ĐT Đức và bài toán Toni Kroos: Đừng bắt số 10 phải phòng ngự

• Tiền vệ Toni Kroos nhái điệu ăn mừng của Ronaldo
• Thành Manchester đại chiến vì Toni Kroos
• Toni Kroos: Regista đặc biệt trong vỏ bọc của một chàng thư sinh

Là một trong những tiền vệ hàng đầu thế giới, tuy nhiên dường như lâu nay Toni Kroos đang bị đặt nhầm vai trò bởi anh vốn sinh ra là để đá số 10.

Trước thềm Euro 2016, ĐT Đức với hàng loạt hảo thủ được trông đợi sẽ đăng quang trên đất Pháp. Họ có những nhân tố ngôi sao ở mọi tuyến từ “siêu thủ môn” Manuel Neuer, những trung vệ đẳng cấp như Jerome Boateng và Mats Hummels, các ngôi sao tấn công thượng hạng như Mesut Ozil, Thomas Muller...

Thế nhưng trên tất cả, họ có Toni Kroos. Là một trong những tiền vệ xuất sắc nhất thế giới, tuy nhiên bấy lâu nay cầu thủ 26 tuổi lại bị đóng đinh với vai trò đá trụ và phải cáng đáng thêm nhiệm vụ phòng ngự.

Kroos là cầu thủ toàn diện và có thể làm tốt rất nhiều khía cạnh, nhưng phòng ngự không nằm trong số đó. Anh có thể tắc bóng, nhưng không phải mẫu chuyên thu hồi. Anh có khả năng đọc trận đấu tốt, nhưng không phải như những Sergio Busquets hay Claude Makelele. Tiền vệ Kroos cũng có một nguồn năng lượng dồi dào để bao bọc tuyến giữa, nhưng không đủ để càn quét và lấn lướt đối thủ.

Rõ ràng những HLV hàng đầu thế giới như Pep Guardiola, Carlo Ancelotti, Rafa Benitez và Joachim Loew đều đã sử dụng Toni Kroos ở vai trò tiền vệ phòng ngự. Đúng như vậy, họ hoàn toàn có lí do để làm điều đó. Thế nhưng có lẽ nhiều người chưa biết đến một khía cạnh khác của cầu thủ người Đức, đó là một tiền vệ tấn công, một số 10 đích thực.

Ngôi sao ở giải U17

Trong thời gian đầu của sự nghiệp chơi bóng, Toni Kroos đi lên từ vai trò một tiền vệ tấn công, hay chính xác hơn là anh đá ở vị trí số 10. Cầu thủ này nắm giữ chiếc băng đội trưởng U17 Đức ở World Cup trẻ năm 2007, giải đấu họ giành vị trí thứ ba chung cuộc. Đó cũng là thời điểm đánh dấu cho sự khởi đầu của một tiền vệ công cực triển vọng khi Kroos ẵm trọn danh hiệu Quả bóng vàng cho cầu thủ hay nhất và Chiếc giày đồng với 5 bàn thắng.

Đội trưởng ngôi sao và mang áo số 10 ở giải U17

Với sự điềm tĩnh đến đáng sợ và khả năng chơi bóng hai chân tuyệt hảo, tiền vệ Toni Kroos là mối nguy hiểm thường trực khi anh xuất hiện ở khoảng trống giữa hàng tiền vệ và hậu vệ đối phương. Ở thời điểm đó, những bàn thắng đến từ tình huống giả sút chân phải để lừa hậu vệ, sau đó đẩy bóng sang chân trái dứt điểm là hình ảnh thường thấy ở cầu thủ sinh năm 1990 này.

Sau khi gia nhập hệ thống đào tạo trẻ của Bayern Munich năm 2006, anh được đem cho Leverkusen mượn trong 18 tháng. Tại đây, tiềm năng của Kroos tiếp tục được bộc lộ khi anh và đội chủ sân Bay Arena có một mùa giải thăng hoa với 24 trận bất bại trước khi sa sút cuối mùa để rồi mất ngôi vô địch. Toni Kroos năm ấy có được 9 bàn thắng và 12 đường kiến tạo sau 33 trận ra sân với vị trí tiền vệ tấn công.

Về Bayern, về phòng ngự

Trở lại Bayern mùa hè năm 2010, Toni Kroos được HLV Juup Heycknes tin tưởng giao trò vai trò tiền vệ hộ công chơi ngay phía sau chân sút Mario Gomez trong sơ đồ 4-2-3-1. Anh cũng là người gián tiếp khiến Thomas Muller phải ngồi trên ghế dự bị thời điểm ấy. Một trong những màn trình diễn chói sáng nhất của anh là ở trận bán kết lượt về Champions League năm đó trước Real Madrid. Đó là buổi tối mà Kroos tỏa sáng ở vị trí số 10 và lấn át một người chơi ở vai trò tương tự bên phía đối thủ là Mesut Ozil.

Bước ngoặt trong sự nghiệp của anh đến ở trận chung kết với Chelsea khi Luiz Gustavo bị treo giò và Kroos được kéo xuống đá cặp tiền vệ trụ cùng Bastian Schweinsteiger. Thomas Muller trận đó được giao đá vị trí của Kroos. Và mặc dù là người tung ra quả tạt để người đồng đội Muller ghi bàn, tuy nhiên đó thực sự là một trận đấu tồi của Kroos.

Một tiền vệ phòng ngự bất lực trước Chelsea

Anh không thể tạo nên tầm ảnh hưởng như ở trận bán kết trước Real Madrid. Nếu Kroos chơi ở vị trí hộ công, có lẽ Chelsea của Di Matteo đã không thể phòng ngự chặt chẽ và lỳ lợm được như vậy để rồi đánh bại Bayern trên chấm penalty.

Kịch bản tương tự cũng lặp lại với người cố dùng Kroos ĐT Đức trong vai trò tiền vệ phòng ngự là HLV Joachim Loew. Ông phải trả giá ở bán kết Euro 2012 bằng thất bại 2-1 trước Italia khi bố trí Toni Kroos theo kèm nhạc trưởng Andrea Pirlo bên phía đối thủ. Suốt cả trận đấu, Kroos còn chẳng thể tới gần nổi Pirlo và để lão tướng này thoải mái tìm ra những khoảng trống và “tàn sát” người Đức. Pirlo có trận đấu hay nhất giải năm đó nhưng những người dùng Kroos trong vai trò phòng ngự có lẽ vẫn chưa nhận được bài học.

Lên và xuống

Ở mùa giải mà Bayern Munich của Juup Heycknes giành cú ăn ba sau đó, đóng góp của tiền vệ 26 tuổi là vô cùng lớn khi anh được trả lại đúng vị trí số 10 sở trường. Khi đó, do chấn thương liên miên của Robben và Shaqiri, Ribery và Muller phải đảm nhận hai cánh còn Kroos được đẩy về lại vị trí hộ công. Anh có khởi đầu mùa giải tuyệt vời và những màn trình diễn ấn tượng. Thế nhưng mọi thứ kết thúc sớm với Kroos khi tiền vệ này dính chấn thương trong trận lượt đi với Juventus và phải nghỉ dài hạn.

Sang đến năm tiếp theo, Pep Guardiola cập bến Alianz Arena và đem theo triết lý mới về thứ bóng đá tiki-taka. Ông đổi từ 4-2-3-1 sang 4-1-4-1 và đẩy hậu vệ phải Philip Lahm lên đá tiền vệ trụ, phía trước là những Schweinsteiger, Kroos và Thiago.

Pep cũng thất bại khi dùng Kroos đá phòng ngự

Trong giai đoạn đầu, cựu HLV Barcelona đã khá sáng suốt khi để Kroos đá tiền vệ trung tâm nhô cao như một hộ công. Anh đền đáp Pep khi có màn hủy diệt Arsenal ở vòng loại Champions League. Ở trận đó anh thực hiện chính xác 147/152 đường chuyền, ghi bàn mở tỷ số, có một đường kiến tạo thành bàn cho Robben và khiến thủ thành Szczesny phải nhận thẻ đỏ. Đó là trận đấu Bayern có Javi Martinez dọn dẹp phía dưới, Kroos đá cặp cùng Thiago và thực sự làm chủ khu trung tuyến.

Thế nhưng Pep cũng sớm nhận quả đắng ngay sau đó khi Bayern gặp Real Madrid của Carlo Ancelotti ở bán kết. Với sức ép phải ghi bàn sau khi thua 1-0 ở lượt đi, Kroos được đẩy xuống đá cặp tiền vệ trụ cùng Schweinsteiger và Muller lại sắm vai số 10. Kết quả Bayern thua tiếp với tỷ số 0-4 trong bối cảnh Toni Kroos bất lực trong nhiệm vụ quán xuyến tuyến giữa và phòng ngự chống phản công.

Chứng kiến cách dùng người của Pep ở Bayern, HLV Joachim Loew lại hăm hở thử nghiệm ở tuyển Đức tại VCK World Cup 2014. Ông cho các học trò đá 4-3-3 với Philip Lahm là tiền vệ trụ, chơi trước anh là những Kroos, Khedira hoặc Schweinsteiger. Kết quả là Đức có những màn trình diễn tương đối chật vật trước Ghana và Algeria ở vòng bảng.

Vào đến vòng loại trực tiếp, Loew nhận ra sai lầm và đổi sang 4-2-3-1 với Kroos quay về đá số 10 trong trận gặp Pháp. Anh ngay lập tức có đường kiến tạo để Mats Hummels đánh đầu ghi bàn. Anh cùng các đồng đội cũng áp đảo khu trung tuyến để đảm bảo Pháp không thể gượng dậy.

Pha trả bóng về tai hại suýt khiến Đức mất chức vô địch World Cup 2014

Công thức này bị phá bỏ ngay ở trận chung kết sau pha mất trí nhớ kinh điển của Christoph Kramer. Phút 19 trong trận tranh cúp vàng với Argentina, tiền vệ khi ấy còn đang chơi cho Mochengladbach đã bị choáng nặng sau pha va chạm với trung vệ Garay của đối phương và cũng chỉ có thể gắng gượng thi đấu đến phút 31 rồi phải rời sân nhường chỗ cho Andre Schurrle (sau trận đấu, Kramer đã tâm sự rằng sau pha va chạm, anh đã rơi vào trạng thái mất trí nhớ tạm thời vô cùng nguy hiểm). Kể từ lúc Kramer rời sân thì Ozil được đẩy từ cánh vào đá số 10 và Kroos lại bị trả về đá phòng ngự cùng Schweinsteiger. Dĩ nhiên anh lại chật vật suốt cả trận đấu và lần này còn suýt khiến người Đức ôm hận khi có đường chuyền về bất cẩn để Gonzalo Higuain tận dụng thành một cơ hội nguy hiểm suýt làm tung lưới đội nhà.

Thăng trầm ở Real Madrid

Trải qua 3 đời HLV kể từ khi chuyển đến Real Madrid, tiền vệ Toni Kroos vẫn luôn là trụ cột dù anh được vận hành dưới những sơ đồ và cách dùng người khác nhau. Trong mùa giải đầu tiên với Carlo Ancelotti, Kroos đá cặp tiền vệ trụ trong sơ đồ 4-3-3 cùng Luka Modric, luân phiên với đó là James Rodriguez và Isco. Anh chơi tới 55 trận chỉ ngay sau World Cup 2014 và có thời điểm phải thốt lên rằng mình bị quá tải. Mùa giải đó Real Madrid trắng tay còn Kroos bị chỉ trích dữ dội vì những màn trình diễn nhạt nhòa, đặc biệt trong khía cạnh phòng ngự.

Người kế nhiệm chiếc ghế nóng ở Bernabeu ngay sau Ancelotti là Rafa Benitez tiếp tục rút kinh nghiệm theo kiểu nửa vời. Ông đưa Casemiro đá thấp nhất sau cặp Modrid-Kroos và tạo cho Real Madrid sự chắc chắn. Thế nhưng ở trận Siêu kinh điển với Barcelona, Kroos lại bị đưa về đá tiền vệ phòng ngự. Kết quả Real thua tan nát 4-0 và Benitez ra đi trong vô vàn những lời chỉ trích.

Màn trình diễn tồi tệ cùng toàn đội trước Barcelona

Cuối cùng, người sáng suốt nhất có lẽ là Zinedine Zidane. Ông nhậm chức với vai trò chữa cháy ở Real Madrid sau những năm tháng quan sát đội bóng dưới thời Ancelotti và Benitez. Lần này, Zidane kéo luôn Casemiro về đá trước hàng thủ trong sơ đồ 4-3-3 và cầu thủ người Brazil được ca ngợi trong hành trình lên ngôi ở Champions League mùa vừa rồi. Còn với Kroos, những màn trình diễn của anh được cải thiện rất nhiều. Tầm ảnh hưởng của tiền vệ người Đức thể hiện rất rõ trong trận chung kết với Atletico Madrid, lúc anh rời sân và được thay thế bởi Isco, Real gần như đánh mất tuyến giữa vào tay thầy trò Diego Simeone.

Joachim Loew phải chọn

Trước ngưỡng cửa trận khai mạc Euro 2016, HLV Joachim Loew phải sớm đưa ra quyết định dứt khoát thay vì lưỡng lự trong việc sử dụng vai trò của Toni Kroos như hiện tại. Tất cả những bằng chứng kể trên, trong đó có chính chiến lược gia này, đã cho thấy rằng tiền vệ của Real Madrid thích hợp với vai trò tiền vệ hộ công, hoặc chí ít là tiền vệ trung tâm nhô cao, hơn là một cầu thủ phòng ngự.

Joachim Loew phải chọn giữa Toni Kroos tấn công và phòng ngự

Ở những trận giao hữu trước thềm Euro, Joachim Loew tiếp tục thử nghiệm và cho ra những kết quả khác nhau. Ông để Kroos đá cặp tiền vệ trụ với Sami Khedira và khiến Đức đánh mất lợi thế dẫn 2 bàn trước tuyển Anh. Đến trận gặp Italia, Kroos được đẩy lên đá cao hơn trong sơ đồ 5-2-3/3-4-3 và anh cùng các đồng đội vùi dập thầy trò Conte với tỷ số 4-1. Mọi thứ trở về nguyên trạng khi Đức đá 4-2-3-1 với Kroos đá tiền vệ trụ và Die Mannschaft thua Slovakia 1-3.

Hơn ai hết, Joachim Loew hiểu mình đang làm gì và nên dùng người ra sao tại Euro lần này. Liệu giải đấu sắp tới sẽ chứng kiến một số 10 Toni Kroos tỏa sáng cùng tuyển Đức hay hình ảnh một tiền vệ phòng ngự thất bại? Kết quả ra sao phụ thuộc vào quyết định của chính những người trong cuộc.

Tường Minh