Bắt đầu chiến dịch Asian Cup 2023 khi đang khiến mọi đối thủ tại châu Á phải khiếp sợ, nhưng cuối cùng, ĐT Nhật Bản lại rời giải trong tư thế cúi đầu.
“Trận đấu này nhắc nhở chúng tôi rằng Asian Cup rất khắc nghiệt. Tôi nghĩ mình phải chuẩn bị cho mọi tình huống". Đây là một trong những lời phát biểu của Zion Suzuki sau trận ra quân của Nhật Bản tại Asian Cup 2023 (thắng Việt Nam 4-2 hôm 14/1). Thủ môn mang áo số 23 có lẽ đã không nói đãi bôi. Hơn 2 tuần sau khi Suzuki nhắc đến sự khắc nghiệt của giải đấu, “Samurai xanh” bị loại ở vòng tứ kết, sau thất bại 1-2 trước Iran tối 3/2.
Suzuki nói mình “phải chuẩn bị cho mọi tình huống”, nhưng có lẽ, cả thủ thành 21 tuổi lẫn NHM Nhật Bản đều không nghĩ ĐTQG của họ sẽ thất bại trong việc giành vé vào bán kết, chứ chưa nói tới việc nâng cúp vô địch – thành tích mà đại diện tới từ xứ sở hoa anh đào được kỳ vọng sẽ có thể chinh phục.
Chia tay giải đấu ở vòng tứ kết là thành tích dưới kỳ vọng của mọi CĐV Nhật Bản, dù cho thầy trò HLV Hajime Moriyasu đã bộc lộ những vấn đề của mình ngay từ hiệp đấu đầu tiên của họ tại Asian Cup 2023.
Nhật Bản đã lung lay từ đầu giải và đang sa sút so với chính bản thân họ
Bàn thắng ấn đinh chiến thắng 2-1 cho Iran của Alireza Jahanbakhsh ở phút 90+6 trước Nhật Bản tại tứ kết chỉ là giọt nước tràn ly. NHM xứ Phù Tang đã bắt đầu phải cảm thấy lo lắng về sức mạnh của đội nhà ngay từ trận đấu đầu tiên. Dù thắng Việt Nam 4-2, nhưng nếu chỉ tính các trận đấu chính thức (bỏ qua giao hữu), thì đây là lần đầu tiên sau 4 năm, Nhật Bản phải nhận 2 bàn thua trong 1 trận.
Chẳng cần tới 90 phút, Nguyễn Đình Bắc và Phạm Tuấn Hải khiến Suzuki phải vào lưới nhặt bóng 2 lần chỉ trong 1 hiệp đấu. Ở 10 trận đấu trước đó, “Samurai xanh” cũng đều không bị dẫn trước. Đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản để lọt lưới 2 lần khi chạm trán Việt Nam.
Sự lo lắng của CĐV xứ sở hoa anh đào tiếp tục phình to ra khi Nhật Bản thua Iraq 1-2 ở lượt trận tiếp theo của bảng D. Đó là lần đầu tiên đại diện xứ Phù Tang phải nhận thất bại trước Iraq sau 42 năm (lần gần nhất là tại Asiad 1982). Aymen Hussein hoàn tất cú đúp của mình ở phút 45+4 và phải mãi tới tận phút 90+3, Nhật Bản mới có bàn đầu tiên, do công của Wataru Endo. Thất bại hôm 19/1 cũng đã cắt đứt chuỗi 11 chiến thắng liên tiếp của thầy trò HLV Moriyasu. Theo Sofascore, đây là lần đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản để thua 2 bàn ngay trong hiệp 1 ở 2 trận liên tiếp.
Nhật Bản hạ gục Indonesia 3-1 ở lượt đấu cuối, nhưng không thể vào vòng 1/8 với tư cách đội nhất bảng D. “Samurai xanh” chỉ đứng nhì với 6 điểm, kém đội đầu bảng là Iraq 3 điểm. Sau đó, Nhật Bản lần lượt thắng Bahrain 3-1 ở vòng 16 đội và thua Iran 1-2 ở tứ kết. Như vậy, sau 5 trận đã đấu ở Asian Cup 2023, đại diện tới từ xứ sở hoa anh đào không thể giữ sạch lưới dù chỉ 1 lần.
Nhật Bản cũng đang sa sút so với chính bản thân họ. Đại diện xứ Phù Tang đã để thua 2 trên 5 trận trong lần thứ 10 dự Asian Cup. Trong 9 kỳ Asian Cup trước đó, lần gần nhất Nhật Bản phải chịu từ 2 thất bại trở lên đã là từ năm 1988, tức lần đầu tiên dự giải.
Đây là kỳ Asian Cup mà đoàn quân tới từ xứ sở mặt trời mọc phải nhận nhiều bàn thua nhất (8 lần lọt lưới). Ở lần gần nhất dự giải (năm 2019), Nhật Bản giành vị trí á quân khi thua Qatar 1-3 trong trận chung kết. Còn ở giải đấu năm nay, thầy trò HLV Moriyasu thậm chí còn không thể đoạt vé vào chơi trận bán kết.
Những lý do khiến Nhật Bản thất bại tại Asian Cup 2023
Ở trận đầu tiên (thắng Việt Nam 4-2), “Samurai xanh” đã chủ quan. “Chúng tôi dự định sẽ áp đảo hoàn toàn đối thủ. Nhưng kỹ năng cầm bóng của Việt Nam tốt hơn tôi mong đợi rất nhiều”, Suzuki cho biết. “ĐT Việt Nam đã dạy cho chúng tôi một bài học”, HLV Moriyasu chia sẻ. Còn Sponichi – một tờ báo tại Nhật Bản – thì viết: "Có lẽ các cầu thủ ĐT Nhật Bản thật sự ‘sốc’ với cách nhập cuộc này với ĐT Việt Nam”.
Sang tới trận thứ 2 (thua Iraq 1-2), HLV Moriyasu cho biết toàn đội “đã chơi thiếu tập trung” và “cần rút kinh nghiệm”. Còn đội trưởng Endo thì nói thẳng: “Chúng tôi đã chơi kém cỏi và để mất bóng quá nhiều trong hiệp 1”. Đến trận đấu cuối cùng, ngôi sao mang áo số 6 khẳng định Nhật Bản “đáng lẽ ra nên làm tốt hơn khi có bóng”.
Về tinh thần của toàn đội, Takehiro Tomiyasu nói: "Tất cả mọi người, kể cả tôi đều thiếu năng lượng ở trận này. Chúng tôi cần đá nhiệt huyết và quyết tâm hơn trên sân. Ở hiệp 2, tôi không cảm thấy đội bóng có chút quyết tâm nào. Nhật Bản không xứng đáng thắng trận này. Ở hiệp 2, chúng tôi đánh mất hoàn toàn thế trận vào tay đối thủ. Iran xứng đáng với tấm vé đi tiếp”.
“Trong trận đấu, luôn có những thời điểm ĐT Nhật Bản gặp khó khăn lớn. Chúng tôi để mất bóng nhiều và thi đấu chậm chạp. Cả đội lẽ ra phải nhanh chóng hướng bóng lên trên chứ không phải mất bóng ngay sau khi triển khai đợt tấn công. Chúng tôi đã để đối thủ có quá nhiều khoảng trống. Mọi thứ đều cho thấy ĐT Nhật Bản làm chưa đủ tốt ở mọi khía cạnh trong trận đấu này”.
Còn ở khía cạnh phòng ngự, ông Moriyasu cho biết các học trò của mình đã không thể chống đỡ những đường bóng dài của Iran.
“Họ đã dồn ép chúng tôi bằng những pha bóng bổng. Nhật Bản cũng cố đá phản công ở một vài tình huống. Nhưng mọi chuyện không như kỳ vọng bởi chúng tôi bị dồn ép quá nhiều. Mọi chuyện không đi theo dự định của tôi ở trận đấu này”, vị chiến lược gia 55 tuổi phát biểu. Bên cạnh đó, HLV Moriyasu cũng thừa nhận một trong những lý do khiến “Samurai xanh” thua Iran là do ông mắc sai lầm trong khâu chỉ đạo. “Nhật Bản thua vì tôi thay người không tốt”, nhà cầm quân sinh năm 1968 nói.
Ngoài những nguyên nhân mà Suzuki, Endo và HLV Moriyasu đã phân tích; vẫn còn 2 nguyên nhân khác khiến đại diện tới từ xứ sở mặt trời mọc phải trải qua một kỳ Asian Cup đáng quên. Thứ nhất, khả năng chống bóng bổng của Nhật Bản rất có vấn đề. Bằng chứng là có tới 7 trên 8 bàn thua của đoàn quân tới từ xứ sở hoa anh đào ở giải đấu năm nay đến từ những tình huống như vậy.
Lý do thứ hai là những sai lầm cá nhân. Trang Sofascore đánh giá bàn thua duy nhất của Nhật Bản ở phút 90+1 trong chiến thắng 3-1 trước Indonesia hôm 24/1 là do Suzuki mắc lỗi trực tiếp. Tới phút 64 trong trận thắng 3-1 trước Bahrain hôm 31/1, người gác đền sinh năm 2002 đã nhảy lên để bắt bóng, nhưng Ayase Ueda cũng cố lao vào phá bóng, dẫn đến hậu quả là pha đánh đầu phản lưới nhà của tiền đạo mang áo số 9.
Cuối cùng, ở phút 90+3 trong thất bại trước Iran, Ko Itakura phán đoán sai điểm rơi ở 1 pha bóng bổng, khiến Tomiyasu phá hụt bóng. Itakura cố gắng sửa sai cho bản thân bằng một nỗ lực phá bóng khác, nhưng số 4 lại vô tình phạm lỗi với Hossein Kanaani trong vòng cấm đội nhà, giúp Iran được hưởng penalty và Suzuki đã không thể chiến thắng Jahanbakhsh từ khoảng cách 11m.
Ở 2 trận đấu trước, Nhật Bản đều thắng dù những cá nhân trong đội hình của HLV Moriyasu mắc lỗi. Nhưng tới sai lầm thứ 3, “Samurai xanh” không chỉ thua, mà còn phải lập tức xách va li về nước.
Nhật Bản từng được đánh giá là ứng cử viên vô địch số 1 trước khi dừng chân ở vòng tứ kết
HLV Moriyasu mang tới Qatar tới 20 trên 26 cầu thủ đang chinh chiến tại châu Âu, trong đó có tới 11 cái tên đang chinh chiến tại top 5 giải VĐQG hàng đầu lục địa già. Danh sách triệu tập của Nhật Bản chỉ có vỏn vẹn 5 gương mặt đang chơi bóng trong nước và nhân tố còn lại là hậu vệ Shogo Taniguchi hiện đang khoác áo CLB Al Rayyan tại giải VĐQG Qatar. Như vậy, “Samurai xanh” chính là tập thể đậm chất châu Âu nhất Asian Cup 2023.
Theo chuyên trang Transfermarkt, với con số lên tới 316.95 triệu euro, Nhật Bản là ĐT có tổng giá trị đội hình cao nhất giải đấu năm nay. Không ngoa khi nói, đại diện tới từ xứ sở mặt trời mọc sở hữu lực lượng mạnh nhất Asian Cup 2023, dù cho ngôi sao Kaoru Mitoma đã bỏ lỡ giai đoạn vòng bảng vì chấn thương.
Đó là những nhân tố giúp Nhật Bản tạo ra chuỗi phong độ khiến mọi đối thủ tại châu Á phải toát mồ hôi hột. Trước khi lên đường tới Doha, đoàn quân tới từ xứ sở hoa anh đào thắng 10 trận liên tiếp từ giữa tháng 6 năm 2023. Trong đó đáng chú ý nhất là màn đả bại Đức - ĐT từng 4 lần vô địch World Cup và 3 lần lên ngôi tại Euro - với tỷ số 4-1 ngay trên sân khách Volkswagen Arena hồi tháng 9. Trong 10 trận đấu ấy, Nhật Bản ghi tới 45 bàn thắng và chỉ để thủng lưới vỏn vẹn 6 lần.
Từ hãng thống kê Opta cho tới siêu máy tính của trang We Global Football và kênh thể thao Alkass của Qatar, tất cả đều dự đoán đoàn quân của ông Moriyasu sẽ đăng quang Asian Cup 2023 khi đưa ra tỷ lệ vô địch cao nhất cho Nhật Bản. Trước khi giải đấu khởi tranh trên đất Doha, họ cũng là ĐT dẫn đầu khu vực châu Á trên BXH FIFA (đứng hạng 17).
Không chỉ riêng hiện tại, nếu xét về truyền thống và lịch sử, mọi ĐT khác tại Asian Cup 2023 cũng đều chỉ nhìn thấy gáy của đội bóng xứ Phù Tang nếu ngước lên nhìn, bởi Nhật Bản đang là đội có số chức vô địch nhiều nhất lịch sử giải đấu này, với 4 lần nâng cúp ở các năm: 1992, 2000, 2004 và 2011. Tất cả các yếu tố đều cho thấy “Samurai xanh” là ứng viên vô địch số 1 tại giải đấu năm nay. Nhưng cái kết mà ĐT Nhật Bản vừa trải qua, đã khiến mọi NHM xứ Phù Tang đều muốn ngay lập tức quên đi kỳ Asian Cup 2023.
Màn trình diễn của ĐT Nhật Bản trên đất Qatar, là nỗi thất vọng với mọi cổ động viên.