Tofiq Bahramov: Nhân vật gây tranh cãi bậc nhất tại World Cup 1966

Ở Anh, người ta gọi Tofiq Bahramov là "trọng tài biên người Nga", còn người Đức gọi ông là "Wembley-Tor" (tạm dịch: cánh cổng Wembley). Ở quê nhà Azerbaijan, Tofiq Bahramov được tôn vinh như người hùng dân tộc, một biểu thể thao.
 

Nếu đến thủ đô Baku (Azerbaijan) mà hỏi về cái tên Tofiq Bahramov, người ta sẽ chỉ cho bạn đến sân vận động. Tofiq Bahramov là SVĐ quốc gia, sân nhà của đội tuyển Azerbaijan cũng như CLB Qarabag. Khu vực bên ngoài sân, người ta có thể dễ dàng nhận thấy bức tượng một trọng tài biên với thế chỉ tay.
 

SVĐ Tofiq Bahramov được khởi công từ năm 1939 nhưng bị đình trệ khi Thế chiến 2 nổ ra. Chiến tranh kết thúc, lượng lớn tù binh người Đức bị điều đến tiếp tục việc xây dựng. Năm 1951, SVĐ chính thức hoàn thiện với tên gọi ban đầu là Joseph Stalin, sau đó được đổi tên thành SVĐ Vladimir Lenin kể từ năm 1956.
 

Năm 1993 khi Tofiq Bahramov qua đời, người ta một lần nữa đổi theo tên ông. Nằm ở trung tâm thủ đô Baku, SVĐ Tofiq Bahramov có sức chứa 31.200 người, lớn thứ nhì Azerbaijan khi SVĐ Olympic Baku mở cửa vào năm 2015.
 

Trở lại trận chung kết World Cup 1966 giữa Anh và Tây Đức, tỉ số sau 90 phút thi đấu chính thức là 2-2. Phút thứ 101 ở hiệp phụ, Geoff Hurst dứt điểm trong vòng cấm, bóng dội xà ngang đập đất trước khi bị hậu vệ Tây Đức phá ra.
 

Geoff Hurst và tuyển Anh khẳng định bóng đã qua vạch vôi trước khi bị người Đức phá ra. Trọng tài chính Gottfried Dienst bối rối quay sang hỏi ý kiến Bahramov. Vị trọng tài biên người Azerbaijan (khi đó còn thuộc Liên Xô) gật đầu quyết liệt, khẳng định bóng đã qua vạch vôi trước sự phản đối dữ dội của người Đức.
 

Bàn thắng được công nhận. Tiếp đà hưng phấn, ĐT Anh ghi thêm một bàn nữa để giành chiến thắng chung cuộc 4-2, lên ngôi vô địch World Cup 1966 ngay trên sân nhà. Báo chí Anh hôm sau tràn ngập lời khen với "vị trọng tài biên người Nga".
 

Tofiq Bahramov cùng trọng tài chính Dienst và trọng tài biên còn lại Galba Karol được chính nữ hoàng Anh, Elizabeth đệ nhị trao cho "chiếc còi vàng" sau giải đấu. 
 

Quyết định của Tofiq Bahramov gây tranh cãi lớn. Đặc biệt khi một số tờ báo của Anh lúc bấy giờ loan tin rằng khi được hỏi về lý do công nhận bàn thắng cho ĐT Anh một cách quyết đoán, ông đã nhắc đến từ "Stalingrad".
 

Đó là nơi diễn ra trận chiến khiến hàng trăm nghìn binh lính và thường dân Liên Xô thiệt mạng bởi bom đạn của quân Đức trong thế chiến hai. Giống với Tofiq Bahramov, nhiều người Liên Xô khi ấy vẫn giữ nguyên ánh mắt thù địch với người Đức, dù chiến tranh đã lùi xa hai thập kỷ.
 

Dù đó có phải sự thật hay không, Tofiq Bahramov vẫn mang về chức vô địch World Cup độc nhất cho người Anh.
 

"Người như bố tôi chỉ xuất hiện một lần duy nhất trong 100 năm" - Con trai của Tofiq Bahramov, Bahram nói vào năm 2006. 
 

Sinh năm 1925, Tofiq Bahramov yêu bóng đá từ nhỏ. Tofiq chơi cho các đội bóng ở Azerbaijan như Spartak, Dinamo và Neftchi Baku trong quãng thời gian từ 1943 đến đầu thập niên 50. Ông giải nghệ sau một chấn thương nghiêm trọng.
 

Con đường đến với nghiệp cầm còi của Tofiq Bahramov đến như một định mệnh. Khi đội trẻ của Dinamo đấu với Iashechi năm 1951, trọng tài chính không thể ra sân và Tofiq Bahramov làm thay nhiệm vụ. Công việc ấy gắn bó với ông trong suốt 20 năm về sau này. 
 

Làm công tác điều khiển trận đấu cho Liên Xô trong hơn một thập kỷ, Bahramov được công nhận là trọng tài FIFA năm 1964. Hai năm sau, ông bắt đầu ghi dấu tại World Cup khi điều khiển trận đấu giữa Tây Ban Nha và Thụy Sĩ tại vòng bảng. Đến trận chung kết, ông là một trong hai trọng tài biên.
 

Và mọi chuyện như người ta vẫn hay nói, đã trở thành lịch sử...
 

Trong cuốn hồi ký về sau này, Bahramov khẳng định đó là quyết định đúng đắn. Ông tiếp tục làm nhiệm vụ tại World Cup 1970, rồi VCK Euro, những trận đấu quan trọng ở Liên Xô hay trận lượt đi ở chung kết UEFA Cup giữa Tottenham và Wolves. 
 

Thủ thành huyền thoại Lev Yashin mời ông bắt chính trong trận đấu giữa từ sự nghiệp năm 1971, gọi Tofiq Bahramov là "pháp sư trong 90 phút". Sau khi rời giới cầm còi, Bahramov đảm nhiệm công tác huấn luyện tại Neftchi, rồi tiếp nhiệm chức vị Tổng thư ký Liên đoàn bóng đá Azerbaijan, góp công lớn trong việc giúp phát triển nền bóng đá nước này.
 

Năm 2006 trước trận đấu giữa Anh và Azerbaijan ở vòng loại, nhiều CĐV đã đứng trước SVĐ Tofiq Bahramov với chiếc áo mang dòng chữ "Bahramov 66". Hôm ấy, nguyên Chủ tịch FIFA Sepp Blatter và Geoff Hurst có mặt trước bức tượng của vị trọng tài biên huyền thoại.

 

Hans Tilkowski - thủ thành của Tây Đức trong trận chung kết năm 1966 - cũng được mời đến. Trong buổi lễ, Tilkowski khẳng định: "Có khoảng 150 phóng viên ở đây. Trước khi các vị đặt câu hỏi, tôi nhắc lại 'rất rõ ràng bóng chưa qua vạch vôi'."