Nhân dịp Arsenal đang đạt được vị thế một ứng cử viên cho chức vô địch Premier League mùa giải này dựa trên “nền móng” là cặp trung vệ Gabriel Magalhães và William Saliba, sẽ rất thú vị nếu chúng ta tiến hành một cuộc “điều tra” về tình trạng hiện tại của các tổ hợp trung vệ còn lại ở giải đấu này.
Sau đây, chúng tôi sẽ phân tích những tổ hợp trung vệ hiệu quả nhất, tìm kiếm những đội bóng chẳng có sự ổn định ở trung tâm hàng thủ, và tìm lời giải cho câu hỏi phải chăng chúng ta đang chứng kiến cái ch.ết của những hàng thủ 3 trung vệ.
Một tổ hợp trung vệ vững chãi đã là nền tảng của nhiều đội bóng vĩ đại trong lịch sử Premier League.
Từ Tony Adams - Martin Keown, Rio Ferdinand - Nemanja Vidic, John Terry - Ricardo Carvalho, cho đến tầm quan trọng không thể phủ nhận của Wes Morgan và Robert Huth; những tổ hợp trung vệ ổn định, đáng tin cậy đã luôn nằm trong số các yếu tố then chốt của mọi đội bóng hùng mạnh.
Trong bối cảnh vị thế ứng cử viên vô địch của Arsenal đang được củng cố bởi một hàng thủ vượt trội do Gabriel và Saliba chỉ huy, sẽ rất đáng để chúng ta thực hiện một cuộc “điều tra” về các tổ hợp trung vệ hiện tại ở Premier League.
Bài phân tích này sẽ trả lời những câu hỏi như: Tổ hợp trung vệ nào đang chơi hiệu quả nhất? Những đội bóng nào hiếm khi sử dụng cùng một tổ hợp trung vệ từ tuần này sang tuần khác? Và phải chăng chúng ta đang chứng kiến cái ch.ết của những hàng thủ 3 trung vệ?
NHẤT QUÁN HAY BẤT ỔN ĐỊNH?
Một trong những nguyên nhân then chốt khiến Arsenal thất bại trong cuộc đua vô địch mùa trước chính là chấn thương của Saliba, người đã phải nghỉ thi đấu trong giai đoạn cuối mùa giải, vào tháng 3 năm 2023.
Khoảng thời gian Saliba không thể ra sân trùng khớp với sự sụp đổ của Arsenal trên cuộc đua với Manchester City, khi mà khoảng cách năng lực giữa anh và người thay thế là Rob Holding đã hiển hiện rất rõ ràng. The Gunners chỉ để thua 3 trong số 27 trận mà Saliba và Gabriel cùng nhau xuất trận, giành 21 chiến thắng (đạt tỷ lệ 78%). Nhưng khi Gabriel và Holding đá cặp với nhau, tỷ lệ thắng của họ chỉ còn là 33%.
Mùa giải này, tổ hợp Gabriel và Saliba đã một lần nữa đóng góp một sức mạnh to lớn để tạo nên vị thế ứng cử viên vô địch của Arsenal. Trọng tâm của thứ sức mạnh ấy chính là sự ổn định: Cặp đôi đó đã cùng nhau đá chính 24 trận ở Premier League mùa giải này – cùng với cặp James Tarkowski và Jarrad Branthwaite của Everton, họ chính là tổ hợp trung vệ có nhiều lần hiện diện trên sân đấu nhất trong mùa giải 2023-24.
Khi Saliba và Gabriel đá cặp với nhau, các chỉ số phòng ngự của Arsenal tốt đến mức phi lý. Đoàn quân của Mikel Arteta được ghi nhận dữ liệu “bàn thua kỳ vọng” trung bình mỗi trận chỉ ở mức 0,76 – con số tốt nhất giải đấu – khi hai người họ cùng nhau hiện diện trên sân, bên cạnh đó thành tích giữ sạch lưới của cặp đôi này là 9 trận, và thống kê tần suất thủng lưới trung bình mỗi 90 phút thực tế của The Gunners khi có sự phục vụ của họ cũng đạt mức thấp nhất giải đấu (0,9).
Xét về sự ổn định của các tổ hợp trung vệ đã được sử dụng trên sân đấu ở mùa giải này, đứng sau Arsenal và Everton là Crystal Palace, đội bóng đã có 20 trận đưa ra sân cặp đôi Joachim Andersen và Marc Guéhi, Bournemouth (cặp đôi Illia Zabarnyi và Marcos Senesi, 19 trận) và Tottenham (Cristian Romero và Micky van de Ven, 18 trận).
Con số của cặp Romero và Van de Ven chắc chắn sẽ còn cao hơn nữa nếu ngôi sao người Hà Lan không dính chấn thương gân kheo vào tháng 11 năm ngoái.
Khi khoẻ mạnh sung sức, Van de Ven có một tầm ảnh hưởng cực lớn lên cách phòng ngự của Tottenham, nhờ tốc độ thần sầu mà mình sở hữu để thực hiện các pha lui về cứu nguy, anh đã tạo điều kiện cho đoàn quân của Ange Postecoglou triển khai một hàng thủ dâng cao, với cường độ tranh bóng quyết liệt. Bên cạnh đó, anh còn cung cấp một sự yểm trợ hoàn hảo dành cho lối đá “hung hãn” và hiếu chiến của Romero. Spurs đã thắng 12 trong số 18 trận mà hai trung vệ này đá cặp với nhau (đạt tỷ lệ thắng 66,7%), còn khi không thể sử dụng tổ hợp này thì con số đó chỉ còn là 44% (4 chiến thắng trên 10 trận).
Còn ở phía cuối bảng xếp hạng về sự ổn định tại trung tâm hàng thủ của các đội bóng Premier League mùa này, Nottingham Forest, Sheffield United và Manchester United chính là 3 đội bóng đứng chót. 3 tổ hợp trung vệ được dùng nhiều nhất của 3 đội bóng đó chỉ có tối đa 6 lần xuất trận ở mùa giải này.
Tại Man United, cặp trung vệ mà họ dùng nhiều nhất là lão tướng 36 tuổi Johny Evans và một Raphaël Varane có hồ sơ chấn thương dày đặc, chính sự thiếu ổn định này đã góp phần không nhỏ trong việc tạo nên tình trạng ảm đạm của đội chủ sân Old Trafford mùa này.
Tổng cộng, Ten Hag đã phải dùng tới 11 tổ hợp trung vệ khác nhau ở mùa giải này. Đối với một đội bóng chỉ sử dụng duy nhất hàng thủ 2 trung vệ thì con số đó là cực kỳ nhiều.
Chỉ có 2 đội bóng sử dụng nhiều tổ hợp trung vệ hơn Man United ở mùa giải này là Luton Town (14) và Man City (13) – họ là những CLB thường xuyên triển khai cấu trúc hàng thủ 3 trung vệ.
Ngoài ra, các cặp trung vệ mà Ten Hag đã đưa vào đội hình xuất trận của Man United ở mùa giải này chỉ có 9 lần chơi trọn vẹn hết trận sau 28 vòng đấu mà đội bóng này đã trải qua cho đến nay – đạt tỷ lệ 32%, đây chính là con số thấp nhất giải đấu.
Với sự thiếu ổn định tại trung tâm hàng thủ của Manchester United, chẳng có gì lạ khi họ đang để cho các đối thủ dứt điểm từ 15 lần trở lên trong hơn một nửa số trận (57%) mà mình đã chơi ở mùa giải này.
NHỮNG CẶP TRUNG VỆ THÀNH CÔNG NHẤT
Gabriel và Saliba đã giành 17 chiến thắng sau 24 trận cùng nhau đá chính ở mùa giải này, đạt tỷ lệ thắng 70,8% – một con số gần như ngang bằng với tỷ lệ thắng tổng thể đang được ghi nhận ở Arsenal (20 chiến thắng sau 28 trận đã chơi – đạt tỷ lệ thắng 71,4%). Điều đó đã biến họ thành một trong những cặp trung vệ thành công nhất mùa giải này, nhưng không phải là nhất.
Danh hiệu đó đang thuộc về cặp đôi Ezri Konsa và Pau Torres của Aston Villa, những người đã có 8 lần cùng nhau đá chính và giành được 7 chiến thắng (đạt tỷ lệ thắng 87,5%).
Trong số các cặp trung vệ khác đã cùng nhau đá chính từ 5 trận trở lên ở mùa giải này, Jarell Quansah và Virgil van Dijk của Liverpool là cặp đôi duy nhất còn lại đạt tỷ lệ thắng tối thiểu là 80%.
Trong khi đó, cặp đôi Murillo và Willy Boly của Nottingham Forest, cũng như bộ ba Anel Ahmedhodzic, Jack Robinson và John Egan của Sheffield United, chính là những tổ hợp trung vệ bất khả… chiến thắng có số lần xuất trận nhiều nhất (6).
Ngoài ra, Murillo cũng đã có 5 lần đá chính cùng Andrew Omobamidele và cũng không thể kiếm nổi chiến thắng nào cả. Premier League thật khắc nghiệt!
CÁI CH.ẾT CỦA NHỮNG HÀNG THỦ 3 TRUNG VỆ
Sau khi chứng kiến sự gia tăng về số lượng các đội bóng sử dụng cấu trúc hàng thủ 3 trung vệ và 2 wing-back trong những năm gần đây, thì trong 2 mùa giải gần nhất của Premier League hàng thủ 2 trung vệ đã trở lại là cấu trúc được ưa chuộng nhất.
Sự trỗi dậy của cấu trúc hàng thủ 3 trung vệ đã dần vươn lên đỉnh cao vào cuối những năm 201x, với sự thành công của Antonio Conte cùng hệ thống này ở Chelsea và sự kiện Sheffield United – một tín đồ đích thực của cấu trúc 3 trung vệ - giành vé thăng hạng lên Premier League trước mùa giải 2019-20.
Nó đã đạt đến đỉnh cao vào mùa giải 2021-22, với việc Graham Potter (Brighton), Nuno Espírito Santo (Wolves) và Thomas Tuchel (Chelsea) đều thường xuyên sử dụng 3 trung vệ trên sân đấu.
Nhưng giờ đây xu hướng đó đã bị đảo ngược. Như biểu đồ bên dưới cho thấy, trong mùa giải 2023-24 này, hơn một nửa Premier League – từ Arsenal cho đến Brighton – hiện nay gần như luôn sử dụng cấu trúc hàng thủ 2 trung vệ, trong khi 3 đội Chelsea, Crystal Palace và Nottingham Forest dù đã có không ít lần triển khai hàng thủ 3 trung vệ, nhưng cấu trúc 2 trung vệ vẫn là sự lựa chọn hàng đầu của họ.
Brentford, Wolves và Sheffield United là những đội bóng có phong cách thi đấu linh hoạt. Luton Town là đội duy nhất kiên định với cấu trúc 3 trung vệ.
Manchester City là một trường hợp rất độc đáo, với việc Pep Guardiola thường xuyên triển khai tới 4 cầu thủ có sở trường đá trung vệ ở hàng thủ. Cấu trúc hàng thủ 4 người - 2 trung vệ là sự lựa chọn hàng đầu của nhà cầm quân người Catalan ở mùa giải này (chiếm 68% thời lượng thi đấu của Man City), nhưng đôi khi ông cũng sử dụng cấu trúc 3 trung vệ (chiếm 32%). Tuy nhiên, Guardiola không hề sử dụng hệ thống này theo cách thông thường, thay vào đó, ông sẽ kéo một trong các hậu vệ của mình vào khu trung tuyến để hình thành một khối cấu trúc 3-2 trong giai đoạn phát triển bóng từ hàng thủ, thay vì chỉ đơn thuần tận dụng các wing-back.
CÁC CHỈ SỐ THỐNG KÊ ẨN
Cuối cùng, chúng ta sẽ tách biệt thời lượng thi đấu của các tổ hợp trung vệ và xem xét chỉ số “bàn thua kỳ vọng” của đội bóng mà họ khoác áo sẽ thay đổi ra sao khi họ có mặt trên sân.
Như đã đề cập từ đầu bài phân tích, Gabriel và Saliba của Arsenal chính là cặp đôi xuất sắc nhất trong thống kê này, chỉ số 0,79 bàn thua kỳ vọng trung bình mỗi 90 phút khi họ hợp tác với nhau trên sân đấu là một con số thấp đến khó tin. Cặp đôi Konsa và Torres của Villa cũng khá vững chắc, với việc 0,97 chính là thông số bàn thua kỳ vọng trung bình mỗi 90 phút của họ.
Thật bất ngờ, cặp đôi Murillo và Bolly của Forest chính là tổ hợp chiếm lĩnh vị trí thứ 3 trong BXH các tổ hợp trung vệ có chỉ số “bàn thua kỳ vọng trung bình mỗi 90 phút” tốt nhất – đặc biệt là khi họ vẫn chưa thể kiếm được chiến thắng nào – nhưng quả thật là hai người họ đã thể hiện rất tốt khi được trao cơ hội đá cùng nhau.
Sau khi đã biết được vị trí của Murillo và Bolly trong BXH trên, chắc hẳn bạn sẽ chẳng còn ngạc nhiên nữa khi thấy sự hiện diện của 2 cặp đôi từ Sheffield United và Brentford trong Top 5 những tổ hợp trung vệ tốt nhất mùa giải này. Trong khi đó, bộ ba Ahmedhodzic, Robinson và Egan là tổ hợp duy nhất được ghi nhận chỉ số bàn thua kỳ vọng trung bình mỗi 90 phút vượt trên mức 3,0 – tức là tệ nhất.
Chúng ta vẫn còn phải kiên nhẫn chờ đợi để được biết liệu sau này “Gabriel và Saliba” có được các fan The Gunners gọi tên cùng sự tôn kính giống như họ dành cho “Keown và Adams” hay không. Nhưng ngay hiện tại, có một chuyện mà chúng ta có thể chắc chắc 100%: Nếu bộ đôi này có thể duy trì được thể trạng khoẻ mạnh lành lặn, tiếp tục thể hiện phong độ xuất sắc như hiện nay và đưa Arsenal đến với chức vô địch Premier League đầu tiên sau 20 năm, thì viễn cảnh đó sẽ đến gần hơn bao giờ hết.
Theo Oliver Hopkins, The Analyst