Murat Yakin và hành trình biến Thụy Sĩ thành "tắc kè hoa" tại Euro 2024

Thụy Sĩ tạo điểm nhấn khi loại ĐKVĐ Italy ở vòng 1/8 và suýt giành chiến thắng trước chủ nhà Đức tại vòng bảng. Tất cả đều xuất phát từ tài thao lược của HLV Murat Yakin.

Trước trận đấu sống còn gặp ĐKVĐ Italy ở vòng 1/8 thuộc Euro 2024, HLV Murat Yakin của Thụy Sĩ gây bất ngờ khi phát biểu: “Chúng tôi không lo lắng nhiều về Italy. Ngược lại, tôi nghĩ họ nên lo lắng khi đối đầu với chúng tôi”. Trên thực tế, nếu dõi theo đủ cả 3 trận của 2 đội tại vòng bảng, lời nói của ông Yakin là hoàn toàn hợp lý.

Trong khi Italy loay hoay trong việc định hình lối chơi, gắn kết những mảnh ghép rời rạc dưới thời HLV Luciano Spalletti thì Thụy Sĩ với tài cầm quân của Murat Yakin trở thành đội bóng không ai muốn gặp lúc này tại giải đấu bởi sự “thiên biến vạn hóa” trong chiến thuật, cũng như việc sử dụng hợp lý dàn nhân sự của nhà cầm quân 49 tuổi.

Trên thực tế, trước khi cùng các học trò hành quân sang Đức, HLV Yakin đã gặp phải làn sóng phản đối dữ dội từ các CĐV trong nước. Dù chính thức giành vé dự Euro 2024, song việc Thụy Sĩ có tới 5/10 trận hòa ở vòng loại và bị Romania bỏ xa ở vị trí dẫn đầu khiến người hâm mộ nước nhà mất niềm tin vào đội bóng của Yakin. Trước đó tại World Cup 2022, Thụy Sĩ thậm chí còn gây thất vọng nặng nề khi bị Bồ Đào Nha đánh bại với tỉ số 6-1 ở vòng 16 đội.

Câu hỏi lớn nhất được đặt ra cho Thụy Sĩ ở giải đấu lần này chính là: Liệu đội bóng này có điều gì mới mẻ? Thụy Sỹ đã góp mặt trong 5 kỳ World Cup liên tiếp và chinh chiến ở 6/8 kỳ Euro gần nhất - một sự ổn định đáng mơ ước đối với bất kỳ nền bóng đá nào trên thế giới. Tuy vậy, sự ổn định đó không tỷ lệ thuận với thành tích mà đội bóng thuộc Tây Âu đạt được. Mỗi giải đấu lớn, các CĐV tất nhiên sẽ lấy làm bình thường khi thấy cái tên Thụy Sĩ, nhưng sau đó sẽ tự hỏi liệu đội tuyển này sẽ bị loại ở vòng đấu nào.

Trong cuộc khảo sát của tờ báo Luzerner Zeitung (Thụy Sĩ) trước thềm Euro 2024, có đến 63% người dân muốn thay thế HLV Murat Yakin. Tuy vậy, bất ngờ thay, Thụy Sĩ đang là đội tạo cảm hứng bậc nhất tại giải đấu lần này.

Đội tuyển đến từ xứ sở đồng hồ thắng thuyết phục 3-1 trước Hungary ở trận mở màn, có hiệp 2 bùng nổ trong trận hòa Scotland 1-1 và suýt gây địa chấn khi chia điểm với chủ nhà Đức ở lượt trận cuối. Đằng sau những kết quả tích cực trên chính là sự chuẩn bị chỉn chu của HLV Yakin cho mỗi trận đấu.

Thụy Sĩ hiện tại là tập hợp của những gương mặt giàu kinh nghiệm, tầm vóc ở hàng thủ và khu trung tuyến, bao gồm Yann Sommer, Fabian Schar, Manuel Akanji, Ricardo Rodriguez, Granit Xhaka và Remo Freuler. Tuy vậy ở tuyến trên, đội bóng của Yakin không sở hữu nhiều tên tuổi mà chủ yếu là những gương mặt trẻ trung đầy nhiệt huyết. Với sự lọc lõi, Yakin hình thành nòng cốt đội tuyển từ 6 cái tên chủ chốt trên, sau đó linh hoạt sử dụng dàn nhân số ở hàng công, tùy vào yêu cầu chiến thuật với từng đối thủ khác nhau.

Đối đầu Hungary, chiến lược gia 49 tuổi nhận thấy hàng công cần tốc độ để luồn ra sau hàng phòng ngự đối phương. Vì vậy, anh đã bất ngờ lựa chọn Kwadwo Duah, một tiền đạo ít ai biết và đang thi đấu tại Bulgaria. Chỉ sau 12 phút, Yakin đập tan hoài nghi của CĐV khi Duah có pha chạy chỗ ra sau lưng hàng thủ Hungary và mở tỉ số.

Kế đến ở trận gặp Scotland, với yêu cầu cần một mẫu có thủ lọc lõi và tinh quái, Yakin tiếp tục gây bất ngờ khi chọn Xherdan Shaqiri đá trong vai trò một số 9 ảo. Cầu thủ thuộc biên chế Chicago Fire gây khó hậu vệ đối phương khi di chuyển tự do và liên tục lùi sân để làm bóng. Mặc cho phong độ trồi sụt ở CLB, Shaqiri tạo điểm nhận với một siêu phẩm, chứng minh cho sự tài tình trong cách dùng người của HLV trưởng.

Và cuối cùng, ở trận big match gặp chủ nhà Đức, nhận biết rằng đội nhà sẽ không có nhiều bóng để triển khai tấn công và phải tìm cơ hội qua các pha phản công, ông Yakin đã dùng Breel Embolo - một tiền đạo vừa có kinh nghiệm, vừa có tốc độ và sự càn lướt. Suốt 90 phút, tiền đạo mang áo số 7 liên tục làm khổ Rudiger và Jonathan Tah bởi sức mạnh thể chất cũng như độ bền bỉ.

Với màn trình diễn ấn tượng, Embolo tiếp tục được tin dùng ở trận đấu sống còn gặp Italy. Tinh chỉnh một chút so với trận đấu cuối vòng bảng, HLV Yakin bố trí Dan Ndoye ở vị trí hậu vệ phải với mục đích dùng tốc độ theo sát cả hai ngồi nồ El Shaarawy và Federico Chiesa trong trường hợp cả hai đổi cánh. Ngoài ra, Michel Aebischer dù thi đấu ở vị trí hậu vệ biên trái nhưng thường xuyên bó vào half space để triển khai bóng cũng như gia tăng quân số nơi tuyến giữa. Từ đó, Ricardo Rodriguez sẽ dâng cao ở cánh và hỗ trợ các pha xuống biên, dù trên thực tế được xếp đá trung vệ lệch trái.

Trong một ngày Italy chọn xếp Fagioli đá chính thay cho Jorginho, người có khả năng cầm nhịp tốt hơn, đoàn quân thiên thanh hoàn toàn mất hút nơi tuyến giữa trước số đông tiền vệ của Thụy Sĩ.

Mọi quyết định của Yakin cho thấy sự sáng suốt ở giải lần này, nhưng HLV 49 tuổi không quyết định 1 mình. Đầu năm nay, trong lúc chiến dịch VL Euro diễn ra không suôn sẻ và bản thân đối mặt với án sa thải, Yakin đã thực hiện nước đi táo bạo khi tuyển thêm trợ lý HLV Giorgio Contini. Contini từng là trợ lý cho Yakin khi cả hai còn cầm quân tại CLB Lucerne. Được gọi là “người giao tiếp với các cầu thủ” và là “người sắp xếp các mảnh ghép với nhau”, Contini đã cùng Yakin thiết lập nên một Thụy Sĩ đoàn kết và chơi bóng kỷ luật.

“Trên sân, anh ấy là một trong những người thông minh nhất tôi từng chứng kiến”, Pascal Zuberbuhler, người từng chơi bóng cùng Yakin và hiện đang làm việc tại FIFA cho biết, “Cậu ta có khả năng đọc trận đấu đáng kinh ngạc. Yakin có thể đánh hơi và cảm nhận về trận đấu. Rất bình tĩnh, giàu phong thái. Bạn sẽ không bao giờ thấy anh ấy ăn mừng quá trớn, bởi Yakin luôn cố tạo cho bản thân sự điềm tĩnh cần thiết”.

Zuberbuhler chia sẻ thêm: “Yakin là mẫu người sau khi kết thúc trận đấu, mọi người đều ăn uống thì cậu ấy sẽ tự hỏi tại sao HLV lại không cho cầu thủ di chuyển theo cách này hoặc cách kia. Trong các trận đấu khi xưa, anh ấy luôn trở thành một HLV thứ 2. Yakin chỉ đứng quan sát, và tư duy, thứ mà anh ấy đang làm tại Euro năm nay”.

Sau trận gặp Hungary, HLV Yakin cũng chia sẻ tình yêu đối với môn cờ vua, ngoài bóng đá. “Tôi thích chơi cờ hơn poker, bởi khi chơi poker, bạn sẽ không biết đối thủ có trong tay những gì”, chiến lược gia 49 tuổi nói.

“Các quân cờ không có cảm xúc, do đó bạn không thể so sánh quân cờ và cầu thủ được. Tuy vậy, vẫn có điểm tương đồng khi bàn đến khía cạnh chiến thuật. Ví dụ, tôi giải thích nước cờ cho con gái, những nước đi nên đi, sau đó là cách suy nghĩ đi trước một bước và cách bảo vệ chiến thuật. Trong trường hợp tôi lập chiến thuật cho đội, tôi cần phải diễn đạt dễ hiểu những điều tôi muốn truyền tải”, Yakin chia sẻ trong buổi phỏng vấn với tạp chí Schweizer Illustrierte vào năm nay.