Mikel Arteta đã làm thế nào để cải thiện hàng thủ Arsenal?

Từ một đội bóng để thủng lưới tổng cộng 91 bàn thua trong 2 mùa giải gần nhất tại Premier League, hàng phòng ngự Arsenal đã có sự cải thiện đáng kinh ngạc trong mùa giải năm nay. Vậy HLV Mikel Arteta đã làm gì để giúp Pháo thủ “lột xác”?

Hàng công của Arsenal đang đạt phong độ rất cao tại Premier League với việc nã vào lưới các đối thủ tới 32 lần chỉ trong vỏn vẹn 8 vòng đấu, tức trung bình 4 bàn/trận. Trong đó, nổi bật là 2 chiến thắng hủy diệt bằng những “sét tennis trắng” khi làm khách đến sân của West Ham và Sheffield United, khiến một bộ phận không nhỏ CĐV của cả hai đội tức tưởi ra về sớm. Tuy nhiên, đó chưa phải là tất cả những gì chúng ta hình dung về phong độ hủy diệt của Arsenal trong giai đoạn gần đây. Bởi lẽ ngoài sự xuất sắc của hàng công, đoàn quân của HLV Mikel Arteta cũng đang trình diện một hệ thống phòng ngự đầy tổ chức và cực kỳ chắc chắn.

Cách đây vài năm, vào mùa hè 2019, Dani Ceballos đã nếm trải cảm giác kinh hoàng tột độ khi cùng Arsenal đối đầu với đội hình gây áp lực tầm cao trứ danh của Liverpool. Tiền vệ người Tây Ban Nha khi đó mới chân ướt chân ráo chuyển đến nước Anh thi đấu theo bản hợp đồng cho mượn từ Real Madrid, vừa mới ra sân 3 trận cho Arsenal nhưng đã phải thở hổn hển bởi thứ “ma trận chết chóc” được tạo ra bởi những cái bóng áo đỏ bao vây anh tại Anfield. Ceballos chia sẻ rất thật rằng: "Tôi chưa bao giờ thấy điều gì trong đời như vậy. Họ rút cạn sinh khí từ bạn. Bạn dành phần lớn thời gian cả trận chỉ để phòng ngự và khi bạn muốn làm gì đó với quả bóng, khi bạn muốn dành khoảng trống để thở, họ ngay lập tức áp đảo bạn".

HLV trưởng của Arsenal vào thời điểm đó là Unai Emery – người luôn muốn áp dụng cho Arsenal một lối tiếp cận trận đấu theo hướng trực diện, mạnh mẽ và tạo ra sự áp đảo khiến đối thủ phải run sợ. Nhưng đáng buồn thay cho Emery, ông không bao giờ tạo ra được thứ bóng đá tương tự những gì Liverpool đã làm. Tuy vậy 4 năm sau đó, người kế nghiệm là Mikel Arteta đã làm được điều mà Emery từng cay đắng thất bại.

Kể từ đầu năm 2024, không có bất cứ đội bóng nào tại Premier League sở hữu các thông số về chất lượng phòng ngự tốt hơn Arsenal. Đoàn quân của Mikel Arteta đã đẩy cao khối phòng ngự và thực hiện pressing tầm cao để bóp nghẹt các đường lên bóng của đối thủ. Trong 8 trận đấu gần nhất tại Premier League, Arsenal chỉ thủng lưới 4 bàn. Điều đó đã đủ ấn tượng, nhưng những con số phân tích chuyên sâu mới phản ánh rõ nét sự vượt trội và áp đảo của Pháo thủ trong mặt trận phòng ngự, khi đặt lên bàn cân với phần còn lại của giải đấu.

Kể từ khi trở lại sau kỳ nghỉ giữa mùa tại Dubai, số bàn thua dự kiến (xGA) của Arsenal chỉ là 2,48, tức 0.31 bàn thua/trận. Trong khi đó, đội có thông số phòng ngự tốt thứ 2 giải đấu là Manchester City, với xGA là 7,84, tức 0,98 bàn thua/trận. Nói cách khác, hàng thủ của Arsenal không chỉ tốt nhất giải đấu kể từ đầu năm 2024, mà còn tốt hơn các đối thủ ít nhất là 3 lần.

Newcastle – đội bóng từng là hiện tượng của mùa giải trước với việc “đá văng” cả Liverpool, Tottenham và Chelsea để xuất sắc giành vé dự Champions League, đã không có lấy bất cứ pha dứt điểm nào xuyên suốt cả hiệp 1, trong trận đấu diễn ra trên sân Emirates ở vòng đấu thứ 26 Premier League. Đó là lần đầu tiên kể từ tháng 3/2014, hàng công của “Chích Chòe” chịu bất lực toàn tập như vậy, dù không hề thi đấu trong tình cảnh thiếu người. Đây cũng là trận đấu mà các cầu thủ Arsenal giành lại quyền kiểm soát bóng tới 11 lần ở khu vực một phần ba cuối sân theo số liệu từ Opta, nhiều hơn bất cứ đội bóng nào kể từ khi chuyên trang này đưa dữ liệu thống kê bóng đá vào năm 2009. Cũng chỉ 1 tuần sau đó, các chân sút của Sheffield tiếp tục nếm trải cảm giác cay đắng tương tự Newcastle với vỏn vẻn 1 pha dứt điểm sau 45 phút bóng lăn của hiệp 1.

Để có được thành quả như vậy, đó chính xác là nỗ lực của toàn đội. Ngay cả với những cầu thủ được Mikel Arteta đặt trách nhiệm cao trong việc hỗ trợ tấn công như Kai Havertz và Martin Odegaard cũng là “đầu tàu” trong việc “siết chặt” khối phòng ngự. Phía sau họ, Declan Rice và Ben White sẽ ngay lập tức lao thẳng lên để dồn ép mỗi khi các đồng đội phía trên để mất bóng. Thứ bóng đá nhiệt huyết, tốc độ và hung hãn đó, là thứ khiến các cầu thủ của Newcastle lẫn Sheffield nếm trải cảm giác tương tự giống như khi Ceballos đối đầu với Liverpool trước kia.

Vì sao nói việc dồn ép đối thủ phải là trách nhiệm của toàn đội? Rất đơn giản, việc tạo áp lực tầm cao chỉ được tạo ra với một hàng phòng ngự dâng cao. Bằng cách này, khoảng không gian thi đấu sẽ được thu hẹp lại. Arsenal đã khiến các đối thủ của họ ngột ngạt hơn và cũng dễ phạm sai lầm hơn. Trong năm 2024, chính Arsenal chứ không phải đội bóng nào khác, đang là đội có hàng phòng ngự dâng cao nhất, với trung bình là 46,3m. Xếp sau họ là “ông hoàng dồn ép” Liverpool với khoảng cách 45,5m.

Để nói về điều này, HLV Mikel Arteta không ngần ngại chia sẻ: “Đó là các tiếp cận mới mẻ của chúng tôi. Nhưng điều này phụ thuộc rất nhiều vào các cầu thủ. Cả 11 cầu thủ trên sân là những người quyết định trách nhiệm và tinh thần thi đấu. Bạn phải đặt quyết tâm cao độ và cả tình yêu, sự hào hứng trong đó nữa. Đối với các cầu thủ, mỗi khi được đưa vào một hệ thống mới, huấn luyện viên phải là người khiến họ thích thú. Và khi chứng kiến cả tập thể ăn mừng sau một pha phòng ngự thành công, giống như khi họ kiến tạo hoặc ghi bàn, bạn biết rằng họ đang dần tiến đến cấp độ khác. Tôi thích thứ tinh thần ấy lan rộng ra toàn đội”.

Nhìn vào thực tế, đó hoàn toàn không phải một lời tâng bốc. Arsenal đã chắc chắn tiến lên một “cấp độ khác” như lời Mikel Arteta phát biểu. Điều này được thể hiện rõ ràng ở các con số thống kê. Trong năm 2023, Arsenal để cho đối thủ thực hiện trung bình 9,1 pha dứt điểm mỗi trận. Con số này đã giảm xuống chỉ còn 7,8 pha dứt điểm mỗi trận trong năm 2024. Vậy điều gì phía sau sự cải thiện này? Phần trên chúng ta đã nói về sự thay đổi trong cách thức tiếp cận trận đấu và sự quyết tâm của các cầu thủ, ngoài ra cần phải nói đến yếu tố quan trọng của việc sắp xếp lại nhân sự.

Sự xuất hiện của Jakub Kiwior bên phía hành lang cánh trái để thay thế cho trường hợp Oleksandr Zinchenko dính chấn thương đang mang đến hiệu quả bất ngờ cho Arsenal. Tuy vậy, người ta tin rằng tất cả đều nằm trong suy tính của Mikel Arteta. Kiwior tất nhiên không giỏi chuyền bóng và kiến thiết lối chơi như Zinchenko, thế nhưng trung vệ người Ba Lan lại hơn hẳn bậc đàn anh ở khoản phòng ngự chắc chắn. Kiwior sở hữu vóc dáng lý tưởng khi cao tới 1,90m, rất giỏi trong các tình huống tranh chấp tay đôi nhờ sức mạnh thể chất và tốc độ. Còn nhớ trong ngày đầu tiên cập bến Emirates, Kiwior đã phá liền 3 kỷ lục trong các bài kiểm tra thể lực. Ngoài ra, điểm cộng của cựu cầu thủ của Spezia là sự tập trung, thứ mà các Gooners không thường xuyên được thấy ở Zinchenko.

Với Kiwior trong đội hình, Arsenal dưới triều đại Mikel Arteta ở thời điểm hiện tại đang chơi với hàng phòng ngự gồm 4 trung vệ thứ thiệt. Ngoài bộ đôi trung vệ William Saliba và Gabriel Magalhaes, đừng quên Ben White cũng xuất thân từ trung tâm hàng thủ. Cả 4 cầu thủ được sở hữu chiều cao chạm ngưỡng 1,90m này chính là tấm lá chắn thép trước khung thành của David Raya. Điều này khiến chúng ta phần nào liên tưởng đến bộ tứ John Stones - Ruben Dias - Manuel Akanji - Nathan Ake từng giúp Man City giành cú ăn 3 lịch sử ở mùa giải 2022/2023.

Một số người nói rằng Mikel Arteta đang sao chép công thức thành công của Jurgen Klopp và Pep Guardiola, tuy vậy thế giới bóng đá vốn rộng lớn và vốn dĩ mỗi một hệ thống chiến thuật cũng đều đòi hỏi tính phù hợp về nhân sự. Nếu Arsenal muốn chơi thứ bóng đá đỉnh cao của Man City hoặc Liverpool thì họ phải có chất lượng nhân sự tương đương. Và rõ ràng Mikel Arteta đang làm được điều đó tại Arsenal. Một tương lai đầy hứa hẹn đang chờ Pháo thủ thành London ở phía trước.