Năm 1996, CLB 125 tuổi đối mặt nguy cơ phá sản và xuống hạng, Vince, lúc này đã là một triệu phú, tham gia vào hội đồng quản trị trước khi trở thành chủ tịch Forest Green. Từ ngày đó, Forest Green trở thành CLB xanh nhất trái đất.
Bên ngoài, cơn mưa đá đầu xuân vẫn rơi những tiếng dữ dội trên mái sân vận động New Lawn của CLB Forest Green Rovers. Hệ thống chiếu sáng được kích hoạt từ từ. Tất cả đều được vận hành bằng điện năng lượng mặt trời.
“Tôi thích cách nghĩ chuyện này đã có duyên cớ sắp đặt”, chủ tịch Dale Vince giải thích về cách Forest Green Rovers trở thành CLB bóng đá đầu tiên trên thế giới theo chủ nghĩa thuần chay và trung hòa được lượng khí carbon thải ra. Nếu người Đức thích thưởng bia và ‘bratwurst’ khi xem bóng thì người Anh chuộng bánh kẹp xúc xích hoặc nhân thịt, nhưng những thứ này đều không thể tìm thấy tại sân New Lawn. Cổ động viên đến sân chỉ có thể lựa chọn thực phẩm chay trong khi cầu thủ cũng bị cấm sử dụng thịt.
| Chủ tịch ‘OBE’ Dale Vince của Forest Green Rovers |
Ở Nailsworth, một thị trấn nhỏ với chỉ 5 nghìn dân ở miệt tây nam nước Anh, hình ảnh chàng trai lập dị Vince rời khỏi ghế nhà trường năm 15 tuổi, rong ruổi khắp nước Anh trên chiếc van chạy bằng động cơ quạt gió đã trở thành một giai thoại nổi tiếng. Năm 1996, ông bắt đầu lắp những tua-bin gió trên những ngọn đồi nhìn xuống sân New Lawn rồi đến 2010, CLB 125 tuổi đối mặt nguy cơ phá sản và xuống hạng, Vince, lúc này đã là một triệu phú, tham gia vào hội đồng quản trị trước khi trở thành chủ tịch Forest Green. Từ ngày đó, Forest Green trở thành CLB xanh nhất trái đất.
“Tôi phải mang những kiến thức về năng lượng, vận tải và thực phẩm, ý thức và cách tiếp cận bền vững để tạo ra một CLB bóng đá xanh thực sự”.
Sớm cấm thịt là động thái không thể hợp lý hơn. Ngành chăn nuôi đóng góp tới 15% lượng khí thải vào bầu khí quyển từ hoạt động của con người.
Sự biến mất của burger bò trong bảng thực đơn phục vụ trong sân, thay vào đó là những món chay, mang đến nỗi hụt hẫng rất lớn cho cổ động viên. Nhưng Vince tin chắc những người ăn thịt cuối cùng cũng sẽ đến xem bóng: “Họ đến, họ thử và giờ họ đã yêu. Số lượng dự khán các trận đấu đã tăng bốn lần còn doanh số thức ăn bán ra cũng tăng gấp 5 lần”.
| Sân New Lawn chỉ phục vụ thức ăn chay |
Vị thế của Forest Green cũng lớn mạnh, dù cho trên sân bóng hay danh tiếng với giới truyền thôn. Chưa bao giờ CLB vượt qua khỏi giải League Two nhưng Vince đặt mục tiêu đến được Championship, chỉ còn một bậc nữa là đến Premier League. Chính quyền địa phương gần đây đã phê duyệt một sân vận động 5 nghìn chỗ ngồi mới mang tên Eco Park - một công trình bằng gỗ hiện đại được thiết kế bởi kiến trúc sư Zaha Hadid. Vince tin tưởng đây sẽ trở thành sân vận động xanh nhất trái đất.
Những cổ động viên lâu năm của Forest Green đều trải cú sốc kể từ lúc Vince nhậm chức. Katie Hyde, 40 tuổi, nói rằng việc không có burger bò đã khiến cô không khỏi thảng thốt:
“Nó là một nét văn hóa, một thứ gì khắc sâu vào tâm trí tất cả mọi người…Chúng tôi đều cảm thấy bối rối theo những kiểu khác nhau”. Nhưng cuối cùng, cô cũng chấp nhận trải nghiệm mới mẻ trong ẩm thực, dùgì thì cảm giác thèm thịt cũng chỉ kéo dài trong gần 2 giờ đồng hồ.
Doanh thu từ quảng cáo của Forest Green đã tăng đáng kể. “Chưa bao giờ có nhiều công ty muốn tài trợ cho chúng tôi như thế này”, Vince chỉ tay vào hình ảnh nhãn hàng Quorn, hãng thực phẩm chế biến từ đậu nành từng thuê Ryan Giggs để quảng bá thương hiệu.
Vừa rồi, Chelsea trở thành CLB đầu tiên ở Premier League có phục vụ thực đơn toàn thức ăn chay trong một số kiốt của họ, tuy nhiên, phần còn lại của nước Anh vẫn ưa chuộng những món ăn nhẹ có nguồn động vật do hãng thực phẩm Pukka Pies, 56 năm tuổi, cung cấp.
Việc cấm thịt ảnh hưởng đáng kể đến nhận thức của cổ động viên cũng như cầu thủ, dù ban đầu, Vince chỉ hy vọng tạm ngăn mùi vị của thịt động vật trong ít nhất 2 giờ - một hoặc hai lần trong tuần. (Đối với các cầu thủ, không ai được phép ăn hoặc mang thịt vào khuôn viên CLB).
| Chuyên gia dinh dưỡng Tom Heulin khẳng định thức ăn từ thực vật rất nhanh chuyển hóa |
Đội trưởng Joe Mills, 30 tuổi, xem trải nghiệm này hết sức thú vị, có tính cách mạng với nhận thức của anh. Anh nằm trong nhóm những cầu thủ đã chuyển hẳn sang ăn chay trường sau năm 2015.
“Khi nói về bóng đá, ai cũng nghĩ đến thịt gà và trứng” nhưng “nếu chúng ta có thể để lại hành tinh này một điều gì đó tốt hơn thời điểm chúng ta xuất hiện thì tại sao lại không làm?”.
Mills cũng nhắc đến đến trường hợp hậu vệ cánh Hector Bellerin của Arsenal, người có ý thức với môi trường sống cũng đang áp dụng chế độ thuần chay. Sẽ tốt hơn nếu nhiều cầu thủ ở đẳng cấp Premier League có thể bắt chước Bellerin.
HLV thể lực và đồng thời là chuyên gia dinh dưỡng của CLB, Tom Heulin, khẳng định ưu điểm của thức ăn từ thực vật “nhanh chuyển hóa hơn, đặc biệt khi chơi thể thao và tập thể lực”.
Nhưng dĩ nhiên lúc nào thì cũng tồn tại ý kiến trái chiều ở đâu đó xung quanh. Những kẻ yêu thiên nhiên kỳ quặc vẫn gọi những người theo ‘chủ nghĩa thuần chay’ là hủy diệt cây xanh. Với Joe Hill, 36 tuổi, điều này không mảy may làm anh bận tâm bằng phong độ của đội bóng, danh sách cầu thủ chấn thương hoặc việc sắp sửa chuyển sang sân vận động Eco Park cách đó 12 dặm.
“Đôi khi chúng tôi nghe những câu kiểu như: Cổ động viên của Forest đã ăn hết cho nên sân mới không có cỏ”, nói tới đây, Hill bật cười lớn tiếng.
| Forest Green trong cuộc đấu với Port Vale |
Những lời chế nhạo nghe rất buồn cười trong bối cảnh chủ nghĩa thuần chay ngày càng được xem trọng. Liên Hợp Quốc dành cho Forest Green sự công nhận đặc biệt: Vince đang giữ vai trò đại sứ của Liên Hợp Quốc về sáng kiến Hành động vì môi trường trong thể thao, đặt mục tiêu hướng tới việc thay đổi nhận thức cổ động viên, chấp nhận cuộc sống ít thải khí carbon hơn.
Nhân viên phụ trách sân Adam Witchell còn hơn cả một tín đồ trung thành với Vince. Anh chăm sóc mặt cỏ hoàn toàn bằng hợp chất hữu cơ.
“Ở bên dưới nền đất có rất nhiều vi khuẩn. Chúng tôi cố gắng cho ăn ít thôi và khiến chúng phải luôn hoạt động bận rộn. Ăn nhiều và bài tiết nhiều sẽ kéo rễ của cỏ sẽ cắm sâu xuống mặt đất, cuối cùng tăng cường khả năng giữ carbon dưới lòng đất”.
Nếu có nhược điểm nào đó của việc không sử dụng chất hóa học để chăm mặt cỏ, thì đó là việc Witchell phải làm cỏ từ rất sớm trước khi mùa giải bắt đầu. “Mất khoảng một tuần. Bốn người trong nhóm chúng tôi cùng làm, với chỉ tay không, đầu gối và cái nĩa”.
| Adam Witchell say mê tìm kiếm những sáng kiến để bảo vệ môi trường |
Witchell liên tục đánh giá và ápdụng những gì có thể giảm gánh nặng cho môi trường. Anh tái chế nước và cỏ cắt ra, trở thành một loại nước rửa tay thân thiện với môi trường được sử dụng trong toilet của CLB; lên kế hoạch gieo hạt giống cỏ trong dài hạn để cắt giảm sử dụng bao bì cũng như việc vận chuyển.
Theo nghiên cứu của đại học Manchester, năm 2019, 20 cầu thủ lọt vào danh sách rút gọn giải thưởng Ballon d’Or đã thải ra 50 triệu tấn carbon thông qua việc di chuyển, tương đương với đốt cháy hết 20 tấn than.
Hai tuyển thủ Brazil Maquinhos (110.787 km) và Roberto Firmino (97.907 km) là những người có quãng đường di chuyển nhiều nhất trong thế giới bóng đá. Máy bay cá nhân đóng góp rất nhiều trong việc đưa dấu chân cầu thủ đi khắp mọi nơi.
Vince tin rằng những kinh nghiệm của Forest Green nếu được áp dụng với những CLB lớn hơn sẽ giúp ích rất nhiều.
“Điều quan trọng là không nên lo lắng vì những thứ chúng ta không làm được, mà tập trung giải quyết những thứ chúng ta có thể làm. Những vấn đề về năng lượng, vận chuyển và thực phẩm, CLB nào cũng có thể làm được”.
| Trạm sạc điện ở lối vào sân |
Bãi đậu xe của CLB được thiết kế trở thành một trạm sạc xe điện. Và CLB cũng khấu trừ lượng carbon mà cổ động viên thải ra trong những chuyến làm khách vào tiền vé bán ra, tái đầu tư vào việc giảm thiểu khí thải carbon ở nơi khác.
Vince, người được phong tước OBE – Sĩ quan đế chế Anh - năm 2014 vì những đóng góp cho môi trường, bác bỏ lập luận rằng nền kinh tế xanh sẽ tốn kém hơn bình thường.
“Có những thứ nhất định bạn phải bỏ tiền ra mua, như tấm pin năng lượng mặt trời, nhưng sau đó, hóa đơn tiền điện của bạn trong 20 năm tới sẽ tiết kiệm đáng kể”. “Đây là việc đổi từ chi phí vận hành thành chi phí đầu tư ban đầu. Chỉ là một góc nhìn khác”.
Theo Robert Soutar | Dialogo Chino