu thủ nào có thể đột phá và sau đó đứng đầu. Cậu ấy ra sân khá nhiều dưới thời Moyes. Dưới thời Van Gaal thì cậu ấy mờ nhạt. Ferguson suy nghĩ rất nhiều về cậu ấy, nếu không thì ông đã không mua và đưa cậu ấy lên đội một. Nhưng vì nhiều lý do mà nhiều cầu thủ lụi tàn và phải đi kiếm vận may ở nơi khác”.
Theo lời của Warren Joyce, đây cũng là thời điểm Man United “hơi mất kiểm soát về hệ thống cho mượn cầu thủ”.
Januzaj đến Sunderland theo dạng cho mượn vào mùa giải 2016/2017 - mùa đầu tiên Mourinho ở đội bóng chủ sân Old Trafford - để tái ngộ Moyes. Nhưng hóa đây lại là quãng thời gian tồi tệ nhất sự nghiệp của anh. Phong độ của Januzaj xuống dốc thê thảm. Sunderland bị xuống hạng và các cổ động viên quay ra chỉ trích cầu thủ người Bỉ.
Joyce cho đó là một phần sai lầm của Man United và chỉ ra rằng Wilson cũng từng gặp khó khăn tương tự khi bị đem cho mượn khắp nơi.
“HLV trưởng (Ferguson) từng giao phó nhiều nhiệm vụ cho tôi như lựa chọn CLB phù hợp, HLV trưởng phù hợp, môi trường phù hợp cho các cầu thủ bị đem cho mượn. Januzaj và Wilson đi chủ yếu để giảm bớt tiền lương. Họ bị đem cho mượn khi không phù hợp và bạn biết họ sẽ thất bại”, Joyce nói.
“Các thương vụ cho mượn này giúp thu hồi lại tiền nhưng họ đều không phát triển về nghề nghiệp như đúng tiềm năng. Đó không hoàn toàn là lỗi của họ vì họ là những cầu thủ giỏi. Januzaj là cầu thủ khéo léo. Vì thế thật buồn khi họ không đạt được đỉnh cao như mong muốn. Có lẽ họ đã không được giúp đỡ nhiều như đáng lẽ có thể nhận được. Mọi người chỉ trích các cầu thủ nhưng lẽ ra họ có thể được giúp đỡ nhiều hơn”.
HLV Meulensteen cho rằng Januzaj vẫn có khả năng khiến Man United gặp khó khăn khi anh đang chuẩn bị đối đầu đội bóng cũ. Nhưng quả thật đã cách rất lâu kể từ khi chúng ta lần đầu nghe nói về tiềm năng của Januzaj. Và đây là thời điểm chúng ta có thể nhớ tới một câu nói cũ của Ferguson liên quan đến quãng thời gian của Peter Barnes ở Old Trafford cuối thập niên 80.
Chiến lược gia người Scotland bày tỏ: “Tôi liên tục nghe thấy mọi người nói về tiềm năng của anh chàng này (Barnes) khi tôi mới đến United. Mọi người bảo tôi là cậu ấy có tiềm năng rất lớn. Nhưng cậu ấy đã 30 tuổi. Điều đó khiến tôi không thích từ này. ‘Tiềm năng’, đó là một từ nguy hiểm trong bóng đá”.
Lược dịch từ bài viết “Adnan Januzaj was the future of Manchester United. What went wrong?” của tác giả Daniel Taylor, Adam Crafton và Laurie Whitwell trên The Athletic.