Góc Arsenal: Khi "3-5-2 Fake" là chìa khóa của thành công

Arsenal tiếp tục thăng hoa
 

Trên lý thuyết, nếu Tottenham và Manchester United hoàn tất những trận đá bù của họ, Arsenal vẫn đứng trước nguy cơ bị đẩy ra khỏi Top 4. Tuy nhiên đó là câu chuyện của tương lai. Với Arsenal, họ chỉ đang tập trung vào nhiệm vụ của chính mình, đó chính là chiến thắng nhiều trận nhất có thể trước khi giải đấu bước vào giai đoạn nghỉ đông.   
So với những đối thủ cạnh tranh, Arsenal đang nắm chút lợi thế bởi lẽ họ là đội bóng hiếm hoi ít phải chịu tổn thất về nhân sự. Không được may mắn như vậy, Liverpool từng phải làm khách trước Tottenham giữa bối cảnh đội hình thiếu vắng nhiều trụ cột, bao gồm: Virgil van Dijk, Thiago Alcantara, Jordan Henderson và Fabinho. Bản thân HLV Jurgen Klopp phải buộc lòng sử dụng Tyler Morton – tiền vệ mới 19 tuổi và chưa từng đá chính tại Premier League trước đây để trám vào khoảng trống ở tuyến giữa. Trên băng ghế dự bị, cũng có sự xuất hiện của 3 cầu thủ đang thi đấu ở đội U23. Đồng cảnh ngộ như The Kop, đã có thời điểm số cầu thủ dương tính với Covid-19 của Tottenham, Man Utd, Leicester City hay Leeds Utd, lên đến 2 chữ số.

Sự kiên định chiến thuật đến từ Mikel Arteta.
 

Nhưng cũng không vì vậy mà chúng ta coi nhẹ nỗ lực của đội bóng nửa đỏ thành London. HLV Mikel Arteta xứng đáng nhận được những lời khen đằng sau chuỗi thành tích ấn tượng trong khoảng thời gian trở lại đây. Pháo Thủ đang chơi tốt với sự ổn định của dàn nhân sự trẻ. Phải chăng HLV Mikel Arteta đã tìm ra công thức thành công sau quãng thời gian dài thử nghiệm đội hình?
 

Có thể các bạn không tin thế nhưng kể từ khi mùa giải bắt đầu từ giữa tháng 8, chiến lược gia người Tây Ban Nha đã rất kiên định với chiến thuật mà anh áp dụng tại đội bóng cũ. Nếu cần một ví dụ, chúng ta sẽ quay về với trận đấu khai mạc Premier League, trận đấu Arsenal nhận thất bại 0-2 trước tân binh Brentford.
 

Mikel Arteta đã sáng tạo ra một hệ thống “3-5-2 fake” trước Brentford, tức nó vẫn là 4-2-3-1 quen thuộc khi không có bóng nhưng sẽ hoán chuyển thành 3-5-2 mỗi khi các Pháo Thủ chuyển trạng thái sang có bóng.

Cách hoán chuyển này dựa trên sự lùi sâu của Calum Chambers và đồng thời là sự cơ động của Kieran Tierney ở cánh đối diện. Mỗi khi có bóng, Arsenal sẽ thực sự chơi với bộ ba trung vệ Calum Chambers – Ben White – Pablo Mari, một đôi cánh gồm Tierney – Nicolas Pepe, còn Gabriel Martinelli sẽ tịnh tiến vào trong cặp với Balogun trên hàng tiền đạo.
 

Những ý tưởng theo trường phái bất đối xứng này làm chúng ta liên tưởng đến cách bố trí của Pep Guardiola ở Manchester City. Tuy nhiên về tính hiệu quả thì khác biệt một trời một vực. Nếu như Pep Guardiola giúp Manchester City có một nền tảng đẩy tối đa nhân lực lên trên mà vẫn đảm bảo khả năng chống phản công thì những điều mà Arteta cho thấy chỉ là sự rối loạn không cần thiết, giống như một thử nghiệm vụng về trong phòng thí nghiệm.
 

Trước Brentford, Arsenal dù kiểm soát bóng tới 62,6% trong cả hiệp 1 nhưng chỉ có vỏn vẹn 5 lần đưa bóng vào vòng cấm đối thủ. Ở chiều ngược lại, dù chỉ kiểm soát bóng 37,4%, tuy nhiên các cầu thủ Brentford lại có đến 9 lần đưa bóng vào vòng cấm. Và thành quả đến của họ là 1 bàn thắng của Sergi Canos trong hiệp 1, trước khi Christian Norgaard đặt dấu chấm hết cho trận đấu bằng pha đánh đầu ở phút 73. Bốn tháng đã trôi qua kể từ thất bại trước Brentford, vẫn là sơ đồ “3-5-2 fake” nhưng mức độ hiệu quả đã ổn định hơn rất nhiều. 

Đầu tiên, hãy nói về yếu tố con người. Hàng phòng ngự của Arsenal đang chơi tốt hơn từng ngày với bộ tứ vệ Takehiro Tomiyasu, Ben White, Gabriel và Kieran Tierney. Trong chiến thắng 2-0 trước West Ham, bộ tứ vệ này đã tham gia tổng cộng vào 12 tình huống tranh chấp bóng với tỉ lệ chiến thắng lên đến 100%. Nói như vậy tức là các cầu thủ West Ham, những người từng đánh bại cả Tottenham, Chelsea lẫn Liverpool trước đó, hoàn toàn thất thế trong các cuộc chiến tay đôi với các hậu vệ Arsenal. 

 

 Aaron Ramsdale và Tomiyasu chắc chắn là hai cái tên gây bất ngờ nhất với các Gooners. Đến Emirates vào thời khắc cuối cùng ở TTCN mùa hè 2021, cả hai đang dần trở thành mắt xích tối quan trọng trong cách vận hành chiến thuật của HLV Mikel Arteta. Phong độ ổn định của Ramsdale trong khung gỗ đã gián tiếp đẩy Bernd Leno lên băng ghế dự bị, bất chấp thủ thành người Đức là gương mặt được đánh giá khá cao tại Premier League.
 

Còn với Tomiyasu, rất khó để đánh bại hậu vệ 23 tuổi này trong các tình huống đối đầu trực tiếp vào thời điểm này. Trong chiến thắng 4-1 trước Leeds Utd, bàn thua duy nhất mà Arsenal phải nhận cũng đến sau thời điểm Tomiyasu rời sân do chấn thương. So với cựu cầu thủ của Bologna, Cedric Soares không gây ra được áp lực cần thiết với các cầu thủ chạy cánh với đối phương, cũng giống với trường hợp của Calum Chambers trước Brentford.
 

Ngoài ra, với sự xuất hiện của Ben White trong đội hình, Arsenal có một phiên bản David Luiz trẻ hơn, nhanh nhẹn đồng thời ít mắc lỗi hơn. Lối chơi đầu óc của tân binh trị giá 50 triệu bảng Anh là sự bổ trợ tốt cho một Gabriel cực kỳ mạnh mẽ trong những cuộc tranh chấp tay đôi. 
 

Thành quả là việc Arsenal giữ sạch lưới 9/19 ở giai đoạn lượt đi Premier League. Kể từ sau thảm họa phòng ngự hồi đầu mùa khi bộ đôi Ben White và Gabriel chưa đá cặp với nhau, nhận tới 9 bàn thua trong 3 trận đấu đầu tiên, trong 16 trận tiếp theo cũng hàng phòng ngự ấy nhưng họ chỉ nhận thêm 14 bàn thua. 
 

Trên hàng công, Arsenal đang bay cao cùng dàn nhân sự trẻ. Bukayo Saka là lý do vì sao Nicolas Pepe bị đày ải trên băng ghế dự bị. So với bản hợp đồng trị giá 72 triệu bảng, Saka xuất sắc hơn cả trong phương diện tấn công lẫn phòng ngự. Sao mai người Anh đứng thứ 3 trong danh sách kiến tạo kỳ vọng tại Premier League (6,61), chỉ sau 2 cái tên là Bruno Fernandes (7,12) và Trent Alexander Arnold (8,05).
 

Trong sơ đồ “3-5-2 fake” của Mikel Arteta thì Saka, Martin Odegaard và Kieran Tierney là ba cầu thủ thường có xu hướng đưa bóng vào vòng cấm. Và khi đã có những người sắm vai chân chuyền, Arsenal cần thêm vệ tinh xâm nhập vòng cấm để dứt điểm, đặc biệt là trong khu vực Zone 14. 
 

Vậy Zone 14 là gì? Khi chia sân bóng bằng các lát cắt dọc và ngang tạo thành 18 hình chữ nhật có diện tích bằng nhau thì khu vực giữa trung lộ, ngay trước vòng cấm đối phương chính là Zone 14. Đây là khoảng không gian vô cùng đặc biệt trong bóng đá, nơi có thể tạo áp lực uy hiếp khung thành bằng các đường kiến tạo hoặc trực tiếp dứt điểm.

 

 Vậy ai là cầu thủ Arsenal khai thác tốt nhất khu vực Zone 14? Đó chắc chắn không phải Pierre-Emerick Aubameyang. Ngay cả thời kỳ đỉnh cao phong độ, chân sút người Gabong có thói quen di chuyển từ hành lang cánh trái, cắt vào trong trước khi dứt điểm ghi bàn. Sau khi Aubameyang bị loại khỏi đội hình vì vấn đề kỷ luật, Alexandre Lacazette là người được tin dùng để đá cao nhất trên hàng công, gần với khu vực Zone 14 nhất. Tuy vậy tiền đạo người Pháp lại chơi như một “số 9 ảo”, lùi sâu để nhận bóng và kết nối. Nói về cầu thủ Arsenal khai thác tốt nhất khu vực Zone 14, đó chắc chắn phải là Emile Smith Rowe.
 

Chàng trai 21 tuổi trưởng thành từ chính lò đào tạo Hale End đang dẫn đầu danh sách ghi bàn của Arsenal với 8 bàn thắng, đa phần trong đó đều là xuất phát từ các tình huống xâm nhập vòng cấm. Lối chơi trực diện, khả năng chọn vị trí cùng những pha dứt điểm cực nhanh, đã giúp Smith Rowe tạo ra sự khác biệt. Đặc biệt hơn, trong 6 lần ra sân gần nhất tại Premier League, Smith Rowe đều ghi bàn. Phong độ tiền vệ “chuẩn gốc London” khiến nhiều người gợi nhớ đến Ilkay Gundogan – vị tinh xâm nhập vòng cấm cực kỳ xuất sắc của Man City mùa trước với 17 bàn thắng.

 

Mikel Arteta giống Pep Guardiola, đúng nhưng chưa đủ!
 

Mikel Arteta bị ảnh hưởng chiến thuật rất nhiều từ Pep Guardiola, điều này không có gì lạ. Thậm chí có nhiều người nói HLV trưởng của Arsenal đang bê nguyên công thức thành công của sếp cũ của mình tại Man City. Từ hệ thống bất đối xứng của hậu vệ cánh, sử dụng một “số 9 ảo”, vệ tinh xâm nhập vòng cấm, cho đến khai thác hành lang trong bằng hai “Inverted Winger” (Martinelli ở hàng lang trái và Saka ở cánh đối diện, giống với trường hợp của Raheem Sterling và Riyad Mahrez ở Man City). 
 

Bóng đá hiện đại ngày càng trở nên phức tạp với sự lên ngôi của chiến thuật. Xét là sai lầm nếu chúng ta đi phán xét một ai đó chỉ bởi vì họ có phong cách chiến thuật giống với người này, người kia. Ralf Rangnick từng được coi là “cha đỡ đầu của Gegenpressing" và từng làm thầy của không ít HLV xuất sắc ở châu Âu hiện tại, tiêu biểu phải kể đến Thomas Tuchel và Jurgen Klopp. Tuy vậy điều đó không có nghĩa Ralf Rangnick khi dẫn dắt Liverpool sẽ làm tốt hơn Jurgen Klopp. 

 

 

Trường hợp của Mikel Arteta cũng vậy. Trải nghiệm của chiến lược gia 39 tuổi có nhiều sự khác biệt so với sếp cũ của mình tại Man City. Pep Guardiola chưa bao giờ cầm quân ở một đội bóng ở giữa mùa giải, thậm chí đội bóng đó còn đang chìm sâu trong khủng hoảng. Pep Guardiola cũng chưa bao giờ phải cân đo đong đếm khi muốn đưa về một tân binh mà ông thấy cảm ưng ý. Bất cứ nơi nào ông đặt chân đến, đó điều là những đội bóng giàu tiềm lực tài chính bậc nhất. Nhưng Mikel Arteta thì có đấy!
 

Cập bến Emirates khi đội bóng đang là mớ hỗn độn thời kỳ hậu Enai Emery, giữa những sự nghi ngờ khi chưa từng có kinh nghiệm cầm quân trước đó, Mikel Arteta đã trải qua hai năm đầy giông gió cùng Arsenal. Giờ đây Pháo thủ đã có lần đầu tiên góp mặt trong Top 4 khi lượt đi Premier League khép lại, kể từ mùa giải 2016/2017. Đó có thể coi là một thành công lớn. Biết rằng chặng đường phía trước vẫn còn rất dài, thế nhưng nếu giữ vững được phong độ hiện tại đến cuối mùa giải, bản thân HLV Mikel Arteta và các học trò hoàn toàn có thể nghĩ về tấm vé trở lại Champions League mùa tới.