Phong cách chơi bóng của Alonso rất khác so với Liverpool dưới thời Klopp. Nghĩa là ông sẽ phải thay đổi rất nhiều nếu được chọn để thay thế nhà cầm quân người Đức tại Anfield.
Nếu còn là cầu thủ, Xabi Alonso sẽ là sự lựa chọn lý tưởng cho Liverpool của Jurgen Klopp. Chỉ cần nhắm mắt lại, bật sẵn trong đầu những bản nhạc mỗi khi xem highlights trên YouTube và nhớ tới những pha phất dài chéo sân mang tính thương hiệu của cựu cầu thủ này. Nếu Alonso có Mohamed Salah đang di chuyển ở phía trên, trận đấu coi như đã an bài.
Nhưng với tư cách là một nhà cầm quân thì sao? Trước khi chúng ta vội vàng cho rằng Alonso là người kế nhiệm hiển nhiên của Klopp (dựa theo vị trí trên bảng xếp hạng Bundesliga và những kỷ niệm đẹp đẽ của cựu cầu thủ này trong màu áo đỏ), chúng ta cần xem xét kỹ hơn cách Bayer Leverkusen của Alonso đang vận hành như thế nào.
Trớ trêu thay, khác biệt lớn nhất giữa Liverpool và Alonso là việc chiến lược gia 42 tuổi không tin vào những đường chuyền dài. Ông muốn đội bóng của mình chuyền ngắn, ghim trái bóng dưới mặt cỏ và xộc thẳng vào trung lộ nhanh đến mức khiến đầu óc bạn quay cuồng.
| Leverkusen của Alonso sử dụng nhiều đường chuyền ngắn nhất so với bất cứ tập thể châu Âu nào khác trong 5 giải hàng đầu từ mùa giải 17/18 |
Chỉ một số ít chiến lược gia lấy phong cách chuyền ngắn làm tôn chỉ như Alonso ở Leverkusen. Ông có ít điểm chung với Klopp hơn nhiều so với Maurizio Sarri ở Napoli (2015-2018) hay Roberto De Zerbi ở Brighton - những nhà cầm quân giỏi và những đội bóng tuyệt vời, chắc chắn rồi, nhưng không giống Liverpool hiện tại chút nào.
Cách bố trí của Leverkusen bắt đầu từ sơ đồ 3 trung vệ, có thể linh hoạt đẩy 1 trung vệ ra cánh để trở thành sơ đồ 4 hậu vệ khi tình huống yêu cầu. Phía trên họ là cặp tiền vệ phòng ngự chơi thấp và đứng rất gần nhau (giống Brighton của De Zerbi) để phối hợp nhanh giữa các tuyến.
Hình thành các tam giác chuyền bóng là nền tảng cơ bản cho cách chơi bóng ngắn của Leverkusen. Bằng cách để một tiền vệ lùi xuống khi triển khai bóng, họ tạo ra điểm chạm để nhả lại cho một cầu thủ tuyến dưới, người có thể thực hiện một đường chuyền ngắn khác giữa các tuyến, qua đó tạo ra pha phối hợp nhanh chóng ở giữa sân.
Không giống Brighton, CLB sử dụng những pha phối hợp ở hàng tiền vệ trước khi tạo điều kiện cho Kaoru Mitoma có những pha 1 chọi 1 ở cánh, linh hồn trong lối chơi của Leverkusen là tiền vệ tấn công Florian Wirtz. Đường chuyền ngắn của cầu thủ tuyến dưới như đã đề cập ở trên sẽ kéo giãn các tuyến của đối phương, tạo điều kiện cho Wirtz xoay người và kéo bóng lên phía trên trước khi tìm tới Victor Boniface, người sẽ chạy chỗ để dứt điểm.
| Ở vòng bảng Europa League 23/24, Leverkusen chuyền ngắn ở hành lang trong nhiều hơn Liverpool |
Cách triển khai nhanh của Leverkusen vừa hấp dẫn vừa hiệu quả: Họ đạt 1,97 bàn thắng kỳ vọng (không tính phạt đền) mỗi trận ở Bundesliga, tăng hơn 30% kể từ mùa giải trước. Việc họ đứng đầu giải đấu sau nửa mùa giải không phải là một sự ngẫu nhiên.
Nhưng cách tấn công ở cánh của Alonso rất khác so với Liverpool của Klopp. Nó không chỉ liên quan đến hệ tư tưởng - mà còn về các cầu thủ.
Giống như các đội bóng hàng đầu, Liverpool triển khai bóng từ tuyến dưới, đẩy hàng phòng ngự của họ lên cao và kiên nhẫn phá vỡ sự chặt chẽ từ khối đội hình của đối thủ. Mặc dù vậy, vũ khí bí mật của Klopp nằm ở những pha phất dài chết chóc từ hàng thủ, đặc biệt là từ Trent Alexander-Arnold ở vị trí hậu vệ phải.
Trong khi Leverkusen sử dụng các tiền vệ để triển khai bóng từ giữa sân, 3 cầu thủ chuyền bóng tịnh tiến hàng đầu của Liverpool ở Premier League mùa này đều là các hậu vệ: Alexander-Arnold, Virgil van Dijk và Ibrahima Konate, những người rất thoải mái trong việc phất bóng dài sang 2 biên. Người đứng thứ tư là Salah, cái tên đã dành những năm gần đây để nhận bóng ở hành lang trước khi rê bóng từ bên ngoài vòng cấm để phá vỡ hàng thủ đối phương.
| Những cầu thủ chuyền bóng tịnh tiến sang 2 hành lang cánh nhiều nhất của Liverpool |
Trong khi đó, lối chơi của Leverkusen dưới thời Alonso không khuyến khích chuyền dài sang 2 cánh hay sử dụng cầu thủ kiến tạo ở biên như Salah. Nếu so sánh hai đội ở vòng bảng Europa League, đấu trường Liverpool thậm chí không sử dụng đội hình chính trong một nửa hành trình, có thể dễ dàng nhận thấy sự khác biệt.
| Liverpool chuyền dài vào 1/3 cuối sân nhiều hơn Leverkusen ở vòng bảng Europa League 23/24 |
Gegenpressing là phương án được Klopp chọn để bổ trợ cho những đường chuyền dài sát thủ đó. Trong khi đó, nhờ việc các cầu thủ đứng gần nhau để chuyền ngắn, Leverkusen rất xuất sắc trong việc gegenpressing. Theo The Analyst, họ đã tạo ra tới 36 pha dứt điểm từ những pha giành lại bóng mùa này, đứng đầu Bundesliga. Mặc dù vậy, họ chơi ít quyết liệt hơn nhiều trước một đội hình có tổ chức.
Áp dụng sơ đồ 3-4-3 khá giống Chelsea dưới thời Thomas Tuchel, Leverkusen cho phép đối phương thực hiện 13,8 đường chuyền trước khi giành lại bóng, đứng thứ bảy tại Bundesliga. Trong khi đó, thông số này của Liverpool là 9,2, cao nhất Premier League.
Liverpool mùa này có thể hơi hỗn loạn. Việc ngừng sử dụng bẫy việt vị đang gây ra vấn đề cho họ trong những mùa giải gần đây. Bởi một khi đối phương vượt qua tuyến pressing đầu tiên, họ sẽ có khoảng trống lớn ở giữa sân. Mặc dù vậy, không thể phủ nhận chiến lược của Klopp đã đem lại vô số thành công cho Klopp.
Chơi như Leverkusen sẽ làm thay đổi mọi thứ. Nếu Alonso áp dụng lối chơi hiện tại của Leverkusen vào Liverpool, đội bóng này sẽ chủ yếu gây sức ép từ trung tuyến như Manchester City. Khi kiểm soát bóng, các hậu vệ sẽ không còn thoải mái phất bóng lên phía trên, còn Salah có thể sẽ phải bỏ cánh để tham gia phối hợp giữa các tuyến. Ngay cả Alisson cũng sẽ thấy vai trò của mình trở nên hạn chế trong hệ thống 3 trung vệ, nghĩa là anh sẽ không phải ra khỏi vòng cấm để tham gia điều phối trong vai trò một thủ môn.
Tất cả những khía cạnh này có thể đã tỏ ra hiệu quả và mang đến điều kỳ diệu cho Leverkusen. Tuy nhiên, công việc đầu tiên của một nhà cầm quân là điều chỉnh chiến thuật phù hợp với điểm mạnh của đội. Điều này lí giải tại sao rất khó để dự đoán việc một HLV có thể thành công ở công việc tiếp theo hay không. Ngoài ra, Alonso chưa có kinh nghiệm huấn luyện đủ lâu để giới chuyên môn nhìn ra cách anh có thể xử lý quá trình chuyển tiếp công việc.
Sau cùng, dù Alonso rất có thể sẽ trở thành HLV đầu tiên sau hơn một thập kỷ truất ngôi Bayern Munich, Leverkusen của ông đang chững lại. Hai chiến thắng gần nhất đều đến ở những phút bù giờ, còn ở trận đấu gần nhất, họ đã bị Gladbach cầm chân. Vì thế, cứ để ông hoàn thành công việc của mình trước đã.
Lược dịch bài viết Xabi Alonso’s Leverkusen tactics and Liverpool’s squad are not a natural fit của John Muller (The Athletic)