Luton Town và bước nhảy vọt không tưởng về phong độ

Nhiều người cho rằng bước nhảy vọt từ Championship lên Premier League là có phần quá sức với một đội bóng như Luton Town. Nhưng vượt ra ngoài tầm suy đoán của nhiều người thì giờ đây Luton lại đang là 1 trong 3 đội thăng hạng lên Premier League mùa này có khả năng cao sẽ chạm tới mốc điểm trụ hạng.

Bất chấp sự kỳ vọng của hầu hết mọi người về việc thăng hạng từ Championship lên Premier League sau 30 năm chờ đợi thì những ngày tháng đầu tiên của Luton tại đấu trường đỉnh cao nhất của xứ sở sương mù có vẻ không thuận lợi cho lắm khi họ liên tiếp phải đối mặt với những trận thua.

Họ bị Brighton đè bẹp 3-1 trước khi bị Chelsea đánh bại với tỉ số 3-0. Mặc dù hai đối thủ kể trên không phải là những đội bóng dễ chơi ở giai đoạn mới thăng hạng nhưng nhiều người đã bắt đầu cảm thấy kết quả như vậy là minh chứng rõ ràng về khoảng cách của đoàn quân Rob Edwards với Premier League.

Mặc dù quãng thời gian sau đó vẫn còn rất dài nhưng trận thua cứ lần lượt kéo tới khiến bạn buộc phải thi đấu tốt hơn để xoá bỏ những suy nghĩ đó từ các khán giả trung lập. Thất bại liên tục của những đội bóng thăng hạng khiến Luton, Sheffield và Burnley bắt đầu hình thành một cuộc đua cho những vị trí chạm đáy.

Nhưng dần dần về thời gian sau này, Luton Town đã có dấu hiệu thích nghi với Premier League. Những kết quả tích cực hiếm khi nằm ngoài tầm với của họ, Luton chỉ để thua cách biệt 1 bàn trong 2 trận đấu trên mọi đấu trường kể từ thất bại trước Chelsea tại Stamford Bridge vào hồi tháng 8.

Tuy nhiên khi nhìn vào những kết quả trong 2 tháng vừa rồi thì rõ ràng mùa giải đã bắt đầu có sự thay đổi với Luton Town. Bằng nỗ lực của mình, họ cũng chỉ bước đến tháng 12 với vỏn vẹn 2 trận thắng có được trước Everton và Crystal Palace. Nhưng kể từ tháng cuối năm 2023, Luton đã giành được 3 thắng lợi và suýt chút nữa kéo Man City, Chelsea và Arsenal đến ranh giới của việc mất điểm. Đáng khen hơn nữa chính là trận đấu mà họ chỉ thiếu một chút bản lĩnh để đánh bại Newcastle ngay tại St James' Park vào cuối tuần trước.

Trận hoà 4-4 đầy cảm xúc vào hôm thứ Bảy với Newcastle diễn ra chỉ 4 ngày sau khi Luton Town giành thắng lợi 4-0 trước Brighton để trả lại món nợ ở những ngày mở màn. Tuy nhiên nó không chỉ là màn trả thù ngọt ngào sau trận thua đầu mùa mà còn cho thấy Luton Town đã tiến bộ như thế nào so với những ngày chập chững bước lên chơi ở Premier League. Từ một đội được cho là có khả năng cao để xuống hạng thì giờ đây Luton Town lại đang vươn lên trở thành một đội bóng có phong độ tốt nhất tại Premier League vào lúc này.

Trong 6 trận gần nhất, Luton Town giành được 11 điểm trên tổng số 18 điểm tối đa. Chỉ có Liverpool, Wolves và Man City (5 trận 15 điểm) là có thành tích tốt hơn Luton trong chuỗi 6 trận gần nhất. Họ thậm chí có giành được số điểm nhiều hơn cả Arsenal và Man United trong cùng kì (hơn 1 điểm). Những số điểm này khác xa hoàn toàn với việc họ chỉ có được 1 thắng lợi trong 12 trận đầu tiên của mùa giải 2023/24.

"Tôi nghĩ chúng tôi phải trưởng thành sau thất bại, học hỏi những cái mới và thực hiện thay đổi khi mùa giải đang dần đi đến hồi kết. Về nguyên tắc của bản thân tôi và những gì Luton Town tin tưởng thì không có sự thay đổi quá nhiều. Nhưng xét về mặt chiến thuật, Luton Town đã có phần quyết liệt hơn khi lâm trận nhờ những phẩm chất của các cầu thủ có được". - HLV Rob Edwards chia sẻ sau trận hoà 4-4 trước Newcastle.

Điều này có thể coi là một chi tiết đáng chú ý trong cách mà Luton chơi ép sân. Trước ngày 1/12, Luton Town có trung bình 37,3 lần gây áp lực lên đối thủ - thông số thấp thứ 3 tại Premier League(việc gây áp lực được định nghĩa là khi đội thi đấu trong thế thủ tiếp cận với những cầu thủ đang có bóng của đối phương với mục đích giành lại bóng hoặc hạn chế các phương án chuyền bóng trong 1/3 cuối sân mỗi trận). Nhưng sau ngày 1/12, Luton Town đã được ghi nhận là có trung bình 60,4 lần gây ra áp lực trong khu vực 1/3 cuối sân mỗi trận. Con số này chỉ xếp sau Everton (77,9 lần) và Man City (62,8 lần). Và đối thủ của Luton Town cũng có vẻ là những đội bóng không hề dễ chơi như Arsenal, Man City, Chelsea hay Newcastle với 2 lần đối đầu.

Hơn thế nữa, 28% tổng áp lực của Luton Town kể từ đầu tháng 12 xảy ra ở các khu vực tấn công. Con số này trái ngược hoàn toàn với chỉ số 19% trong thời gian trước đó. Chính vì thế chúng ta có thể nhận định Luton Town không chỉ làm tốt việc tăng cường độ tạo ra sức ép mà còn rất cố gắng để có sự phối hợp nhằm lấy lại trái bóng về phía mình. Họ đẩy sức ép của mình lên những vị trí xa hơn khỏi khung thành của đội nhà.

Ví dụ điển hình về cách tiếp cận này của Luton chính là khi họ có được bàn mở tỉ số từ rất sớm trước Brighton trong trận lượt về của hai đội. Ngay từ khi trận đấu bắt đầu, Luton đã chủ động áp sát đối thủ đẻ giành lại bóng trong vòng 8 giây đầu. Họ sau đó đã nhanh chóng biến pha giành bóng của mình thành đòn tấn công đầu tiên về phía khung thành của đội chủa nhà. Và thành quả thì thành công mỹ mãn khi Elijah Adebayo đã ghi bàn chỉ 11 giây sau khi họ có lại được quyền kiểm soát bóng.

Hiệu suất tấn công của Luton Town ở giai đoạn gần đây cũng được cải thiện một cách đáng kể. Tần suất tung ra cú sút của họ không thay đổi (chỉ duy trì ở mức 11,4 cú sút/trận). Nhưng kể từ giai đoạn đầu tháng 12, Luton Town đã  gia tăng được số lượng cú sút trúng đích từ 2,7 lên 4,8. Kết hợp thông số này với mức tăng trưởng bàn thắng dự kiến mỗi trận (xG) từ 0.96 lên 1.27 cho thấy một Luton Town đang dần trở nên hoà nhịp với những yêu cầu của Premier League và bắt đầu đưa ra được những quyết định thông minh hơn ở  1/3 cuối sân. 

Sự tiến bộ này cũng được phản ánh qua phong độ của Luton Town trong hai tháng vừa qua, không có một đội bóng nào ghi được nhiều bàn thắng hơn Luton từ những cơ hội nguy hiểm có được (14 bàn thắng/18 cơ hội nguy hiểm tạo ra). Thông số nay cho ra một tỷ lệ chuyển đổi bản thắng ở mức cực cao (77,8%) và đang tốt hơn bất kỳ đội bóng nào khác tại Premier League kể từ ngày 1/12.

Yếu tố quan trọng trong việc tạo ra những cơ hội của Luton chính là bề rộng của đội hình và khả năng của những cầu thủ chơi ở hai bên cánh. Không có đội nào tại Premier League sử dụng cầu thủ chạy cánh thay vì trung vệ nhiều hơn Luton Town ở mùa giải này (88%). Chiedozie Ogbene là một cầu thủ chạy cánh nhanh nhẹn đã chiếm được một vị trí cố định bên cánh phải trong những tuần gần đây. Còn Alfie Doughty lại là một trụ cột bên phía cánh trái được đánh giá là cầu thủ nổi tiếng nhất của Luton vào thời điểm này.

Những đường chuyền dài từ pha bóng cố định hay bóng sống của của Doughty diễn ra khá thường xuyên với 38 lần anh tạo ra cơ hội cho đồng đội kể từ đầu mùa. Con số này nhiều hơn 11 lần so với bất kỳ cầu thủ nào khác tại Luton Town. Trong số 38 lần đó thì có 14 lần anh tạo ra cơ hội tình huống bóng sống, thông số này chỉ xếp sau Ross Barkley (21 lần) và Ogbene (19 lần). Tâm lý của những cầu thủ chạy cánh của Luton Town là một ví dụ điển hình về sự tích cực trong lối chơi chủ động mà Rob Edwards đã đề cập vào trận đấu với Newcastle. Hai cầu thủ chạy cánh của Luton Town là những hậu vệ cánh có sự tiến bộ nhiều nhất ở mùa giải này khi chúng ta nhìn vào biểu đồ bên dưới.

Dẫu vậy, cũng phải có sự thay đổi gì đó trong lối chơi của Luton Town. Trước tháng 12, họ tung ra tới 203 pha tạt bóng ở những tình huống bóng sống (con số nhiều nhất ở Premier League). Nhưng kể từ sau tháng 12 con số này đã được giảm xuống 111. Điều đó cho thấy họ đã bắt đầu đa dạng hoá trong cách tấn công của mình.

Điều này có vẻ khá trung hợp với việc Ross Barkley đã tìm lại được phong độ của bản thân mình - người giờ đây còn chơi thăng hoa tới mức nhận được những tin đồn về việc triệu tập lên tuyển Anh vào kì EURO 2024. Cựu cầu thủ của Chelsea đã không thi đấu cho ĐTQG kể từ năm 2019 nhưng giờ đây anh lại đang thu hút sự chú ý trở lại. Mặc dù là một phần nguyên nhân dẫn đến bàn gỡ hoà 4-4 của Newcastle nhưng tựu chung thì Ross Barkley vẫn đang thi đấu rất xuất sắc. Chính pha đá phạt của Barkley đã giúp Luton có được bàn thắng đầu tiên trước khi anh đóng một vai trò quan trọng ở khâu triển khai bóng để giúp Adebayo ghi bàn thắng thứ 4 cho Luton Town ở hôm thứ Bảy.

Trong hai tháng vừa qua, Barkley đã tham gia vào 47 pha dứt diểm từ những tình huống bóng sống. Con số này gấp đôi bất kỳ cầu thủ nào của Luton trong cùng khoảng thời gian và cao hơn 27 pha dứt điểm so với chính anh từ giai đoạn tháng 8 đến tháng 12. Đó chính là thứ để chỉ ra rằng Ross Barkley đang dần trở nên sắc bén hơn sau nhiều năm không tạo ra được ấn tượng.

Thủ thành Thomas Kaminski cũng đáng được khen ngợi vì đội uy tín khi đứng bảo vệ khung thành của Luton Town. Theo biểu đồ bàn thắng dự kiến dựa vào những cú sút trúng mục tiêu (xGOT) thì Kaminski để thủng lưới ít hơn 5,9 bàn so với chất lượng những cú sút mà anh phải đối mặt. Thành tích này đang tốt hơn bất kỳ thủ môn nào khác tại Premier League mùa này. Và đây cũng là minh chứng cho khả năng cản phá đang ngày một tốt hơn của Kaminski.

Tuy nhiên, những thông số kỳ lạ như thế cũng làm nổi bật độ may mắn của Luton Town. Không chỉ có một thủ môn thi đấu với phong độ trên mức trung bình mà hiệu suất dứt điểm của Luton cũng có vẻ khá bất bình thường.

Trong cả mùa giải, chỉ có 3 đội bóng có trung bình những cú sút ở chất lượng kém không tính penalty nhiều hơn hơn Luton Town ở Premier League (3 đội bóng đó là Burnley, Sheffield và Crystal Palace). Bàn thắng kỳ vòng không bao gồm penalty (npxG) của họ chỉ ở mức 0,096. Về cơ bản có thể hiểu trong trung bình một cơ hội mà Luton Town tạo ra thì họ sẽ chỉ có khoảng 9,6% tỷ lệ chuyển đổi. Tuy nhiên, tỷ lệ chuyển đổi từ những nỗ lực dứt điểm của Luton đang rơi vào mức 11,7% và hiện tại chỉ có Tottenham (+2,2%) và Man City (+2,5%) là hai động bóng đang có tỉ lệ chuyển đổi từ các cứ dứt điểm không tính phạt đền cao hơn mức độ dự kiến của Luton Town (+2,1%).

Đây rõ ràng là một dấu hiệu tốt. Nhưng đó cũng có thể là lời cảnh bảo cho Luton Town rằng họ đang ở trong một chuỗi trận thăng hoa. Và trong bóng đá thì chẳng có chuỗi trận nào có thể tồn tại mãi mãi nên những ngày tháng thăng hoa đó của Luton có thể sẽ kết thúc trước khi họ tạo ra một khoảng cách tương đối giữa mình và nhóm xuống hạng.

Phong độ thời gian gần đây của Luton Town có thể chỉ là một thành công trong khoảng thời gian ngắn hay là dấu hiệu của sự tiến bộ tự nhiên? Điều đó có lẽ vẫn cần thêm thời gian để kiểm chứng. Nhưng dù thế nào thì HLV Rob Edwards cũng muốn loại bỏ mọi tín hiệu kiêu căng từ các cầu thủ. Chắc chắn vị thuyền trưởng của Luton sẽ dập tắt những suy nghĩ đó từ trong trứng nước bởi họ đã thi đấu rất xuất sắc trong khoảng 6 tuần vừa qua để tự giúp bản thân vượt ra khỏi nhóm ba đội xuống hạng. Luton đang có được 20 điểm sau 22 trận và mở ra cơ hội lớn để ở lại với giải đấu hàng đầu nước Anh. Nhưng họ không thể chống lại được những thống kê từ trước đây, đã có 15 đội bóng thăng hạng lên Premier League nhưng rồi vẫn xuống hạng ở cuối mùa sau khi có được 20 điểm trở lên từ 22 trận ban đầu. 6/15 đội bóng đó khi kết thúc mùa giải chỉ có đúng chính xác 20 điểm.

Xây dựng một đội bóng chơi ở Premier League không phải là điều dễ dàng, đặc biệt là đối với những đội bóng mới thăng hạng như Luton Town. Dù có kết thúc mùa này bằng thành tích trụ hạng thì Luton Town vẫn còn cả chặng đường rất dài ở mùa giải tiếp theo để chống lại "hội chứng mùa thứ 2" - thứ đã tước đi rất nhiều cơ hội chơi ở Premier League của một số đội bóng trước đây.

Dẫu vậy, chúng ta phải công nhận Edwards và Luton Town đang có được những kết quả tốt hơn mong đợi. Với 1 điểm có được trước Newcastle, khả năng xuống hạng của Luton Town đã giảm xuống ở mức thấp nhất từ đầu mùa (32,6%) - theo siêu máy tính của Opta. Những ngày tháng bay bổng này có lẽ người hâm mộ Luton Town nên tận hưởng một cách lâu và dài nhất có thể.

HLV Rob Edwards đã trả lời vào hôm thứ Bảy rằng: "Các cầu thủ xứng đáng nhận được sự ghi nhận từ người hâm mộ bởi họ đang chơi ở một giải đấu vô cùng khó khăn". Sự tán thưởng của Edwards dành cho các cầu thủ là điều nên làm. Luton Town vẫn đang cho thấy sự tiến bộ kể từ giai đoạn đầu mùa và nếu duy trì được phong độ này thì họ hoàn toàn có thể khiến người hâm mộ phải bất ngờ với kết quả khi kết thúc mùa giải.

Nguồn: No One Gave Luton Town a Hope – Now Premier League Survival is Within Grasp - Ryan Benson (The Analyst)