Đứng sau sự thăng tiến mạnh mẽ của Liverpool là những gã ôm lap top mù tịt về thể thao? (P2)

Câu chuyện của Graham
 

Trong quãng thời gian từ 2008-2012, Graham làm việc như một cố vấn từ xa cho CLB Tottenham. Nhưng các nhà quản lý CLB này hiếm khi có sự quan tâm đúng mực với những báo cáo và đề xuất của Graham. Đấy cũng là điều dễ hiểu trong một giai đoạn mà phân tích dữ liệu là một thứ gì đó khá “xa cách”với đời sống bóng đá chuyên nghiệp.

Nhưng cơ hội của Graham, người từ bỏ công việc của một nhà nghiên cứu khoa học tại Cambridge, để bước chân vào lĩnh vực phân tích dữ liệu thể thao, sau khi nghiền ngẫm cuốn sách “Money Ball: Nghệ thuật chiến thắng trong một trò chơi không công bằng”của Michael Lewis xuất bản năm 2003, với bóng đá chuyên nghiệp, đã thực sự xuất hiện khi tỉ phú John W.Henry và tập đoàn Fenway Sport Group (FSG) quyết định mua lại Liverpool tháng 10/2010. 
 

Thời điểm đó, Graham là chuyên gia hàng đầu của phòng nghiên cứu CLB bóng chày Boston Red Rox, cũng thuộc sở hữu của FSG. Henry, tỉ phú giàu lên nhờ việc tạo ra một thuật toán phân tích giá cổ phiếu thị trường đậu nành, khi tiếp quản Liverpool, muốn xây dựng ngay lập tức một phòng nghiên cứu dữ liệu cho đội bóng, giống như cLb bóng chày Red Rox. Graham là người được chọn!
 

Một trong những hạng mục công việc quan trọng nhất của Graham tại Liverpool là giúp CLB quyết định mua cầu thủ nào. Graham, lấy bằng tiến sĩ vật lý ở Đại học Cambridge, trong vài năm qua, đã xây dựng một cơ sở dữ liệu khổng lồ, trên 100.000 cầu thủ từ khắp nơi trên Thế giới, theo dõi và phân tích chi tiết hàng triệu hành-vi-bóng-đá của họ trong từng trận đấu cụ thể, để từ đó tìm ra những người thích hợp nhất, cho Liverpool.
 

“Tôi không thích và nói thắng là chẳng bao giờ xem video bóng đá cả. Nó có thể tạo ra những thành kiến không tốt về cầu thủ mà tôi đang phân tích”.  Công việc của Graham, trong việc tìm kiếm một cầu thủ tiềm năng cho Liverpool, là sử dụng tất thảy những thông tin thu thập được, đưa chúng vào một thuật toán phân tích mà ông đã xây dựng, và sau đó đánh giá kết quả.
 

Nabi Keita được “phát hiện’ như thế nào?
 

Graham đã dành thời gian dài để xây dựng một mô hình tính toán cơ hội ghi bàn của một đội bóng dựa trên vô số các hành-vi-bóng-đá trong trận đấu, bao gồm cả một đường chuyền hỏng, một cú dứt điểm lỗi, một pha đỡ bóng hỏng, một cú tắc không tốt và cả những gì có thể xảy ra sau các tình huống như thế. Sử dụng mô hình của mình, Graham có thể định lượng được mỗi cầu thủ và từng hành-vi-bóng-đá của anh ta có ảnh hưởng như thế nào tới cách chơi toàn đội cũng như cơ hội chiến thắng của đội nhà.
 

Naby Keita là 1 trong những cầu thủ được Graham “phát hiện” nhờ thuật toán đặc biệt của mình. Ngay từ thời điểm tiền vệ người Guinea chơi bóng tại Áo cho CLB Redbull Salzburg, 5 năm trước, dữ liệu về anh đã được Graham thu thập. Thời điểm đó Keita chơi tiền vệ phòng ngự, án ngữ ngay trước bộ tứ vệ Salzburg. Và dữ liệu về Keita, qua từng trận đấu, qua từng CLB (từ Salzburg tới Leipzig), trong mắt Graham, là thứ kì lạ nhất mà ông… chưa từng được chứng kiến trước đó.
 

Số đường chuyền thành công mỗi trận và tỉ lệ chuyền chính xác của Keita có xu hướng thấp hơn đa số các tiền vệ hàng đầu chơi cùng vị trí của anh. Nhưng phân tích của Graham cho thấy, Keita thường nỗ lực thực hiện các đường chuyền mà nếu thành công, nó sẽ mở ra cơ hội ăn bàn cao cho đội nhà. 
 

Với những tay trinh sát viên thông thường, “xem giò”cầu thủ trực tiếp trên sân, hoặc qua video, Keita là một tiền vệ đa năng. Với Graham, qua mô hình phân tích trên laptop của ông, Keita là một hiện tượng đặc biệt. Là một cầu thủ làm việc không ngừng trên sân, với mục tiêu tung ra các đường chuyền đặt đồng đội vào thế có-thể-ghi-bàn. 
 

Đấy là thứ mà chúng ta, dù có chăm chú đến mấy trên sân cũng không thể nhận ra nhưng là thứ  được hiển thị rõ ràng qua thuật toán của Graham. Kể từ năm 2016, Graham liên tục đề nghị Ban lãnh đạo Liverpool mua bằng được Keita. Và hè năm ngoái, tiền vệ này chính thức cập bến Anfield.
 

Tại sao lại là Mohamed Salah?
 

Nhưng nếu như Keita vẫn cần thêm thời gian để chứng tỏ giá trị thực sự của mình ở một đội hình giàu sức cạnh tranh như Liverpool thì một ví dụ khác sau đây sẽ cho chúng ta cái nhìn rõ ràng và sâu sắc hơn giá trị công việc của Graham tại Liverpool. Câu chuyện về Mohamed Salah.
 

Năm 2014, Salah – ngôi sao đang lên chơi cho Basel – chính thức cập bến Chelsea. Dù nhận được rất nhiều kì vọng, hai mùa giải của Salah tại Chelsea anh chỉ ra sân 13 trận, ghi 2 bàn.  Salah sau đó bị đem cho Fiorentina mượn, rồi gia nhập AS Roma trước khi được CLB hàng đầu Serie A mua đứt. Vào thời điểm đó, dù đã liên tục tỏa sáng ở Calcio, Salah bị coi là có-rất-ít-cơ-hội để thành công tại Anh.

Premier League là 1 giải đấu khắc nghiệt. Mức độ cạnh tranh lớn giữa các CLB. Hầu như không trận đấu nào, kể cả nhóm đầu gặp nhóm cuối, được coi là dễ dàng. Thời tiết tệ hại. Mùa giải không có kì nghỉ Đông. Sự soi mói quá mức của truyền thông. Nhiều cầu thủ không thể thành công tại đây, vì họ chẳng thể thích nghi được với môi trường tại Premier League. Số khác, đơn giản là không có đủ cơ hội để thể hiện. Với Graham, Salah thuộc về sau. Anh không được trao cơ hội để thể hiện mình tại Chelsea.
 

“500 phút chơi bóng cho Chelsea là quá ít để tạo ra một mẫu phân tích đủ tốt. Nhưng nếu kết hợp nói với hàng chục trận, hàng ngàn phút và vô số hành-vi-bóng-đá của Salah tại Serie A, trong màu áo Fiorentina và Roma, thì chúng ta sẽ có được một đáp án toàn vẹn. Dù môi trường bóng đá tại Anh và Italia là hoàn toàn khác biệt, nhưng mẫu phân tích của Salah chỉ cho chúng tôi thấy một CƠ HỘI đáng để ra quyết định” – Graham.
 

Dữ liệu phân tích của Graham về Salah cho thấy, anh sẽ là sự kết hợp tuyệt vời với Roberto Firmino, người gia nhập Liverpool từ năm 2015. Firmino, trong các mẫu phân tích của Graham, là người tạo ra nhiều đường kiến tạo kì vọng nhất trong số các cầu thủ chơi cùng vị trí ở Premier League. Và Liverpool cần 1 cầu thủ để không “lãng phí” giá trị của Firmino. Với Graham, Salah là lựa chọn số 1.
 

Từ tháng 3/2017, Graham đã gửi báo cáo của mình tới BHL và BLĐ Liverpool, đề xuất mua Salah. Tháng 7 năm đó, Liverpool chi 42 triệu euro (sau lên 50 triệu euro tính mọi hạng mục) đưa Salah về Anfield. Không có gì là trùng hợp hay may mắn, Salah đã nhanh chóng tỏa sáng tại Premier League, hợp với Firmino (và Mane) thành bộ ba tấn công siêu hạng. Salah phá vỡ kỉ lục ghi bàn ở Premier League 20 đội với 32 pha lập công mùa trước và liên tiếp “nổ súng” trên hành trình cùng Liverpool và tới chung kết Champions League.
 

Nhưng đó chỉ là những thành quả đầu tiên được “dự báo” bởi thuật toán đặc biệt của Graham cho mùa giải 2018/19 đáng nhớ này, khi Salah và Mane là 2 trong số những chân sút tốt nhất Premier League, Liverpool là đội Á quân xuất sắc nhất lịch sử giải đấu. Và thêm một trận chung kết Champions League nữa đang chờ họ chinh phục. Theo số liệu mới nhất trên trang Transfermarkt, Salah được định giá 150 triệu euro, gấp ba lần số tiền Liverpool chi ra mua anh gần 2 năm trước.
 

Những người hùng thầm lặng
 

Phòng nghiên cứu dữ liệu tại trung tâm huấn luyện Melwood có tổng cộng 4 thành viên. Graham là số 1, tất nhiên. Các cộng sự dưới quyền ông bao gồm Tim Waskett, tốt nghiệp chuyên ngành nghiên cứu vật lý học thiên thể; Dafydd Steele – một cựu vô địch cờ vua nghiệp dư - chuyên gia toán học, từng làm việc trong ngàng năng lượng trước khi gia nhập ‘team’; và cuối cùng – Will Spearman, người gốc Texas,  lấy bằng tiến sĩ vật lý năng lượng cao ở Đại học Harvard .
 

Một CLB bóng đá hàng đầu thường chỉ cần có một trong số những chuyên gia phân tích như Graham, như Waskett, như Steele hay thậm chí như Spearman, cho phòng nghiên cứu, là đủ. Nhưng tưởng tượng được không, Liverpool đã thuê cả 4 người họ, để có thể tạo ra nền tảng tốt nhất cho sự phát triển bền vững.
 

“Bóng đá là tổng hợp của hàng ngàn, hàng vạn hành động cá nhân. Và vì thế, thuật toán dữ liệu của chúng tôi, vốn dựa trên những giá trị mẫu như đường chuyền, cú sút, chuyển động bóng (…) vẫn còn nhiều hạn chế. Chúng tôi phải nỗ lực nhiều nữa trong việc đa dạng hóa các mẫu phân tích và tạo ra một mô hình có thể phản ánh thực sự chính xác những gì diễn ra trên sân” – Graham thừa nhận.
 

Nhưng trước hết, Graham, và các cộng sự của ông ở phòng nghiên cứu dữ liệu thể thao – những người bao năm qua bị đeo bảm bởi những biệt danh với hàm ý chế riễu “những gã ôm laptop”, “những kẻ mù tịt về thể thao” từ Red Sox qua Liverpool, cần tìm ra phương thức tốt nhất để giúp Klopp cùng các cầu thủ đánh bại Tottenham trong trận chung kết Champions League đêm 1/6 tới. 

Một thắng lợi ở Madrid sẽ là bằng chứng tuyệt vời tô điểm cho giá trị công việc thầm lặng mà quan trọng mà Graham cùng các cộng sự đã và đang làm bao năm qua. Nhưng ngay cả khi Liverpool thất bại sau khi đã về nhì Premier League mùa này, “team Graham” và những chuyên gia phân tích dữ liệu như họ, thực sự đã tạo ra một cuộc cách mạng lớn trong bóng đá.

EL FLACO (TTVN)