Dưới triều đại Arsene Wenger, Arsenal từng là một tập thể gồm hầu hết các cầu thủ ngoại binh, đến nỗi Giáo sư từng nhận nhiều chỉ trích của truyền thông xứ sở sương mù rằng ông đã gián tiếp phá hoại bóng đá Anh, cũng như làm suy yếu chất lượng chuyên môn của ĐTQG. Thế nhưng Mikel Arteta đã đến và thay đổi vấn đề từng tồn tại nhiều năm này của Arsenal.
Ngày 14/02/2005 là một ngày đi vào lịch sử Arsenal dưới triều đại Arsene Wenger, khi họ lần đầu tiên ra sân thi đấu mà không có bất cứ cầu thủ người Anh nào trong đội hình xuất phát. Án ngữ trong khung thành là Jens Lehmann cùng bộ tứ hậu vệ Lauren - Kolo Toure - Pascal Cygan - Gael Clichy. Phía trên họ là 4 cầu thủ ngoại quốc khác, bao gồm: Robert Pires - Edu Gaspar - Patrick Vieira - Jose Antonio Reyes. Bộ đôi hảo thủ Dennis Bergkamp và Thierry Henry gánh trọng trách dẫn dắt hàng công.
Thậm chí, trên băng ghế dự bị của Arsenal trong ngày Lễ tình nhân hôm đó tại Highbury cũng không có mặt bất cứ người Anh nào hết. Ngoài thủ môn dự bị Manuel Almunia, cả 4 tài năng trẻ còn lại là Philippe Senderos, Mathieu Flamini, Cesc Fabregas và Robin van Persie cũng đều được đưa về từ những CLB nước ngoài cách đây ít lâu. Rõ ràng, điều này không làm ảnh hưởng gì đến chất lượng trận đấu của Arsenal bởi họ vẫn dễ dàng hủy diệt đối thủ với tỉ số 5-1. Thế nhưng, nhiều tờ báo Anh đã tiến hành công kích HLV Wenger sau khi trận đấu kết thúc, thậm chí cho rằng chiến lược gia người Pháp đang hủy hoại tương lai của bóng đá Anh.
| Arsenal dưới triều đại Wenger dựa nhiều vào các cầu thủ quốc tế, thay vì sử dụng nội binh |
Arsenal ở những năm đầu của thập niên 1990 trước khi Wenger đặt chân đến đây từng là tập thể của hầu hết những cầu thủ người bản địa. Trong lần đầu tiên đăng quang chức vô địch Premier League cùng đội bóng thủ đô London vào mùa giải 1997/1998, Wenger vẫn có trong tay rất nhiều hảo thủ người Anh quan trọng từ thời George Graham, bao gồm: thủ thành David Seaman, bộ ba trung vệ Tony Adams - Steve Bould - Martin Keown, bộ đôi hậu vệ cánh Nigel Winterburn - Lee Dixon. Tuy vậy, những cái tên ngoại quốc như Emmanuel Petit, Marc Overmars, Bergkamp và Nicolas Anelka bắt đầu chiếm được chỗ đứng trong tập thể ấy.
Số lượng cầu thủ Anh ngày càng giảm trong lần đăng quang Premier League tiếp theo ở mùa giải 2001/2002, trước khi chỉ còn sót lại Sol Campbell và Ashley Cole là nhân tố Anh đóng vai trò quan trọng ở chức vô địch “Invincibles” 2 năm sau đó. Rõ ràng Arsenal dưới sự dẫn dắt của Giáo sư là một tập thể khác biệt so với phần còn lại của bóng đá Anh. Họ chơi bóng như thể họ đến từ bán đảo Iberia, nơi tồn tại một Barcelona làm mê đắm xứ Catalunya nhờ thứ bóng đá kỹ thuật và đầy tính nghệ sĩ.
Nhiều người từng đặt ra câu hỏi rằng phải chăng Wenger không thích cầu thủ Anh? Không hẳn! Nhưng có một sự thật khó chối cãi nằm ở việc Wenger với tâm nhìn xa trông rộng của mình đã nhận thấy nhiều phẩm chất khác biệt ở nhóm cầu thủ nước ngoài so với nhóm cầu thủ bản địa. Chẳng phải ngẫu nhiên Giáo sư đưa về Highbury những cầu thủ tấn công như Bergkamp, Henry, Pires hay Ljungberg để làm “mềm mại” hàng công vốn đã quá quen với triết lý bóng đá “tạt cánh đánh đầu” thuần Anh. Ông cũng nhận ra tố chất thủ lĩnh của Vieira dù cầu thủ người Pháp chỉ là người thừa trong màu áo AC Milan.
| Thierry Henry là bản hợp đồng đúng với triết lý và thành công nhất đối với Wenger |
Ngoài ra, đó còn là vấn đề muôn thuở về giá trị. “Với số tiền mua để một cầu thủ trẻ người Anh, bạn có thể chiêu mộ được cầu thủ có tên tuổi ở châu Âu”, Wenger từng bộc bạch điều này với cánh báo chí. Lấy một ví dụ đơn giản, mùa hè 1999, Liverpool bỏ ra tới 11 triệu bảng để chiêu mộ chân sút trẻ Emile Heskey khi đó mới 22 tuổi từ Leicester City. Ở chiều hướng khác, cả Arsenal lẫn Chelsea đều dùng số tiền tương tự để chiêu mộ Henry và Jimmy Floyd Hasselbaink. Phần còn lại chính là lịch sử. Heskey là bản hợp đồng khá ổn với Liverpool, tuy nhiên tiền đạo người Anh chưa bao giờ đứng chung hàng ngũ của những cây săn bàn cự phách như Henry hay Hasselbaink.
Có thể nói, Arsenal dưới triều đại Wenger là một tập thể “thiếu chất Anh” nhất trong nhóm Big Four. Những năm đầu của thế kỷ 21, Manchester United có Rio Ferdinand, Paul Scholes, Michael Carrick và Wayne Rooney. Chelsea sống dựa vào nhịp thở của John Terry, Frank Lampard và Joe Cole. Ngay cả một tập thể hướng ngoại của Liverpool dưới thời Rafa Benitez thì vẫn còn đó một đội trưởng Steven Gerrard mẫu mực.
Với Arsenal, sau khi Sol Campbell và Ashley Cole chia tay đội bóng vào mùa hè 2006, họ gần như không có lấy một cầu thủ người Anh đạt đến đẳng cấp thế giới. Suốt một thập kỷ từ 2007-2017, ĐT Anh vắng bóng các Pháo thủ trẻ. Thực tế, Arsenal vẫn còn đó Theo Walcott, Jack Wilshere hay Alex Oxlade-Chamberlain, nhưng tất cả chưa bao giờ là nhân tố chủ chốt không thể thay thế trong màu áo Tam Sư.
| Nhóm cầu thủ bản địa từng đóng vai trò quan trọng giúp Man Utd thống trị Premier League |
Năm 2017, truyền thông Anh từng đưa ra một thống kê khủng khiếp để mô tả tình cảnh các cầu thủ ngoại quốc đã “xâm chiếm” Arsenal như thế nào dưới triều đại Wenger. Đó là việc Giáo sư đã tung ra sân đội hình không có bất cứ cầu thủ người Anh nào trong tổng cộng 149 trận đấu, trong khi phần còn lại của Premier League chỉ là dừng lại ở con số 122. Cũng chính vì điều này mà Liên đoàn bóng đá Anh thường không dành cho Arsenal ánh nhìn thiện cảm. Rất nhiều lần trong quá khứ, HLV Wenger từng ca thán rằng đội bóng của ông bị đối xử bất công trong nhiều trận đấu.
Kể từ sau khi Vieira và Henry rời đi, Arsenal cũng luôn thiếu một thủ lĩnh tinh thần thực thụ trong phòng thay đồ, thiếu một người đội trưởng bản lĩnh, điều mà những đối thủ khác làm rất tốt khi họ sở hữu trong tay nhóm cầu thủ bản địa chất lượng. Wenger từng tin rằng tình yêu bóng đá thuần khiết sẽ kết nối những cậu nhóc thanh niên 16-17 tuổi đến từ mọi nơi trên thế giới với nhau, trải qua nhiều năm gắn bó giữ họ sẽ tồn tại tính kết nối. Điều này không sai, nhưng ông cũng không lường trước được tương lai của đội bóng sẽ trôi về đâu sau những mùa giải liên tiếp vấp ngã.
Fabregas là một minh chứng điển hình về việc tình yêu bóng đá thuần khiết cũng không chiến thắng được cám dỗ của danh vọng. Chính Wenger là người nhận ra tiềm năng và đưa anh về từ Barcelona khi mới 16 tuổi, trao cho anh chiếc băng đội trưởng trẻ nhất trong lịch sử CLB. Đền đáp lại sự kỳ vọng đó, tiền vệ Tây Ban Nha cũng trở thành ngôi sao sáng giá bậc nhất Premier League lúc bấy giờ. Tuy nhiên, sau khi nhận ra Arsenal thiếu tham vọng để trở thành nhà vô địch thực thụ, Fabregas đã lựa chọn trở lại quê nhà để khoác áo Barcelona. Điều tương tự cũng xảy với Van Persie 1 năm sau đó. Nếu Fabregas hay Van Persie là người Anh, có lẽ mọi thứ đã khác. Gerrard là một ví dụ. Xuyên suốt sự nghiệp chơi bóng tại Liverpool, Gerrard chưa bao giờ chạm tay vào chức vô địch Premier League, tuy nhiên anh không lựa chọn rời đi bởi Liverpool luôn là nhà của anh.
Gần một thập kỷ nữa lại trôi qua, mọi thứ có vẻ như đã đổi khác. Mikel Arteta – một cựu cầu thủ Arsenal – từng là “sản phẩm” ngoại quốc của chính sách chuyển nhượng dưới thời Wenger, bỗng chốc lại là người đang đem “chất Anh” trở lại với Arsenal. Dưới triều đại Arteta, BLĐ Pháo thủ đã phá két để chiêu mộ rất nhiều cầu thủ bản địa chất lượng. Tiêu biểu là trường hợp của Ben White (2021), Declan Rice (2024) và giờ là sự xuất hiện của Eberechi Eze và Noni Madueke. Ngoài ra, phải kể đến việc chiến lược gia người Tây Ban Nha trao cơ hội tỏa sáng cho những tài năng bản địa trưởng thành từ chính lò đào tạo Hale End thông qua việc Bukayo Saka, Myles Lewis-Skelly, Ethan Nwaneri và gần nhất là tài năng trẻ 15 tuổi Max Dowman lần lượt được tin tưởng. Đã rất lâu rồi Arsenal mới sở hữu một đội hình đậm chất Anh đến vậy.
| Arsenal hiện tại rất nhiều cầu thủ bản địa |
Trước Nottingham Forrest, cặp cánh Eze - Madueke thực sự đã mang đến sự khác biệt cho hàng công Arsenal với lối chơi trực diện và đầy tốc độ. Bộ đôi này liên tục khuấy đảo hàng phòng ngự của đội khách bằng những pha bứt tốc giàu năng lượng. Trong khi đó, Nwaneri tỏ ra khá chững chạc khi thay thế đội trưởng Martin Odegaard phải rời sân sớm vì tái phát chấn thương vai. Nên nhớ rằng đây cũng là trận đấu mà Saka vắng mặt còn Ben White, Skelly và Rice ngồi trên băng ghế dự bị. Một đội hình nhiều nhân tố người Anh như vậy gần như là điều không bao giờ xuất hiện khi Wenger còn tại vị.
Rõ ràng, Arteta là người đã đem “chất Anh” trở lại với Arsenal. Ở thời điểm hiện tại, Pháo thủ cũng là đội bóng đứng đầu nhóm Big Six về số cầu thủ bản địa được ra sân thi đấu. Nhưng bên cạnh đó, chúng ta không phủ nhận đóng góp quan trọng của nhóm cầu thủ ngoại quốc, bao gồm: David Raya, William Saliba, Gabriel Magalhaes, Odegaard, Gabriel Martinelli, Kai Havertz, Mikel Merino, Martin Zubimendi, Viktor Gyokeres. Sự kết hợp này giúp Arsenal trở thành một tập thể cân bằng ở cả ba tuyến. Mối liên kết này đã và đang biến nửa đỏ thành London trở thành tập thể đoàn kết và triển vọng bậc nhất Châu Âu ở thời điểm hiện tại.